Programmabegroting

Transcriptie

1 Programmabegroting

2 Uitgave Gemeente Delft, december 2007 Vormgeving Klats publiciteit, Delft Drukwerk Den Haag Media Groep Informatie Gemeente Delft, vakteam Strategie & Control, Postbus 78, 2600 ME Delft T (015) / E gemeente@delft.nl 2

3 Woord vooraf Voor u ligt de Programmabegroting Bij de kadernota hebben wij de centrale inhoudelijke thema s benoemd voor Wij willen met voorrang extra aandacht besteden aan: meedoen in Delft, openbare ruimte en duurzaamheid, economie, arbeidsmarkt, en inkomen, kinderen en jongeren, en de creatieve stad. Deze bij de kadernota uitgezette richting is door ons nu verder uitgewerkt in voorstellen per programma. Met deze nieuwe voorstellen houden wij rekening met de financiële kaders zoals die in de Kadernota zijn geschetst. Voor de komende meerjarenperiode wordt uitgegaan van ruimte voor nieuw beleid in een budget voor incidenteel nieuw beleid van 5 ton, en structureel nieuw beleid voor 1 miljoen nieuw beleidsgeld, waarvoor aan u bij deze begroting nadere voorstellen worden gedaan voor de invulling van de jaarschijf 2008 (incidenteel en structureel). In aanvulling daarop hebben wij met het positieve accres een aanvullend bedrag aan nieuw beleid van ca 1 miljoen vrijgemaakt. De financiële positie van de gemeente Delft is gezond en biedt ruimte voor nieuwe beleidsontwikkelingen. De bij de kadernota inhoudelijk en financieel uitgezette richting is door het college verder uitgewerkt in voorstellen per programma. De conceptprogrammabegroting vormt hét vertrekpunt voor de raad om keuzes te maken ten aanzien van het uit te voeren beleid in 2008 en volgende jaren. De junicirculaire van het gemeentefonds laat een positief reëel accres zien, zij het niet zo rooskleurig als in de beeldvorming rondom het op 4 juni tussen rijk en gemeenten gesloten Bestuursakkoord. Tegelijkertijd worden met dit accres nu ook de risicodossiers met betrekking tot het beleidsveld openbare orde en veiligheid gesloten en is er aanvullend ruimte voor een vijftal beleidsvelden: jeugd, armoedebestrijding en schuldhulpverlening, onderwijs/brede school, wijkzaken en veiligheid. Ondertussen rekenen wij er ook nog wel op dat het rijk mogelijk bij de miljoenennota nog aanvullende gelden ter beschikking zal stellen voor de ambities van het regeerakkoord samen werken, samen leven, waar toch als eerste op lokaal niveau invulling aan gegeven zal moeten worden. Voor de bestuurlijke behandeling van de Programmabegroting zal de septembercirculaire nog verschijnen, ook zullen dan mogelijk de resultaten met betrekking tot de CAO-onderhandelingen bekend zijn. Dit zal dan afzonderlijk ter kennis gebracht worden van de gemeenteraad. Burgemeester en Wethouders van Delft. 3

4 Inhoud Programmabegroting Woord vooraf 3 Inhoud 4 Programma s 7 Dienstverlening 9 Wonen, Zorg en Welzijn 19 Jeugd en onderwijs 45 Integratie en Inburgering 59 Veiligheid 65 Wijkzaken en Beheer van de stad 74 Milieu en duurzame ontwikkeling 94 Arbeidsmarkt, Inkomen en Emancipatie 103 Kennisstad en Economie 113 Cultuur en Binnenstad 122 Ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer 140 Ontwikkelen, Grond en Vastgoed 153 Bestuur en organisatie 174 Financieel meerjarenbeeld 193 Het financieel meerjarenbeeld 194 Ontwikkelingen in Bestaand beleid 197 Nominale ontwikkelingen 198 Algemene dekkingsmiddelen 199 Nieuw Beleid 202 Investeringen en reserves 203 Het bezuinigingsprogramma 205 Paragrafen 207 Weerstandsvermogen, weerstandscapaciteit en risico s 208 Risico s 211 Onderhoud kapitaalgoederen 219 Verbonden partijen 225 Financiering 232 Bedrijfsvoering 236 Grondbeleid 243 4

5 Lokale heffingen 246 Verzameloverzichten 254 Bestaand beleid 255 Nieuw beleid 256 Grote projecten en investeringen 258 Overzicht baten en lasten programma s 261 Bijlagen 264 Voortgang bezuinigingsprogramma Producten per deelprogramma 281 EMU-saldo 286 Raming reserves en voorzieningen 287 Aangenomen amendementen en moties 291 5

6 6

7 Programma s 7

8 8

9 Dienstverlening Delft wil tot een van de beste gemeenten behoren op het gebied van dienstverlening. Daarvoor zullen we onze goede uitgangspositie in de komende collegeperiode verder uitbouwen. Het programma Dienstverlening bestaat uit de deelprogramma s Dienstverlening en Delta. De doelstellingen uit het coalitieakkoord hebben betrekking op de individuele dienstverlening aan burgers en ondernemers, waaronder vallen: de ontwikkeling naar een Klantcontactcentrum (KCC, deelprogramma Delta), de doorontwikkeling van de dienstverlening aan bedrijven, kwaliteit van de dienstverlening (houding en gedrag, servicenormen, dienstverleningsconcept), de burger en de ondernemer als partner De Individuele dienstverlening valt onder het deelprogramma Dienstverlening. Het onderdeel De burger en de ondernemer als partner wordt uitgewerkt in de (deel-)programma s Samenwerken in de Wijken (burgers) en Kennisstad en Economie (bedrijven/instellingen). Algemene doelstelling De goede uitgangspositie van Delft op gebied van dienstverlening behouden en versterken. Het programma Dienstverlening wordt hierna uitgewerkt in afzonderlijke deelprogramma s voor Dienstverlening en Delta. Aan het eind van het hoofdstuk is een tabel opgenomen met de totale baten en lasten van dit programma. Dienstverlening Beleidskaders Voor Dienstverlening zijn in 2008 de volgende beleidskaders van toepassing. Nota Onderwerp Vastgesteld Burger@delft Digitale dienstverlening Sept 2002 Meerjaren Dienstverleningsplan Dienstverlening Febr 2004 Bedrijven@delft Dienstverlening aan bedrijven Sept 2005 Wat willen we bereiken? Doelstelling Activiteiten Nieuw beleid Klantgerichte gemeente / behulpzaamheid Invoering WABO Milieutoezicht capaciteit horeca-inspecteur Formulering beleid distributiekanaalsturing Saldo lasten en baten (in 1.000)

10 Toelichting Algemene Doelstelling We zijn een klantgerichte gemeente die haar bewoners, ondernemers en instellingen centraal stelt. Een gemeente die haar klanten goed bejegent, met hen meedenkt zonder onnodige administratieve lasten. We zijn een transparante gemeente. Een gemeente die inzichtelijk maakt welke rechten en plichten burgers en bedrijven hebben, welk niveau van dienstverlening ze mogen verwachten en wat de status van hun aanvragen van diensten en/of producten is. De gemeente toont burger en onderneming de informatie die over hen wordt opgeslagen. We zijn een toegankelijke gemeente. Burgers, ondernemers en instellingen weten onze gemeente gemakkelijk te vinden via de kanalen die zij waarderen. Onze gemeente leert met en van anderen. We delen onze ervaringen met andere gemeenten, zodat we van elkaar kunnen leren. We zijn een behulpzame gemeente. Burgers, ondernemers en instellingen kunnen altijd een beroep op ons doen als je het niet zelf kunt vinden of weten. Twee belangrijke doelstellingen die raken aan de dienstverlening zijn: We werken samen met de burgers, ondernemers en instellingen. Waar dat maar mogelijk is en op alle gebied: van wijken tot werkgelegenheid, van onderwijs tot zorg, van parkeren tot emancipatie. Wij handhaven* regels en afspraken. Wij zullen in die hoedanigheid burgers, ondernemers en instellingen zakelijk en correct tegemoet treden. Laatstgenoemde doelstellingen worden verder uitgewerkt in respectievelijk de programma s Samenwerken in de Wijken en, voor wat betreft het onderdeel Handhaving, in het programma Veiligheid. Omdat een sterke relatie met de dienstverlening bestaat, worden ze hier wel genoemd. Wat gaan we daarvoor doen? Activiteiten Alle activiteiten uit het deelprogramma Delta (zie verderop) ondersteunen de genoemde doelstellingen. Apart hiervan zijn, of worden, de volgende specifieke activiteiten gestart: Invoering WABO en administratieve lasten verlichting Administratieve lastenverlichting voor burgers en bedrijven bereiken we door de toezichtslast voor de horeca te beperken en door het invoeren van de WABO (Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht). Dit wetsvoorstel moet overigens nog worden aangenomen. Milieutoezicht capaciteit horeca-inspecteur Met de ondertekening van het convenant met het ministerie van Economische Zaken heeft Delft de ambitie uitgesproken de druk voor het bedrijfsleven te verminderen. In het project Eenduidig Toezicht onderzoeken we in hoeverre het mogelijk is de toezichtslast voor de horeca te verminderen. Hiertoe is het wenselijk om de functie van een horeca-inspecteur in te stellen die alle toezichtsvelden overziet. De inspecteur verricht als generalist de eerste controles op het gebied van milieu, bouw- en woningtoezicht, exploitatievergunning (TOR) en zaken betreffende de gebruiksvergunning. Ook is bij de uitwerking van het convenant samenwerking met met de Voedsel en Warenautoriteit (VWA) denkbaar. Daarbij worden toezichtstaken waargenomen. Als dit lukt, is deelfinanciering vanuit het Rijk mogelijk. Beoogd doel is vermindering van en efficiency in toezichtslast. De medewerker zal worden geplaatst bij het vakteam Milieutoezicht Formulering beleid distributiekanaalsturing Vanuit het multi-channeling principe zijn of worden alle distributiekanalen optimaal ontwikkeld. De klant kan een keuze maken op welke wijze (per post, digitaal, fysiek, telefonisch) hij of zij 10

11 een product of dienst afneemt. Vanzelfsprekend is het ene distributiekanaal arbeidsintensiever (en dus veelal duurder) dan het andere. Vandaar dat veel bedrijven en instellingen proberen om klanten of specifieke klantgroepen een specifiek (vaak het goedkoopste/efficiëntste en/of effectiefste) distributiekanaal te laten kiezen. Op basis van onderzoek naar de klantwensen, wettelijke mogelijkheden/beperkingen, landelijke ervaringen en eventueel externe deskundigheid zullen we op dit gebied tot een gedegen en rechtvaardig gemeentebreed beleid moeten komen. En daarnaast op de algemene doelstelling gerichte activiteiten: Klantgerichtheid: houding en gedrag. Enerzijds gebeurt dat door continue coaching en sturing op klantgerichtheid. Anderzijds zullen we de wensen van de klant nader onderzoeken, om te zorgen dat de technische ontwikkelingen niet dominant worden boven de menselijke wensen. Naast mechanische maatregelen (kaders, regels, instrumenten, e.d.) moet ook de cultuur erop gericht zijn de klant zo goed mogelijk te helpen. Tevens zullen de administratieve handelingen van de gemeente nauwer aan moeten sluiten bij de belevingswereld van de burgers. Ook een element als gepastheid van maatregelen wordt betrokken bij de vermindering van bureaucratie. De administratieve handelingen van de gemeente zullen als niet- of minder belastend ervaren moeten worden. Transparantie: verwachtingen helder maken en inzicht geven in procedures (inclusief doorlooptijden en wachttijden) met behulp van het kwaliteitshandvest (servicenormen). In de Productencatalogus, die via is te raadplegen, staan waar mogelijk ook de lever-en wachttijden. Deze normen worden binnen de gemeentelijke organisatie bewaakt. Volgende stappen zijn het beschikbaar komen van meer statusinformatie en de PIP (Persoonlijke InternetPagina) in De toegankelijkheid zal sterk worden verbeterd door een nieuwe website met veel meer flexibiliteit en functies. Er komt één telefoonnummer De klant kan daar altijd terecht en hoeft zelf niet meer te zoeken naar de afdeling die hij of zij nodig denkt te hebben. De controleurs openbare ruimte zijn bij uitstek het visitekaartje van de gemeente en zijn servicegericht. We zorgen ervoor dat in 2008 zoveel mogelijk openingstijden zijn gelijkgeschakeld. Leren van anderen doen we door bedrijfsbezoeken af te leggen en bedrijven te ontvangen, door lidmaatschap van koepelorganisaties, deelname aan relevante benchmarks. En ook door klankbordgroepen, overlegplatforms, klantenpanels waar met een aantal bewoners over het gemeentelijk (dienstverlenings)beleid wordt gesproken. Vanzelfsprekend verwijzen we hier ook naar de wijkaanpak. We maken ook voor het verder uitwerken van het thema dienstverlening gebruik van de kwaliteiten van onder meer de TU en TNO. Behulpzaamheid blijkt uit de (proactieve, meedenkende en oplossingsgerichte) houding van alle medewerkers. Effect-indicatoren Competentie klantgerichtheid gemeentebreed op het x x x x vereiste niveau Persoonlijke internetpagina x Nieuwe website gereed Invoeren WABO x x Delft is algemeen erkend als best practice op het gebied van dienstverlening x 11

12 Wat mag het kosten? Begroting van baten en lasten In het deelprogramma Dienstverlening worden de baten en lasten verantwoord van de producten van Burgerzaken en Bouwen en Wonen. De baten vertonen in de meerjarenraming een ongelijkmatig verloop. Dit betreft m.n. de leges bouwvergunningen die samenhangen met grote projecten. Totale baten en lasten in het programma Dienstverlening Begroting Begroting Raming Raming Raming Bedragen x Kosten gemeentelijke organisatie Programmakosten Rente en afschrijving Totaal lasten Inkomsten uit levering van goederen en diensten Belastingopbrengsten 70 Bijdragen van het Rijk Onttrekkingen aan voorzieningen Huren en pachten Overige baten Totaal baten Resultaat voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming De mutaties in de baten en lasten, die voortvloeien uit voorstellen die in deze Programmabegroting zijn verwerkt, zijn in onderstaande tabel samengevat. Het nieuw beleid is reeds toegelicht in de paragraaf wat gaan we daarvoor doen?. Overige mutaties worden hierna toegelicht. Mutaties van baten en lasten in het programma Dienstverlening Bedragen x Lasten Bestaand beleid Burgerzaken, extra capaciteit processen Nieuw beleid Formulering beleid distributiekanaalsturing 15 Milieutoezicht capaciteit horeca-inspecteur Totaal mutaties lasten

13 Bestaand beleid Burgerzaken, extra capaciteit processen Er is extra capaciteit (kosten structureel) nodig door wettelijk bepaalde wijzigingen in processen voor aanvraag van rijbewijzen en reis- en identiteitsbewijzen (aanscherping criteria), uitbreiding van doelgroepen en de wet op de identificatieplicht. Mutaties in reserves in het programma Dienstverlening Stortingen Reserve vervangingsinvesteringen publieksbalie Reserve leges bouwvergunningen Totaal stortingen Onttrekkingen Reserve leges bouwvergunningen Algemene Reserve 45 Reserve EZH 40 Egalisatie beleidsvelden Vastgoed 45 Totaal onttrekkingen Saldo resultaatbestemming Toelichting op mutaties reserves 2008 > Reserve vervangingsinvesteringen publieksbalie: Door aanscherping van de interpretatie van de wetgeving (BBV) mogen bepaalde investeringen bij de publieksbalie niet meer geactiveerd worden. Om op termijn vervangingsinvesteringen te kunnen betalen is een reserve vervangingsinvesteringen publieksbalie ingesteld. Reserve leges bouwvergunningen: In verband met de uitvoering van grote stedelijke projecten overstijgen de inkomsten uit leges bouwvergunningen de eerst komende jaren de uitgaven; deze meerinkomsten worden gestort in de reserve leges bouwvergunningen zodat in latere jaren, bij dalende opbrengsten, de structurele uitgaven kunnen worden gedekt door een onttrekking aan de reserve. Over een periode van tien jaar zijn de uitgaven en inkomsten uit leges bouwvergunningen in evenwicht. 13

14 Budgetflexibiliteit deelprogramma Dienstverlening budgetflexibiliteit gemeentelijke middelen nieuw beleid 5% juridisch verplicht 40% gemeentelijke middelen bestaand beleid 55% geoormerkte middelen van derden kapitaallasten gereserveerd, niet specifiek bestemd juridisch verplicht gemeentelijke middelen bestaand beleid gemeentelijke middelen nieuw beleid Toelichting De programmauitgavenbudgetten (niet zijnde kosten organisatie) in het deelprogramma Dienstverlening bestaan voor 40% (= ca. 7 ton) uit verplichte doorbetalingen aan het Rijk inzake in rekening gebrachte rijksleges van met name producten burgerzaken en tevens voor 55% (=ca. 9 ton) uit [geoormerkte] gemeentelijke uitgaven ten laste van leges bouwvergunningen. Delta Delft introduceert in de periode tot 1 januari 2010 gefaseerd een Klantcontactcentrum (KCC): de centrale toegang tot de gemeente met één centraal telefoonnummer en één mailadres. Het KCC bundelt de dienstverlening aan de balie, via internet, per post en telefoon, en mogelijk andere kanalen. Het is een vorm van dienstverlening waarbij de vragen van burgers en bedrijven zoveel mogelijk direct en in één keer goed worden afgehandeld aan balie, telefoon en internet. Hierbij is het de bedoeling dat de klant, ongeacht het gekozen distributiekanaal, overal hetzelfde en vanzelfsprekend juiste antwoord krijgt op zijn/haar vragen. Hierbij worden de volgende randvoorwaarden in acht genomen: De koers en fasering om te komen tot een virtueel KCC zullen elk jaar opnieuw worden beoordeeld en afgezet tegen externe en interne ontwikkelingen en worden getoetst aan deze randvoorwaarden. Het college wordt daarover jaarlijks geïnformeerd. De dienstverlening aan digibeten en analfabeten blijft gewaarborgd. De contacten met de burger als partner blijven gewaarborgd. Beleidskaders Voor Delta zijn in 2008 de volgende beleidskaders van toepassing. 14

15 Nota Onderwerp Vastgesteld Klantcontactcentrum Delft: naar een klantgerichte dienstverlening Klantcontactcentrum 11 juli 2006 Wat willen we bereiken en wat gaan we ervoor doen? Doelstellingen Doelstelling is de inrichting van een KCC (Klantcontactcentrum). Zo werkt Delft aan een organisatie die klanten optimaal bedient: 70 % van de gestelde vragen worden door het KCC in één keer goed beantwoord. De gemeente gaat het KCC stapsgewijs opbouwen. Vanuit de Publieksbalie als kopgroep zal een KCC-werkwijze worden ingevoerd waaraan steeds meer producten worden toegevoegd. Dit resulteert in een gemeentebreed en uniform werkend KCC in 2009: Direct verbonden aan klantcontact, de front office projecten Verbonden aan de organisatie van de informatievoorziening, met name de coördinatie hierin, de mid office projecten De basisregistratieprojecten, en overige faciliterende projecten. Effect-indicatoren Aansluiting op basisregistratie GBA Aantal nieuwe digitale producten Deelname aan EGEM project, aantal % vragen in 1x goed beantwoord Niet meetbaar 55% 60% 70% Reductie formatie voor front office werkzaamheden 7 Fte Aantal telefoonnummers voor dienstverlening 1 Wat gaan we daarvoor doen? Activiteiten Output-indicatoren Stap 1: uniforme informatievoorziening en volgen van gerealiseerd vragen Stap 2: één telefoonnummer gerealiseerd Stap 3: internetgebruik stimuleren Continu Stap 4: basisregistraties in gebruik Stap 5: vragen over post beantwoord door KCC gerealiseerd Stap 6: Mijn Delft.nl gerealiseerd 15

16 Wat mag het kosten? Begroting van baten en lasten De totale lasten van het programma Delta zijn samengevat in de onderstaande tabel. Totale baten en lasten in het programma Delta Begroting Begroting Raming Raming Raming Bedragen x Kosten gemeentelijke organisatie 378 Programmakosten Rente en afschrijving Totaal lasten Inkomsten uit levering van goederen en diensten Belastingopbrengsten Bijdragen van het Rijk Onttrekkingen aan voorzieningen -607 Huren en pachten Overige baten 300 Totaal baten Resultaat voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming Reserves Mutaties in reserves in het programma Delta Bedragen x Stortingen Reserve KIS (Kennis InfraStructuur) Reserve automatiseringsmiddelen Totaal stortingen Onttrekkingen Reserve automatiseringsmiddelen Reserve KIS (Kennis InfraStructuur) 141 Totaal onttrekkingen Saldo resultaatbestemming Toelichting op mutaties reserves 2008 > Reserve KIS/Reserve automatiseringsmiddelen De stortingen in de reserve KIS zullen in 2007 en 2008, gecombineerd met de reserve automatiseringsmiddelen worden ingezet voor de aanschaf en implementatie van het Midofficetraject in het kader van de uitvoering van het programma Delta. In september 2006 heeft de Raad besloten over de nota KCC. Voor de periode t/m 2009 is een rendabel investeringskrediet beschikbaar gesteld, dat op termijn wordt terugverdiend. 16

17 Budgetflexibiliteit deelprogramma Delta budgetflexibiliteit gemeentelijke middelen bestaand beleid 100% geoormerkte middelen van derden kapitaallasten gereserveerd, niet specifiek bestemd juridisch verplicht gemeentelijke middelen bestaand beleid gemeentelijke middelen nieuw beleid Toelichting De uitgaven (niet zijnde kosten organisatie) in het deelprogramma Delta bestaan uit gemeentelijke middelen ten behoeve van de uitvoering van het programma Delta. Investeringen in het programma Investeringsbedragen Kapitaallasten Delta Bedragen x Bestaande investeringen Klantcontactcentrum (rendabel) Totaal investeringen Toelichting op uitbreidingsinvesteringen 2008 e.v. Klantcontactcentrum (rendabel) In september 2006 heeft de raad besloten over de nota KCC. Voor is een aanvullend investeringsbedrag ad 1,6 miljoen benodigd. Deze rendabele investering verdient zich op termijn terug. 17

18 Samenvatting totale baten en lasten van het programma Dienstverlening Begroting Begroting Raming Raming Raming Bedragen x Lasten Baten Resultaat voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming

19 Wonen, Zorg en Welzijn Het programma Wonen, Zorg en Welzijn is ingedeeld in twee deelprogramma s: deelprogramma Zorg met aandacht en deelprogramma Gezond en actief. Het deelprogramma Zorg met aandacht is specifiek gericht op burgers die extra ondersteuning nodig hebben voor hun deelname aan de samenleving. Het deelprogramma Gezond en actief richt zich op de zelfredzame burgers. De gemeente richt zich ten opzichte van deze burgers, samen met de instellingen binnen de gemeente die actief zijn op de gebieden wonen, zorg, welzijn en sport, naast wettelijke taken vooral op een stimulerende, faciliterende en informerende rol. Hierna werken wij voor beide deelprogramma s de 3 W-vragen afzonderlijk uit. Een samenvattende tabel met de baten en lasten van het totale programma vindt u aan het eind van het hoofdstuk. Zorg met Aandacht Algemene doelstelling Iedereen in Delft moet mee kunnen doen in de samenleving. Eén van de uitgangspunten daarbij is dat zoveel mogelijk mensen voor zichzelf kunnen zorgen en voor elkaar zorgen (Wmo, Wet maatschappelijke ondersteuning). Om mee te kunnen doen, is het van belang dat alle voorzieningen voldoende toegankelijk zijn. Daarnaast heeft de gemeente te maken met doelgroepen die vanwege hun problematiek extra ondersteuning nodig hebben. Het gaat onder anderen om: mensen met ernstige psychosociale problematiek, daklozen, zorgmijders, mensen met verslavingsproblematiek, mensen met psychiatrische problematiek, mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, veelplegers, slachtoffers van geweld binnenshuis en mensen die in sociaal isolement verkeren. Ter ondersteuning van deze doelgroepen is meestal professionele hulp noodzakelijk. Beleidskaders Voor Zorg met aandacht zijn in 2008 de volgende beleidskaders van toepassing. Wet maatschappelijke ondersteuning; Per 1 januari 2007 zijn de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG), de Welzijnswet en delen uit de Awbz opgegaan in de Wmo. Het gaat onder meer om de Awb-functie huishoudelijke verzorging, een aantal subsidieregelingen zoals diensten bij wonen en zorg en het ontwikkelen voor beleid rond mantelzorg en vrijwilligers. Daarbij horen ook de taken die de gemeente Delft heeft als centrumgemeente voor de Openbare Geestelijke Gezondheids Zorg (OGGZ). In de Wmo is bepaald dat gemeenten hun beleid moeten vastleggen in een vierjarig beleidsplan. Dit wordt in november 2007 vastgesteld. De prestatievelden binnen de Wmo kennen een overlap met verschillende programma s. Delft is centrumgemeente voor maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid, vrouwenopvang en signalering en toeleiding in het kader van de OGGZ. Binnen dit kader is Delft verantwoordelijk voor het creëren van voldoende voorzieningen en preventieactiviteiten binnen Delft, Westland en Oostland. De nadruk binnen het beleid ligt op de ketenaanpak. Er wordt structureel samengewerkt met de regiogemeenten. Een van de onderdelen betreft een plan van aanpak gericht op het voorkomen en verder terugdringen van dakloosheid. Delft is verantwoordelijk voor het verstrekken van hulpmiddelen, woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen aan gehandicapten en ouderen vanuit de WVG, vanaf 2007 opgegaan in de Wmo. Binnen het gehandicaptenbeleid ligt de nadruk vooralsnog op de toegankelijkheid van gebouwen en de openbare ruimte. Vanaf 2008 wordt het gehandicaptenbeleid een integraal onderdeel van het Wmobeleidsplan en de jeugdnota. Delft is vanaf 2007 verantwoordelijk voor de inkoop van huishoudelijke verzorging. 19

20 In het kader van de Wmo is een aantal subsidieregelingen vanuit de AWBZ overgeheveld naar de gemeente. Het betreft de volgende subsidieregelingen: Zorgvernieuwingsprojecten Geestelijke Gezondheids Zorg Diensten bij Wonen met Zorg Coördinatie Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorg Collectieve Preventie Geestelijke Gezondheids Zorg. In 2007 zijn deze subsidies in DWO-verband conform 2006 toegekend. Delft bekleedde deloketfunctie voor DWO. In 2008 zijn alle subsidies verdeeld over de afzonderlijke gemeenten; gemeenten voeren een eigen beleid. Gedurende 2007 wordt op de verschillende terreinen nader beleid ontwikkeld of worden betreffende subsidies geïntegreerd in bestaand beleid. Daarbij wordt in DWO-verband gestreefd naar het gezamenlijk overeind houden van kwetsbare categorale voorzieningen. Zorg met Aandacht Nota Onderwerp Vastgesteld Nota Het versterken van de eerstelijnszorg in Delft Gezondheidscentra 2001 Bestedingsvoorstel van de gereserveerde EZH-middelen tegengaan sociaal isolement en ondersteuning vrijwilligers Sociaal isolement Nota maatschappelijk herstel veelplegers Verslaafde veelplegers Project toegankelijkheid Openbare gebouwen Delft Toegankelijkheid gebouwen Convenant Vangnet BAW Huisuitzettingenbeleid Medio 2007 Nota Nieuwe kansen door de Wmo Kaders nieuw beleid individuele verstrekkingen Wmo Visienota Wonen, Zorg en Welzijn Oktober 2007 Wmo beleidspan November 2007 Nota Lokaal gezondheidsbeleid/oggz o.a. OGGZ/verslavingsbeleid/ maatschappelijke opvang/beleid geweld binnenshuis Eerste helft 2008 Ontwikkelingen Er is sprake van toenemende sociaal-maatschappelijke problematiek en verdere extramuralisering vanuit instellingen voor 24-uurs zorg. Mede door het actiever signaleren en toeleiden op het gebied van de OGGZ neemt de vraag sterk toe. Dit leidt niet alleen tot een toenemende druk op gemeentelijk gefinancierde voorzieningen als maatschappelijke opvang en ambulante verslavingszorg, maar ook op voorzieningen zoals het algemeen maatschappelijk werk en de schuldhulpverlening. De Doeluitkering voor Maatschappelijke Opvang en Verslavingsbeleid is niet kostendekkend. Momenteel speelt een landelijke discussie over eventuele herverdeling van de (ontoereikende) rijksmiddelen. 20

21 Steeds meer taken worden vanuit de overheid naar gemeenten gedelegeerd zonder budget. Voorbeelden hiervan zijn de nazorg voor ex-gedetineerden en de uitvoering van de wet op de da deruithuisplaatsing in het kader van geweld binnenshuis vanaf Het overhevelen van preventie- en zorgactiviteiten van de AWBZ naar gemeenten- en de individuele zorgverzekering leidt tot het mogelijk wegvallen van een aantal GGZ-activiteiten die tot nu toe vanuit de AWBZ werden gefinancierd. Er is nog steeds sprake van een zorgelijke situatie wat betreft het alcoholgebruik onder jongeren. Drinken op jonge leeftijd kan onder meer ernstige gezondheidsschade opleveren. Een effectieve aanpak bestaat naast voorlichting vooral uit wettelijke handhaving met betrekking tot de verkrijgbaarheid van alcohol. De gemeentelijke mogelijkheden zijn daarin tot op heden beperkt. Ondanks het feit dat er ideeën leven over wettelijke aanpassingen is het nog onduidelijk of de mogelijkheden voor gemeentelijke handhaving in 2008 zijn verruimd. Het budget voor de inkoop van huishoudelijke hulp is in 2007 gebaseerd op de realisatiecijfers van Dit blijkt niet toereikend. De omvang van het budget voor 2008 wordt pas in de septembercirculaire bekendgemaakt. Wat willen we bereiken en wat gaan we ervoor doen? Zorg met Aandacht Doelstelling Activiteiten Terugdringen van dakloosheid Implementatie Plan van aanpak (eerste helft 2008) Start individuele trajecten (tweede helft 2008) Nieuw beleid Saldo lasten en baten (in 1.000) (2009: 200) Beantwoorden aan de toenemende hulpvraag voor verslavingszorg Beantwoorden aan de toenemende hulpvraag voor geweld binnenshuis Verbetering ketenaanpak OGGZ Toegankelijk maken gebouwen Extra capaciteit intake en behandeling (conform 2007) Starten met een bemoeizorgteam verslavingszorg Extra capaciteit casemanagement geweld binnenshuis (conform 2007) Afsluiten van een convenant OGGZ voorzien van prestatieafspraken op diverse deelterreinen (o.a. geweld binnenshuis) 19 gebouwen toegankelijk maken in 2008 Beleid ontwikkelen toegankelijkheid scholen en kinderopvang Jaarlijkse toegankelijkheidsprijs Ontwikkeling gezondheidscentra Doorontwikkeling gezondheidscentrum Buitenhof en gezondheidscentrum Tanthof Zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen Verbeterde aanpak terugdringen huisuitzettingen Jaarlijks start de planvorming van een woonservicezone Uitvoering convenant BAW Preventie eer gerelateerd geweld Uitvoering Plan van aanpak Eer gerelateerd geweld Beperken alcoholmisbruik jeugdigen Uitvoering Plan van aanpak Opname in lokaal gezondheidsbeleid, jeugdbeleid en veiligheidsbeleid. 21

22 Zorg met Aandacht Doelstelling Activiteiten Nieuw beleid Ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers Ondersteuningsactiviteiten a.h.v. inventarisatie eind 2007 Behouden en versterken vrijwillige inzet Cliëntenparticipatie Wmo Organiseren formele participatiestructuur Saldo lasten en baten (in 1.000) 100 Implementatie beleid individuele verstrekkingen Wmo Implementatie nota Nieuwe kansen voor de Wmo Nieuwe aanbesteding huishoudelijke hulp Ontwikkeling Welzijnsbeleid Implementatie welzijnsbeleid a.h.v. nota Wonen, Zorg en Welzijn 2007; deze is leidend voor de nieuwe prestatieafspraken WZW Toelichting Terugdringen van dakloosheid Er wordt een Plan van aanpak dakloosheid opgesteld. Dit plan beoogt de komende jaren alle dakloze burgers, en degenen die dat dreigen te worden, te voorzien van een passend individueel traject gericht op wonen, zorg, dagbesteding en inkomen. Daarom moeten voorzieningen voor beschermd wonen worden uitgebreid, vooral voor de doelgroep met ernstige verslavings- en psychiatrische problematiek. Er dienen voor het plan samenwerkingsovereenkoms ten afgesloten te worden met het zorgkantoor, de corporaties en de ketenpartners in de zorg (zie OGGZ). Op de agenda staan in ieder geval het creëren van short-stay voorzieningen en uitbreiding van voorzieningen voor jongeren. Beantwoorden aan de toenemen de hulpvraag voor verslavingszorg Binnen de verslavingszorg zal de nadruk vooral komen te liggen op de outreachende zorgvoor verslaafden die nu niet- of onvoldoende worden bereikt. Hiertoe wordt in 2008 gestart met een bemoeizorgteam. Er wordtonder me er extra ingezet op behandeling van alcoholverslaving vanwege een sterk toenemende hulpvraag. Daarnaast ligt de nadruk op vroege signalering van verslavingsproblematiek bij jongere n. Toenemende aandacht voor geweld binnenshuis Vanwege de toenemende hulpvraag wordt extra capaciteit gezet op het casemanagement geweld binnenshuis. De gemeente krijgt te maken met nieuwe wetgeving met betrekking tot het tijdelijk uithuis plaatsen van de daders. Dit vraagt om een verdere intensivering van de bestaande aanpak en beter borgen van de samenwerking. Verbetering ketenaanpak OGGZ Er vindt een doorontwikkeling plaat s op het gebied van de Openbare Geestelijke Gezondheids Zorg, gericht op het vroegtijdig signa leren en toeleiden naar hulp van mensen in zorgwekkende situaties. Met name outreachend werken (ongevraagd cliënten opzoeken) en casemanagement krijgen een prominente plek. De OGGZ-aanpak wordt uitgebreid naar regioniveau. Toegankelijk maken gebouwen Voortzetting van het meerjarenbeleid om openbare gebouwen toegankelijk te maken voor mensen met een functiebeperking aan de hand van de Delftse checklist. De schoolgebouwen worden hieraan toegevoegd. Hier zal in 2008 nader beleid op worden gemaakt, in samenwerking met de scholen. De Toegankelijkheidsprijs wordt jaarlijks uitgereikt om te stimuleren dat ook het bedrijfsleven aandacht besteedt aan toegankelijkheid.. 22

23 Ontwikkeling gezondheidscentra In 2007 zijn inmiddels vijf van de zeven wijken nieuwe gezondheidscentra gerealiseerd. In de overige twee wijken is al wel sprake van een samenwerkingsverband. In 2008 vindt een doorontwikkeling plaats van de gezondheidscentra Tanthof en Buitenhof. De nieuwe gebouwen worden in 2009 opgeleverd. Woonservicezones Jaarlijks start de planvorming van een nieuwe woonservicezone, vervolgens wordt in drie jaar tijd de woonservicezone gerealiseer d. In 2006 is gestart met de realisatie van woonservicezone Buitenhof en de planvorming voor woonservicezone Voorhof. Opdrachtgever is de stuurgroep Wonen, Zorg en Welzijn. Voor de woonservicezone is een programma van eisen opgesteld. Met partners in de wijk en op basis va n het participatie-instrument Ouderen-proof wordt dit vertaald naar concrete plannen voor de w ijk. Op deze manier wordt naar verwachting in 2012 gestart met de plannen voor de laatste woonservicezone. In andere wijken is de woonservicezone al gerealiseerd ofis realisatie in volle gang. In 2008 is de woonservicezone Buitenhof gereed en start de planvorming van woonservicezone Vrijenban Verbeterde aanpak terugdringen huisuitzettingen De aanpak rond woninguitzettingen wordt verbeterd. Er zal meer aandacht zijn voor vroegsignalering. Er is een nieuw convenant BAW (Bijzondere aandacht woonproblemen) afgesloten; dit bestaat uit een preventief traject en een vangnetconstructie voor huishoudens die in het preventieve traject niet geholpen kunnen worden. Preventie eergerelateerd geweld De aanpak rond ouderenmishandeling en eergerelateerd geweld is in 2008 volledig geïmplementeerd. De aanpak eergerelateerd geweld richt zich met name op bescherming, preventie en strafrechtelijke aanpak. Het betreft hier een coproductie met het programma Veiligheid. Beperken alcoholmisbruik jeugdigen Er wordt in samenwerking met veiligheidsbeleid en jeugdbeleid uitvoering gegeven aan een plan van aanpak wat betreft het terugdringen van alcoholmisbruik door jongeren. Ondersteuning mantelzorgers De kaders voor het beleid van de mantelzorgondersteuning staanin de Wmo-nota die eind 2007 wordt vastgesteld. Op basis van onderzoek in 2007 zal de behoefte aan ondersteuning worden vastgesteld. Het Wmo-loket startpunt WZW zal een belangrijke vindplaats worden van mantelzorgers, waarna adequate ondersteuning zal plaatsvinden. De ondersteuning gebeurt deels professioneel en deels door de inzet van zorgvrijwilligers. In 2008 isde focus gericht op jeugdige en op allochtone mantelzorgers. Bij het werven van vrijwilligers worden bedrijven en maatschappelijke organisaties in duurzame projecten samengebracht. Het betrefteen pilot voor vier jaar. Naast de gemeente dragen bedrijven en fondsen financieel bij aan het project. Verder is er aandacht voor het werven van plekken voor moeilijk plaatsbare cliënten. Cliëntenparticipatie Wmo Het organiseren van formele participatie voor het Wmo-beleid is verplicht. In 2008 wordt de formele structuur daarvoor opgericht. Implementatie beleid individuele verstrekkingen Wmo Inbedding van het nieuwe verstrekkingenbeleid vanwege de Wmo. Aanbesteding huishoudelijke hulp. In de eerste helft van 2008 verschijnt de vierjarennota Lokaal Volksgezondheidsbeleid. Deze omvat onder meer het voorgenomen beleid op het gebied van de OGGZ (inclusief maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid en beleid geweld binnenshuis). Ontwikkeling welzijnsbeleid 2008 zal verder vooral gericht zijn op implementatie van het welzijnsbeleid. Dit gebeurt aan de hand van de nota Wonen, Zorg en Welzijn Deze is leidend voor de nieuwe prestatieafspraken

24 Zorg met aandacht Hoe volgen wij de voortgang: 2007/ Overzicht output-indicatoren nulmeting Aanpassen gebouwen op toegankelijkheid Bouw woningen voor bijzondere doelgroepen Start woonservicezones per wijk Wat mag het kosten? Begroting van baten en lasten In het programma Zorg met aandacht worden de baten en lasten verantwoord van de maatschappelijke opvang en en andere zorg- en welzijnsvoorzieningen. Totale baten en lasten in het programma Zorg met aandacht Begroting Begroting Raming Raming Raming Bedragen x Kosten gemeentelijke organisatie Programmakosten Rente en afschrijving Totaal lasten Inkomsten uit levering van goederen en diensten Belastingopbrengsten Bijdragen van het Rijk Onttrekkingen aan voorzieningen Huren en pachten Overige baten Totaal baten Resultaat voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming De mutaties in de baten en lasten, die voortvloeien uit voorstellen die in deze Programmabegroting zijn verwerkt, zijn in onderstaande tabel samengevat. Deze mutaties worden hierna nog van een toelichting voorzien. 24

25 Mutaties van baten en lasten in het programma Zorg met aandacht Bedragen x Lasten Bestaand beleid Alg. Maatschappelijk Werk Perspektief, exploitatietekort 307 Dagopvang Surinamestraat 50 Wet Voorziening Gehandicapten Nieuw beleid Exploitatie opvang daklozen 200 Mantelzorg en vrijwilligers Totaal mutaties lasten Bestaand beleid AMW Het actief inzetten op signalering van OGGZ- en geweld binnenshuisproblematiek heeft gezorgd voor een sterke toename van het aantal verwijzingen naar maatschappelijk werk; het betreft hier vaak complexe zaken. Hierdoor zijn wachtlijsten ontstaan voor het reguliere maatschappelijk werk. Er is extra inzet van maatschappelijk werk nodig (vanaf structureel). Perspektief/ maatschappelijke opvang De Rijksdoeluitkering voor Maatschappelijke Opvang is niet kostendekkend. Bijna alle centrumgemeenten leggen er flink geld bij. Delft is nog niet lang centrumgemeente en is nog bezig een volwaardig voorzieningenniveau op te bouwen. Tot nu toe was de exploitatie redelijk rond te krijgen, onder meer dankzij overhevelingen uit voorgaande jaren. Deze rek is er nu uit. De monitor OGGZ leert ons dat er veel meer vraag dan aanbod is. In dit kader wordt momenteel een Plan van aanpak dakloosheid ontwikkeld. Er loopt momenteel een herverdelingsdiscussie over het landelijk budget. Deze is gestagneerd; het valt niet te verwachten dat dit op korte termijn voordelen oplevert voor Delft. Daarnaast is sprake van tekort aan beleidscapaciteit. Voor beleidsinzet op het gebied van OGGZ, maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid, vrouwenopvang, geweld binnenshuis (inclusief ouderenmishandeling en eer gerelateerd geweld) is momenteel beschikbaar vanuit de doeluitkering Maatschappelijke Opvang/Verslavingsbeleid en Vrouwenopvang. Er is echter de laatste jaren sprake van een sterke toename van de activiteiten op genoemde terreinen. Genoemde ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat er teveel beleidscapaciteit opgeslokt is door alles wat onder OGGZ valt. Hierdoor is er geen beleidscapaciteit beschikbaar voor oa. te ontwikkelen gehandicaptenbeleid, welzijnsbeleid en beleid in het kader van nieuwe subsidies (WMO). Er wordt incidenteel ter beschikking gesteld in afwachting van de uitkomsten van de landelijke herverdelingsdiscussie en nader beleid DWO (Plan van aanpak dakloosheid, nota Lokaal gezondheidsbeleid). Dagopvang Surinamestraat Omdat de opening van de dagopvang Surinamestraat is uitgesteld, is in nodig voor toezicht in de omgeving. Deze middelen waren reeds eerder beschikbaar gesteld in 2006, echter nog niet overgeheveld naar een volgend jaar. WVG In de begroting is voor het WVG-budget een onjuiste raming opgenomen (ca 3 ton structureel). Bij de middelen die voor 2008 tot en met 2011 zijn opgevoerd, gaat het om een technische correctie. 25

26 Nieuw beleid Exploitatie opvang daklozen Voor 2007 en 2008 is respectievelijk en extra uitgetrokken in verband met de toenemende hulpvraag op het gebied van verslavingszorg- en geweld binnenshuis en het opzetten van een Plan van aanpak dakloosheid. Een en ander is voor twee jaar toegezegd omdat er onzekerheid bestaat over de overheidsfinanciering daarna. Aangezien vooralsnog niet te verwachten valt dat er in 2009 extra middelen beschikbaar komen, zijn ook in 2009 middelen nodig binnen hetzelfde kader. Voor 2009 wordt gevraagd. Mantelzorg en vrijwilligers Mantelzorg en vrijwilligers zijn een belangrijk prestatieveld in de Wmo. Het is noodzakelijk dat de ondersteuning van mantelzorgers wordt versterkt. Een van de mogelijkheden daarvoor is het stimuleren van (zorg)vrijwilligerswerk. Ook het vrijwilligerswerk in brede zin, dus buiten de zorg, verdient specifieke aandacht. Verdere uitwerking vindt plaats in het Wmo-beleidsplan. Voor de inzet op het gebied van mantelzorg en vrijwilligers wordt per jaar gevraagd. Een deel ( ) van de (structurele) extra middelen wordt onttrokken aan de reserve Wmo. Reserves Mutaties in reserves in het programma Zorg met aandacht Bedragen x Stortingen Reserve WMO Totaal stortingen Onttrekkingen Algemene reserve 237 Reserve dekking kapitaallasten 9 Reserve dekking grote projecten 299 Reserve grote projecten 138 Reserve nutswinsten 510 Reserve WMO Totaal onttrekkingen Saldo resultaatbestemming Toelichting op mutaties reserves 2008 > Reserve WMO : Betreft het geraamd voordelig exploitatieresultaat van het onderdeel WVG. 26

27 Budgetflexibiliteit deelprogramma Zorg met aandacht budgetflexibiliteit gemeentelijke middelen nieuw beleid 1% geoormerkte middelen van derden 27% gemeentelijke middelen bestaand beleid 64% geoormerkte middelen van derden kapitaallasten gereserveerd, niet specifiek bestemd kapitaallasten 8% juridisch verplicht gemeentelijke middelen bestaand beleid gemeentelijke middelen nieuw beleid Toelichting De uitgaven (niet zijnde kosten organisatie) in het deelprogramma Zorg met aandacht hebben enerzijds te maken met de besteding van de rijksbijdrage maatschappelijke opvang en vrouwenopvang (ca. 3 miljoen) en anderzijds met gemeentelijk uitgaven op het gebied van de WMO (ca. 5 miljoen), ondersteuning welzijnswerk ( 1,6 miljoen incl. subsidie BWD) en algemeen maatschappelijk werk (ca. 9 ton). Investeringen in het programma Zorg met aandacht Grote projecten Zorg met aandacht Totaal Bedragen x Herijkt bestaand investeringsplan Toegankelijkheid openbare gebouwen Realisatie woonservicezones Totaal Toelichting op grote projecten Toegankelijkheid openbare gebouwen De komende jaren worden een kleine 60 openbare gebouwen toegankelijk gemaakt. Daartoe is een inventarisatie gemaakt van de bestaande situatie en wordt een pakket van eisen samengesteld dat die toegankelijkheid moet garanderen. Dit gebeurt in overleg met het panel gehandicaptenbeleid. Geraamd wordt dat de komende jaren telkens een investering nodig is van Realisatie woonservicezones Jaarlijks wordt de planvorming van een woonservicezone gestart. Dit gebeurt op basis van het afgesproken programma van eisen en de resultaten van participatie van wijkbewoners via het 27

28 traject ouderenproof. Vervolgens wordt in drie jaar tijd het plan uitgevoerd. De opzet is dat in deze aanpak iedere wijk aan de beurt komt. Geraamd wordt dat voor iedere woonservicezone een bedrag van nodig is voor de herinrichting van de openbare ruimte (doorgankelijkheid, verblijf en veiligheid), het (mee)realiseren van woon- en veiligheidskeurmerken van wooncomplexen en voor het realiseren van voorzieningen voor ouderen en andere groepen zorgvragers (ontmoeting, domotica etc.). Uitbreidingsinvesteringen Investeringen Investeringsbedragen Kapitaallasten Zorg met aandacht Bedragen x Nieuwe investeringen Rookvoorzieningen welzijnsacc Nieuwbouw buurtgebouw Voorhof II Bestaande investeringen Huisvesting maatsch.opvang Huiskamer zelforganisatie Welzijnsaccommodaties Tot aal investeringen Toelichting op uitbreidingsinvesteringen 2008 e.v. Rookvoorzieningen welzijnsaccommodaties Binnen de welzijnsaccomodaties is de afgelopen tijd ingezet op het verminderen van alcoholgebruik en niet meer roken. In overleg met de bezoekers wordt dit nu binnen de centra uitgewerkt. Onderdeel van deze uitwerking is het realiseren van een afdakje waaronder rokers buiten droog kunnen staan. Nieuwbouw buurtgebouw Voorhof II Het huidige buurtgebouw Voorhof II wordt in stand gehouden tot en met Daarna zal voor nieuwbouw van het gebouw plaatsvinden. Huisvesting maatschappelijke opvang Op 24 februari 2005 heeft het college van Burgemeester en Wethouders besloten om de locatie Surinamestraat 1 aan te wijzen als nieuwe locatie voor de dagopvang Dienstencentrum over de Brug. In 2005 is gestart met de fase waarin de daadwerkelijke realisatie van de dagopvang aan de Surinamestraat 1 wordt voorbereid. Naast het voorbereidingskrediet ( ) heeft de raad een bedrag van gereserveerd ten behoeve van de realisatie van de nieuwe huisvesting van de maatschappelijke opvang. Dit bedrag wordt samen met de opbrengst van het huidige pand van de dagopvang ingezet voor de aanschaf, verbouw en bijkomende projectkosten van de nieuwe locatie van de dagopvang. Huiskamer zelforganisatie De verwachting is dat in 2008 en 2009 nog een aantal zelforganisaties zal worden erkend. De investering van in 2008 is nodig voor het inrichten van een eigen ruimte. In 2009 gaat het om een bedrag van Welzijnsaccommodaties Verbouwing van wijkaccommodatie De Wending. 28

29 Vervangingsinvesteringen vervangingsinvesteringen Investeringsbedragen Kapitaallasten Zorg met aandacht Bedragen x Bestaande investeringen Handbewogen rolstoelen Elektrische rolstoelen Scootmobielen Tilliften Douche / Toiletmiddelen Fietsen Kindvoorzieningen Overigen voorzieningen WMO Totaal investeringen Gezond en actief Voor een vitale stad met vitale burgers Algemene doelstelling In het deelprogramma Gezond en actief zijn een goede gezondheid, sociaal contact en een fijne woning speerpunten. De gemeente stimuleert dat mensen een gezonder levenspatroon ontwikkelen. Onderdeel hiervan is het tegengaan van roken, overgewicht, alcohol- en drugsmisbruik en depressiviteit. Preventie, vroegsignalering en een betere samenwerking van de eerste lijnsdisciplines onderling en tussen de eerste en tweedelijns gezondheidszorg zijn hierbij voorwaarden. Het welzijnswerk in Delft moet bijdragen aan het vergroten van participatie en emancipatie. Initiatieven in de stad worden bevorderd, vrijwilligers worden bij het werk betrokken en sociaal isolement moet worden doorbroken. De sociale infrastructuur van Delft moet bevorderen dat iedereen deelneemt aan het samenleven in de stad en niemand aan de kant blijft staan. Wat betreft randvoorwaardengaat de aandacht uit naar het ondersteunen, stimuleren, signaleren en doorverwijzen van vrijwilligers en deelnemers. In samenwerking met lokale partijen zoals corporaties, ontwikkelaars en zorginstellingen werkt de gemeente aan het realiseren van de gewenste woonmilieus. Daarbij worden wonen, werken en leren meer gemengd en wordt gewerkt aan voldoende huisvesting voor starters, ouderen, gezinnenen kwetsbare doelgroepen. Bij nieuwbouw is aandacht voor duurzaam, levensloop- en generatiebestendig bouwen. Bestaande woningen worden eerlijk verdeeld, waarbij extra aandacht uitgaat naar de huisvesting van bijzondere doelgroepen. Het wonen boven winkels krijgt een nieuwe impuls. We willen zuinig zijn met de betaalbare woningvoorraad met een terughoudend verkoopbeleid en het actief tegengaan van illegale bewoning. Het maatschappelijk belang van sport wordt steeds groter. We stimuleren Delftenaren om vanuit het gezondheidsoogpunt aan de norm gezond bewegen te voldoen. We sluiten daarbij aan bij landelijke doelstellingen: in 2010 moet 90% van de jeugd kunnen voldoen aan die norm. Hiervoor moet een aantal stappen gezet worden die betrekking hebben op de organisatie, accommodatie, begeleiding en financiën. 29