Follow-up van antenataal vastgestelde afwijkingen van het urogenitale stelsel
|
|
- Victor Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Follow-up van antenataal vastgestelde afwijkingen van het urogenitale stelsel Ruud Nijman en Rien Nijman Drs. R.G. Nijman, arts-assistent Kindergeneeskunde, Medisch Centrum Rijnmond-Zuid, Rotterdam Prof. dr. R.J.M. Nijman, kinderuroloog, hoofd afdeling Urologie, Universitair Medisch Centrum, Groningen Leerdoelen Na het lezen van dit artikel: kent u de meest voorkomende antenataal gediagnosticeerde afwijkingen van het urogenitale stelsel; kent u de aanbevelingen voor het vervolgen van deze afwijkingen zowel pre- als postnataal; kent u de indicaties voor antibiotische profylaxe na de geboorte bij aangeboren afwijkingen aan de urinewegen. Trefwoorden antenatale diagnostiek, urogenitale afwijkingen, antenatale hydronefrose, postnatale followup, infravesicale obstructie, subpelviene stenose, mega-ureter, vesico-ureterale reflux Samenvatting Met echografisch onderzoek kunnen congenitale afwijkingen van de urinewegen vroegtijdig worden opgespoord en vervolgd. Vrijwel nooit bestaat een indicatie tot antenatale interventie. Alleen bij een verdenking op infravesicale obstructie, zoals urethrakleppen, zal direct post partum moeten worden ingegrepen. Bij overige afwijkingen is een afwachtend beleid gerechtvaardigd, gevolgd door een echo van de urinewegen in de eerste levensdagen en eventuele aanvullende diagnostiek zoals een mictiecystogram en Mag3-scan in de eerste levensweken. Antibiotische profylaxe is postnataal geïndiceerd bij de verdenking op een obstructie of vesico-ureterale reflux. Verwijzing naar een kinderuroloog is aangewezen bij bilaterale afwijkingen, verdenking op infravesicale obstructie, persisterende ernstige vesico-ureterale reflux, achteruitgang van de functie en klinische symptomen onder antibiotische profylaxe. Inleiding Met een prevalentie van 0,1-0,7% vormen de congenitale afwijkingen van het urogenitale stelsel 20 tot 30% van alle antenataal gediagnosticeerde afwijkingen. 1,2,3 Doordat prenataal echografisch onderzoek inmiddels routinematig wordt uitgevoerd, worden deze afwijkingen tegenwoordig vaak vastgesteld in het algemene ziekenhuis of de praktijk van de verloskundige, en presenteren patiënten zich initieel bij de kinderarts. In de praktijk brengt dit vragen met zich mee over het te volgen beleid. Methoden voor antenatale interventie en postnatale richtlijnen voor de verschillende afwijkingen zijn onderwerp van discussie. Sinds kort loopt via het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde (nsck) een aanvraag ter signalering van antenataal gediagnosticeerde afwijkingen van het urogenitale stelsel, met als doel inzicht te krijgen in de pre- en postnatale follow-up in de Nederlandse ziekenhuizen. 4 Dit artikel biedt een overzicht van de meest voorkomende afwijkingen van de urinewegen (tabel 1) en het te volgen beleid pre- en postnataal. Antenatale diagnostiek naar urogenitale afwijkingen Structurele antenatale echografie Hydronefrose en oligohydramnion zijn de meest voorkomende antenataal echografisch vastgestelde afwijkingen. Bij echografische controles wordt het beloop Praktische Pediatrie nummer 1 april
2 subcorticale cysten subcorticale cysten kapsel kapsel pyelum pyelum Figuur 1 Antenatale dysplasie en reflux. Er zijn diverse subcorticale cystes te zien en er is geen corticomedullaire differentiatie: kenmerkend voor renale dysplasie. wervelkolom wervelkolom Figuur 2 Antenatale hydronefrose bij urethrakleppen. De echo toont een sterk gedilateerd verzamelsysteem met schorsversmalling. renale afwijkingen renale agenesie ectopische cysteuze renale afwijkingen renale dysplasie (bij obstructie en reflux) hoefijzer afwijkingen van de ureters subpelviene stenose dubbelsysteem met ureterokèle en/of ureterectopie congenitale mega-ureter afwijkingen van de blaas afwijkingen van de urethra blaasextrofie en cloacale extrofie urethrakleppen atresie van de urethra overige syndromaal, bijv. prune-belly-syndroom afwijkingen wervelkolom (bijv. spina bifida) persisterende cloaca Tabel 1 Congenitale afwijkingen van de urinewegen die antenataal kunnen worden vastgesteld. 22 nummer 1 april 2008 Praktische Pediatrie
3 van de hydronefrose of oligohydramnion gevolgd en wordt gekeken naar andere afwijkingen aan urinewegen en andere orgaansystemen (figuur 1 en 2). Bij antenatale echografische screening op afwijkingen van het urogenitale stelsel zijn van belang: hydronefrose; aanwezigheid en lokalisatie van beide en; cysteuze renale afwijkingen; hypo- of hyperechogene structuren van het renale parenchym; dilatatie van de ureters; dubbelsysteem; volume van de blaas; hypertrofie van de blaaswand; visualisatie van de (gedilateerde) urethra; volume van het vruchtwater, oligohydramnion; pulmonale ontwikkeling, longhypoplasie; congenitale afwijkingen van overige orgaansystemen. Analyse van elektrolyten Veel antenataal gevonden afwijkingen herstellen spontaan of hebben geen klinische gevolgen. Er bestaat behoefte aan mogelijkheden tot antenatale diagnostiek met een voorspellende waarde voor de postnatale functie. Onderzoek naar elektrolyten in het vruchtwater zou hieraan kunnen bijdragen. Na 20 weken bestaat vruchtwater voor 90% uit foetale urine, waarbij het vermogen van de foetale en om urine te concentreren zich in de loop van de zwangerschap ontwikkelt. Zo zal natrium in het vruchtwater in concentratie afnemen en de osmolaliteit zal toenemen. Bij problemen met de renale functie zal de concentratie natrium in het vruchtwater hoog blijven en de osmolaliteit laag. 5 Een recente meta-analyse liet zien dat afwijkende concentraties van het natrium en calcium in het vruchtwater de betrouwbaarste voorspellende waarde hadden voor een matige functie post partum. 6 Chromosomaal onderzoek Vooral oligohydramnion en infravesicale obstructie vroeg in de zwangerschap zijn geassocieerd met chromosomale afwijkingen. 10,11 Hydronefrose wordt vaker gezien bij het downsyndroom. 12,13 Daarom kan karyotypering via amniocentese bij deze afwijkingen overwogen worden. Antenatale hydronefrose Hydronefrose (dilatatie van het renale verzamelsysteem) is de meest voorkomende afwijking van het urogenitale stelsel bij antenatale echografische screening en wordt bij 0,6 tot 4,5% van de zwangerschappen beschreven. 14,15,16 Hydronefrose wordt tweemaal zo vaak gevonden bij jongens als bij meisjes; in 20 tot 40% van de gevallen komt het bilateraal voor. 17 Er zijn veel oorzaken van prenatale hydronefrose. 18,19 De meest voorkomende zijn: voorbijgaand (fysiologisch); subpelviene stenose; vesico-ureterale reflux; mega-ureter; multicysteuze dysplastische en; dubbelsysteem met een ureterokèle en/of ureterectopie; infravesicale obstructie, o.a. urethrakleppen en urethra-agenesie; chromosomale afwijkingen, o.a. downsyndroom. Meestal gaat het om voorbijgaande (fysiologische) hydronefrose zonder klinische consequenties. Dit ontstaat door een fysiologische vertraagde doorgankelijkheid van de ureters, die post partum kan persisteren. De kans dat hydronefrose het gevolg is van een congenitale afwijking van het urogenitale stelsel neemt toe met de ernst van de hydronefrose en bij bilaterale betrokkenheid. Milde hydronefrose (definitie, zie tabel 2) is in 12% van de gevallen geassocieerd met een congenitale afwijking van het urogenitale stelsel, ernstige hydronefrose in 45% en zeer ernstige hydronefrose in 88%. Omdat ook milde antenatale hydronefrose geassocieerd kan zijn met urogenitale afwijkingen, dient het post partum echografisch vervolgd te worden. 18 Gradering Voor het bepalen van de ernst van antenatale hydronefrose in het tweede en derde trimester van de zwangerschap zijn verschillende graderingsystemen ontwikkeld (tabel 2 en 3). Unilaterale en milde bilaterale hydronefrose (figuur 1 en 2). 19,23-25 Bij unilaterale milde hydronefrose kan na de geboorte worden afgewacht. Wel is lichamelijk onderzoek aangewezen om eventuele andere aangeboren afwijkingen op te sporen. Een echo van de urinewegen wordt na de eerste zeven levensdagen herhaald. Wanneer de echo binnen 48 uur post partum wordt gemaakt, kan de ernst van hydronefrose onderschat worden doordat de pasgeborene relatief gedehydreerd is. Ook milde bilaterale hydronefrose kan echografisch vervolgd worden na de zevende levensdag. Antibiotische profylaxe is in die eerste week niet geïndiceerd. Als op de postnatale echo geen toename van de hydronefrose wordt waargenomen, kan worden afgewacht en hoeft geen antibioticaprofylaxe te worden voorgeschreven. Echografische controle na drie maanden wordt aanbevolen. 19 Bij matige hydronefrose post partum (rpd 10 mm) is een mictiecystogram geïndiceerd. Vesico-ureterale reflux of afwijkingen aan blaas of urethra zijn een indicatie voor antibiotische profylaxe. Een Mag3-scan is dan aangewezen om obstructieve uropathie aan te tonen en de relatieve functie van beide en te onderzoeken. Als het mictiecystogram geen afwijkingen toont, is verdere diagnostiek of antibiotische profylaxe niet geïndiceerd. Na drie maanden wordt in deze gevallen een echo van de urinewegen herhaald. Toename van de hydronefrose bij controle, of het ontstaan van symptomen als urineweginfecties, hematurie of flankpijn, kunnen opnieuw reden zijn tot verdere beeldvormende diagnostiek en het starten van antibiotische profylaxe. Bij ernstige antenatale unilaterale hydronefrose (pyelumdiameter van 10 mm of meer) wordt aanbevolen om 48 uur post partum een echo te herhalen. Direct post partum wordt gestart Praktische Pediatrie nummer 1 april
4 <4 mm geen dilatatie van het pyelum 4-10 mm milde hydronefrose (pyelectasie) >10-15 mm ernstige hydronefrose >15 mm zeer ernstige hydronefrose Tabel 2 Antenatale hydronefrose volgens de Renale Pyelum Diameter (rpd). graad 0 graad i graad ii graad iii graad iv geen dilatatie van het pyelum milde dilatatie van het pyelum matige dilatatie van het pyelum en visualisatie van enkele calices dilatatie van het pyelum met visualisatie van alle calices, normaal renaal parenchym dilatatie van het pyelum met visualisatie van alle calices, verlies van renaal parenchym Tabel 3 Antenatale hydronefrose volgens de Society of Fetal Urology. unilaterale hydronefrose RPD 3e trimester <10 mm bilaterale hydronefrose RPD 3e trimester <10 mm, zonder andere afwijkingen unilaterale hydronefrose RPD 3e trimester 10 mm geboorte geboorte echo op leeftijd 7 dagen start antibioticaprofylaxe geen of milde hydronefrose RPD <10 mm hydronefrose RPD 10 mm + wisselende hydronefrose/dilatatie ureter echo op leeftijd 48 uur controle-echo op leeftijd 3 maanden milde hydronefrose RPD <10 mm ernstige hydronefrose RPD 10 mm MCUG afwijkend niet afwijkend start of continueren antibiotische profylaxe, verdere evaluatie milde hydronefrose ernstige hydronefrose controle-echo na 3 maanden, stop antibiotische profylaxe verdere diagnostiek door middel van Mag3- scintigrafie Figuur 3 Stroomschema postnatale evaluatie van unilaterale en milde bilaterale hydronefrose nummer 1 april 2008 Praktische Pediatrie
5 met antibioticaprofylaxe (amoxicilline mg/kg/dag of trimethoprim 2 mg/kg/dag). Een mictiecystogram en Mag3-scan worden vier weken post partum gemaakt. Ernstige bilaterale hydronefrose Bij ernstige bilaterale hydronefrose (pyelumdiameter van 10 mm of meer beiderzijds) wordt aanbevolen de echo van de urinewegen in de eerste 24 uur post partum te maken. Bij aanwijzingen voor een lage obstructieve uropathie (echografische verwijding van de ureters, hypertrofie van de blaaswand) wordt direct post partum een blaaskatheter ingebracht. Antibiotische profylaxe is geïndiceerd. Vervolgens worden een mictiecystogram en Mag3- scan verricht; verwijzing naar een kinderuroloog is wenselijk. Oligohydramnion Oligohydramnion kan het gevolg zijn van een afwijkende foetale urineproductie bij een afwijking van het urogenitale stelsel. De ernst van de oligohydramnion wordt gemeten door de afi (amion fluid index; doorsnede van de grootste pocket vruchtwater in centimeters) Ernstige oligohydramnion wordt gedefinieerd als een afi 5 cm. Bilaterale hydronefrose in combinatie met een oligohydramnion voor de leeftijd van 24 weken heeft een slechte prognose voor de uiteindelijke functie en longontwikkeling. 27 Congenitale afwijkingen van het urogenitale stelsel Subpelviene stenose Antenatale hydronefrose wordt in meer dan de helft van de gevallen veroorzaakt door een uni- of bilateraal voorkomende stenose van de pyelo-ureterale overgang (subpelviene stenose). 30 Dit is meestal een functionele obstructie (verminderde peristaltiek), maar ook (partiële) anatomische obstructies komen voor. Subpelviene stenosen presenteren zich bij antenatale screening als hydronefrose zonder verwijding van de ureters. Een afwachtend beleid is aangewezen (figuur 1). Bij progressie van de dilatatie post partum, afname van de differentiële functie (<40%) dan wel het optreden van klachten, is een pyelumplastiek geïndiceerd. 31,32 Ongeveer de helft van de antenataal gevonden subpelviene stenosen herstelt spontaan. Congenitale mega-ureter De congenitale mega-ureter (dilatatie van de ureter met hydronefrose van het bekken, zonder afwijkingen aan de blaas) is verantwoordelijk voor ongeveer 20% van de antenataal gediagnosticeerde gevallen van hydronefrose. De congenitale mega-ureter kent pathofysiologisch meerdere varianten: niet-obstructieve mega-ureter zonder reflux; niet-obstructieve mega-ureter met reflux; obstructieve mega-ureter zonder reflux; obstructieve mega-ureter met reflux. De mega-ureter met reflux zonder obstructie is de meest voorkomende variant. Het postnatale vervolg is weergegeven in figuur 3. 33,34 Direct post partum wordt gestart met antibiotische profylaxe. In ongeveer 80% zal in de loop van enkele jaren spontane verbetering optreden (jaarlijks echo + Mag3-scan tot het zindelijk worden). Profylaxe kan vervolgens gestaakt worden bij stabiele functie en stabiele echografische bevindingen. Alleen patiënten met een obstructieve component met achteruitgang van de functie of het ontwikkelen van symptomen komen in aanmerking voor een operatieve ingreep, 35 waarbij het distale deel van de ureter wordt verwijderd en de ureter opnieuw in de blaaswand wordt geïmplanteerd. Vesico-ureterale reflux Vesico-ureterale reflux (vur) is meestal primair (congenitaal) maar kan ook secundair aan bijvoorbeeld neurogene blaas of urethrakleppen optreden. Wisselende hydronefrose tijdens de zwangerschap kan wijzen op vesico-ureterale reflux. Als na mictie de dilatatie toeneemt, is de kans op reflux verhoogd. Bij deze groep is verdere diagnostiek met een mictiecystogram geïndiceerd. Ernstige vur kan gepaard gaan met dysplasie van de en (zie figuur 3) en eventueel ernstig functieverlies. Postnataal dient de reflux echografisch en met een mictiecystogram te worden vervolgd. Antibiotische profylaxe post partum is geïndiceerd en wordt gecontinueerd bij kinderen met vesicoureterale reflux van meer dan graad 2. Ureterokèle Een ureterokèle is een cysteuze dilatatie van het terminale gedeelte van de ureter. In 80% van de gevallen gaat dit samen met een dubbelsysteem en bij 60% met een ectopische uitmonding in de urethra. 36,37 Intravesicale ureterokèle is vooral geassocieerd met een enkel verzamelsysteem, ectopische ureterokèles met dubbelsystemen. Een deel presenteert zich met hydronefrose bij antenatale echografische screening, een ander deel met urineweginfecties en intermitterende buikpijnklachten in de eerste levensmaanden; bij meisjes kan een ureterokèle prolaberen in de vagina. Na de geboorte wordt gestart met antibiotische profylaxe. Beeldvormende diagnostiek omvat echo (met voldoende blaasvulling!), mictiecystogram en Mag3-scan. In eerste instantie wordt de ureterokèle transurethraal geïncideerd. De verdere chirurgische behandeling hangt af van de ernst van de vesicoureterale reflux en de andere afwijkingen aan de urinewegen (betrokkenheid van de blaashals, dubbelsysteem). Urethrakleppen Urethrakleppen (prevalentie: een op de tot pasgeboren jongens) vormen een infravesicale obstructie en kunnen vur, dysplasie en -insufficiëntie, hydronefrose en blaasdisfunctie veroorzaken (figuur 4). De prognose voor de functie is afhankelijk van ernst en moment van ontstaan van de obstructie. Echografisch kan niet altijd onderscheid worden gemaakt tussen urethrakleppen en andere oorzaken van infravesicale obstructie. 40 De differentiaaldiagnose van infravesicale obstructie bestaat uit: urethrakleppen; agenesie van de urethra; persisterende cloaca; prune-belly-syndroom; megacystis microcolon intestinal hypoperistalsis syndrome (mmih). Praktische Pediatrie nummer 1 april
6 bilaterale hydronefrose RPD >10 mm + overige echografische afwijkingen met bi- of unilaterale hydronefrose: - mega-ureter - ureterokèle - verdikte blaaswand - renale cysten - afwijkende renale echogeniciteit geboorte start antibioticaprofylaxe echo <24 uur post partum geen verdenking infravesicale obstructie bilaterale hydronefrose, verdenking infravesicale obstructie herhalen echo op leeftijd 1-2 weken, volg stroomschema 1 direct post partum katheteriseren MCUG (week 1) afwijkend niet afwijkend continueren antibiotische profylaxe, verdere evaluatie Mag3-scintigrafie (week 1), verdere evaluatie Figuur 4 Postnatale evaluatie van ernstige bilaterale hydronefrose en overige antenatale urogenitale afwijkingen. 26 Een infravesicale obstructie kent een hoge mortaliteit in utero van bijna 45%, bij een obstructie met oligohydramnion in het eerste of tweede trimester zelfs rond de 95%. 41,42 De prognose wordt vooral bepaald door het tijdstip van het ontstaan van de obstructie, de mate van hydronefrose en het volume van het vruchtwater. In Nederland worden intra-uteriene interventies zelden uitgevoerd en wordt een expectatief beleid aangeraden bij een normale hoeveelheid vruchtwater en goede functie. Post partum zal bij de verdenking op een infravesicale obstructie direct worden gekatheteriseerd. Echografie van de urinewegen op de eerste levensdag en verdere beeldvormende diagnostiek (mictiecystogram en Mag3-scan) in de eerste week zijn aangewezen. Opties voor behandeling zijn transurethrale incisie van de kleppen (voldoende in de meeste gevallen) of het aanleggen van een urinedeviatie zoals vesicostomie of ureterocutaneostomie Conclusie Nu bij alle zwangeren in de zwangerschap structureel echografisch onderzoek plaatsvindt, zal het aantal kinderen met antenataal gevonden afwijkingen van de urinewegen toenemen. Meestal kan worden afgewacht. Bij bilaterale afwijkingen, zeker in combinatie met een oligohydramnion, kunnen onderzoek van de foetale urine en karyotypering aangewezen zijn. Alleen als verdenking bestaat op ernstige bedreiging van de functie (bijv. bij urethrakleppen), is het inbrengen van een blaaskatheter direct post partum geïndiceerd. In alle overige gevallen kan verdere diagnostiek poliklinisch in een algemeen ziekenhuis plaatsvinden, vrijwel altijd onder antibiotische 26 nummer 1 april 2008 Praktische Pediatrie
7 antenatale hydronefrose, verdenking congenitale megaureter direct post partum start antibioticaprofylaxe postnatale echo 48 uur post partum persisterende hydronefrose en dilatatie ureter MCUG Mag3-scan bij reflux verdere evaluatie reflux, beleid afhankelijk van refluxgraad en etiologie mega-ureter bevestigd jaarlijkse controle middels Mag3- scan en echo stabiele functie en kliniek overweeg stop antibiotica en verdere controle achteruitgang functie of ontwikkelen symptomen bij obstructieve mega-ureter overweeg indicatie operatief ingrijpen (tertiair centrum) Figuur 5 Stroomschema follow-up van congenitale mega-ureter. profylaxe. Verwijzing naar een kinderuroloog in een centrum is aangewezen wanneer insufficiëntie of hypertensie vermoed of aangetoond wordt en als operatieve correctie aangewezen is. Referenties 4 Koster-Kamphuis L, Feitz W, Slobbe-Koers N van. Congenitale afwijkingen van de en en/of urinewegen. Protocol signalering NSCK, 1 januari december Morris RK, Quinlan-Jones E, Kilby MD, et al. Systematic review of accuracy of fetal urine analysis to predict poor postnatal renal function in cases of congenital urinary tract obstruction. Prenatal Diagn 2007;27: Gonzalez R, Schimke CM. Ureteropelvic junction obstruction in infants and children. Pediatr Clin North Am 2001;48: Lee RS, Cendron M, Kinnamon DD, Nguyen HT. Antenatal hydronephrosis as a predictor of postnatal outcome: a meta-analysis. Pediatrics 2006;118: Pates JA, Dashe JS. Prenatal diagnosis and management of hydronephrosis. Early Hum Dev 2006;82:3. 24 Sidhu G, Beyene J, Rosenblum ND. Outcome of isolated antenatal hydronephrosis: a systematic review and meta-analysis. Pediatr Nephrol 2006;21: Song SH, Lee SB, Park YS, et al. Is antibiotic prophylaxis necessary in infants with obstructive hydronephrosis? J Urol 2007;177: McLellan DL, Retik AB, Bauer SB, et al. Rate and predictors of spontaneous resolution of prenatally diagnosed primary nonrefluxing megaureter. J Urol 2002;168: Shokeir AA, Nijman RJ. Ureterocele: an ongoing challenge in infancy and childhood. BJU Int 2002;90: Clark TJ, Martin WL, Divakaran TG, et al. Prenatal bladder drainage in the management of fetal lower urinary tract obstruction: a systematic review and meta-analysis. Obstet Gynaecol 2003;102:367. Voor meer referenties verwijzen wij u naar Financiële banden: geen. Praktische Pediatrie nummer 1 april
Een antenataal vastgestelde hydronefrose
Een antenataal vastgestelde 108 Mike Blok, Léon Winkel, Ruud Nijman en Rien Nijman Drs. M.T. Blok, arts-assistent Kindergenees kunde, Noordwest Ziekenhuisgroep, Alkmaar Dr. L.P.F. Winkel, kinderarts, Spaarne
Nadere informatieANTENATALE HYDRONEFROSE
VSV: Verloskundige kringen van de Kempen-Eindhoven-Strabrecht - Máxima Medisch Centrum & VSVE: Verloskundig Samenwerkingsverband Eindhoven Catharina ziekenhuis Transmurale richtlijn 17 (VSV-Veldhoven)
Nadere informatieWat is het extra risico op een chromosomale afwijking bij een foetus met een echoscopisch geïsoleerde unilaterale hydronefrose?
Test uw kennis. Wat is het extra risico op een chromosomale afwijking bij een foetus met een echoscopisch geïsoleerde unilaterale hydronefrose? a. 1% b. 2% c. 5% d. 6% Drs. E. Schoonderwald Afwijkende
Nadere informatieBehandeling en preventie urineweginfecties bij kinderen. C.M.L. van Dael, kinderarts-nefroloog
Behandeling en preventie urineweginfecties bij kinderen C.M.L. van Dael, kinderarts-nefroloog NVK Richtlijn Urineweginfecties bij kinderen 09-06-2010 Begrippen UWI: combinatie van leeftijdsgebonden klinische
Nadere informatieUrethra kleppen. Robert de Gier, kinderuroloog FEAPU UMC St Radboud, Nijmegen
Urethra kleppen Robert de Gier, kinderuroloog FEAPU UMC St Radboud, Nijmegen Urethrakleppen Wat zijn urethrakleppen?? Hoe ontstaan urethrakleppen?? Hoe ontdekken we urethrakleppen?? Wat zijn de gevolgen
Nadere informatiePrenatale diagnostiek van nierpathologie geassocieerd met oligohydramnion. Ingrid Brussé
Prenatale diagnostiek van nierpathologie geassocieerd met oligohydramnion Ingrid Brussé 2-2-2017 Inhoud 4 casus Uitgebreide differentiaal diagnose Dr. Karlien Cransberg, kindernefroloog, volgt met Counseling
Nadere informatieDiagnostiek urineweginfecties: do s and dont s
Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s Flore Horuz Kinderarts-nefroloog MUMC met dank aan M. Koppejan-Stapel Kinderarts en voorzitter werkgroep richtlijn UWI in vogelvlucht nieuwe richtlijn urineweginfecties
Nadere informatieURINEWEGINFECTIE BIJ KINDEREN
URINEWEGINFECTIE BIJ KINDEREN A1001 Inleiding Bij ongeveer zes procent van de kinderen met koorts zonder een duidelijke oorzaak wordt een urineweginfectie gevonden. In de eerste levensmaanden en rond de
Nadere informatiePrenatale diagnostiek van afwijkingen in het kleine bekken. Titia E. Cohen Overbeek Senior arts Prenatale Geneeskunde 21 maart 2018
Prenatale diagnostiek van afwijkingen in het kleine bekken Titia E. Cohen Overbeek Senior arts Prenatale Geneeskunde 21 maart 2018 Embryologie van het maagdarm stelsel Rectum en anus 20 weken anus (target
Nadere informatie4e Post EAUN Meeting. Hydronefrose en obstructie van de hogere urinewegen, Marjo Hupperetz
4e Post EAUN Meeting Hydronefrose en obstructie van de hogere urinewegen, Marjo Hupperetz VS urologie Orbis Medisch Centrum Sittard Inhoud Pathofysiologie en ontwikkelen van hydronefrose Diagnostiek Gevolgen
Nadere informatieBeleidsadvies Onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie
Prenatale screening Downsyndroom en SEO Beleidsadvies Onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie Inleiding Bij de voorlichting aan het begin van de zwangerschap,
Nadere informatieAngela van den Berg Astrid Damen. 2 maart 2004 Vroedvrouwenschool te Kerkrade
Angela van den Berg Astrid Damen 2 maart 2004 Vroedvrouwenschool te Kerkrade Voorwoord Om de opleiding tot verloskundige af te kunnen ronden, wordt in het laatste jaar een afstudeeropdracht gemaakt. Het
Nadere informatieBeleidsadvies onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie
Beleidsadvies onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie Inleiding Bij de voorlichting aan het begin van de zwangerschap, dient de zwangere vrouw die informatie
Nadere informatieURINEWEGINFECTIE BIJ KINDERE FRANCISCUS GASTHUIS
URINEWEGINFECTIE BIJ KINDERE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Bij ongeveer zes procent van de kinderen met koorts zonder een duidelijke oorzaak wordt een urineweginfectie gevonden. In de eerste levensmaanden
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/21441
Nadere informatiePrenatale diagnostiek van longafwijkingen. 21 maart 2018
Prenatale diagnostiek van longafwijkingen 21 maart 2018 Nina C.J. Peters, MD Afdeling Verloskunde en Prenatale Diagnostiek Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Waar moet je aan denken bij afwijkingen in de
Nadere informatie1. Algemene cijfers Noot voor de lezer: waar wordt gesproken over kind wordt ook foetus bedoeld.
1. Algemene cijfers Noot voor de lezer: waar wordt gesproken over kind wordt ook foetus bedoeld. Het aantal geboortes in Noord Nederland In tabel 1 is weergegeven hoeveel kinderen levend en dood geboren
Nadere informatieKinderurologie en -nefrologie
Kinderurologie en -nefrologie Reeks Praktische Kindergeneeskunde V.R. Drexhage, kinderarts L.W.E. van Heurn, kinderchirurg C.M.F. Kneepkens, kinderarts R. Pieters, kinderarts E. van Rijswijk, huisarts
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies 8 Chapter 8 74 Samenvatting Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding op dit proefschrift. De belangrijkste doelen van dit proefschrift waren achtereenvolgens: het beschrijven
Nadere informatieSamenvatting Chapter 15
Samenvattting Samenvatting Chapter 15 Er zijn 2 soorten tweelingen: een-eiig en twee-eiig. Twee-eiige tweelingen komen vaker voor dan een-eiige tweelingen (65% versus 35%). Alle tweeeiige tweelingen hebben
Nadere informatieAangeboren hartafwijkingen, een prenatale diagnose. Lieke Rozendaal Kindercardioloog LUMC 20-01-2015
Aangeboren hartafwijkingen, een prenatale diagnose Lieke Rozendaal Kindercardioloog LUMC 20-01-2015 20 januari 2015 Aangeboren hartafwijkingen (AHA) Zeldzaam: 6-8 op 1000 pasgeborenen Complexe hartafwijkingen:
Nadere informatieB. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B
B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange
Nadere informatieVSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties
VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset
Nadere informatieAangeboren hartafwijkingen. Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium
Aangeboren hartafwijkingen Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium 29.03.2018 Aangeboren hartafwijkingen 0.6-0.8% aller pasgeborenen kinderen
Nadere informatieTRAUMATISCH PANCREASLETSEL
TRAUMATISCH PANCREASLETSEL Frank Oort Gutclub 29 oktober 2014 1 2 Opbouw Casus Achtergrond Traumatisch pancreas letsel bij kinderen Vervolg casus Leerpunten casus 3 Casus Mw. C. 13 jaar Overplaatsing vanuit
Nadere informatieUit werkboek kinderurologie Vumc. G.M.A. Beckers, H.J.R. van der Horst kinderurologen
Ureter Uit werkboek kinderurologie Vumc. G.M.A. Beckers, H.J.R. van der Horst kinderurologen Vesico-ureterale reflux Embryologie en anatomie Dit is een aangeboren, en veelal erfelijke, aandoening van de
Nadere informatieSonomarkers Counseling in de verloskundige praktijk
Counseling in de verloskundige praktijk Desiree Moens Arts echoscopist Inhoudelijk deskundige SPN Definitie Sonomarker of Soft marker: Een sonomarker is een echoscopische bevinding die op zichzelf onbelangrijk
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Urineweginfecties: controleren of verwijzen? Urineweginfecties: controleren of verwijzen? 1. Toelichting
Urineweginfecties: controleren of verwijzen? 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van juli 2005 Een patiënt met een urineweginfectie krijgt vaak alleen een recept mee, ziet soms
Nadere informatieIN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte
IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte DEFINITIE: Vroeggeboorte: bevalling bij amenorroeduur < 37 weken Bij een zwangerschapsduur van meer dan 35 weken wordt het risico van belangrijke
Nadere informatieRETROSPECTIEVE STUDIE VAN PRENATALE ECHOGRAFISCHE AFWIJKINGEN VAN DE NIER IN HET UZ GENT (PERIODE )
Academiejaar 2009-2010 RETROSPECTIEVE STUDIE VAN PRENATALE ECHOGRAFISCHE AFWIJKINGEN VAN DE NIER IN HET UZ GENT (PERIODE 1981 2008) Tine AUDENAERT Promotor: Prof. Dr. J. Vande Walle Begeleider: Prof. Dr.
Nadere informatieVSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011
VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 1.0 EPIDEMIOLOGIE In Nederland is circa 20% van alle zwangeren draagster van GBS. Naar schatting zal gemiddeld 50% van alle kinderen, van
Nadere informatieUrineweg-infecties bij kinderen. Loes Tanja kinderarts
Urineweg-infecties bij kinderen Loes Tanja kinderarts Wat is een urineweginfectie (UWI)? Een combinatie van klinische leeftijdsgebonden kenmerken en de aanwezigheid van bacteriën in een betrouwbaar afgenomen
Nadere informatieClaudicatio intermittens
V-III Claudicatio intermittens Inleiding Deze richtlijnen betreffen alleen de arteriële claudicatio intermittens en niet de veneuze en neurogene claudicatio intermittens. Ze zijn gebaseerd op de consensus
Nadere informatieIn het kort. Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? Wat is prenatale screening?
prenatale screening Inhoudsopgave In het kort 3 Wat is prenatale screening? 3 Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? 3 Bij welke zwangerschapsduur vindt prenatale screening plaats? 3 Wie
Nadere informatieENKELE ASPECTEN VAN DE KINDERUROLOGIE
ENKELE ASPECTEN VAN DE KINDERUROLOGIE REDE Uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar in de kinderurologie aan de Faculteit der Geneeskunde van de Erasmus Universiteit Rotterdam
Nadere informatieventraal van m. psoas Ureteren naast en voor grote vaten in retroperitoneum Na vaatoverkruising infraperitoneaal Vena test/ovar. lopen mee met psoas
NIEREN Bijnieren boven nieren Nierarterie onder niveau SMA Meestal 1 arterie bdz Linker niervene voorlangs aorta Vena test./ovarica li komt in li. niervene uit 1 ventraal van m. psoas Ureteren naast en
Nadere informatieOverzicht aanbevelingen richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen (2018)
Overzicht aanbevelingen richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen (2018) Klinische verschijnselen Aspecifieke klachten en symptomen bij kwetsbare ouderen kunnen niet worden toegeschreven aan een
Nadere informatiePrenatale screening: het berekenen van de kans op aangeboren afwijkingen in het begin van de zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Prenatale screening: het berekenen van de kans op aangeboren afwijkingen in het begin van de zwangerschap Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort De meeste kinderen worden gezond geboren, maar een
Nadere informatieRichtlijn Antenatale hydronefrose
Richtlijn Antenatale hydronefrose INITIATIEF Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde IN SAMENWERKING MET Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie Nederlandse Vereniging voor Radiologie
Nadere informatieOpheffen vernauwing van
Opheffen vernauwing van nierbekken naar urineleider / pyelumplastiek Urologie Beter voor elkaar 2 Opheffen van vernauwing van het nierbekken naar de urineleider via open operatie / pyelumplastiek Inleiding
Nadere informatieEchoscopie tijdens de zwangerschap ONDERZOEK
Echoscopie tijdens de zwangerschap ONDERZOEK Echoscopie tijdens de zwangerschap Tijdens je zwangerschap kunnen we met een echo het kindje in je buik bekijken. Een echoscopie is een beeldvormende techniek
Nadere informatieProtocol intra-uteriene groeivertraging revisie januari 2018
Protocol intra-uteriene groeivertraging revisie januari 2018 Definitie Er worden vele definities gehanteerd voor intra-uteriene groeivertraging (IUGR). De klassieke afkapwaarde is p10, voor neonatale morbiditeit
Nadere informatieUrineweginfecties bij kinderen
Urineweginfecties bij kinderen Up-to-date met NHG-standaard en NVK-richtlijn OverEINDse dagen, Scarperia, april 2011 Pieter Bertholet, huisarts Angelique Roeleveld-Versteegh, kinderarts Bas Zegers, kinderarts
Nadere informatieIncontinentie bij kinderen
Incontinentie bij kinderen Deel 1 N.J. Langendoen, Kinderarts Sept 2016 urethra 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 1 Lower urinary tract function International children s continence society (ICCS) Dagfrequentie (betrouwbaar
Nadere informatieEcho s in de verloskunde. November 2015 M. Kelderman Echoscopiste prenatale diagnostiek
+ Echo s in de verloskunde November 2015 M. Kelderman Echoscopiste prenatale diagnostiek + Echo s 6 tot 14 weken Vitaliteits echo Termijn echo Datering o.b.v. 1e dag L.M. is onjuist Tussen 8+4 en 12+6
Nadere informatieUROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
1 april 2003 herzien maart 2004 UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Casusschets 1 Zie Werkafspraak Pijnloze Hematurie onder Microscopische hematurie Antwoord:
Nadere informatieNoot voor de lezer: waar wordt gesproken over kind wordt ook foetus bedoeld.
1. Algemene cijfers Noot voor de lezer: waar wordt gesproken over kind wordt ook foetus bedoeld. Het aantal geboortes in Noord Nederland In tabel 1 is weergegeven hoeveel kinderen levend en dood geboren
Nadere informatieDoel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen.
Blaas retentie post partum Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen. Achtergrond informatie Tijdens en na de partus kan de mictie moeizamer
Nadere informatieSamenvatting. Huidig programma en criteria voor screening
Samenvatting Technologische ontwikkelingen maken het in toenemende mate mogelijk om al vroeg in de zwangerschap eventuele afwijkingen bij de foetus op te sporen. Ook zijn nieuwe testen beschikbaar die
Nadere informatieTabel3.1.1 Voorkomen van schisis lip/kaak spleet met of zonder
3.1 Schisis Schisis is één van de meest voorkomende aangeboren aandoeningen. Wereldwijd loopt de prevalentie uiteen van 4,8 tot 28,6 per 10.000 geboortes. Er bestaan grote verschillen in het voorkomen
Nadere informatieHet bepalen van de overlevingskansen
Het bepalen van de overlevingskansen van een kind met congenitale hernia diafragmatica Door: Dr Arno van Heijst, kinderarts-neonatoloog, Amalia Kinderziekenhuis-Radboudumc Nijmegen en Prof Dr Dick Tibboel,
Nadere informatieUrine incontinentie bij de hond. Urine incontinentie bij de hond
Urine incontinentie bij de hond Marjanne D. Zaal Specialist Chirurgie VSC De Wagenrenk Urine incontinentie bij de hond Presentatie van patiënt Sfinctermechanisme incompetentie (SMI( SMI) Castratie gerelateerde
Nadere informatie6 10 weken 10-13 weken 14-18 weken 18-20 weken 24 26 weken 27 32 weken 32 36 weken 37-40 weken 41 42 weken
Time task matrix zorgproces bij risico op dragerschap GBS 10 maart 2015 Alles in rood is specifiek voor zwangeren risicofactoren op GBS ziekte bij pasgeborene, alles in zwart is gebruikelijke zorg voor
Nadere informatieAuteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum Bureauredacteur: Jet Quadekker
1 Prenatale screening Onderzoek naar aangeboren aandoeningen in het begin van de zwangerschap Commissie Patiënten Voorlichting NVOG I.s.m. Erfocentrum en VSOP Auteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum
Nadere informatieVerwarring in de zwangerschap
Verwarring in de zwangerschap The 5th Utrecht Sessions for Congenital Heart Disease Henriëtte ter Heide Kindercardioloog aorta long Hartafwijkingen Geboortecijfer 2016: 172.520 (CBS) 0.8% aangeboren hartafwijkingen:
Nadere informatieEen zuigeling met een infectie
Een zuigeling met een infectie Katja Heitink-Pollé, kinderarts, hematoloog-oncoloog WKZ en Flevoziekenhuis Masja de Haas Sanquin Casus Meisje van 6 maanden oud 3e kind van Surinaamse ouders Reden van komst:
Nadere informatieAfdeling Kinderurologie. Sophia Kinderziekenhuis
Afdeling Kinderurologie Sophia Kinderziekenhuis Op de afdeling Kinderurologie worden kinderen behandeld die een afwijking hebben aan de urinewegen en/of geslachtsorganen. Meestal zijn het aangeboren afwijkingen
Nadere informatieDE SCREENING OP DOWN, EDWARDS EN PATAUSYNDROOM EN DE 20 WEKENECHO PUBLIEKSMONITOR 2017
DE SCREENING OP DOWN, EDWARDS EN PATAUSYNDROOM EN DE 20 WEKENECHO PUBLIEKSMONITOR 2017 SAMENVATTING In 2017 is 86,5 van de 173.244 zwangerschappen gecounseld voor prenatale screening. Bijna alle counselingsgesprekken
Nadere informatieOrganisatie en uptakevan. naar downsyndroom en ernstige foetale afwijkingen. Marian Bakker
Organisatie en uptakevan de prenatale screening naar downsyndroom en ernstige foetale afwijkingen Marian Bakker Organisatie van de prenatale screening Ingevoerd in 2007 Niet gericht op preventie of behandeling,
Nadere informatie3.3 Aangeboren hartafwijkingen
3.3 Aangeboren hartafwijkingen Aangeboren hartafwijkingen vormen de grootste groep van aangeboren aandoeningen met een van ruim 6 op de 1. geboorten. Dit betekent dat er in Nederland per jaar ongeveer
Nadere informatieKinderurologie. Afdeling Urologie. Deze patiënten informatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon:
Kinderurologie Afdeling Urologie Deze patiënten informatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 12-2015-7605 Inhoudsopgave 1. Voorwoord 1-1 2. Belangrijke telefoonnummers 2-1 3.
Nadere informatieObesitas. Oktober. Zorgpad Low risk B en High risk A
Obesitas Zorgpad Low risk B en High risk A Oktober Dit document bevat mogelijk vertrouwelijke informatie van JIJWIJ. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
Nadere informatie(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar)
Koorts bij kinderen van 0 tot 1 maand (0-28 dagen) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (jonger dan 1 maand) met koorts, verdacht van een
Nadere informatieCHAPTER 8. Samenvatting en conclusies (Summary and conclusions in Dutch)
CHAPTER 8 Samenvatting en conclusies (Summary and conclusions in Dutch) 100 Samenvatting 8.1 SAMENVATTING EN CONCLUSIES 8.1.1 Inleiding 8.1.1.1 Incontinentie tijdens de zwangerschap en na de baring Bekkenbodem
Nadere informatieGynaecologie/Verloskunde
Gynaecologie/Verloskunde Prenatale diagnostiek in de zwangerschap Inleiding De meeste kinderen zijn bij de geboorte gezond. Bij 3% van alle pasgeborenen wordt er een aangeboren afwijking vastgesteld. Een
Nadere informatieBLAASONDERZOEK BIJ KINDEREN MICTIECYSTOGRAM
BLAASONDERZOEK BIJ KINDEREN MICTIECYSTOGRAM 26304 Röntgenafdeling (Balie 105) Polikliniek Urologie (Balie 118) Aan de ouders/verzorgers van Binnenkort ondergaat uw kind op één van onze afdelingen een blaasonderzoek
Nadere informatieConceptrichtlijn Antenatale hydronefrose
Conceptrichtlijn Antenatale hydronefrose 1 2 3 40 INITIATIEF Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde IN SAMENWERKING MET Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie Nederlandse Vereniging
Nadere informatieTweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op?
Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? 1 INHOUD PSIE programma Antistoffen Ontstaan en Risico Achtergrond Rhc-screening Doel Rhc-screening Evaluatiestudie Rhc-screening Opzet Inclusies
Nadere informatieC. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C 10 C
C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C 1 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn...
Nadere informatieGalsteen & niersteenlijden
Galsteen & niersteenlijden Wij dragen ons steentje bij Milan Pijl Maatschap Radiologie & Nucleaire Geneeskunde Rijnstate Huisartsen nascholing 2 oktober 2012 Galstenen - Epidemiologie Zeer frequent bezit
Nadere informatieONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN
ONDERZOEK IN VLOKKEN OF VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN ONDERZOEK IN VLOKKEN E VRUCHTWATER BIJ ECHOAFWIJKINGEN Afdeling Genetica UMCG 2 Onderzoek in vlokken of in vruchtwater bij echoafwijkingen. U bent
Nadere informatieSSRI. Protocol NVOG/NVK 2012 VSV Geert Jan Blok
SSRI Protocol NVOG/NVK 2012 VSV 14-01-14 Geert Jan Blok Preconceptionele periode: Er bestaat geen duidelijke voorkeur voor een bepaalde SSRI. Indien een patiënte al goed is ingesteld op een bepaalde SSRI
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zwangerschap 2 Erfelijkheid 2 Vruchtbaarheid 2 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap
Nadere informatieEen neonatale casus. Paul-Emile Claus GSO klinische biologie 27/01/2016
Een neonatale casus Paul-Emile Claus GSO klinische biologie 27/01/2016 Casus Zwangere 36j Jeuk ++ Geïnduceerde, vaginale bevalling Geboorte baby V. op 36 weken en 2 dagen Hydronefrose re > li GG 3,205
Nadere informatieSTRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 1.1
STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 1.1 Datum Goedkeuring 01-11-2005 Methodiek Consensus based Discipline Multidisciplinair Verantwoording NVOG 1 Eisen te stellen aan de echoscopist Naar dit
Nadere informatieChapter 15. Samenvatting
Chapter 15 Samenvatting Chapter 15 316 Samenvatting Deel I In Nederland worden ieder jaar ongeveer 14.000 kinderen te vroeg (prematuur) geboren, dat wil zeggen bij een zwangerschapsduur van minder dan
Nadere informatieSCHILDKLIERFUNCTIESTOORNISSEN EN ZWANGERSCHAP
SCHILDKLIERFUNCTIESTOORNISSEN EN ZWANGERSCHAP SCHILDKLIERFUNCTIETESTEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP Wat is de normale range voor TSH in elk trimester? [2012] Trimester-specifieke, per centrum bepaalde, normaalwaarden
Nadere informatieCasuïstiek bespreking 22 mei 2017
Casuïstiek bespreking 22 mei 2017 Onderzoek naar 3 vessel view van het hart: wat betekent dit? Dr. EWM Grijseels, arts Prenatale Diagnostiek Dr. L. Torn, kindercardioloog Amphia ziekenhuis, Breda Overzicht
Nadere informatieWebsite. Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes.
Urologie Website In de oorspronkelijke uitgave van Urologie. was een cd-rom toegevoegd met aanvullend digitaal materiaal. Vanaf deze editie is echter al dit aanvullende materiaal vindbaar op: http://extras.springer.com
Nadere informatie2. Prevalentie aangeboren aandoeningen in tijdtrends
2. Prevalentie aangeboren aandoeningen in tijdtrends 1981-2011 Een belangrijk doel van de registratie is het monitoren van de prevalentie van aangeboren aandoeningen in de tijd. Onderstaande tijdtrends
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie VERLOSKUNDE PRENATALE SCREENING. Versie 1.5. Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie VERLOSKUNDE PRENATALE SCREENING Versie 1.5 Datum Goedkeuring Verantwoording 01 03 2006 NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is prenatale screening?...1
Nadere informatieGelet op. zoon X; Aanvrager: De heer Y Dr. A
ADVIES VERLEEND DOOR HET FONDS VOOR DE MEDISCHE ONGEVALLEN, IN TOEPASSING VAN ART. 21 VAN DE WET VAN 311 MAART 2010 BETREFFENDE DE VERGOEDING VAN SCHADE ALS GEVOLGG VAN GEZONDHEIDSZORG. Gelet op de adviesaanvraag
Nadere informatieVSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum
1 VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum Transmurale richtlijn: 21 Datum invoering: 26 juni 2007 Datum 1 ste revisie: februari 2010 Datum revisie: 2015 Mictie
Nadere informatie12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS
12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS 1. Prenatale diagnostiek en behandeling met DXM Indicatie: Echtparen, die beiden drager zijn van een mutatie van de klassieke vorm van AGS. Als een van
Nadere informatieKindergeneeskunde. Urineweginfectie (UWI)
Kindergeneeskunde Urineweginfectie (UWI) 1 Folder voor ouders/verzorgers U ontvangt deze folder omdat er bij uw kind een urineweginfectie is vastgesteld of omdat uw kind eerder een urineweginfectie heeft
Nadere informatieNevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere
Nevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere Anneke Vulto-van Silfhout Klinisch geneticus i.o. Regionale bijeenkomst Stichting Prenatale screening regio Nijmegen 27 november 2017 Overzicht TRIDENT-2
Nadere informatie5 jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s
5 jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s Irma van Straaten kinderarts-neonatoloog Isala klinieken Zwolle Paul Verkerk arts epidemioloog TNO Kwaliteit van Leven Leiden Mw Dr HLM van Straaten
Nadere informatieDE PREDICTIEVE WAARDE VAN PRENATAAL VASTGESTELDE HYDRONEFROSE
Academiejaar 2011-2012 DE PREDICTIEVE WAARDE VAN PRENATAAL VASTGESTELDE HYDRONEFROSE Astrid LAMBRECHT Promotor: Prof. Dr. A. Raes Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het kader van de opleiding MASTER
Nadere informatieFetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING
Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities in Early Childhood Health The Generation R Study Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Sociaal-economische gezondheidsverschillen vormen een groot maatschappelijk
Nadere informatieAfdeling: polikliniek Urologie. Onderwerp: Verwijderen van een niersteen PCNL
Afdeling: polikliniek Urologie Onderwerp: Verwijderen van een niersteen PCNL Inleiding Onderzoek heeft aangetoond dat er bij u een steen aanwezig is in de nier. In overleg met de arts is besloten deze
Nadere informatieVlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT)
Vlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT) A. Zecic NICU, UZ Gent Transmissierisico tijdens de zwangerschap Maternale seroconversie Incidentie Ziekte bij pasgeborene 1e trim 15 % ernstig
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20953 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bruine, Francisca Teresa de Title: Advanced MR brain imaging in preterm infants
Nadere informatieUrineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek
Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Wanneer urine incontinentie? Als de druk in de blaas hoger is dan de druk in de urethra!
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Anencefalie
Anencefalie Wat is een anencefalie? Een anencefalie is een ernstige aanlegstoornis van de hersenen waarbij de grote en kleine hersenen niet of nauwelijks zijn aangelegd. Hoe wordt een anencefalie ook wel
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieKetenprotocol. Minder leven. Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt
Ketenprotocol Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt Datum: September 2015 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering van
Nadere informatieLange termijn follow up van coarctatio aorta
Diagnostiek en chirurgie in de levensloop van een patiënt met een aangeboren hart-afwijking. Coarctatio Aortae Lange termijn follow up van coarctatio aorta Toon (A.L.) Duijnhouwer, cardioloog Take home
Nadere informatieH. Urogenitaal systeem en bijnieren. Inhoudsopgave
H. Urogenitaal systeem en bijnieren Inhoudsopgave 1 H 2 H 3 H 4 H 5 H 6 H 7 H 8 H 9 H 1 H 11 H 12 H 13 H 14 H 15 H 16 H 17 H 18 H 19 H 2 H 21 H Hematurie (macroscopisch of microscopisch zonder significante
Nadere informatie