Eva l u a t i e. Ont w i k k e l i n g re g i o n a l e. Vo l k s g e z o n d h e i d To e k o m s t Ve r k e n n i n g 2006

Transcriptie

1 w e t e n s c h a p p e l i j k c e n t r u m v o o r t r a n s f o r m a t i e in z o r g e n w e l z i j n Eva l u a t i e Ont w i k k e l i n g re g i o n a l e Vo l k s g e z o n d h e i d To e k o m s t Ve r k e n n i n g 2006 Har t v o o r Br a b a n t e n We s t-br a b a n t W. Je e n i n g a M.J.H. v a n Bo n -Ma r t e n s M.W.E. Bo v e r h o f E.C.M. v a n Ec k S.M. Ho g e n d o o r n H. Kl i n g e n b e r g J.A.M. v a n Oe r s

2 Col o f o n Auteurs: W. Jeeninga 1,2 M.J.H. van Bon-Martens 1,2 M.W.E. Boverhof 1,3 E.C.M. van Eck 1,3 S.M. Hogendoorn 1,3 H. Klingenberg 3 J.A.M. van Oers 1,4 1 Tranzo, Universiteit van Tilburg 2 GGD Hart voor Brabant 3 GGD West-Brabant 4 RIVM, Bilthoven Correspondentieadres: Tranzo, Universiteit van Tilburg Postbus LE Tilburg tranzo@uvt.nl Foto omslag: E. Brouwers Druk: Universiteitsdrukkerij, Universiteit van Tilburg ISBN: Tranzo, 2008

3 Evaluatie ontwikkeling regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006 Hart voor Brabant en West-Brabant W. Jeeninga M.J.H. van Bon-Martens M.W.E. Boverhof E.C.M. van Eck S.M. Hogendoorn H. Klingenberg J.A.M. van Oers Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door:

4 Vo o r w o o r d In de regio s van de GGD en Hart voor Brabant en West-Brabant is in 2005 gestart met de ontwikkeling en uitvoering van een regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV). Deze is afgeleid van de nationale VTV van het RIVM en ontwikkeld binnen de Academische Werkplaats Openbare Gezondheidszorg Tilburg in samenwerking met het RIVM en Tranzo. De regionale VTV bestaat uit drie onderdelen: een Samenvattend rapport per regio, een rapportage met Kernboodschappen voor lokaal beleid per gemeente en de website Regionaal Kompas Volksgezondheid. Hiermee kunnen bestuurders hun gezondheidsbeleid nóg beter ontwikkelen en uitvoeren. De regionale VTV wordt door het Ministerie van VWS gezien als een belangrijk instrument om de kwaliteit van de lokale nota s Volksgezondheid te verbeteren. Het RIVM heeft van het Ministerie van VWS opdracht gekregen om een toolkit te ontwikkelen voor een regionale VTV. Inmiddels zijn verschillende GGD en gestart met (onderdelen van) een regionale VTV of maken daar concrete plannen voor. Voor u ligt het evaluatierapport over de ontwikkeling van de regionale VTV s. Op basis van deze evaluatie kunnen lessen getrokken worden voor de inhoud, het proces en de implementatie. Ik hoop dat deze worden gebruikt bij volgende regionale VTV s, zowel in de beide pilotregio s als in andere GGD-regio s die met een regionale VTV aan de slag willen. Op deze plaats bedank ik iedereen die aan deze evaluatie een bijdrage heeft geleverd. J. Wassenaar, voorzitter Academische Werkplaats Openbare Gezondheidszorg Tilburg en directeur GGD Hart voor Brabant en GGD West-Brabant 3

5 Inh o u d s o p g a v e Vo o r w o o r d 3 Sa m e n v a t t i n g 7 Inl e i d i n g 1 Op z e t e n t o t s t a n d k o m i n g v a n d e r e g i o n a l e VTV 9 Op z e t 2 Doe l, w e r k w i j z e e n a f b a k e n i n g v a n d e e v a l u a t i e 12 3 Res p o n d e n t e n 14 Res u l t a t e n 4 Be k e n d h e i d 17 5 Vo r m g e v i n g 21 6 In h o u d, bruikbaarheid e n g e b r u i k 23 7 Pl a n n i n g 32 8 Co m m u n i c a t i e 36 9 Sa m e n h a n g e n m e e r wa a r d e v a n d e r e g i o n a l e VTV 38 Conclusies en aanbevelingen 10 Con c l u s i e s A a n b e v e l i n g e n 45 Li t e r a t u u r 47 Bi j l a g e n Tabellen resultaten vragenlijsten 49 Overzicht herkomst gegevens 59 5

6 Samenvat ting In de Academische Werkplaats Openbare Gezondheidszorg Tilburg is voor de GGD-regio s Hart voor Brabant en West-Brabant een regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) ontwikkeld. Hoofddoel van de regionale VTV, net als van de nationale VTV, is het verschaffen van inzicht in de gezondheidstoestand van de bevolking nu en in de toekomst en de mogelijkheden om efficiënt gezondheidswinst te behalen ter onderbouwing van beleid voor de (middel)lange termijn. De regionale VTV in de regio s Hart voor Brabant en West-Brabant bestaat uit drie onderdelen: 1. Een Samenvattend rapport per GGD-regio: Gezondheid telt! in Hart voor Brabant Gezondheid telt! in West-Brabant 2. Per gemeente een rapport met Kernboodschappen voor lokaal beleid: Gezondheid telt! in [gemeente X] 3. Een website Regionaal Kompas Volksgezondheid: Om te achterhalen wat de bruikbaarheid is van deze regionale VTV en wat de randvoorwaarden, succesfactoren en verbeterpunten zijn voor de totstandkoming en de presentatie hiervan is een evaluatie uitgevoerd onder betrokkenen en (potentiële) gebruikers. De informatie voor deze evaluatie is verkregen door middel van (digitale) vragenlijsten, persoonlijke interviews, groepsinterviews en documentenanalyse. Op basis van deze inzichten kunnen lessen getrokken worden voor de inhoud, de presentatie en het proces. Deze kunnen worden gebruikt bij volgende regionale VTV s, zowel in de beide pilotregio s als in andere GGD-regio s die met een regionale VTV aan de slag willen. Aan het verschijnen van de regionale VTV is veel bekendheid gegeven door middel van een congres, persberichten, GGD-internetsites, lokale en regionale (dag)bladen, radio en TV, interne en externe presentaties en artikelen in het Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen (TSG). Het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid zijn persoonlijk aan de gemeenten overhandigd en in een groot aantal gemeenten heeft een presentatie plaatsgevonden. De PR rondom de verschijning van de regionale VTV en de media-aandacht hiervoor zijn door GGD en gemeenten als positief ervaren. De bekendheid onder ambtenaren en interne gebruikers met het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid is goed, het Regionaal Kompas Volksgezondheid is bij hen minder bekend. Het voorgenomen gebruik van de drie onderdelen van de regionale VTV is groot. Het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid zijn al veel gebruikt, het Regionaal Kompas Volksgezondheid nog maar beperkt. Bij lokale en regionale organisaties is de bekendheid van de regionale VTV minimaal. De regionale VTV is met veel waardering ontvangen en wordt gezien als informatief, begrijpelijk en bruikbaar. Het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid zijn voldoende regionaal respectievelijk lokaal getint en leveren, in combinatie met het Regionaal Kompas 6 7

7 Volksgezondheid, een positieve bijdrage aan de lokale nota volksgezondheid. De regionale VTV heeft een meerwaarde ten opzichte van bestaande informatiebronnen en men is van mening dat de GGD iedere vier jaar een regionale VTV moet uitbrengen, gekoppeld aan de lokale (gemeentelijke) nota volksgezondheid. Door inhoudelijke verbreding van de regionale VTV en meer lokale inkleuring van de Kernboodschappen voor lokaal beleid kan de bruikbaarheid verder worden vergroot. Hoewel de regionale VTV wordt gezien als een drie-eenheid, kan de samenhang tussen de drie onderdelen nog verbeterd worden. De regionale VTV heeft veel impact gehad. Naast een grote inzet van interne betrokkenen en andere afdelingen binnen de GGD hebben ook enkele processen een grote impact gehad. Voorbeelden hiervan zijn de dialoog met gemeenten over de Kernboodschappen voor lokaal beleid en de interdisciplinaire samenwerking binnen de GGD bij het opstellen en presenteren van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Dit mag als een groot winstpunt worden gezien. Een goede timing is noodzakelijk om de regionale VTV te positioneren in de lokale beleidscyclus. In dit opzicht was de planning van de regionale VTV goed en is in relatief korte tijd een goed product neergezet. De planning heeft echter voor veel spanning gezorgd, vooral vanwege zaken als afstemming van de regionale VTV met de nationale VTV en de monitorcyclus van de GGD en onzekerheden in de planning. Voor de ontwikkeling van de regionale VTV is inzet geleverd vanuit twee verschillende GGD en. Gedurende de uitvoering werden verschillen tussen deze GGD en duidelijk. Deze verschillen hadden ondermeer betrekking op visie, taakomschrijving, de manier van werken en relaties tussen GGD en gemeenten. Dit is van invloed geweest op het gehele proces van totstandkoming van de regionale VTV. Naast de verbeterpunten, die in de verschillende hoofdstukken zijn genoemd, is een aantal aanbevelingen gedaan. De belangrijkste aanbevelingen zijn om in 2010 weer een regionale VTV uit te brengen, nog meer bekendheid te geven aan (onderdelen van) de regionale VTV, inhoudelijke verbreding en meer lokale inkleuring aan te brengen, de samenwerking tussen GGD en gemeenten als essentieel element te behouden en tijdens het proces van totstandkoming van de regionale VTV meer aandacht te besteden aan de planning en de communicatie. 1. Op z e t e n t o t s t a n d k o m i n g v a n de re g i o n a l e VTV Volgens de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) hebben gemeenten de verplichting eens in de vier jaar een gemeentelijke nota volksgezondheidsbeleid vast te stellen. Voor de onderbouwing van hun gezondheidsbeleid hebben gemeenten betrouwbare informatie over ziekte en gezondheid nodig. De GGD en Hart voor Brabant en West-Brabant verzamelen in een vierjarencyclus voor verschillende doelgroepen gegevens via vragenlijsten en registraties onder de noemer lokale gezondheidsmonitor. De rapportage aan de 47 gemeenten in het werkgebied van beide GGD en is echter versnipperd over de doelgroepen en de onderwerpen. Een geïntegreerde rapportage met lokale, regionale en landelijke informatie over volksgezondheid en zorg ontbrak nog. Een integrale rapportage maakt het voor gemeenten beter mogelijk om prioriteiten te stellen in het lokale gezondheidsbeleid. Op nationaal niveau publiceert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) eens in de vier jaar een Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV), waarin de gezondheidssituatie van de Nederlandse bevolking wordt beschreven. Het nationale volksgezondheidsbeleid is sterk gebaseerd op deze VTV s. Door het primair nationale karakter levert de huidige VTV echter onvoldoende input voor het lokale gezondheidsbeleid. Een regionale variant van de nationale VTV zou tegemoet kunnen komen aan de behoefte aan lokale beleidsgerichte gezondheidsinformatie. Om deze reden zijn in de Academische Werkplaats Openbare Gezondheidszorg Tilburg bij wijze van pilot regionale VTV s ontwikkeld voor de gemeenten in de GGD-regio s Hart voor Brabant (29 gemeenten) en West-Brabant (18 gemeenten). Hieraan ging een haalbaarheidsstudie vooraf die liet zien dat er voldoende draagvlak was bij de gebruikers en die richting gaf aan de te ontwikkelen producten. In een vervolgtraject zullen de regionale VTV s verder worden geëvalueerd op aspecten als betrouwbaarheid, validiteit, beleidsrelevantie en verankering in het lokale beleid. Uiteindelijk moet dit leiden tot een generiek model voor een regionale VTV dat voor meer GGD en bruikbaar is. Een subsidie van ZonMW maakt dit financieel mogelijk. Hoofddoel van de regionale VTV, net als van de nationale VTV, is het verschaffen van inzicht in de gezondheidstoestand van de bevolking nu en in de toekomst en de mogelijkheid om efficiënt gezondheidswinst te behalen ter onderbouwing van beleid voor de (middel)lange termijn. De regionale VTV in de regio s Hart voor Brabant en West-Brabant bestaat drie onderdelen: 1. Een Samenvattend rapport per GGD-regio: Gezondheid telt! in Hart voor Brabant Gezondheid telt! in West-Brabant 2. Per gemeente een rapport met Kernboodschappen voor lokaal beleid: Gezondheid telt! in [gemeente X] 3. Een website Regionaal Kompas Volksgezondheid: Het Samenvattend rapport geeft de inzichten in de regionale volksgezondheid op hoofdlijnen weer. De term samenvattend verwijst daarbij naar de selectie en integrale analyse en presentatie van gegevens uit de verschillende bronnen met behulp van indicatoren volgens het conceptuele 8 9

8 model van de VTV. Centrale vragen die in het rapport worden beantwoord zijn: Wat zijn de belangrijkste gezondheidsproblemen? Wat zijn de belangrijkste oorzaken van ongezondheid? Hoe staat het met de preventie en zorg in de regio? Wat kan de toekomst brengen? In de vorm van Regionale Kernboodschappen wordt aan de belangrijkste conclusies betekenis gegeven voor strategisch regionaal en lokaal gezondheidsbeleid. Voor iedere gemeente is op basis van de regionale Kernboodschappen en een lokaal gezondheidsprofiel een beknopt rapport samengesteld met Kernboodschappen voor lokaal beleid. Centraal hierin staan de vragen: Wat zijn in onze gemeente de belangrijkste gezondheidsproblemen? Wat zijn in onze gemeente de belangrijkste oorzaken van ongezondheid? Wat gebeurt er nu aan beleid in de gemeente? Waar liggen de mogelijkheden voor verbetering? Deze Kernboodschappen voor lokaal beleid hebben een agendasettend karakter en dienen als bouwsteen voor de gemeentelijke nota s volksgezondheid. Met deze nota s zijn de meeste gemeenten in 2007 aan de slag gegaan. Het Regionaal Kompas Volksgezondheid ( geeft per beleidsthema een overzicht van de belangrijkste landelijke en regionale cijfers, de beleidsopties voor de gemeenten, effectieve en aanbevolen interventies en het huidige regionale aanbod van interventies. Dit ondersteunt gemeenten bij de vertaling van strategische beleidsprioriteiten naar een concreet plan van aanpak. De website van het Regionaal Kompas Volksgezondheid is gekoppeld aan de website van het Nationaal Kompas Volksgezondheid (RIVM) en aan de Qui-databank. Deze laatste is ontwikkeld door het NIGZ maar inmiddels ondergebracht bij het Centrum voor Gezond Leven van het RIVM. Het Samenvattend rapport en de rapporten met Kernboodschappen voor lokaal beleid zijn vooral belangrijk voor het strategisch beleidsniveau. Op tactisch en operationeel beleidsniveau voorziet de website Regionaal Kompas Volksgezondheid de gemeenten van actuele beleidsinformatie. november 2006-juni 2007 de gemeentelijke rapportages met de Kernboodschappen voor lokaal beleid. De release van het Regionaal Kompas Volksgezondheid Hart voor Brabant vond plaats in november 2006, de release van het Regionaal Kompas Volksgezondheid West-Brabant in juli Het Regionaal Kompas Volksgezondheid is door de GGD Hart voor Brabant ontwikkeld in samenwerking met het NIGZ en het RIVM en met behulp van subsidie vanuit het programma Lokaal Gezond. Al in een vroeg stadium bleek het voor de GGD West-Brabant niet haalbaar aan te sluiten bij deze ontwikkeling en is besloten dit in een latere fase op te pakken. De totstandkoming van het Regionaal Kompas Volksgezondheid kent dan ook een ander traject dan het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid. De ontwikkeling van het Regionaal Kompas Volksgezondheid heeft wel plaatsgevonden onder aansturing van de projectleider regionale VTV, maar buiten de projectgroep van de regionale VTV. Wel is de voortgang van het Regionaal Kompas Volksgezondheid als onderdeel van de regionale VTV in de stuur- en projectgroep regelmatig aan de orde geweest. Naast de regionale VTV bestaat er sinds enkele jaren ook een GGD Gezondheidsatlas ( Deze gezondheidsatlas is een geografisch presentatiesysteem van Noord-Brabant en Zeeland met cijfers en achtergrondinformatie voor volksgezondheidsindicatoren op lokaal en regionaal niveau, waarbij men interactief gegevens kan presenteren in de vorm van kaarten, diagrammen of tabellen. De GGD Gezondheidsatlas is vergelijkbaar met de Nationale Atlas Volksgezondheid binnen de nationale VTV. Naar verwachting zal deze GGD Gezondheidsatlas in de toekomst deel gaan uitmaken van de regionale VTV. Om te achterhalen wat de bruikbaarheid is van deze regionale VTV en wat de randvoorwaarden, succesfactoren en verbeterpunten zijn voor de totstandkoming en de presentatie hiervan is een evaluatie uitgevoerd onder betrokkenen en (potentiële) gebruikers. In tabel 1 staat hoe de eindproducten van de regionale VTV zich verhouden tot de eindproducten van de nationale VTV. Tabel 1. Nationale en regionale VTV-producten Nationaal Samenvattend rapport Nederland: Zorg voor gezondheid Nationale kernboodschappen Nationaal Kompas Volksgezondheid Regionaal Samenvattend rapport per GGD-regio: Gezondheid telt! in Hart voor Brabant Gezondheid telt! in West-Brabant Regionale kernboodschappen Kernboodschappen voor lokaal beleid per gemeente Regionaal Kompas Volksgezondheid Na afronding van de haalbaarheidsstudie in 2005 is gestart met de voorbereidingen voor de ontwikkeling van de regionale VTV. In november 2006 zijn de Samenvattende rapporten Gezondheid telt! in Hart voor Brabant en Gezondheid telt! in West-Brabant verschenen en in de periode 10 11

9 2. Do e l, w e r k w ij z e e n af b a k e n i n g v a n de e v a l u a t i e Doel Het doel van de evaluatie van de regionale VTV in Hart voor Brabant en West-Brabant is inzicht te krijgen in: 1. de bruikbaarheid van de regionale VTV voor het lokale en regionale gezondheidsbeleid; 2. de randvoorwaarden en succesfactoren voor de totstandkoming en de presentatie van een regionale VTV. Op basis van deze inzichten kunnen lessen getrokken worden voor de inhoud, de presentatie en het proces. Deze kunnen worden gebruikt bij volgende regionale VTV s, zowel in de beide pilotregio s als in andere GGD-regio s die met een regionale VTV aan de slag willen. Werkwijze In deze evaluatie wordt getracht antwoorden te krijgen op de volgende vragen: 1. Wat is de bruikbaarheid van de regionale VTV voor het lokale en regionale gezondheidsbeleid? Hierbij gaat het om vormgeving, inhoud en relevantie van de drie producten, hun onderlinge samenhang en de meerwaarde ten opzichte van bestaande informatie. 2. Wat is de impact van de regionale VTV op het lokale, regionale en landelijke gezondheidsbeleid? Hierbij gaat het om interesse voor, gebruik van en communicatie/pr rondom de drie producten. 3. Wat zijn de randvoorwaarden en succesfactoren voor de totstandkoming en presentatie van een regionale VTV? Hierbij gaat het om middelen, planning, communicatie en kwaliteit. De informatie voor deze evaluatie is verkregen door middel van (digitale) vragenlijsten, persoonlijke interviews, groepsinterviews en documentenanalyse. Bij het opstellen van het plan van aanpak voor de evaluatie van de regionale VTV is gebruik gemaakt van het evaluatieplan dat door het RIVM is opgesteld voor de evaluatie van de nationale VTV. Gebruikers van de regionale VTV: ambtenaren, wethouders en raadsleden van de gemeenten in de GGD-regio s Hart voor Brabant en West-Brabant (hierna genoemd: gemeenten); GGD-medewerkers (hierna genoemd: interne gebruikers); medewerkers van lokale en regionale organisaties: Thuiszorg, Geestelijke Gezondheidszorg (GGz), Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant (PON), Brabants Kenniscentrum Jeugd (K2), Novadic-Kentron, Zorgkantoren; medewerkers van de provincie en landelijke organisaties: provincie Noord-Brabant, GGD Nederland, Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Inspectie voor Gezondheidszorg (IGZ), Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Afbakening De regionale VTV in de GGD-regio s Hart voor Brabant en West-Brabant bestaat uit verschillende onderdelen om zo beter aan te sluiten bij de behoeften van de gebruikers en de verschillende fases van het beleidsproces. De onderdelen van de regionale VTV waarop deze evaluatie betrekking heeft, zijn: 1. Een Samenvattend rapport per GGD-regio: Gezondheid telt! in Hart voor Brabant Gezondheid telt! in West-Brabant 2. Per gemeente een rapport met Kernboodschappen voor lokaal beleid: Gezondheid telt! in [gemeente X] 3. De website Regionaal Kompas Volksgezondheid Regionaal Kompas Volksgezondheid Hart voor Brabant Leeswijzer In deze evaluatie wordt gekeken naar de drie onderdelen afzonderlijk, naar de samenhang daartussen en naar de meerwaarde van de regionale VTV. Dit evaluatierapport is als volgt opgebouwd: in hoofdstuk 3 wordt de respondentengroep beschreven, in de hoofdstukken 4 en 5 worden respectievelijk bekendheid en vormgeving uiteengezet. In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op inhoud, bruikbaarheid en gebruik. Hoofdstuk 7 gaat in op de planning en hoofdstuk 8 op de communicatie. In hoofdstuk 9 wordt de samenhang tussen de onderdelen en de meerwaarde van de regionale VTV beschreven. In hoofdstuk 10 staan de belangrijkste conclusies en hoofdstuk 11 sluit af met de aanbevelingen. Voor de evaluatie worden twee doelgroepen onderscheiden: betrokkenen en (potentiële) gebruikers. Betrokkenen bij de totstandkoming van de regionale VTV: auteurs, referenten en adviseurs in de functie van epidemioloog, beleidsadviseur en GVO- (beleids)functionaris en werkzaam bij onder andere de GGD Hart voor Brabant, de GGD West- Brabant, het RIVM en Tranzo (hierna genoemd: interne betrokkenen); leden van de projectgroep regionale VTV; leden van de stuurgroep Academische Werkplaats Openbare Gezondheidszorg Tilburg (AW OGZ)

10 3. Re s p o n d e n t e n De doelgroepen van deze evaluatie zijn de betrokkenen bij de totstandkoming van de regionale VTV en de gebruikers van de regionale VTV. In onderstaande tabel is per doelgroep weergegeven op welke wijze de dataverzameling heeft plaatsgevonden. Tabel 1. Doelgroepen en methode van dataverzameling Doelgroep Dataverzameling De respons op de vragenlijsten aan de ambtenaren (53%) en de interne betrokkenen (71%) was goed. Bij de interne gebruikers en de gebruikers van lokale en regionale organisaties was de respons matig (respectievelijk 41 en 42%). Bij de interpretatie van de resultaten en conclusies dient hiermee rekening gehouden te worden. De gegevens waarop deze evaluatie is gebaseerd, zijn dus afkomstig van 30 digitale vragenlijsten van interne betrokkenen, 41 digitale vragenlijsten van gebruikers, één schriftelijke reactie, 14 individuele interviews en vier groepsinterviews met in totaal 17 personen. De gegevens van deze respondenten zijn verwerkt in de resultaatbeschrijving. Daarnaast zijn de resultaten uit de digitale vragenlijsten aan ambtenaren en interne betrokkenen weergegeven in de bijlagen. Interne betrokkenen regionale VTV: auteurs, referenten en adviseurs Interne betrokkenen regionale VTV: auteurs GGD Hart voor Brabant, GGD West-Brabant, RIVM en Tranzo Interne betrokkenen: beleidsadviseurs regionale VTV GGD Hart voor Brabant en GGD West-Brabant Projectgroep regionale VTV GGD Hart voor Brabant, GGD West-Brabant, RIVM en Tranzo Projectleider regionale VTV Stuurgroep Academische Werkplaats Openbare Gezondheidszorg, Universiteit van Tilburg Gebruikers: ambtenaren volksgezondheid gemeenten GGD-regio s Hart voor Brabant en West-Brabant Gebruikers: wethouders gemeenten GGDregio s Hart voor Brabant en West-Brabant Gebruikers: raadsleden gemeenten GGD-regio Hart voor Brabant Interne gebruikers GGD Hart voor Brabant en GGD West-Brabant Gebruikers lokale en regionale organisaties: GGz, Zorgkantoor/-netwerk, Thuiszorg, PON, K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd, Novadic-Kentron Vereniging Nederlandse Gemeenten Inspectie voor Gezondheidszorg Digitale vragenlijst; respons 71% (n=30) Groepsinterview (n*=3) Groepsinterview (n*=3) Groepsinterview (n*=6) Individueel interview (n=1) Groepsinterview (n*=5) Digitale vragenlijst; respons 53% (n=21) Individueel interview (n=5) Individueel interview (n=3) Individueel interview (n=2) Digitale vragenlijst; respons 41% (n=12) Digitale vragenlijst; respons 42% (n=8): GGz, Zorgkantoor/-netwerk, Thuiszorg, K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd, Novadic- Kentron Individueel interview (n=1) Individueel interview (n=1) In de vragenlijst aan de ambtenaren is gevraagd in welke GGD-regio zij werkzaam zijn (figuur 1): 67% is werkzaam in Hart voor Brabant (respons 56%), 33% in West-Brabant (respons 46%). Daarnaast is aan de ambtenaren gevraagd hoe lang zij werkzaam zijn bij hun huidige gemeente, 29% is daar minder dan een jaar werkzaam, 29% één tot drie jaar en 43% langer dan drie jaar. De lengte van het dienstverband in de huidige functie is weergegeven in figuur 2. Figuur 1. Respondenten evaluatieonderzoek; herkomst ambtenaren naar GGD-regio, n=21 Hart voor Brabant West-Brabant Figuur 2. Respondenten evaluatieonderzoek; lengte dienstverband ambtenaren in huidige functie, n=21 minder dan 1 jaar 1 tot 3 jaar % GGD Nederland Individueel interview (n=1) langer dan 3 jaar Directie Publieke Gezondheid, Ministerie van VWS * aantal personen dat aan het groepsinterview heeft deelgenomen Schriftelijke reactie % 14 15

11 Aan de interne betrokkenen is gevraagd vanuit welke instelling ze een bijdrage hebben geleverd aan de regionale VTV (figuur 3) en vanuit welke functie zij dit hebben gedaan (figuur 4). 4. Be k e n d h e i d Figuur 3. Respondenten evaluatieonderzoek; instelling van waaruit interne betrokkenen een bijdrage hebben geleverd aan de regionale VTV, n=30 GGD HvB GGD WB RIVM anders Figuur 4. Respondenten evaluatieonderzoek; functie(s) van interne betrokkenen bij de regionale VTV, n=30 epidemioloog/onderzoeker beleidsadviseur GVO (beleids)functionaris anders % Wanneer sprake was van uiteenlopende antwoorden op een bepaalde vraag, is onderzocht of bovengenoemde achtergrondvariabelen van de respondenten deze variatie konden verklaren. Alleen wanneer dit het geval was, is dit vermeld in de resultaatbeschrijving. Omdat de release van het Regionaal Kompas Volksgezondheid in West-Brabant in een later stadium heeft plaatsgevonden, heeft het evaluatieonderzoek alleen betrekking op het Regionaal Kompas Volksgezondheid Hart voor Brabant. De evaluatiegegevens hierover zijn echter afkomstig van respondenten uit beide regio s. % Inleiding In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de bekendheid van (de onderdelen van) de regionale VTV onder interne gebruikers (GGD) en externe gebruikers (gemeenten, lokale, regionale en landelijke organisaties). Daarnaast wordt aangegeven op welke manieren bekendheid is gegeven aan de verschijning van de regionale VTV. Tot slot is een aantal sterke punten en verbeterpunten geformuleerd ten aanzien van de bekendheid van de regionale VTV. Bekendheid Samenvattend rapport De bekendheid van het Samenvattend rapport Gezondheid telt! is groot. Binnen de gemeenten is het Samenvattend rapport bekend bij ambtenaren, wethouders en raadsleden. Bijna alle ambtenaren (95%) hebben het Samenvattend rapport (gedeeltelijk) gelezen (zie figuur 5). Dat geldt ook voor de geïnterviewde ambtenaren, raadsleden en wethouders. Ook bij de interne gebruikers is het Samenvattend rapport goed bekend, driekwart van hen heeft het (gedeeltelijk) gelezen (zie figuur 5). De bekendheid van het Samenvattend Rapport onder medewerkers van lokale en regionale organisaties is minimaal. Uit de vragenlijst blijkt dat slechts enkelen het Samenvattend rapport (gedeeltelijk) gelezen hebben. Bekendheid Kernboodschappen voor lokaal beleid De Kernboodschappen voor lokaal beleid zijn goed bekend. Bijna alle ambtenaren hebben deze Kernboodschappen voor lokaal beleid (gedeeltelijk) gelezen (zie figuur 5). Enkele ambtenaren geven aan dit (nog) niet te hebben gedaan. Dit zijn met name ambtenaren die nog maar kort in hun huidige functie werkzaam zijn. Een deel van hen geeft aan dat dit ook de reden is dat ze de Kernboodschappen nog niet hebben gelezen. Ook raadsleden zijn goed op de hoogte van de Kernboodschappen voor lokaal beleid van hun gemeente. Binnen de GGD zijn de Kernboodschappen voor lokaal beleid redelijk goed bekend. Uit de vragenlijst onder de interne gebruikers blijkt dat driekwart van hen de Kernboodschappen voor lokaal beleid (gedeeltelijk) heeft gelezen (zie figuur 5). Bij medewerkers van lokale en regionale organisaties zijn de Kernboodschappen voor lokaal beleid (nog) niet bekend. Bekendheid Regionaal Kompas Volksgezondheid Het Regionaal Kompas Volksgezondheid (de website) is wat minder bekend dan de andere onderdelen van de regionale VTV. Veel ambtenaren hebben wel van de website gehoord, maar uit de vragenlijst blijkt dat slechts eenderde van de ambtenaren de website al eens heeft geraadpleegd (zie figuur 5). Dat geldt ook voor raadsleden en wethouders: het bestaan van de website is bekend maar men heeft deze nog niet bekeken. Onder de interne gebruikers heeft slechts een klein deel de website al eens geraadpleegd (zie figuur 5). Bij medewerkers van lokale en regionale organisaties is het bestaan van het Regionaal Kompas Volksgezondheid nauwelijks bekend

12 Figuur 5. Bekendheid met het Samenvattend rapport (SR), de Kernboodschappen voor lokaal beleid (KLB) en het Regionaal Kompas Volksgezondheid (RKV) onder ambtenaren (n=21) en interne gebruikers (n=12). ambtenaren interne gebruikers RKV KLB SR % Op basis van het aantal pageviews per week kan geconcludeerd worden dat het Regionaal Kompas Volksgezondheid Hart voor Brabant in de loop van 2007 steeds meer bekendheid heeft gekregen. In het voorjaar 2007 lag het aantal pageviews op ruim per week, in het najaar 2007 op gemiddeld ongeveer per week. Een belangrijk punt wat betreft de bekendheid van de regionale VTV is het feit dat gemeenten al in een vroeg stadium betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van de regionale VTV en de totstandkoming van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Door deze betrokkenheid waren veel gemeenten voorbereid op de komst van de regionale VTV. Het is mogelijk dat dit een positieve invloed heeft gehad op de bekendheid ervan. Bij landelijke organisaties (GGD Nederland, VNG en IGZ) geniet de regionale VTV grote bekendheid. Men is goed op de hoogte van de drie onderdelen van de regionale VTV. Vooral het Samenvattend rapport en het Regionaal Kompas Volksgezondheid zijn bij hen goed bekend. PR rondom de regionale VTV Aan de verschijning van de regionale VTV is veel bekendheid gegeven. In alle gemeenten zijn het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid persoonlijk aangeboden. Daarnaast heeft in 31 gemeenten een presentatie voor de raad(scommissie) plaatsgevonden. Voorafgaande aan de publicatie van de Kernboodschappen voor lokaal beleid is door de GGD en aan iedere gemeente een conceptpersbericht aangereikt ter verspreiding door de gemeente. Met name de publicaties van de Kernboodschappen voor lokaal beleid hebben in de media veel aandacht gekregen. In totaal zijn in beide regio s ruim 40 artikelen verschenen in lokale en regionale (dag)bladen, waarin vooral lokale problemen of resultaten uit de Kernboodschappen voor lokaal beleid centraal stonden. Ook was er aandacht voor de regionale VTV op de lokale, regionale en landelijke radio en TV. Een aantal gemeenten heeft de Kernboodschappen voor lokaal beleid genoemd op de gemeentelijke website. Van één gemeente is bekend dat de wethouder op zijn weblog de Kernboodschappen voor lokaal beleid ter sprake heeft gebracht. Dit riep veel reacties op en er kwam een levendige discussie op gang tussen wethouder en burgers. Via internet is de regionale VTV intern (intranet GGD Hart voor Brabant en GGD West-Brabant) en extern (internetsites GGD Hart voor Brabant, GGD West-Brabant en Tranzo) onder de aandacht gebracht. Ook zijn het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid (met toestemming van de betreffende gemeenten) als pdf-bestanden toegankelijk gemaakt. Op de interne en externe GGD-sites en de GGD Gezondheidsatlas ( is de link naar het Regionaal Kompas Volksgezondheid vermeld. wethouder: ik ben heel blij met de serie reacties op mijn weblog: het heeft een discussie over dit onderwerp op gang gebracht In november 2006 heeft in Tilburg een drukbezocht congres plaatsgevonden voor landelijke en regionale beleidsmakers en onderzoekers. Voorafgaand aan het congres heeft een perspresentatie plaatsgevonden voor regionale, provinciale en landelijke media, voorbereid door de communicatieadviseurs van Tranzo, het RIVM en de GGD en. Landelijk is in het Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen (Spectrum) een aantal artikelen gewijd aan de regionale VTV. Daarnaast hebben op beide GGD en interne presentaties plaatsgevonden voor GGD-medewerkers (diverse afdelingen en overlegstructuren). Ook op regionaal en landelijk niveau zijn diverse presentaties en workshops over (onderdelen van) de regionale VTV verzorgd bij gelegenheden als congressen en reguliere landelijke overleggen. wethouder: het congres is erg gewaardeerd, hierdoor werd de achtergrond en de context veel duidelijker De grote aandacht voor de regionale VTV in de pers, vooral voor de Kernboodschappen voor lokaal beleid, is vooraf niet geheel voorzien. Deze wordt door de GGD en wel als positief ervaren. Ook gemeenten zijn over het algemeen erg te spreken over de media-aandacht. Volgens hen wordt op deze manier een groot publiek bereikt, waaronder ook de raadsleden. Zij ervaren de media-aandacht voor de regionale VTV (in het bijzonder de Kernboodschappen voor lokaal beleid) als PR van de gemeente zelf; het maakt duidelijk dat de gemeente zich ook bezighoudt met de gezondheid van haar burgers. De pers heeft weliswaar een beperkte invalshoek, maar belangrijke resultaten worden op deze manier toch onder de aandacht gebracht. Aan gemeenten is een aantal vragen gesteld over de communicatie met de GGD rondom de publicatie van de regionale VTV. Gemeenten hebben de overhandiging van de Kernboodschappen voor lokaal beleid door de GGD als positief ervaren. Ongeveer de helft van de ambtenaren is positief over de presentatie van de Kernboodschappen voor lokaal beleid in de raad(scommissie). Ook geeft de helft van de ambtenaren aan tevreden te zijn met de ondersteuning van de GGD bij de perscontacten over de Kernboodschappen voor lokaal beleid. De overige ambtenaren zijn over deze twee aspecten neutraal, deels omdat een dergelijke presentatie in hun gemeenten (nog) niet heeft plaatsgevonden of omdat zij geen perscontacten hebben gehad. Uit de interviews blijkt dat ook wethouders en raadsleden tevreden zijn over de communicatie met de GGD rondom de publicatie van de regionale VTV

13 Sterke punten ten aanzien van de bekendheid: De bekendheid van het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid onder gemeenten en interne gebruikers is groot, de meesten hebben deze (gedeeltelijk) gelezen; De regionale VTV is goed bekend bij landelijke organisaties; Aan de verschijning van de regionale VTV is veel bekendheid gegeven door middel van persberichten, een congres, presentaties en artikelen. Ook hebben de publicaties ruime mediaaandacht gekregen. Dit is door gemeenten en GGD als positief ervaren; Gemeenten zijn tevreden over de communicatie met en ondersteuning van de GGD rondom de publicatie van de regionale VTV. Verbeterpunten ten aanzien van de bekendheid: Het Regionaal Kompas Volksgezondheid is bij gemeenten en interne gebruikers nog niet erg bekend. De meesten hebben er wel van gehoord maar hebben de website nog niet bekeken; De bekendheid van (de onderdelen van) de regionale VTV onder medewerkers van lokale en regionale organisaties is minimaal. 5. Vo r m g e v i n g Inleiding In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de vormgeving van de verschillende onderdelen van de regionale VTV. Dit is nagevraagd bij betrokkenen (interne betrokkenen, projectgroep) en gebruikers (GGD, gemeenten, lokale, regionale en landelijke organisaties). Het hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal sterke punten en verbeterpunten voor de vormgeving van de regionale VTV. Vormgeving Samenvattend rapport Vrijwel iedereen is tevreden over de vormgeving van het Samenvattend rapport. De aspecten opbouw, leesbaarheid, lay-out en algehele presentatievorm worden positief beoordeeld. Door het gebruik van tabellen en grafieken wordt een grote hoeveelheid gegevens op een overzichtelijke manier gepresenteerd. Ondanks dat het een lijvig boekwerk is, leest het Samenvattend rapport plezierig. Als positief punt hierbij wordt door landelijke organisaties ook genoemd dat de opzet van het Samenvattend rapport herkenbaar is ( lijkt op de nationale VTV, maar met een eigen look ). Daarnaast is opgemerkt dat het Samenvattend rapport een professionele uitstraling heeft. Door enkele interne betrokkenen is opgemerkt dat het Samenvattend rapport te academisch is en moeilijk leesbaar zou zijn voor ambtenaren. Dit wordt niet bevestigd door de ambtenaren zelf. Wel wordt door enkele betrokkenen en gebruikers opgemerkt dat het Samenvattend rapport erg veel informatie bevat waardoor het een dikke pil is. Door velen wordt dit niet als een probleem ervaren, waarschijnlijk omdat het Samenvattend rapport vooral als naslagwerk wordt gezien. Een veel gemaakte opmerking is dat het zoeken op een specifiek onderwerp/thema lastig is, ook omdat sommige onderwerpen op meer plaatsen in het Samenvattend rapport aan de orde komen. De huidige inhoudsopgave helpt hierbij niet en men mist hiervoor een trefwoordenregister. De term Samenvattend rapport is niet voor iedereen helder. Waar is het een samenvatting van? Veel mensen kennen het Samenvattend rapport onder een andere naam, zoals regionaal rapport, regionale VTV in regio X of Gezondheid telt!. Buiten de projectgroep is de gebruikte terminologie voor de onderdelen van de regionale VTV niet altijd eenduidig geweest. ambtenaar: ik ben gewoon uitermate tevreden met de gepresenteerde gegevens Vormgeving Kernboodschappen voor lokaal beleid Over de algehele presentatievorm, de opbouw, de leesbaarheid en de lay-out van de Kernboodschappen voor lokaal beleid is men tevreden. De Kernboodschappen voor lokaal beleid zijn helder van opzet en het rapport heeft een handzaam formaat. De opsomming van alle gemeenten op de voorkant maakt zowel het regionale als het lokale karakter van de VTV duidelijk en wordt gewaardeerd. Hoewel de tekst van het format voor de Kernboodschappen is geredigeerd door een professionele tekstschrijver, wordt door gemeenten aangegeven dat de Kernboodschappen voor lokaal beleid vooral geschreven en geschikt zijn voor ambtenaren en wethouders, maar dat het voor raadsleden soms nog te veel vakjargon bevat. Daarnaast is door enkele medewerkers en gebruikers opgemerkt dat de leesbaarheid van de gezondheidsprofielen beter kan door een 20 21

14 andere lay-out van de tabel. Het werken met kleurmarkering bij significantietoetsen in het profiel wordt wel als prettig ervaren. 6. In h o u d, bruikbaarheid e n ge b r u i k wethouder: fijn dat het een boekje is, zo heb je alles bij de hand Vormgeving Regionaal Kompas Volksgezondheid De toegankelijkheid en de algehele presentatievorm van het Regionaal Kompas Volksgezondheid worden positief beoordeeld. Ook is men tevreden over de opbouw en de lay-out. De website leest prettig, mede door een heldere schrijfstijl. Daarnaast geven landelijke organisaties aan dat de website lijkt op die van de nationale VTV (RIVM). Deze herkenbaarheid schept vertrouwen en wordt als positief ervaren. Met betrekking tot de opbouw van het Regionaal Kompas Volksgezondheid wordt door gebruikers wel opgemerkt dat een uniforme opbouw van de onderwerpen niet mogelijk zal zijn, maar dat de huidige opzet niet altijd logisch is. Daarnaast wordt door enkele gebruikers de opmerking gemaakt dat men wel erg veel moet doorklikken en sneller bij zijn/ haar doel zou willen uitkomen. Dit komt deels door de geringe ervaring met het gebruik van het Regionaal Kompas Volksgezondheid (zie hiervoor hoofdstuk 6). Ten tijde van deze rapportage is een versnelde zoekfunctie via trefwoorden inmiddels beter mogelijk. Sterke punten ten aanzien van de vormgeving: De vormgeving (algehele presentatievorm, opbouw, leesbaarheid en lay-out) van de onderdelen van de regionale VTV wordt positief beoordeeld. Dit geldt ook voor de toegankelijkheid van de website; Als positieve punten van de Kernboodschappen voor lokaal beleid worden verder genoemd: de heldere opzet, het handzame formaat van het boekje, de opsomming van de gemeenten op de voorkant en de kleurmarkering bij significantietoetsen in het gezondheidsprofiel; De overeenkomst tussen de regionale VTV en de nationale VTV (Samenvattend rapporten website) schept vertrouwen en wordt als positief ervaren. Verbeterpunten ten aanzien van de vormgeving: Het zoeken op een specifiek onderwerp/thema in het Samenvattend rapport op basis van de inhoudsopgave is lastig. Hiervoor zou een trefwoordenregister opgenomen moeten worden; De gebruikte terminologie voor de verschillende onderdelen van de regionale VTV is niet eenduidig. Hierover moeten duidelijke afspraken gemaakt worden; De leesbaarheid van het gezondheidsprofiel in de Kernboodschappen voor lokaal beleid kan verbeterd worden door een andere lay-out; De opbouw van de onderwerpen in het Regionaal Kompas Volksgezondheid is niet altijd logisch. Uniformiteit op dit punt is wenselijk. Inleiding In dit hoofdstuk komt aan de orde hoe inhoud en bruikbaarheid van de onderdelen van de regionale VTV beoordeeld worden en hoe het staat met het (voorgenomen) gebruik van de verschillende onderdelen van de regionale VTV. De informatie hierover is afkomstig van betrokkenen en gebruikers (intern en extern). Tot slot zijn enkele sterke punten en verbeterpunten aangegeven ten aanzien van inhoud, bruikbaarheid en gebruik van de regionale VTV. Inhoud, bruikbaarheid en gebruik Samenvattend rapport Over de inhoud van het Samenvattend rapport is men tevreden. Het Samenvattend rapport wordt door ambtenaren en interne gebruikers gezien als informatief en begrijpelijk. De betrouwbaarheid van de informatie in het Samenvattend rapport wordt door ruim driekwart van de ambtenaren beoordeeld als goed, de overige ambtenaren zijn hierin neutraal. Interne betrokkenen hebben aangegeven dat betrouwbaarheid een punt van aandacht is; het is essentieel dat gemeenten de cijfers als betrouwbaar zien. Neutraliteit van ambtenaren op dit punt betekent echter niet dat zij de informatie onbetrouwbaar vinden. Misschien achten ambtenaren zich niet competent om hierover te oordelen of maken zij zich geen zorgen over de betrouwbaarheid. Hierover is echter geen aanvullende informatie beschikbaar. Volgens ambtenaren en interne gebruikers is het Samenvattend rapport voldoende regionaal getint en biedt het goede achtergrondinformatie voor de lokale nota volksgezondheid. Bijna alle ambtenaren geven aan dat in het Samenvattend rapport informatie staat die ze kunnen gebruiken. Zowel ambtenaren als interne gebruikers zijn van mening dat de GGD iedere vier jaar een Samenvattend rapport moet uitbrengen, gekoppeld aan de cyclus van de nota volksgezondheid. De weinige gegevens van medewerkers van lokale en regionale organisaties lijken bovenstaande resultaten te bevestigen. De interne betrokkenen zijn tevreden over de kwaliteit van het Samenvattend rapport. De opmerking van enkele interne betrokkenen dat de inhoud van het Samenvattend rapport niet aansluit bij of geschikt is voor de doelgroep (ambtenaren) wordt over het algemeen niet door de ambtenaren zelf bevestigd. ambtenaar: ik gebruik vooral het Samenvattend rapport, het is een bouwsteen voor de nieuwe nota Op de vraag welke onderwerpen men mist of onderbelicht vindt in het Samenvattend rapport worden uiteenlopende antwoorden gegeven. Over het algemeen vindt men dat er (te) weinig aandacht is voor sociale en fysieke leefomgeving. Veel genoemde onderwerpen hierbij zijn: opvoedingsondersteuning, weerbaarheid, behoefte aan welzijnsvoorzieningen, veiligheid en (binnen)milieu. Juist met deze thema s kunnen gemeenten concreet aan de slag. Verder is aangegeven dat in het Samenvattend rapport ook infectieziekten een plaats moeten krijgen en meer aandacht besteed moet worden aan de geestelijke gezondheid ( OGGz-onderwerpen ). Uitgangspunt bij de keuze van onderwerpen voor het Samenvattend rapport is een onderbouwde relatie 22 23

15 met gezondheid en ziekte. Echter, bij een aantal van bovengenoemde onderwerpen lijkt een dergelijke relatie wel waarschijnlijk, maar ontbreekt hiervoor nog een onderbouwing. Daarnaast zijn er voor sommige onderwerpen (zoals OGGz) nog geen betrouwbare gegevens voorhanden. Zowel de projectgroep als landelijke organisaties zijn van mening dat bij de keuze van onderwerpen moet worden vastgehouden aan het uitgangspunt van een onderbouwde relatie met gezondheid en ziekte, maar dat tegelijkertijd opengestaan moet worden voor onderwerpen waarbij deze onderbouwing (nog) ontbreekt. In het Samenvattend rapport kan meer theoretisch worden vastgehouden aan dit uitgangspunt, in de Kernboodschappen voor lokaal beleid kan meer tegemoet gekomen worden aan de wensen van de gemeenten. Verder wordt opgemerkt dat in het Samenvattend rapport nadrukkelijker aandacht moet worden besteed aan de evaluatie van het regionale beleid. Hierdoor zal het Samenvattend rapport verder aan betekenis winnen. Een andere inhoudelijke suggestie voor het Samenvattend rapport betreft het thema preventie en zorg. Hier zou een betere aansluiting met de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) gezocht moeten worden omdat de Wmo veel raakvlakken heeft met en invloed heeft op de openbare gezondheidszorg. In dit kader worden de volgende suggesties gedaan voor een volgende regionale VTV: aandacht voor operationalisatie van de Wmo en de WCPV (Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid; op termijn vervangen door de Wet Publieke Gezondheid) vanuit de regie van de gemeente en het opnemen van een regionale zorgbalans (een regionale variant van de Nationale Zorgbalans van het RIVM, waarin kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg worden beoordeeld). Hierbij zou ingegaan moeten worden op de mogelijkheden van de gemeenten om vanuit de Wmo de ketenzorg te beïnvloeden. Bovenstaande suggesties vereisen wellicht een nieuw of aanvullend (onderzoeks)traject. Het (voorgenomen) gebruik van het Samenvattend rapport is groot. Bijna de helft van de ambtenaren heeft het Samenvattend rapport al gebruikt, vooral bij het opstellen van de (concept)nota volksgezondheid. Bijna alle ambtenaren denken het Samenvattend rapport te gaan gebruiken (zie figuur 6). In de meeste gevallen als algemeen naslagwerk, bij het opstellen van de nota volksgezondheid en bij de uitvoering van het volksgezondheidsbeleid. Ook onder interne gebruikers is het (voorgenomen) gebruik groot. Vrijwel alle interne gebruikers denken het Samenvattend rapport te gaan gebruiken, vooral als algemeen naslagwerk, bij de opzet van projecten en bij de ondersteuning van gemeenten. Tweederde van de interne gebruikers heeft het Samenvattend rapport inmiddels gebruikt, onder andere op het gebied van ondersteuning bij de nota volksgezondheid en in het relatiebeheer met gemeenten. De bruikbaarheid van het Samenvattend rapport voor een landelijke instelling als de Inspectie is beperkt omdat het Samenvattend Rapport niet is opgesteld aan de hand van de prestatie-indicatoren van de Inspectie. Reden hiervan is dat prestatie-indicatoren niet altijd betrekking hebben op de belangrijkste gezondheidsproblemen en dit is juist een van de uitgangspunten van de regionale VTV. Het is wel mogelijk om in een volgende regionale VTV deze prestatie-indicatoren verder uit te werken. Figuur 6. Voorgenomen gebruik en daadwerkelijk gebruik van het Samenvattend rapport (SR), de Kernboodschappen voor lokaal beleid (KLB) en het Regionaal Kompas Volksgezondheid (RKV) door ambtenaren. SR KLB RKV voorgenomen gebruik Inhoud, bruikbaarheid en gebruik Kernboodschappen voor lokaal beleid De Kernboodschappen voor lokaal beleid worden door ambtenaren en interne gebruikers gezien als informatief, begrijpelijk en richtinggevend voor lokaal gezondheidsbeleid. Bijna alle ambtenaren geven aan dat in de Kernboodschappen voor lokaal beleid informatie staat die ze kunnen gebruiken en dat de Kernboodschappen voor lokaal beleid een positieve bijdrage leveren aan de nota volksgezondheid. Daarnaast zijn bijna alle ambtenaren van mening dat de GGD iedere vier jaar deze Kernboodschappen voor lokaal beleid moet uitbrengen, gekoppeld aan de cyclus van de nota volksgezondheid. ambtenaar: de Kernboodschappen voor lokaal beleid vormen een inhoudelijke basis voor de interne discussies rondom de nieuwe nota Verder wordt als inhoudelijk positief punt genoemd de aansluiting van de Kernboodschappen voor lokaal beleid bij de landelijke speerpunten uit de preventienota Kiezen voor gezond leven (ministerie VWS). De regionale VTV als geheel en de Kernboodschappen voor lokaal beleid in het bijzonder bieden ook een goed tegenwicht aan de lokale politiek, de waan van de dag omdat het een genuanceerd beeld geeft van de gezondheid. Tweederde van de ambtenaren vindt de inhoud van de Kernboodschappen voor lokaal beleid betrouwbaar, eenderde is hierin neutraal. Een toelichting hierop is niet gegeven. Net als voor het Samenvattend rapport geldt ook hier dat neutraliteit van ambtenaren niet betekent dat zij de informatie onbetrouwbaar vinden maar dat zij zich misschien niet competent achten om hierover te oordelen of zich geen zorgen maken over de betrouwbaarheid. % daadwerkelijk gebruik raadslid: de Kernboodschappen voor lokaal beleid worden door onze fractie gezien als een basisdocument 24 25

16 Ook over de Kernboodschappen voor lokaal beleid is opgemerkt dat er meer aandacht besteed mag worden aan de sociale en fysieke leefomgeving en infectieziekten en dat er meer gegevens mogen worden opgenomen uit JGZ-registraties en zorgregistraties. Daarnaast bestaat bij gebruikers (ambtenaren, wethouders, raadsleden en interne gebruikers) de behoefte om gegevens op te nemen van andere instellingen zoals GGz, Novadic-Kentron, Thuiszorg en politie. Hierdoor krijgen de Kernboodschappen voor lokaal beleid een meer integraal karakter en gaat de beleidsbeïnvloeding door de GGD verder dan de ambtenaar volksgezondheid. Dit bevordert de integratie tussen beleidsterreinen binnen de gemeente en vergroot de betrokkenheid van de GGD bij gemeentelijk (gezondheids)beleid. Ook voor de Kernboodschappen voor lokaal beleid is de mening van de projectgroep dat men moet vasthouden aan een onderbouwde relatie met gezondheid en ziekte. Tussen de GGD en bestaat echter wel verschil van mening over de mate waarin tegemoet gekomen kan worden aan de wensen van gemeenten om dergelijke gegevens op te nemen. Het opnemen van gegevens van andere organisaties in de Kernboodschappen voor lokaal beleid heeft volgens sommige gebruikers een toegevoegde waarde. Andere gebruikers spreken dit tegen: zij zijn van mening dat de GGD best mag focussen op haar eigen kerntaken en dat het opnemen van gegevens van andere organisaties wellicht complex, tijdrovend en kostbaar is. Naast het ontbreken van enkele relevante gegevens worden niet alle gegevens in het huidige profiel bruikbaar geacht voor lokaal beleid. Wat zegt bijvoorbeeld een gezonde levensverwachting op lokaal niveau? Zijn deze cijfers betrouwbaar gezien de kleine aantallen of gezien de invloed van bijvoorbeeld verzorgingstehuizen binnen de gemeentegrenzen? Wat kunnen gemeenten met cijfers over bijvoorbeeld artrose en beroerte? Deze cijfers zijn volgens sommigen misschien wel bruikbaar op regionaal en/of landelijk niveau, maar minder voor gemeenten. Deze discussie vindt plaats onder de betrokkenen, maar ook vanuit gemeenten worden vragen gesteld over de beleidsrelevantie van dergelijke cijfers. Een deel van de ambtenaren en raadsleden heeft behoefte aan meer concrete beleidsadvisering door de GGD. Men wil dat de GGD een stapje verder gaat bij het beantwoorden van de vraag wat de gemeente, op basis van deze informatie, het beste kan doen. Het gaat hierbij om zowel het stellen van prioriteiten als de keuze van bijbehorende interventies. Door interne betrokkenen is aangegeven dat in de Kernboodschappen voor lokaal beleid te weinig staat over wat op regionaal niveau moet worden aangepakt, wat gemeenten zelf kunnen doen en waar de aangrijpingspunten voor beleid liggen. Op dit punt kan het Regionaal Kompas Volksgezondheid uitkomst bieden, maar de link hiernaar is nog onvoldoende aanwezig. Daarnaast wordt door interne betrokkenen gewezen op het feit dat gemeenten zich bevinden in een spanningsveld tussen schaarse middelen voor preventie enerzijds en gemeentelijke verantwoordelijkheden ten aanzien van de volksgezondheid anderzijds. Het is belangrijk als GGD om gemeenten te helpen bij het maken van keuzes binnen dit spanningsveld. Ook landelijk wordt aangegeven dat de GGD nog concreter en meer sturend mag zijn in haar lokale beleidsadvisering. Er zijn echter ook gemeenten die expliciet hebben aangegeven dit juist niet te willen en dit als hun eigen taak en verantwoordelijkheid te zien. raadslid: als je een probleem constateert, kom dan ook met concrete aanbevelingen Bij een aantal gemeenten bestaat de behoefte aan een vergelijking tussen de eigen gegevens met een andere, vergelijkbare gemeente of met een subregio. Volgens hen spreekt dit meer tot de verbeelding dan vergelijking met de totale regio of Nederland. Landelijk wordt benadrukt dat de bruikbaarheid van de Kernboodschappen voor lokaal beleid zal toenemen wanneer hierin een beleidsevaluatie is opgenomen: wat waren de prioriteiten van de gemeente, in hoeverre hebben deze geleid tot concrete beleidsuitvoering en wat zijn de resultaten daarvan? Het opnemen van een dergelijke lokale beleidsevaluatie, uitgaande van de voorgaande nota volksgezondheid, wordt ook door betrokkenen en gebruikers onderschreven. Dit vereist wellicht een nieuw traject binnen een volgende regionale VTV. Betrokkenen en gemeenten verschillen van mening over de formulering van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Sommigen vinden het te veel een krantenkoppenstijl die vaak ook nog een negatieve lading heeft. Andere betrokkenen vinden echter dat het vastgestelde feiten zijn die blijken uit de tekst. Er is veel gesproken over de vraag of de Kernboodschappen voor lokaal beleid voldoende lokaal getint zijn. Volgens driekwart van de ambtenaren is dit wel het geval, de anderen zijn hierin neutraal. Opmerkingen van ambtenaren op dit punt hebben betrekking op zowel de feitelijke inhoud (onderwerpen, cijfers) maar ook op de manier waarop de gegevens door GGD en gemeente gezamenlijk zijn verwerkt en verwoord in de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Interne betrokkenen en -gebruikers zijn minder positief over de lokale inkleuring van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Men vindt de Kernboodschappen voor lokaal beleid van de verschillende gemeenten erg veel op elkaar lijken. Wat hen betreft mag er meer toegespitst worden op de lokale setting, dat geeft meer lokale inkleuring. Veel interne betrokkenen hadden verwacht hierin meer vrijheid te krijgen, zowel wat betreft de keuze van op te nemen cijfers als de ruimte van eigen- en gemeentelijke inbreng bij de formulering en invulling van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Op het punt van het doel van de rapportage bestaat een duidelijk verschil in opvattingen: de projectgroep beoogt een afgewogen oordeel te geven over gezondheidsproblemen, interne betrokkenen willen vooral (zoveel mogelijk) gegevens opnemen over hun eigen onderwerpen zoals sociaaleconomische gezondheidsverschillen (SEGV), jeugd en milieu. Ideeën hierover verschillen ook tussen de beide GGD en. Door de projectgroep wordt gewezen op een ander belangrijk punt met betrekking tot de lokale inkleuring: de verhouding tussen de Kernboodschappen voor lokaal beleid en de overige informatie. Aanvullende, gemeentespecifieke gegevens moeten wel in het juiste perspectief geplaatst worden; de focus moet blijven liggen op de Kernboodschappen voor lokaal beleid zelf. interne betrokkene: de Kernboodschappen voor lokaal beleid zien er netjes uit, het is een representatief boekje. Ik vraag me wel af of het prikkelend genoeg is voor gemeenten Tijdens de ontwikkeling van de Kernboodschappen voor lokaal beleid heeft de GGD regelmatig contact gehad met iedere gemeente. Toch geeft bijna de helft van de ambtenaren in de vragenlijst aan geen contact te hebben gehad met de GGD gedurende de ontwikkeling van de Kernbood

17 schappen voor lokaal beleid. Dit kan gedeeltelijk worden verklaard doordat een aantal ambtenaren pas werkzaam was in de huidige functie na afloop of in het laatste stadium van de totstandkoming van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Uit de projectdocumentatie blijkt echter ook dat met een deel van deze ambtenaren wel overleg met de GGD heeft plaatsgevonden tijdens de ontwikkeling van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Het is niet duidelijk waarom deze ambtenaren hebben aangegeven dit contact niet te hebben gehad. De contacten tussen de GGD en de ambtenaren bestonden in de meeste gevallen uit gepland overleg, aangevuld met contact via telefoon en/of . Een kleine minderheid van de ambtenaren geeft aan dat ze door deze contacten voldoende invloed hebben gehad op de inhoud van de Kernboodschappen voor lokaal beleid, de overigen zijn hierover neutraal. Wat betreft deze contacten tijdens de ontwikkeling van de Kernboodschappen voor lokaal beleid wordt door ambtenaren opgemerkt dat deze in een eerder stadium mogen plaatsvinden en intensiever mogen. Dit vergroot het draagvlak binnen de gemeenten en geeft hen meer mogelijkheden om te anticiperen op de inhoud wanneer het gaat om gevoelige gegevens zoals verhoogde sterftecijfers in een gemeente. Het (voorgenomen) gebruik van de Kernboodschappen voor lokaal beleid is groot (zie figuur 6). Bijna driekwart van de ambtenaren heeft de Kernboodschappen voor lokaal beleid al gebruikt, vooral bij het opstellen van de (concept)nota volksgezondheid. Bijna alle ambtenaren denken de Kernboodschappen voor lokaal beleid te gaan gebruiken, vooral bij het opstellen van de nota volksgezondheid. Ook denken ze de Kernboodschappen voor lokaal beleid te gaan gebruiken bij de uitvoering van het volksgezondheidsbeleid, als algemeen naslagwerk, bij de ontwikkeling van integraal beleid en als agendasettend document voor college of raad (zie figuur 7). Bijna alle ambtenaren hebben de Kernboodschappen voor lokaal beleid onder collega s binnen de eigen gemeente verspreid of denken dit nog te gaan doen. Veel genoemde beleidsterreinen hierbij zijn jeugd, onderwijs, sociale zaken en welzijn. Tweederde van de ambtenaren heeft de Kernboodschappen voor lokaal beleid verspreid onder andere organisaties of is van plan dit te gaan doen. Organisaties die hierbij worden genoemd zijn instellingen/klankbordgroepen voor jeugd of ouderen en maatschappelijk werk. Figuur 7. Wijze waarop ambtenaren de Kernboodschappen voor lokaal beleid denken te gaan gebruiken (n=21). opstellen nota volksgezondheid uitvoering gezondheidsbeleid algemeen naslagwerk ontwikkeling integraal beleid agendasettend voor college/raad % Ook onder interne gebruikers is het (voorgenomen) gebruik van de Kernboodschappen voor lokaal beleid groot. Alle interne gebruikers denken de Kernboodschappen voor lokaal beleid te gaan gebruiken, vooral als algemeen naslagwerk en (in mindere mate) bij de ondersteuning van gemeenten of bij de opzet van projecten. Beleidsadviseurs van de GGD merken in contacten met gemeenten dat de Kernboodschappen voor lokaal beleid vaak ter sprake komen bij gemeenten wanneer het gaat over de nota s volksgezondheid. Zij zien een verandering in prioriteitstelling bij gemeenten; minder populaire onderwerpen zoals roken krijgen weer hernieuwde aandacht in de nota s. Aan ambtenaren is gevraagd welke ondersteuning vanuit de GGD bij de verspreiding en/of implementatie van de Kernboodschappen voor lokaal beleid hun voorkeur heeft. De meeste ambtenaren geven aan wel behoefte te hebben aan ondersteuning hierbij. De grootste voorkeur gaat uit naar een presentatie in de raad(scommissie), ruim een kwart geeft de voorkeur aan een workshop of informatieve bijeenkomst over inhoud en gebruik van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Inhoud, bruikbaarheid en gebruik Regionaal Kompas Volksgezondheid Volgens ambtenaren en (de kleine groep) interne gebruikers is de inhoud van het Regionaal Kompas Volksgezondheid informatief. Ze geven aan de inhoud begrijpelijk te vinden en er staat informatie in die ze kunnen gebruiken. Volgens de ambtenaren geeft het Regionaal Kompas Volksgezondheid handvatten voor lokaal gezondheidsbeleid en levert het een positieve bijdrage aan de nota volksgezondheid. Ruim tweederde van de ambtenaren noemt de inhoud van het Regionaal Kompas Volksgezondheid betrouwbaar, de overigen zijn hierin neutraal. Deze neutraliteit is eerder aan de orde gekomen bij het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Uit de resultaten blijkt verder dat gemeenten (ambtenaren, wethouders en raadsleden) de website wel hebben bekeken maar deze nog niet voldoende kennen om een mening te hebben over inhoudelijke aspecten ervan. Al eerder is genoemd dat ambtenaren hebben aangegeven dat men in de Kernboodschappen voor lokaal beleid meer concrete aangrijpingspunten voor beleid wil terugzien (zie inhoud Kernboodschappen voor lokaal beleid). Aan deze wens komt het Regionaal Kompas Volksgezondheid tegemoet, hetgeen gunstige verwachtingen schept voor het (toekomstig) gebruik van de website wanneer ambtenaren er meer mee bekend zijn. Volgens interne gebruikers is het Regionaal Kompas Volksgezondheid betrouwbaar en interne betrokkenen zijn tevreden over de kwaliteit ervan. ambtenaar: het Kompas mag wel uitgewerkt worden met diverse onderwerpen, maar dat is waarschijnlijk ook de bedoeling Wat betreft de eigen inbreng in de keuze van onderwerpen in het Regionaal Kompas Volksgezondheid zijn de meeste ambtenaren neutraal, enkele ambtenaren wensen meer inbreng hierin. Alle ambtenaren die het Regionaal Kompas Volksgezondheid kennen, denken deze te gaan gebruiken, vooral als algemeen naslagwerk, bij het opstellen van de nota volksgezondheid en bij de uitvoering van het volksgezondheidsbeleid (zie figuur 6). Ambtenaren die een instructiebijeenkomst hebben gehad voor het gebruik van het Regionaal Kompas Volksgezondheid, hebben dit zeer gewaardeerd. Zij geven aan dat deze bijeenkomst een goede stimulans is om de website te gebruiken. Ook interne gebruikers denken het Regionaal Kompas Volksgezondheid te gaan 28 29

18 gebruiken. Over het (voorgenomen) gebruik van de website door medewerkers van lokale en regionale organisaties zijn nauwelijks gegevens voorhanden omdat de website bij hen (nog) niet bekend is. Sterke punten ten aanzien van inhoud, bruikbaarheid en gebruik: Gebruikers zijn van mening dat de GGD iedere vier jaar een regionale VTV moet uitbrengen, gekoppeld aan de cyclus van de lokale nota volksgezondheid; Volgens gebruikers zijn het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid informatief, begrijpelijk, bruikbaar, voldoende regionaal en lokaal getint en bieden ze goede achtergrondinformatie voor de lokale nota volksgezondheid. Ook het Regionaal Kompas Volksgezondheid is volgens hen informatief en bruikbaar en levert een positieve bijdrage aan de lokale nota; Interne betrokkenen zijn tevreden over de inhoud van de regionale VTV; Het (voorgenomen) gebruik van het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voorlokaal beleid is hoog onder gemeenten en de interne gebruikers. Dit geldt ook voor het voor genomen gebruik van het Regionaal Kompas Volksgezondheid; De contacten tussen gemeenten en GGD bij het opstellen van de Kernboodschappen voor lokaal beleid hebben voor zowel gemeenten als GGD een grote meerwaarde (inhoudelijk en procesmatig). Belangrijk is wel dat deze contacten al in een vroeg stadium plaatsvinden; De door de GGD aangeboden ondersteuning van gemeenten bij de implementatie van de Kernboodschappen voor lokaal beleid wordt erg gewaardeerd; De Kernboodschappen voor lokaal beleid worden door ambtenaren goed verspreid, zowel intern (binnen eigen gemeente) als extern; Als positief punt is genoemd de aansluiting van de Kernboodschappen voor lokaal beleid bij de landelijke speerpunten uit de preventienota Kiezen voor gezond leven ; De instructiebijeenkomst voor ambtenaren over het gebruik van het Regionaal Kompas Volksgezondheid is zeer gewaardeerd en is een goede stimulans om de website te gebruiken. Er moet rekening gehouden worden met verschillen tussen GGD en wat betreft hun relatie met gemeenten en de gevolgen daarvan voor het proces van totstandkoming van de Kernboodschappen voor lokaal beleid; De contacten tussen GGD en gemeenten tijdens de ontwikkeling van de Kernboodschappen voor lokaal beleid mogen nog intensiever en in een eerder stadium plaatsvinden; Aan gemeenten en interne betrokkenen dient de beleidsrelevantie van een aantal cijfers verduidelijkt te worden; Er is behoefte aan lokale beleidsevaluatie en meer aansluiting bij de Wmo en de prestatieindicatoren van de IGZ. Dit vereist wellicht nieuwe trajecten binnen de regionale VTV; Er moet aandacht geschonken worden aan het feit dat niet alle ambtenaren de cijfers als betrouwbaar beoordelen; Een sterkere koppeling tussen het Regionaal Kompas Volksgezondheid en de overige onderdelen van de regionale VTV is wenselijk; Gebruikers hopen op een uitbreiding van de onderwerpen in het Regionaal Kompas Volksgezondheid. Verbeterpunten ten aanzien van inhoud, bruikbaarheid en gebruik: Het (voorgenomen) gebruik van (de onderdelen van) de regionale VTV door medewerkers van lokale en regionale instellingen is minimaal, waarschijnlijk vanwege de geringe bekendheid ermee; Bezinning over de onderwerpen in het Samenvattend rapport en de Kernboodschappen voor lokaal beleid is wenselijk. Het gaat hierbij vooral over het opnemen van onderwerpen als infectieziekten, sociale en fysieke leefomgeving en cijfers van andere instellingen. Hierbij moet gezocht worden naar een balans tussen vakinhoudelijke uitgangspunten (onderbouwde relatie met gezondheid en ziekte) en wensen van gemeenten; Er moet rekening gehouden worden met verschillen tussen opvattingen van gemeenten over de lokale beleidsadvisering door de GGD. Over het algemeen wordt aangegeven dat de GGD concreter en meer sturend mag zijn, er zijn echter ook gemeenten die expliciet hebben aangegeven dit als een gemeentelijke taak en verantwoordelijkheid te zien; Gemeenten en interne betrokkenen wensen meer lokale inkleuring van de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Een goed evenwicht met de focus op de kernboodschappen is hierbij belangrijk; 30 31

19 7. Pl anning Inleiding In dit hoofdstuk komt een procesmatig aspect aan de orde: de planning van (de onderdelen van) de regionale VTV. De informatie hierover is afkomstig van de personen die betrokken waren bij de totstandkoming van de regionale VTV: interne betrokkenen, leden van de projectgroep en leden van de stuurgroep. Tot slot worden de sterke punten en de verbeterpunten genoemd ten aanzien van de planning van de regionale VTV. Planning regionale VTV algemeen In november 2005 is gestart met de ontwikkeling van de regionale VTV volgens het model van de nationale VTV. Tijdens een congres in november 2006 is de regionale VTV gepresenteerd aan beleidsmakers en onderzoekers. Vanaf december 2006 is gestart met de formele overhandiging van de Kernboodschappen voor lokaal beleid aan de gemeentelijke bestuurders. In februari 2007 is gestart met de voorbereiding van de evaluatie van de regionale VTV, in mei 2007 is deze evaluatie daadwerkelijk van start gegaan. Voor de planning van de regionale VTV zijn twee zaken van groot belang: het verschijnen van de nationale VTV en het opstellen van de lokale nota s volksgezondheid. Omdat de regionale VTV is afgeleid van de nationale VTV, kon een deel van de invulling pas plaatsvinden na het verschijnen van de nationale VTV (juni 2006). Daarnaast is het van belang dat de presentatie van de regionale VTV plaatsvindt vóór de tweede ronde van de gemeentelijke nota s volksgezondheid. De meeste gemeenten zijn hier in 2007 mee gestart. De periode van de totstandkoming van de regionale VTV was dus kort en de tijdsdruk groot. Door gemeenten wordt benadrukt dat een goede timing noodzakelijk is om de regionale VTV te positioneren in de lokale beleidscyclus. Men is van mening dat de regionale VTV op het juiste moment verschenen is en goed aansluit bij de opzet van de nota s volksgezondheid. Ook landelijk wordt het belang benadrukt van een goede positionering in de lokale beleidscyclus, hierbij aansluitend bij de nationale VTV. Een goede planning is hierbij vereist. ambtenaar: de timing van de regionale VTV is erg belangrijk, deze was goed Hoewel er een algehele planning voor de eindproducten is opgesteld, waren planningen voor een aantal deeltaken niet voor iedereen duidelijk of werden zij ter discussie gesteld. Ook waren de eindverantwoordelijke personen voor de deeltaken niet altijd voor iedereen duidelijk. Dit was gedurende het gehele traject merkbaar, maar met name tijdens vakantieperiodes. Naast een planning voor de eindproducten en de deeltaken daarbinnen, is het van belang een planning te maken voor het gehele samenhangend pakket van de drie onderdelen van de regionale VTV. Dit maakt het ook beter mogelijk de onderdelen als één pakket te communiceren. Er is wel een planning gemaakt voor de inzet van de projectgroepleden, maar voor de overige interne betrokkenen (epidemiologen en beleidsadviseurs) was de planning niet duidelijk. Hierdoor is er veel onzekerheid geweest over wie wanneer welke inzet moest leveren en waren werkzaamheden voor de regionale VTV moeilijk in de passen in de reguliere werkzaamheden. Ook zijn interne betrokkenen van mening dat zij over het algemeen pas in een laat stadium bij het proces betrokken werden. Dit is niet bevorderlijk geweest voor de motivatie en het draagvlak bij deze groep. GGD-medewerker: jammer dat er nog geen kompas in West-Brabant was, want het is juist zo n mooi samenhangend pakket met drie onderdelen Omdat de regionale VTV is afgeleid van de nationale VTV, is ook de planning van de regionale VTV (gedeeltelijk) afhankelijk van de nationale VTV. Ook brengt een ontwikkelproject als de regionale VTV onzekerheden in de planning met zich mee. Hiermee is onvoldoende rekening gehouden en was er te weinig tijd ingepland voor wijzigingen, bijsturing en onvoorziene zaken. Daarnaast is over bovenstaande zaken niet voldoende gecommuniceerd met de interne betrokkenen. Naast een betere planning moeten managers ook bereid zijn om, indien nodig, prioriteiten te herzien. En dat betekent dat de regionale VTV op bepaalde momenten de hoogste prioriteit moet hebben, ten koste van andere (geplande) activiteiten. De regionale VTV liep parallel met de gezondheidsmonitor volwassenen, terwijl cijfers uit deze gezondheidsmonitor nodig waren voor de regionale VTV. Analyses moesten daarom versneld plaatsvinden op het moment dat de indicatoren van de regionale VTV nog niet gedefinieerd waren. Hierdoor moesten cijfers in de regionale VTV in een later stadium een aantal keer gecorrigeerd worden. Dit is ook van invloed geweest op de planning. Voor een deel is de piekbelasting ontstaan omdat er een deadline lag in de vorm van een congres. Enerzijds is het goed een dergelijke deadline te hebben, anderzijds heeft dit voor veel stress gezorgd. Vanwege de lokale nota s volksgezondheid was het plannen van dit congres in een later stadium geen optie. Planning Samenvattend rapport Een knelpunt met betrekking tot de planning van het Samenvattend rapport is het feit dat er te weinig tijd was ingepland voor de laatste fase van de totstandkoming van het rapport. Dit heeft tot gevolg gehad dat afzonderlijke hoofdstukken in het Samenvattend rapport inhoudelijk wel besproken zijn maar dat er te weinig tijd was voor het bewerken van teksten en het aanbrengen van consistentie en samenhang tussen de diverse hoofdstukken. GGD-medewerker: de planning van de regionale VTV was niet realistisch, maar door de grote inzet van veel mensen is het toch gelukt Het proces rondom de eindredactie van het Samenvattend rapport is niet optimaal verlopen. Redenen hiervan zijn onder andere een grote tijdsdruk en een piek aan werkzaamheden in de 32 33

20 zomervakantie. Volgens de helft van de interne betrokkenen is men op tijd betrokken bij het Samenvattend rapport, maar bijna alle interne betrokkenen vinden de planning van het Samenvattend rapport niet realistisch. Planning Kernboodschappen voor lokaal beleid De inhoud van de Kernboodschappen voor lokaal beleid is een keer grondig gewijzigd omdat de invulling afhankelijk was van de nationale VTV. Ook voortschrijdend inzicht bracht vaak weer veranderingen met zich mee, vooral in de lokale gezondheidsprofielen. Hierdoor heeft het opstellen van de Kernboodschappen voor lokaal beleid meer tijd gekost dan vooraf is ingeschat. Daarnaast werden zaken met betrekking tot de Kernboodschappen voor lokaal beleid die binnen de projectgroep waren afgesproken, door interne betrokkenen van beide GGD en ter discussie gesteld. Dit is de inhoud en het draagvlak van de Kernboodschappen voor lokaal beleid ten goede gekomen, maar is wel ten koste gegaan van de planning. Ongeveer de helft van de interne betrokkenen geeft aan op tijd te zijn betrokken bij de Kernboodschappen voor lokaal beleid. Bijna alle interne betrokkenen vinden de projectplanning niet realistisch. Verbeterpunten ten aanzien van de planning: De planning van de regionale VTV moet drie productniveaus bevatten: het totale samenhangend pakket van de regionale VTV, de drie onderdelen afzonderlijk en de deelproducten per onderdeel; In de totale planning moeten zowel de planning van de projectgroepleden als de planning van andere interne betrokkenen worden opgenomen. Deze laatste groep moet al in een vroeg stadium bij het project betrokken worden om het draagvlak te vergroten; Bij het opstellen van de planning moet beter rekening gehouden worden met het feit dat deze afhankelijk is van externe ontwikkelingen en dat een ontwikkelproject veel onzekerheid in de planning met zich meebrengt. Dit moet duidelijker gecommuniceerd worden naar alle betrokkenen; De planning van de monitorcyclus van de GGD moet worden afgestemd op de cyclus van de regionale VTV; Het is belangrijk om in een vroeg stadium voor interne betrokkenen een duidelijke planning op te stellen en deze ook te communiceren; Voor de laatste fase van de totstandkoming moet meer tijd worden ingepland zodat het bewerken van teksten en het aanbrengen van consistentie en samenhang tussen de diverse hoofdstukken beter mogelijk is; Managers en interne betrokkenen moeten bereid zijn om prioriteiten te herzien om zo de regionale VTV op bepaalde momenten de hoogste prioriteit te geven ten koste van andere (geplande) activiteiten. Planning Regionaal Kompas Volksgezondheid Omdat pas in juli 2006 de randvoorwaarden voor de website waren gerealiseerd, was er een krappe planning. Toch heeft de release van het Regionaal Kompas Volksgezondheid in Hart voor Brabant op tijd plaatsgevonden. Volgens de interne betrokkenen zijn ze op tijd betrokken bij het Regionaal Kompas Volksgezondheid, ruim de helft vindt de projectplanning realistisch. Sterke punten ten aanzien van de planning: Een goede timing is noodzakelijk om de regionale VTV te positioneren in de lokale beleidscyclus. In dit opzicht is de planning van de regionale VTV uitstekend; Dankzij de enorme inzet van veel mensen is het toch gelukt om in relatief korte tijd een goed product neer te zetten