Pleidooi voor een fundamenteel andere aanpak in acht bouwstenen
|
|
- Frans Driessen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Manifest Armoede en Schulden Pleidooi voor een fundamenteel andere aanpak in acht bouwstenen Was er maar een simpele oplossing. Met een maandhuur van 821 kom ik niet in aanmerking voor huurtoeslag. Van de gemeente krijg ik een tegemoetkoming in de huurkosten van 277; dat is iets, maar niet genoeg. Het traject van schuldhulpverlening kan niet beginnen, omdat ik te duur woon en mijn financiële situatie instabiel is. De woningbouwvereniging moet mij een goedkopere woning bieden, maar die heeft niets voor me. Zolang ik in dit dure huis woon, lopen de schulden op en gebeurt er verder niets. Dat is zo frustrerend. We leven intussen van de Voedselbank en eten veel bij mijn ouders. Schoolreisjes, dagjes uit, de peuterspeelzaal, dat zijn allemaal kosten waarvan ik wakker lig. Het liefst begin ik morgen aan het saneringstraject. Ik weet dat ik dan nog drie jaar moet kromliggen, maar dan worden in elk geval de schulden afgelost. Ik begrijp er niets van dat alle instanties elkaar tegenwerken en op elkaar wachten. De ombudsman heeft gelukkig het loonbeslag van de UWV teruggedraaid. Als ik morgen kan verhuizen en kan beginnen met afbetalen, verschijnt er licht aan het einde van de tunnel. Maar voorlopig zie ik daar nog niets van. Uit: In het krijt bij de overheid. Verstandig invorderen met oog voor maatschappelijke kosten. Nationale Ombudsman, 2013.
2 Manifest Armoede en Schulden Pleidooi voor een fundamenteel andere aanpak in acht bouwstenen Armoede en schulden in Nederland nemen snel toe. De bestaande aanpak van armoede en schulden heeft vooralsnog onvoldoende impact: het neemt de dieper liggende oorzaken niet weg. Naast het individuele leed kost de huidige aanpak de samenleving veel geld. Heel veel geld. Er zijn nieuwe wegen nodig. Dwars door sectoren heen. Samen met mensen zelf. Vanuit eigen kracht in plaats vanuit regels. Door anders te denken, anders te doen en door samen met nieuwe partijen te komen tot sociale innovaties. Dichtbij, preventief en met een minimale doorlooptijd. Denken en doen vanuit dat wat wel kan en wat wel werkt. Uitgaan van de menselijke maat, benutten van mogelijkheden en tegelijkertijd dat wat iemand (nog) niet kan respecteren. Dit manifest bevat handvatten om te komen tot een nationale innovatieagenda armoede en schulden. Het is opgesteld door Eropaf!, Over Rood en Movisie. Wij willen krachten bundelen met vernieuwers die de omslag al gemaakt hebben en zij die een omslag wensen maar nog niet precies weten hoe. Dit doen we door partijen samen te brengen, het gesprek over een andere schulden- en armoedeaanpak te faciliteren en beweging te brengen in de processen en systemen die een effectieve aanpak belemmeren. Door aan te sluiten bij al in gang gezette veranderingen en kansrijke ontwikkelingen, willen we deze versterken en versnellen. En de stap zetten van denken naar doen! In dit manifest staan vijf pijlers centraal: (Overheids)sturing vanuit vertrouwen; Voldoende inkomen en waarborgen inclusieve samenleving; Zelfregie van en empowerment voor burgers; Maatschappelijk verantwoord incasseren; Zorgplicht van leveranciers en kredietverstrekkers (bescherming van de consument). Met als doel te komen tot: Innovaties die bijdragen aan het voorkomen (of opheffen) van armoede en/of schulden bij risicogroepen (primair doel). Het doorbreken van de vicieuze cirkel waarin armoede en/of schulden steeds verder toenemen (secundair doel). Het verzachten van de gevolgen van armoede en/of schulden. Door mensen te benaderen vanuit een ander (positief) mensbeeld. Maar ook door de mogelijkheden van wat mensen niet mogen door het al te strikte naleven van regels te verruimen (tertiair doel).
3 Het manifest Armoede en Schulden in acht bouwstenen: 1) Voor steeds meer burgers is de samenleving te complex en ingewikkeld. Dit leidt ongewild tot betalingsachterstanden, schulden en sociaal maatschappelijke schade. Hoe brengen we de menselijke maat weer terug in de samenleving? Mijn onbegrijpelijke overheid was de titel van het jaarverslag van de Nationale ombudsman in In de tussenliggende vier jaar is de overheid niet veel begrijpelijker geworden. Wel raken steeds meer organisaties en instellingen er van overtuigd dat de samenleving meer toegankelijk moet worden. Complexiteit is een uitsluitingsmechanisme dat tot veel kosten en sociaal maatschappelijke schade leidt. Wie zich eenmaal uitgesloten voelt, vindt niet snel de weg meer terug. Dit leidt tot reacties als: Ze zoeken het maar uit, ik hoor er toch niet bij. Zelfuitsluiting als terugtrekkende reactie op uitsluiting door de complexe samenleving is op zich wel begrijpelijk. Alleen leidt het niet tot een inclusieve samenleving waar iedereen naar eer, geweten en vermogen aan bijdraagt. Zo blijft de veelbesproken participatiesamenleving een papieren tijger. Wij geloven ook in een participatiesamenleving, maar dan een waar iedereen aan bij mag dragen en waarin regels en wetten eenvoudig en duidelijk zijn. Een samenleving met minder bureaucratie, meer onvoorwaardelijke basisvoorzieningen als inkomen, toegankelijke gezondheidszorg en huisvesting, meer vertrouwen en uitgaan van de goede wil van mensen. 2) Armoede en sociale uitsluiting gaan hand in hand. Sociale wijkteams kunnen nabij en present zijn. Hoe geven we hen een ruim mandaat voor het op maat en direct verbeteren van de sociale en materiele positie van sociaal en maatschappelijk uitgesloten burgers? De in veel gemeenten ingevoerde sociale wijkteams constateren dat het overgrote deel van de mensen met wie zij te maken krijgen maar liefst 80 procent - ook kampt met problemen van financiële aard. Allerlei sociale, psychische en pedagogische problemen nemen onder invloed van financiële problematiek in ernst toe. En onder druk van schaarste worden mensen minder slim 1. Naast maatschappelijke kosten heeft dit veel persoonlijk leed tot gevolg, waaronder uitsluiting, ook bij kinderen waarvan de ouders zich in een dergelijke situatie begeven. De Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD) concludeert in haar vierde voortgangsrapportage dat beleid in deze faalt. Het vroegtijdig onderkennen van risicovolle schulden is een noodzakelijke voorwaarde voor een effectieve en integrale aanpak, aldus de commissie. Volgens ons is het noodzakelijk dat burgerinitiatieven, sociale wijkteams en andere initiatieven, die dicht bij de leefwereld van de burger opereren, over de nodige middelen beschikken. Middelen waarmee zij snel en effectief een eind kunnen maken aan de cultuur van uitsluiting, de druk van de schaarste en de als zodanige beleefde maatschappelijke afwijzing. 1 Sendhil Mullainathan en Eldar Shafir, Schaarste, 2013
4 3) Schuldhulpverlening is vaak niet succesvol omdat de inkomens van mensen te laag zijn en hun vaste lasten te hoog. Hoe kunnen we deze vicieuze cirkel doorbreken? Veelal benaderen we de armoede- en schuldenproblematiek als individueel probleem. Maar als vijftien procent van de Nederlanders ernstige financiële problemen heeft, kunnen we beter spreken van een maatschappelijk probleem. In 2013 hadden ruim 1,25 miljoen mensen een inkomen onder de armoedegrens, in 2007 waren dat er nog minder dan Een groot deel, meer dan personen, leeft al langer dan drie jaar onder de inkomensgrens (SCP, 2014). En de groep met onoplosbare schulden groeit nog steeds. Nadja Jungmann e.a. constateren in Onoplosbare schuldsituaties (2014) dat de groep met vooralsnog onoplosbare schulden in een derde tot de helft van de gevallen moet rondkomen van een inkomen (ver) onder de bijstandsnorm. Het maken van nieuwe schulden is dan onvermijdelijk en het benadrukt samen met de gemiddeld hogere schuldenlast de uitzichtloosheid van hun positie. In 2015 maakte het Nibud bekend dat een kwart van de Nederlandse huishoudens in de afgelopen drie jaar een forse inkomensdaling meemaakte ( Minder geld, Nibud) 2. Gemiddeld daalde hun inkomen met 15 tot 30 procent. Bijna de helft van deze groep komt sindsdien moeilijk rond en is de grip op de eigen financiën kwijt. Volgens ons is het belangrijk armoede en schulden te zien als maatschappelijk vraagstuk in plaats van het enkel en alleen te reduceren tot een individueel probleem. Het waarborgen van een bestaansminimum, het benutten van de ruimte in regels en mogelijkheden zou mensen de broodnodige lucht moeten geven. Ook zou het hen ruimte moeten geven om weer méé te doen in plaats van sociaal geïsoleerd achter te blijven. 4) Een overheid met vertrouwen in burgers is vele malen productiever dan een overheid die werkt vanuit wantrouwen. Hoe bereiken we dat de overheid haar opdrachtgevers (de burgers) niet meer als verdachte ziet maar zich dienstbaar opstelt en hen ondersteuning biedt? Armoede en schulden ontstaan zelden als gevolg van één oorzaak. Vaak zorgt een onverwachte gebeurtenis zoals verlies van een baan, sterfgeval of echtscheiding voor een domino-effect met een problematische schuldsituatie als gevolg. Conflicterende wet- en regelgeving en langs elkaar werkende bureaucratische systemen vergroten de kans dat schulden en armoede toenemen. Mensen raken verstrikt in een web en verliezen het overzicht. Daar waar burgers zouden moeten kunnen vertrouwen op de overheid en uitvoerders, ervaren ze dat vaak niet zo. Door een eenzijdige nadruk op systemen is er vaak onvoldoende aandacht voor het relationele aspect, terwijl dit voor de burger juist belangrijk is 3. Dit komt ook doordat er vaak sprake is van een gestandaardiseerde uitvoeringspraktijk. Daarbij gaat het dus niet alleen om regels, maar ook over de interpretatie ervan door uitvoerders: bestaande wet- en regelgeving bevat vaak best mogelijkheden (discretionaire ruimte) om het anders te doen. Deze ruimte voor maatwerk wordt vaak niet of onvoldoende benut. Soms omdat de organisatie uitvoerenden daar niet op aanstuurt en soms 2 Anna van der Schors, Minder geld. Hoe huishoudens omgaan met een inkomensdaling, Nibud, Jaarverslag Nationale Ombudsman (2011)
5 omdat zij zich teveel richten op de letter in plaats van op de geest van de wet. Dit moet anders. Goed voorbeeld: Vertrouwensexperiment Tilburg 4 Het vertrouwensexperiment van de gemeente Tilburg is gebaseerd op de gedachte dat een systeem gebaseerd op vertrouwen vele malen productiever is dan een systeem gebaseerd op wantrouwen. De gemeente wil bewoners meer vrijheid en verantwoordelijkheid geven om op een eigen, constructieve manier om te gaan met de bijstand die ze nodig hebben. Bewoners mogen de bijstand gaan ervaren als werkelijke bij stand, als een actief recht op bestaanszekerheid om van daaruit zelf de toekomst in eigen hand te nemen. De gemeente verwacht dat burgers op deze manier makkelijker, eerder en duurzamer tot participatie komen. Slecht voorbeeld: Uitkering terugbetalen met boete In bepaalde branches zoals in de kassen is het heel normaal dat je direct aan het werk gaat en een week of twee, drie later je contract krijgt. Het komt voor dat iemand een dergelijke betrekking vindt en dan de gemeente belt dat de uitkering stopgezet kan worden. De gemeente laat dan vaak weten dat de uitkering pas stop wordt gezet als er een formeel arbeidscontract is. Als de inwoner na het ontvangen van het contract direct naar de gemeente gaat is hij of zij al twee of drie weken aan het werk. Voorheen moesten mensen dan de drie weken uitkering terugbetalen. Onder de nieuwe fraudewetgeving zijn er gemeenten die de drie weken terugvorderen plus een gelijk bedrag aan boete. Als er al flinke schulden zijn, kunnen mensen niet driekwart uitkering terugbetalen. De boete is dan ook de reden dat ze niet worden toegelaten tot de schuldhulpverlening. 5 5) Incassobedrijven verdienen aan betalingsachterstanden. Incasseren kan echter ook maatschappelijk verantwoord plaatsvinden. Hoe zorgen we ervoor dat mensen die te goeder trouw zijn (de niet-kunners ) niet meer financieel en psychisch ten onder gaan aan oplopende kosten, dreigende huisuitzettingen en/of boedelverkopen? Door de crisis zijn veel mensen in de schulden terechtgekomen. Anderen verdienen daar weer aan doordat er een levendige handel in het incasseren van betalingsachterstanden bestaat. Sommige bedrijven verkopen hun openstaande rekeningen aan particulieren zelfs voor een klein percentage door aan incassobureaus die bestaan van het nog verder uitpersen. Een hele bedrijfstak heeft een broodwinning aan mensen die met schulden kampen. Mensen die hun rekening niet kunnen betalen kunnen niet ontsnappen aan deurwaarders en incassobureaus. Het komt vaak voor dat mensen met een beperkte schuld beginnen, maar met een veelvoud daarvan de schuldsanering ingaan, als resultaat van onbetaalbare boetes en bijkomende incassokosten. Er moet een alternatief komen voor deze bedrijfstak, zodat de schulden van mensen die wel willen maar niet kunnen betalen, niet onevenredig hoog oplopen Het verhaal achter de cijfers. De doorstroming van de minnelijke schuldhulpverlening naar de wettelijke schuldsanering. NVVK, Regioplan en de Hogeschool Utrecht, 2014
6 Professionals in de schuldhulpverlening kunnen vaak niet voorkomen dat welwillende schuldenaars door alle onevenredig hoge bijkomende kosten toch kopje onder gaan. Voor wie eenmaal in de fuik is beland is er bijna geen weg meer terug: incassokosten, bronheffingen, boetes zoals de 30% extra bij het achterlopen met de zorgpremie, boeterente, deurwaarderskosten, strafkortingen van uitkerende instanties, eigen bijdrages, invorderingskosten; de financiële straffen en maatregelen stapelen zich onherroepelijk op terwijl de ellende nou juist begon met, toen nog, redelijk overzienbare en in principe repareerbare betalingsachterstanden. 6 6) Leveranciers en kredietverstrekkers hebben een zorgplicht, deze wordt op dit moment slechts oppervlakkig of helemaal niet getoetst. Hoe stimuleren we dat leveranciers en kredietverstrekkers hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om de consument te beschermen beter nakomen? De verantwoordelijkheid van de afnemer is net zo groot als de zorgplicht van de geldverstrekker bij het ontstaan van schulden. Veel geldverstrekkers nemen bewuste en afgewogen risico s bij het verstrekken van geld. Zij verdienen hiermee hun geld, maar worden tegelijk niet aan hun wettelijke zorgplicht gehouden, terwijl de betaalplicht wel keihard wordt afgedwongen. De mate waarin betaling wordt afgedwongen zou in evenwicht moeten zijn met de mate waarin de zorgplicht wordt afgedwongen. Onverstandig verstrekt geld heeft dan ook gevolgen voor de (rechten van) verstrekker. Leveranciers die langer dan noodzakelijk doorgaan met het leveren of krediet verlenen zonder verdere voorwaarden in geval van betalingsonmacht, zouden beperkingen kunnen worden opgelegd. Bijvoorbeeld: De schuldeiser kan niet verder gaan dan het verkopen/in beslag nemen van de bezittingen van de cliënt; De schuldeiser mag geen extra kosten berekenen aan de cliënt; De vordering moet na maximaal 3 jaar na het ontstaan van een betalingsachterstand inclusief alle kosten worden afgeboekt; Verplicht akkoord gaan met schuldsanering. Op deze manier ontstaat meer differentiatie in de behandeling van schuldeisers en kan ook bij schulden rechtvaardiger maatwerk worden geleverd. Nu krijgt elke schuldenaar, ongeacht de wijze waarop de schulden zijn ontstaan, dezelfde maatregelen opgelegd. Hierdoor kan het in Nederland gebeuren dat iemand die een grote geldsom van de scouting steelt na twee weken werkstraf weer verder kan met zijn leven. Terwijl iemand die een hypotheekschuld niet meer kan betalen omdat hij zijn baan verliest en zijn huis niet snel genoeg verkocht krijgt, vaak jarenlang bezig is om de schuldsanering in te komen. Om vervolgens drie jaar lang te moeten leven met verregaande beperkingen en een paar tientjes per week om van te leven. 6 Marc Räkers, De markt van armoede en schuld, in Verlossing van schuld en boete. Movisie, 2014
7 Recent heeft een coalitie van verzekeraars, incassobureaus en andere partijen aangekondigd dat zij af willen van boze aanmaningen voor wanbetalers. Volgens de partijen is het beter om wanbetalers met probleemschulden op een begripvolle manier te benaderen. 7 7) We moeten de support organiseren gebaseerd op empowerment en zelfregie. Dit leidt tot meer duurzame en humane oplossingen. Hoe zorgen we ervoor dat ook bij financiële problematiek en armoede mensen zich weer zelf eigenaar voelen van hun problemen en oplossingen? De Nationale Ombudsman maakte in 2012 duidelijk dat schuldenaren, als zij eenmaal over hun schaamte heen zijn en hulp zoeken, het idee hebben dat zij worden gezien als loser of crimineel. Over hun hoofd wordt er beslist terwijl ze zelf geen zicht hebben op de voortgang. Zij voelen zich niet als gelijkwaardige betrokken bij de aanpak van hun problemen. En leren onvoldoende hoe zij in de nabije toekomst zelf hun problemen kunnen aanpakken. Schuldsanering en/of sancties hebben daardoor niet het gewenste effect. Dit komt mede omdat de financieeljuridische aanpak van schulden weinig tot geen ruimte laat voor empowerment en zelfregie. Hierdoor blijft veel eigen kracht onbenut. Gelukkig zien we dat de roep om het doorbreken van deze patronen sterker wordt. Zo wijst Nadja Jungmann op de rol van motivatie, Tamara Madern benadrukt de noodzaak om maatwerk te leveren, Roeland van Geuns geeft aan dat de huidige wetenschappelijke inzichten, waaronder die van schaarste, vragen om een andere bejegening door professionals en Tine van Regenmortel wijst op het belang van empowerment en benutten van ervaringsdeskundigheid in de aanpak van armoede. In het onderzoek Wat werkt bij de aanpak van armoede kunnen we daarnaast lezen dat het versterken van psychologisch, sociaal en maatschappelijk kapitaal van mensen essentiële elementen zijn in de aanpak van armoede en schulden8. Werken vanuit empowerment en zelfregie vraagt om een kentering in denken en handelen van (sociale) professionals, vrijwilligers, organisaties en gemeenten. Sprekend voorbeeld vormt de sociale coöperatie voor bijstandsgerechtigden in Breda, bekend geworden als de scharrelondernemers. Scharrelondernemers bouwen met behoud van hun bijstandsuitkering binnen de coöperatie hun eigen bedrijfjes op. Ze gaan de boer op met hun product, variërend van bijenkast tot textiel, of dienst, coaching of tuinonderhoud. Ze draaien omzet. Maar nog belangrijker, ze nemen hun toekomst in eigen hand en voelen zich weer waardevol. 9 Vanuit de psychologie, revalidatie, verslavingszorg, zelfregie en empowerment beschikken we inmiddels over een schat aan kennis om mensen in allerlei ongewenste situaties te helpen hun problemen op te lossen. Het wordt hoog tijd dat we deze kennis en inzichten ook gaan toepassen bij schulden en armoede. Er is nog een wereld te winnen! Meer info over wat werkt is te lezen in de volgende publicatie: Jurriaan Omlo, Wat werkt bij de aanpak van armoede. Wat we kunnen leren van empowerment en de psychologie van de schaarste. Movisie, Cordaid Nederland ondersteunt sociale coöperaties,
8 8) Het neoliberale economische model functioneert niet voor iedereen, vooral mensen aan de sociaal economische onderkant hebben er nauwelijks baat bij; in veel gevallen betalen zij de prijs voor de rijkdom van anderen. Hoe komen we tot een meer sociaal economisch model? Met zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw raakte Thomas Piketty, een Franse econoom, een gevoelige snaar 10. Kortweg zegt Piketty dat mensen die rijk zijn alleen maar rijker worden zonder dat zij daar iets voor hoeven te doen. Daarmee neemt de ongelijkheid in de samenleving toe 11. Met als gevolg dat het aandeel van de middenklasse in de samenleving afneemt en de kloof tussen arm en rijk toeneemt. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) wijst er in 2014 op dat ook in Nederland sprake is van een groeiende ongelijkheid 12. Die ongelijkheid kan ertoe leiden dat mensen elkaar en de politiek gaan wantrouwen (WRR, 2014). Recent onderzoek laat daarbij zien dat werk niet meer per definitie een middel is om uit de armoede te raken: ongeveer de helft van de langdurig armen bestaat uit werkenden, hun aandeel is sinds 2005 flink gegroeid, van ruim 40 procent naar ruim 50 procent (SCP, 2016). We weten nog niet of dit mede komt door ontwikkelingen als robotisering: over de precieze consequenties van nieuwe technologische mogelijkheden voor de werkgelegenheid en welvaart is nog onvoldoende bekend 13. Wel zien we dat de overheid de negatieve consequenties van de vrije markt de afgelopen jaren steeds minder is gaan compenseren. Hierdoor zijn burgers steeds meer afhankelijk geraakt van de grillen van de markt 14. We zien in deze dat vooral ouderen en niet-westerse migranten met minderjarige kinderen een bovengemiddelde kans hebben op langdurige armoede (SCP, 2016). Kwetsbaar zijn daarnaast mensen met losse contracten, WW of bijstand, zij hebben het vanaf de jaren tachtig moeilijker gekregen omdat bijna alle regelingen uit de sociale zekerheid fors zijn versoberd. Zij vormen tevens een groep van sociale achterblijvers die weinig mogelijkheden hebben om het beter te krijgen. 15 Al met al profiteren mensen aan de sociaaleconomische onderkant niet alleen minder van het huidige sociaaleconomisch model, maar dit model belemmert hen ook om het beter te krijgen. Dit geeft te denken: hoe ongelijk is Nederland? En op welke manieren kunnen we de negatieve effecten van het huidige sociaaleconomisch model verzachten en verminderen, of beter nog: voorkomen? Volgens ons is het belangrijk om de impact van nieuwe ontwikkelingen (zoals robotisering en deeleconomie) en inzichten als die van Piketty op het vraagstuk van armoede en schulden goed te monitoren. En actie te ondernemen daar waar zij een bedreiging vormen voor een inclusieve samenleving. De overheid heef in deze een belangrijke taak. Maar ook bedrijven (maatschappelijk verantwoord ondernemen of andere bedrijfsmodellen als coöperaties waarbij werknemers mede-eigenaar zijn en 10 Kapitaal in de 21ste eeuw, Thomas Piketty, Met een reguliere baan van 9 tot 5 kan men veel minder snel vermogen opbouwen dan wanneer er sprake is van bestaand vermogen waar men rente voor ontvangt. Daarbij gaat Piketty uit van een gemiddeld rendement op kapitaal van 4 à 5 procent en een lage economische groei van 1 tot 2 procent Werken aan de robotsamenleving. Visies en inzichten uit de wetenschap over de relatie technologie en werkgelegenheid. Rathenau Instituut, Den Haag, Dit noemen we ook wel decommofication. Een begrip dat Esping Anderson introduceerde in zijn boek The Three Worlds of Welfare Capitalism (1990) 15 Vrooman, C. (2016) Meedoen in onzekerheid. Inaugurele rede, 16 februari 2016, Utrecht: Universiteit Utrecht.
9 dus delen in de winst) en burgers (bijvoorbeeld door actief de deeleconomie 16 te omarmen) zelf kunnen een rol spelen in het voorkomen, verminderen en verzachten van armoede en schulden. 16 De deeleconomie faciliteert mensen met sociale media en internet/apps om kennis, spullen en soms ook munten delen.
Schuldhulpverlening met drie bruikbare casussen
Schuldhulpverlening met drie bruikbare casussen Nadja Jungmann Tamara Madern Over de auteurs Dr. Nadja Jungmann is lector Schulden en incasso aan Hogeschool Utrecht, verkozen tot de lector van het jaar
Nadere informatieGevangen in Schuld. over de uitzichtloze schuldsituaties van cliënten van de verslavingsreclassering. door Marc Anderson
Gevangen in Schuld over de uitzichtloze schuldsituaties van cliënten van de verslavingsreclassering door Marc Anderson Hoe vorm te geven aan een sluitende aanpak van problematische schulden bij cliënten
Nadere informatieDuurzame Dialogen. over people, planet, profit
Duurzame Dialogen over people, planet, profit Sinds 2013 organiseert Delta Lloyd een serie dialogen over duurzaamheid. We willen daarmee inzicht krijgen in actuele ontwikkelingen en trends en tegelijkertijd
Nadere informatieArmoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg?
Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg? Ruim 10% van de Nederlandse bevolking leeft in armoede. Ongeveer 7% van de kinderen in de provincie Groningen groeit op in een gezin dat
Nadere informatieOpzet Masterclass. 1.Inzichten over de verbinding tussen burger overheid en procedurele rechtvaardigheid
2 Ilona Opzet Masterclass 1.Inzichten over de verbinding tussen burger overheid en procedurele rechtvaardigheid 2. Wat betekenen deze inzichten voor invordering? --> Handreiking met handvatten 3. Inzichten
Nadere informatieACTIEPLAN. Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann
ACTIEPLAN Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann Rotterdam, februari 2018 Schulden in Rotterdam: groot probleem, nauwelijks oplossingen >> De helft van Rotterdammers met een laag inkomen loopt
Nadere informatieAfgelopen jaren. Onderzoeksmethoden. Onderzoeksvraag
NADJA JUNGMANN ERIK LEMS FIENEKE VOGELPOEL GERCOLINE VAN BEEK PETER WESDORP 1 Incasso- en deurwaarderssymposium 19 november 2014 Nadja Jungmann Onoplosbare schuldsituaties Afgelopen jaren Toename aantal
Nadere informatieDe aanpak van armoede
De aanpak van armoede Wat we kunnen leren van empowerment en de psychologie van de schaarste Wat werkt bij de aanpak van armoede WAT IS HET PROBLEEM? Groepen met een verhoogd armoederisico: WAT ZIJN DE
Nadere informatieJeroen Jonker programmamanager transformatie sociaal domein gemeente Enschede. Mark Koetsier afdelingshoofd sector projecten gemeente Zaanstad
Jeroen Jonker programmamanager transformatie sociaal domein gemeente Enschede Mark Koetsier afdelingshoofd sector projecten gemeente Zaanstad City Deal Inclusieve stad Samenwerking van 5 steden (Eindhoven,
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 59 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID
Nadere informatieDe schuldenbank: aanpak armoede en schulden in Den Haag
RIS 295513 4 november 2016 De schuldenbank: aanpak armoede en schulden in Den Haag Initiatiefvoorstel Groep de Mos / Ouderen Partij Den Haag De schuldenbank: aanpak armoede en schulden in Den Haag Initiatiefvoorstel
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieIedereen een zelfstandig & volwaardig bestaan. Regionale visie sociaal domein Drechtsteden September 2019
Iedereen een zelfstandig & volwaardig bestaan Regionale visie sociaal domein Drechtsteden September 2019 Cijfers Bestaanszekerheid Grote groep heeft schulden 1 op de 5 huishoudens NL heeft risicovolle
Nadere informatieDatum 10 december 2014 Betreft Kamervragen van de leden Yïcel (PvdA) en Schouten (CU) over onoplosbare schulden
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieOntwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014
Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Inleiding Uit onze gemeentelijke armoedemonitor 1 blijkt dat Leeuwarden een stad is met een relatief groot armoedeprobleem. Een probleem dat nog steeds
Nadere informatieEVERY PICTURE TELLS A STORY
EVERY PICTURE TELLS A STORY Armoede: een gedifferentieerd verschijnsel Roeland van Geuns Low budget, High Service 4 oktober 2014 1 INHOUD ARMOEDE: ACTUEEL, MAAR WAT IS HET? RELEVANTIE VAN GEDRAG OUDE EN
Nadere informatieCijfers & Feiten. Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen. Armoede in Groningen. over
Cijfers & Feiten over Armoede in Groningen Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen Wat is armoede? 1. Lage inkomensgrens: leven op of onder een vastgesteld laag inkomen (CBS) Koopkrachtbenadering.
Nadere informatieSchulddienstverlening
Schulddienstverlening Afdeling Inkomensondersteuning Eenheid Sociale Zaken en Werkgelegenheid Gemeente Zwolle Januari 2013 Regina Koudijs Inhoud presentatie Algemeen Doelgroep Hoofddoel schulddienstverlening
Nadere informatieBegrippenlijst - schulden
Begrippenlijst - schulden Uitleg van veelgebruikte begrippen in de schuldhulpverlening op alfabetische volgorde. Aanzegging Afloscapaciteit Akte van Cessie Bankbeslag Beslagvrije voet (BVV) Bestuursrechtelijke
Nadere informatieHoe voorkomt u schulden bij uw medewerkers?
Hoe voorkomt u schulden bij uw medewerkers? 7 praktische tips voor werkgevers Hoe voorkomt u schulden bij uw medewerkers? Tip 1: Herken het probleem tijdig Door financiële problemen bij werknemers vroegtijdig
Nadere informatieNieuwe armoede. Waarom we er zijn Armoede verandert Werkloosheid neemt af -langdurige armoede neemt toe Definitie Cijfers (Cbs, scp, ombudsvrouw)
Nieuwe Armoede 2018 Nieuwe armoede Waarom we er zijn Armoede verandert Werkloosheid neemt af -langdurige armoede neemt toe Definitie Cijfers (Cbs, scp, ombudsvrouw) Regeerakkoord Denken over armoede Nieuwe
Nadere informatieZELFREDZAAMHEID in Amsterdam
PROBLEMATISCHE SCHULDEN EN ZELFREDZAAMHEID in Amsterdam oktober 2013 Steeds meer mensen hebben schulden en de schulden die zij hebben zijn groter dan voorheen. In 2012 melden 11% meer mensen zich bij kredietbanken
Nadere informatieSchulden in de leefwereld en de systeemwereld. Therese Steur Rotterdamse Sociale Alliantie
Schulden in de leefwereld en de systeemwereld Therese Steur Rotterdamse Sociale Alliantie Doorverwijzingen naar Rotterdamse Sociale Alliantie Kritische burgers die signalen opvangen van bewoners bedreigd
Nadere informatieDiscussienota Naar een socialere bijstand GroenLinks Den Haag November 2015
Discussienota Naar een socialere bijstand GroenLinks Den Haag November 2015 Inleiding Er is veel in beweging rond de bijstand. Sommige gemeenten experimenteren met een andere uitvoeringspraktijk, met minder
Nadere informatiePERSBERICHT. Armoedesignalement 2014: Armoede in 2013 toegenomen, maar piek lijkt bereikt. Den Haag, 18 december 2014
Inlichtingen bij PERSBERICHT Dr. J.C. Vrooman c. vrooman@scp.nl T 070 3407846 Dr. P.H. van Mulligen persdienst@cbs.nl T 070 3374444 Armoedesignalement 2014: Armoede in 2013 toegenomen, maar piek lijkt
Nadere informatieARMOEDE EN SCHULDEN: WAT WERKT?
ARMOEDE EN SCHULDEN: WAT WERKT? GAAN DOEN WAT WERKT Christine Kuiper c.kuiper@movisie.nl FEITEN EN CIJFERS Ruim de helft van de arme Nederlanders verkeert drie jaar of langer in armoede. Dat zijn 600.000
Nadere informatieSchulden herkennen, bespreken én aanpakken (deelsessie 19)
Schulden herkennen, bespreken én aanpakken (deelsessie 19) Vivian den Hartogh Lectoraat schulden en incasso, Hogeschool van Utrecht Arie Visser SBCM Kenniscentrum en A&O fonds sociale werkgelegenheid Agenda
Nadere informatieEffectieve schuldhulp, een stand van zaken
Seminariereeks sociaal werk de toekomst in! Effectieve schuldhulp, een stand van zaken Dr. Nadja Jungmann Een organisatie van de Master in het sociaal werk en sociaal beleid (KU Leuven i.s.m. hogescholen)
Nadere informatieARMOEDE EN WONEN: SCHULDEN EN (HUUR)INCASSO
ARMOEDE EN WONEN: SCHULDEN EN (HUUR)INCASSO Roeland van Geuns Lector armoede en participatie Hogeschool van Amsterdam Den Haag, 24 juni 2015 1 INHOUD 1. Enkele cijfertjes 2. Gedrag: enkele recente inzichten
Nadere informatievoorstel aan de raad Revolverend fonds voor jongvolwassenen met schulden Potijk, A. (Anna) Kenmerk Raadsvoorstellen weekoverzicht
voorstel aan de raad Opgesteld door Werk en Inkomen Potijk, A. (Anna) Kenmerk 4385583 Vergadering Vergaderdatum 7 mei 2017 Jaargang en nummer Geheim Portefeuille Raadsvoorstellen weekoverzicht Nee {behandeling}
Nadere informatieNationaal Instituut voor Budgetvoorlichting
Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Financiële problemen op de werkvloer Micha Aarts Nibud Nibud is een onafhankelijk kenniscentrum Doelstellingen: Verhogen zelfredzaamheid consument Voorkomen
Nadere informatieArmoedeopgave Nieuwe handelingsperspectieven
Armoedeopgave Nieuwe handelingsperspectieven 1 april 2016 Programma Armoedeopgave PAGINA 2 Verhalen uit de stad Systeemwereld vs Leefwereld Veel regelingen, veel formulieren, veel eisend Stress, korte
Nadere informatieSCHULDHULPVERLENING september 2013 1
SCHULDHULPVERLENING september 2013 1 2 Inhoudsopgave Als schulden een probleem worden... 4 Hoe vraag ik schuldhulpverlening aan? 5 Wanneer kom ik in aanmerking voor schuldhulpverlening? 5 Waaruit bestaat
Nadere informatieDeze vraag stelden wij ons bij
Schuld geregeld: op weg naar werk 1? Werken en het hebben van problematische schulden gaan slecht samen. Schulden leiden tot verhoogd ziekteverzuim en in uiterste geval tot ontslag. Maar is het omgekeerde
Nadere informatiePreventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting. Brief van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 429 Brief van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieOmzien naar elkaar CDA Kampen
Notitie Weg uit armoede & schuld Omzien naar elkaar CDA Kampen Vooraf Armoede en schulden zijn problemen en verschijnselen van alle dag. We merken dat sinds de economische crisis, de grote veranderingen
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieBijlagen: 1. beleidsplan schuldhulpverlening
*BI.0170008* NOTA VOOR DE RAAD Datum: 23 januari 2017 Nummer raadsnota: BI.0170008 Onderwerp: beleidsplan schuldhulpverlening 2017-2020 Portefeuillehouder: Vissers Bijlagen: 1. beleidsplan schuldhulpverlening
Nadere informatieVoorkomen, verminderen en verzachten.
Voorkomen, verminderen en verzachten c.kuiper@movisie.nl 16:00 Inloop 16:15 Welkom en programmatoelichting 16:30 Presentatie onderzoek en introductie gesprekstafels 16:50 Gesprekstafels 17:45 Terugkoppeling
Nadere informatieArmoede en Arbeidsmarkt
2 Armoede en Arbeidsmarkt Presentatie Masterclass 4: Armoede en arbeidsmarkt op het congres Overerfbare Armoede, Emmen, 25 september 2017 Jouke van Dijk, Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Arjen
Nadere informatieDe Budget Ster: omgaan met je schulden
De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE
Nadere informatieArmoede, schulden en schaarste
Armoede, schulden en schaarste Speciale aandacht voor armoede in wijkteams? Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD 1. Oorzaken van armoede 2. Armoede en multi-problematiek
Nadere informatieVoorstellen ter verbetering van de schuldhulpverlening
[1] Voorstellen ter verbetering van de schuldhulpverlening De Sociale Alliantie roept fracties in de Tweede Kamer op om bij het kabinet erop aan te dringen dat de volgende maatregelen worden genomen ter
Nadere informatieER IS GENOEG VOOR IEDEREEN. SP-voorstel voor een eerlijke verdeling van de lasten in Rotterdam
ER IS GENOEG VOOR IEDEREEN SP-voorstel voor een eerlijke verdeling van de lasten in Rotterdam Initiatiefvoorstel SP Rotterdam maart 2015 Er is genoeg voor iedereen SP-voorstel voor een eerlijke verdeling
Nadere informatieArmoede, schulden en schaarste
Armoede, schulden en schaarste Effecten in de praktijk Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD 1. Armoede en schulden: en paar cijfers? 1. Effecten armoede 2.
Nadere informatieMesis Methodisch screeningsinstrument schulddienstverlening Kenmerken en functies. Nadja Jungmann Roeland van Geuns
Mesis Methodisch screeningsinstrument schulddienstverlening Kenmerken en functies Nadja Jungmann Roeland van Geuns Schulden in de media forse stijging loonbeslagen iedereen gaat er op achteruit sinds januari
Nadere informatieUIT DE SCHULDEN, AAN HET WERK?
UIT DE SCHULDEN, AAN HET WERK? DOOR DR. ROELAND VAN GEUNS EN JORIEN VAN DER LAAN (MSC) Roeland van Geuns is sinds 2012 lector Armoede en participatie aan de Hogeschool van Amsterdam waar hij leiding geeft
Nadere informatieGezond Stedelijk Leven
Gezond Stedelijk Leven Bestuurstafel Gezond Utrecht 22 juni 2017 Hier komt tekst Toke Tom Themadirecteur Sociaal Hier komt ook tekst Gemeente Utrecht Sociaal domein Utrecht 1. Profiel van de stad Gezond
Nadere informatieWelkom. Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht
Welkom Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht Inhoud Inrichting werkwijze wijkteams Leeuwarden Verdieping in schuldhulpverlening Verdieping
Nadere informatieSchulden komen niet alleen.
Schulden komen niet alleen. Het voorkomen en oplossen van problematische schulden Vereniging van Nederlandse Gemeenten 16 mei 2019 Waarom is inzetten op de aanpak van problematische schulden belangrijk?
Nadere informatieInformatie 17 december 2015
Informatie 17 december 2015 ARMOEDE: FEITEN EN CIJFERS Ondanks het aflopen van de economische recessie, is de armoede in Nederland het afgelopen jaar verder gestegen. Vooral het aantal huishoudens dat
Nadere informatieDeelplan Minimabeleid Beleidsplan sociaal domein 2015-2018
Deelplan Minimabeleid Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Gemeente Noordoostpolder 19 augustus 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 2. Doelen en doelgroep... 4 2.1. Doelen... 4 2.1.1.
Nadere informatieAmbitie- en actieplan Financieel Netwerk Rijswijk
Ambitie- en actieplan Financieel Netwerk Rijswijk 2018-2020 Rijswijk, juni 2018 Rochelle Heerema, kwartiermaker Situatie Ondanks allerlei inspanningen van overheid en maatschappelijke organisaties groeit
Nadere informatieWaarom de inzet van ervaringsdeskundigen bijdraagt aan herstel en participatie van kwetsbare burgers
Waarom de inzet van ervaringsdeskundigen bijdraagt aan herstel en participatie van kwetsbare burgers Wie/wat is de ervaringsdeskundige in het wijkgericht werken? Waarin onderscheidt zij zich? Wat is haar
Nadere informatieWELKOM CARE. ACT. SHARE. LIKE CORDAID.
WELKOM CARE. ACT. SHARE. LIKE CORDAID. DOEL VAN DE MASTERCLASS Masterclass armoede in Nederland 25 september 2015 Informatie en discussie over armoede wereldwijd en in Nederland Verschillende definities
Nadere informatieDurft u het aan om uw medewerkers met loonbeslag aan te spreken?
Durft u het aan om uw medewerkers met loonbeslag aan te spreken? Voor werkgevers die zicht willen krijgen op de kosten die gemaakt worden voor medewerkers met schulden en die deze kosten willen verminderen.
Nadere informatievan ondernemers zijn. Om continu oplossingen te vinden, blijf ik op zoek naar nieuwe informatie. Alles wat bruikbaar bleek in de praktijk, bracht ik
Inleiding Laat ik met de deur in huis vallen: ik geloof dat het midden- en kleinbedrijf een verschil maakt in de wereld. Denk aan bedrijven die nieuwe manieren bedenken om oceanen plasticvrij te maken,
Nadere informatieAanvullende notitie op het Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Menterwolde
Aanvullende notitie op het Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Menterwolde Inleiding Met de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening zijn de minnelijke schuldsanering en de wettelijke
Nadere informatieDe 7 belangrijkste vragen:
De Participatiewet en Wsw ers: Mensen die bij een Sociale Werkvoorziening werken hebben te maken met de Participatiewet. Misschien heeft u vragen over de wet. Hier kunt u de antwoorden vinden op vragen
Nadere informatieArmoede, schulden en schaarste
Armoede, schulden en schaarste Hoe kan ondersteuning effectief zijn en waarom? Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD 1. Wat is arm? 2. Aspecten van armoede 1.
Nadere informatieHet afbeeldingonderdeel met relatie-id rid4 is niet aangetroffen in het bestand. Armoede, schulden en laaggeletterdheid
Het afbeeldingonderdeel met relatie-id rid4 is niet aangetroffen in het bestand. Armoede, schulden en laaggeletterdheid Anna van den Boogaard 2 november 2017 Voorstellen Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid.
Nadere informatieInformatie 10 januari 2015
Informatie 10 januari 2015 ARMOEDE: FEITEN EN CIJFERS ARMOEDE WERELDWIJD Wereldwijd leven ongeveer 1,2 miljard mensen in absolute armoede leven: zij beschikken niet over basisbehoeften zoals schoon drinkwater,
Nadere informatieWaar staat het veld en wat zijn de opgaven voor 2017?
Waar staat het veld en wat zijn de opgaven voor 2017? Nadja Jungmann Adviseur en lector Schulden & Incasso Januari 2016 Inwerkingtreding Digitaal Beslagregister Tweede gemeente met restschuldfinanciering
Nadere informatieArmoede en parochie. Opzet 1. Mijn moeder (tekst 1) 2. Wat is armoede? o Iedere deelnemer geeft een woord of definitie o Bespreking tekst 2
Armoede en parochie Situering Met dit materiaal kunt u leren wat armoede eigenlijk is en welk plan je als parochies kunt maken om met armoede aan de slag te gaan. Als u het in groepsverband doet, is het
Nadere informatieGemeente Oss. Pilot Duurzame Financiële Dienstverlening
Gemeente Oss Pilot Duurzame Financiële Dienstverlening Robert Peters Neeltje van Haandel 3 december 2017 Duurzame Financiële Dienstverlening voor de inwoners van Oss 1. Aanleiding: de kosten en kwaliteit
Nadere informatievrijvanschuld Diaconale cursus Schuldhulppreventie
vrijvanschuld Diaconale cursus Schuldhulppreventie Inleiding Het aantal huishoudens met schulden is vorig jaar fors gestegen. In 2010 meldden zich 80.000 huishoudens bij de schuldhulpverlening, ruim 25.000
Nadere informatieARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN. Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad,
ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad, 19-11-2014 1 INHOUD Armoede: wat is armoede en wie zijn er arm? Waarom zijn mensen arm? Effecten
Nadere informatieOnderwerp: advies beleidsplan schuldhulp- Assen, 6 december 2012. verlening
Cliëntenraad Assen WWB / WSW p/a Gemeente Assen Noordersingel 33 9401 JW ASSEN Het College van Burgemeester en Wethouders Postbus 30018 9400 RA Assen. Onderwerp: advies beleidsplan schuldhulp- Assen, 6
Nadere informatieAan: college van B&W gemeente Bodegraven-Reeuwijk Ter attentie van dhr. M. Kromwijk Gemeente Bodegraven-Reeuwijk Raadhuisplein 1 2411 BD Bodegraven
Aan: college van B&W gemeente Bodegraven-Reeuwijk Ter attentie van dhr. M. Kromwijk Gemeente Bodegraven-Reeuwijk Raadhuisplein 1 2411 BD Bodegraven Datum: 18 oktober 2015 Onderwerp: advies Nationaal initiatief
Nadere informatieSCHULDHULPVERLENING april
SCHULDHULPVERLENING april 2016 1 2 INHOUDSOPGAVE ALS SCHULDEN EEN PROBLEEM WORDEN... 4 HOE VRAAG IK SCHULDHULPVERLENING AAN? 5 WANNEER KOM IK IN AANMERKING VOOR SCHULDHULPVERLENING? 5 WAARUIT BESTAAT SCHULDHULPVERLENING?
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting 31 200 XV Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van
Nadere informatievan Wantrouwen naar Vertrouwen Inspiratielezing Ralf Embrechts en Eric Rugebregt
van Wantrouwen naar Vertrouwen Inspiratielezing Ralf Embrechts en Eric Rugebregt Tweedeling wordt als maar groter: tussen rijk en arm, tussen gezond en ongezond, tussen werk en doorflext werkloos, tussen
Nadere informatieArmoede in Utrecht Factsheet
Armoede in Utrecht Factsheet Hier komt tekst Afdeling Onderzoek, maart 2015 Margriet de Haan, Linda Scheelbeek, Robin Tromp Inhoudsopgave 1. Ontwikkelingen armoede algemeen 2. Utrecht vergeleken: Wettelijk
Nadere informatieGluren bij de 3D buren Een kijkje in het huis van sociaal werk
Gluren bij de 3D buren Een kijkje in het huis van sociaal werk 5/13/2016 Wie ben ik? Wat was ook al weer de bedoeling van 3D? Het echte gluren: wie, wat en hoe doen ze het? Aantal dilemma s Discussie Wie
Nadere informatieEen vitale economie. Economie, werk, inkomen en schulden
Een vitale economie Economie, werk, inkomen en schulden 5 Een vitale economie We leven in één van de rijkste landen ter wereld met een zeer sterke economie. Dat is iets om dankbaar voor te zijn, maar niet
Nadere informatieArmoede en schulden in Oostzaan en Wormerland. Martijnschut.wordpress.com
Armoede en schulden in Oostzaan en Wormerland Martijnschut.wordpress.com Armoede Armoede is een complex verschijnsel met veelal samenhangende dimensies zoals inkomen, maatschappelijke participatie, opleidingsniveau,
Nadere informatieRegelgeving & Geldzaken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt
Nadere informatieWAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE?
WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE? WAT WE KUNNEN LEREN VAN EMPOWERMENT 16 MAART 2016 Werkconferentie Sint Laurensfonds: Kinderen en armoede - naar een gerichte inzet Dr. Jurriaan Omlo ROTTERDAM IS DE
Nadere informatieMaak het verschil. Jaarverslag Talentcoach 2015 kort & bondig.
Maak het verschil Jaarverslag Talentcoach 2015 kort & bondig www.talentcoach.nl Het succes van Talentcoach Talentcoach gelooft dat iedereen in onze samenleving succesvol kan zijn. Pas als je je bewust
Nadere informatieAanpak van laaggeletterdheid. Jelle Vennik, Stichting Lezen & Schrijven
Aanpak van laaggeletterdheid Jelle Vennik, Stichting Lezen & Schrijven Voorstellen Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. Agenderen. Ondersteuningsprogramma voor lokale samenwerking ter bevordering
Nadere informatieEigen Regie Maakt Zorg Beter
Eigen Regie Maakt Zorg Beter 31 maart 2011 Siska de Rijke Beleidsmedewerker Zorg CG-Raad Termen Zelfmanagement Eigen regie Eigen verantwoordelijkheid Deelnemer in plaats van afnemer Verbindende schakel
Nadere informatieDeel I Visie op geld en schulden 25
Voorwoord 17 Inleiding 21 Deel I Visie op geld en schulden 25 Inleiding 27 1 Geld 31 1.1 Inleiding 31 1.2 Geld als sociaal verschijnsel 31 1.3 Geld als economisch verschijnsel 33 1.4 De geschiedenis van
Nadere informatieHuurachterstand Wat nu?
Huurachterstand Wat nu? Huurachterstand Wat nu? Zayaz helpt u hier graag bij Huurachterstand voorkomen 3 Betalingsregeling 4 Hulp bij langdurige huurschulden 4 Een plotselinge daling van het inkomen 5
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Besluit UWV Onderzoekssubsidie 2017 Financiële problematiek en een arbeidsbeperking
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15524 21 maart 2017 Besluit UWV Onderzoekssubsidie 2017 Financiële problematiek en een arbeidsbeperking Het Uitvoeringsinstituut
Nadere informatieVoorkomen huisuitzettingen. Catelijne Akkermans mmv Lisette Smink Stichting Eropaf!
Voorkomen huisuitzettingen Catelijne Akkermans mmv Lisette Smink Stichting Eropaf! Meldpunt Voorkomen Huisuitzettingen http://huisuitzetting.info/welkom.aspx Landelijk Steunpunt en Kennisnetwerk Voorkomen
Nadere informatieSchulden? Pak ze snel aan
Schulden? Pak ze snel aan Schulden? Pak ze snel aan Als u rekeningen niet of niet op tijd betaalt of een lening niet aflost, dan krijgt u schulden. Kunt u langere tijd geen rekeningen betalen of geen schulden
Nadere informatieSER magazine. Han Busker, nieuwe voorzitter FNV Een bruggenbouwer die kan vechten. Post-initieel onderwijs. SER-advies. Kroonlid Kim Putters
APRIL 2017 57 e JAARGANG - NR.4 Post-initieel onderwijs Altijd blijven leren, in de schoolbank en op de werkvloer SER-advies Kroonlid Nicolette van Gestel: Niet wegkijken van kinderen in armoede SER magazine
Nadere informatieFinanciële problemen op de werkvloer
Financiële problemen op de werkvloer Gemeente Zoetermeer Nibud, 2012 Auteurs Daisy van der Burg Tamara Madern Inhoud 1 INLEIDING... 2 2 ONTWIKKELING FINANCIËLE PROBLEMEN... 3 3 OORZAKEN, SIGNALEN EN GEVOLGEN...
Nadere informatieDEMOGRAFIE. Mensen werken langer door uit financiële 65+ noodzaak COMPLEXITEIT VOOR UWV NEEMT TOE
UWV \210 118S212 TR[25 lt. 1 ij If. 1.t. t Aik Aantal klanten van UWV blijft ongeveer gelijk DEMOGRAFIE Mensen werken langer door uit financiële 65+ noodzaak Laagopgeleiden minder lang gezond dan hoogopgeleiden
Nadere informatieWanneer rondkomen niet vanzelfsprekend is
Koningin Wilhelminalaan 5 3527 LA Utrecht Postbus 2758 3500 GT Utrecht T 030-233 23 37 info@divosa.nl NL75 INGB 0000194416 KvK 40532318 Midden-Nederland Wanneer rondkomen niet vanzelfsprekend is 11 juli
Nadere informatieMAATSCHAPPELIJK RENDEMENT VAN VRIJWILLIGERSPROJECTEN IN DE SCHULDHULPVERLENING
MAATSCHAPPELIJK RENDEMENT VAN VRIJWILLIGERSPROJECTEN IN DE SCHULDHULPVERLENING Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door de volgende organisaties (op alfabetische volgorde): Stichting Christelijke Schuldhulppreventie
Nadere informatiePERSBERICHT. Armoedesignalement 2013: Sterke groei armoede in 2012, maar afzwakking verwacht ONDER EMBARGO TOT DINSDAG 3 DECEMBER 2013, 00:01 UUR
PERSBERICHT ONDER EMBARGO TOT DINSDAG 3 DECEMBER 2013, 00:01 UUR Inlichtingen bij Dr. P.H. van Mulligen persdienst@cbs.nl T 070 3374444 Dr. J.C. Vrooman c. vrooman@scp.nl T 070 3407846 of Dr. S.J.M. Hoff
Nadere informatieSAMEN STERK VOOR EEN BETERE AANPAK VAN SCHULDEN EN ARMOEDE
SAMEN STERK VOOR EEN BETERE AANPAK VAN SCHULDEN EN ARMOEDE 20 juni 2016 Hoogezand Conferentie CMO STAMM 1 Wie zijn wij? Annalies Usmany-Dallinga Wethouder Appingedam Bert Nederveen Wethouder Zuidhorn Beiden
Nadere informatieHet belang van schuldhulpverlening aan ondernemers. Jaap Tol: Oxyz Arie Hovestad : Zuidweg & Partners
Het belang van schuldhulpverlening aan ondernemers Jaap Tol: Oxyz Arie Hovestad : Zuidweg & Partners CBS onderzoek: % met laag inkomen Werknemers: 1,7% ZMP: 5,2% ZZP: 9,4% Zzp ers het meest kwetsbaar
Nadere informatieOndersteunen van werkenden met een kleine beurs
Ondersteunen van werkenden met een kleine beurs TIEN VRAGEN EN ANTWOORDEN VOOR BESTUURDERS EN BELEIDSMAKERS VAN GEMEENTEN Jessica van den Toorn Monique Stavenuiter zijn de werkenden met een kleine beurs
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bestuur, Ruimte en Wonen Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500
Nadere informatieSchuldhulp- verlening
Schuldhulpverlening De gemeente Nederweert kan u helpen een problematische schuldsituatie op te lossen of in de toekomst te voorkomen. Dit noemen we ook wel schuldhulpverlening. We zijn verantwoordelijk
Nadere informatieArmoede, schulden en schaarste
Armoede, schulden en schaarste Wat doet armoede met ons en hoe daarop in te spelen? Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD 1. Wat weten we al? 2. Armoede in Nederland
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieArmoedebeleid. Welkom bij deze presentatie!
Armoedebeleid Welkom bij deze presentatie! Algemeen Armoede is een complex fenomeen waarin de dimensies van inkomen, gezondheid, opleiding, zelfredzaamheid en mogelijkheden tot participatie een belangrijke
Nadere informatie