Stichting Pensioenfonds Randstad Postbus AP AMSTERDAM-ZUIDOOST. Diemermere TC DIEMEN

Transcriptie

1

2 Postbus AP AMSTERDAM-ZUIDOOST Diemermere TC DIEMEN telefoon: fax: website: 2

3 Inhoudsopgave Toelichting Bladzijde Meerjarenoverzicht van kerncijfers 5 Personalia 9 Verslag van het bestuur Algemene informatie 15 Juridische structuur 15 Samenstelling van organen en commissies 16 Statutaire doelstellingen Financiële positie 25 Financiële positie en ontwikkeling dekkingsgraad 25 Vaststelling pensioenaanpassing per 1 januari Bestuursvergaderingen en besluitvorming 29 Vergaderingen 29 Activiteiten en besluiten Uitvoering pensioenregeling 45 Algemene kenmerken pensioenregeling 45 Ontwikkeling van de pensioenpremie 45 Ontwikkeling van het deelnemersbestand 46 Risicobeheersing en uitvoeringskosten Beleggingen 53 Algemene ontwikkelingen op beleggingsgebied 53 Beleggingsbeleid en -rendement Actuariële zaken 69 Actuariële analyse 69 Actuariële toelichting Rapportage van het Verantwoordingsorgaan 73 Algemeen 73 Verslag en oordeel Verantwoordingsorgaan 73 Reactie van het bestuur op verslag en oordeel Verantwoordingsorgaan Rapportage van de visitatiecommissie 77 Algemeen 77 Management summary 77 Reactie van het bestuur op de rapportage van de visitatiecommissie Verklaring en ondertekening 79 Ontwikkelingen in Ondertekening 79 Toelichting Bladzijde 14 Premiebijdragen (van werkgever en deelnemers) Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Overige baten Pensioenuitkeringen Herverzekering Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overdrachten van rechten Aantal personeelsleden Bezoldiging bestuurders Honoraria accountant Uitvoeringskosten 116 Overige gegevens 1119 Gebeurtenissen na balansdatum 121 Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 121 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 121 Verklaring van de certificerende actuaris 121 Bijdrage in het tekort 121 Financiële overeenkomst met sponsors 122 Actuariële en bedrijfstechnische nota 122 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 125 Verklaring van de actuaris 129 Jaarrekening 81 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting op de balans en staat van baten en lasten 87 1 Algemene toelichting 87 2 Grondslagen voor waardering van activa en passiva 87 3 Grondslagen voor bepaling van het resultaat 92 4 Beleggingen voor risico pensioenfonds 93 5 Herverzekeringsdeel technische voorzieningen 97 6 Vorderingen 98 7 Overige activa 98 8 Stichtingskapitaal en reserves 99 9 Technische voorzieningen Overige schulden en overlopende passiva Risicobeheer Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Verbonden partijen 110 3

4 4

5 Meerjarenoverzicht van kerncijfers 5

6 Meerjarenoverzicht van kerncijfers Alle genoemde bedragen in dit jaarverslag zijn in duizenden euro s, tenzij anders aangegeven. Aantallen worden in hele getallen weergegeven Financiële positie Dekkingsgraad 92,5% 100,8% 103,3% 93,7% 132,1% Aantal verzekerden Actieve deelnemers Arbeidsongeschikten Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Aantal actieven als % van totaal 33,3 34,6 37,2 40,5 44,8 Aantal pensioengerecht. als % tot. 2,5 2,3 2,0 1,8 1,7 Pensioengerechtigden per soort - Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Subtotaal Arbeidsongeschiktheidspensioen WAO-hiaatpensioen Totaal Premies en uitkeringen Kostendekkende premie (FTK) Feitelijke premie, incl. vrijwillige stortingen Uitkeringen Uitkeringen per soort - Ouderdomspensioen Nabestaanden- & wezenpensioen Arbeidsongeschiktheid & WAO-hiaat Afkoop kleine pensioenen Samenloop en overige (74) (143) (88) (42) (1) Totaal Voorwaardelijke toeslagverlening Actieve deelnemers 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,5% Gewezen deelnemers 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,0% Vermogen en solvabiliteit Stichtingskapitaal en reserves (50.785) (27.883) Pensioenverplichtingen (eigen rek.) Minimaal vereist eigen vermogen Vereist eigen vermogen Evenwichtsdekkingsgraad 111,9% 114,3% 114,5% 112,2% 119,5% Gem. duratie verplichtingen 26,1 26,0 25,1 26,3 23,2 Rentetermijnstructuur (RTS) 2,8% 3,4% 3,8% 3,36% 4,83% 6

7 Beleggingen Belegd vermogen Beleggingsopbrengsten (34.170) Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten (667) (32.393) (10.327) (17.652) Overige beleggingen Beleggingsrendement Totale portefeuille 9,6% 17,4% (1,1%) 3,7% (8,2%) 7

8 8

9 Personalia 9

10 10

11 Personalia Stichting Pensioenfonds Randstad 1 juni 2012 Bestuur Namens werkgever Namens deelnemer s Fred van Haasteren (voorzitter) X 62 Els Adam-Smolders (secretaris) X 60 Roland Berendsen X 53 Paul Eringa X 59 Sieto de Leeuw X 55 John van de Luijtgaarden X 64 Mark Poort X 40 Solange Overeijnder X 46 Nanda Cousijn X (aspirant) Leeftijd Functie buiten bestuur 54 Adviseur van de Executive Board, Randstad Holding nv Senior stafspecialist arbeidszaken, Randstad Nederland bv Executive director, Rederij Clipper Stad Amsterdam HR controller, Tempo-Team Group bv Managing director group social & public affairs, Randstad Holding nv Voormalig Managing director group accounting, Randstad Holding nv Senior legal counsel, Randstad Groep Nederland bv Bedrijfsjurist, Randstad Nederland bv Manager mobiliteit, Diemermere bv Verantwoordingsorgaan (VO) Namens werkgever Namens deelnemers Namens pensioengerechtigden Functie buiten VO Henk Janssen (voorzitter) X Gepensioneerd Maarten Jaarsma (secretaris) X Procesmanager, Randstad Nederland bv Wil Kitslaar X Gepensioneerd Jasper Jonkergouw Niels Meijer Misja Bouma X X X Senior manager arbeidszaken, Tempo-Team Group bv Product owner managementinformatie i-bridge bv Business unit manager finance Yacht Group bv Beleggingsadviescommissie (BAC) Namens werkgever Namens deelnemers Extern lid Functie buiten BAC Zelfstandig adviseur vermogensbeheer, Anne Gram (voorzitter) X Anne Gram B.V. Fred van Haasteren X Zie bestuur Mark Poort X Zie bestuur Roland Berendsen X Zie bestuur Hans de Ruiter X Chief investment officer, Stichting TNO Pensioenfondsen Raimond Schikhof - Directeur, Stichting Psf. Randstad Ronald Ganzeboom - Adjunct-directeur, Stichting Psf. Randstad 11

12 Pensioenbureau Raimond Schikhof Ronald Ganzeboom Dick Ramaker Kees de Roder Peter den Ronden Olaf Smit Erik Stevens Functie Directeur Adjunct-directeur Medewerker Medewerker Medewerker Medewerker Medewerker 12

13 Verslag van het bestuur 13

14 14

15 1. Algemene informatie Juridische structuur Algemeen Stichting Pensioenfonds Randstad (hierna ook: SPR, het fonds, het pensioenfonds ), statutair gevestigd in Amsterdam, is opgericht op 1 januari De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer De statuten zijn laatstelijk gewijzigd op 8 april Het pensioenreglement is het laatst gewijzigd per 1 januari SPR is een ondernemingspensioenfonds en treedt op als enige pensioenuitvoerder van de pensioenregeling van de onder Randstad Groep Nederland bv ressorterende bedrijven en voor Randstad Holding nv. De statuten van het fonds kennen aan Randstad Groep Nederland bv de bevoegdheid toe om dochterondernemingen aan te wijzen, waarvan de werknemers kunnen participeren in de door het fonds uitgevoerde regeling. Het bestuur van SPR kan ook andere ondernemingen toelaten, mits de aangesloten ondernemingen daartegen geen bezwaar aantekenen. Het fonds is belast met de uitvoering van de eenvormige pensioenregeling voor alle vaste, indirecte medewerkers van de aangesloten ondernemingen en draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de pensioenregeling voor (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden in overeenstemming met de bestaande wet- en regelgeving. SPR houdt de aangegane verplichtingen in eigen beheer, heeft een contract gesloten met een herverzekeraar betreffende de dekking van de overlijdens- en invalideringsrisico s en werkt aan de hand van een actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Het fonds is aangesloten bij de Stichting Ondernemingspensioenfondsen (Opf), de belangenorganisatie voor ondernemingspensioenfondsen in Nederland die op haar beurt onderdeel uitmaakt van de Pensioenfederatie. Hoewel de pensioenregeling van SPR in aanleg een middelloonregeling is op basis van een uitkeringsovereenkomst waarin deelnemers pensioenaanspraken opbouwen, is de regeling administratief gezien een zogeheten CDC 1 -regeling: de werkgever is enkel gehouden tot de betaling van de pensioenpremies. SPR heeft een paritair samengesteld bestuur dat zich terzijde laat staan door een externe actuaris, een externe accountant, een fiduciaire vermogensbeheerder, een verantwoordingsorgaan en enkele commissies waaronder een beleggingsadviescommissie met externe deskundigen. Het pensioenfonds heeft geen personeel in dienst: alle werkzaamheden (pensioenadministratie, -uitbetaling, vermogensbeheer, communicatie, etc.) zijn uitbesteed, voornamelijk aan Randstad Holding nv. Randstad Holding nv betaalt ook de uitvoeringskosten van het fonds. Statuten In het verslagjaar zijn de statuten van het fonds niet gewijzigd. Op 8 april 2010 heeft de laatste statutenwijziging plaatsgevonden. Hierover is verslag gedaan in het jaarverslag 2010 van het fonds. Aangesloten ondernemingen In het verslagjaar heeft één onderneming zich aangesloten bij SPR. Dit betreft Martin Ward 1 CDC = Collective Defined Contribution. Hiermee wordt aangegeven dat alle deelnemers de lusten én de lasten van het pensioenfonds gezamenlijk dragen op basis van de vooraf bepaalde premies (contributions). Uiteindelijk is de financiële positie van het pensioenfonds bepalend voor de hoogte van de pensioenaanspraken (benefits). In geval van een slechte financiële positie kan het fonds niet bij de sponsor (de onderneming Randstad) aankloppen voor steun, zoals bij DB-regelingen (Defined Benefits) vaak wel het geval is. 15

16 Anderson bv. Martin Ward Anderson is een dochteronderneming van Randstad Groep Nederland bv die is gespecialiseerd in de werving en selectie van financiële professionals. Ultimo 2011 waren de volgende ondernemingen SPR aangesloten: Diemermere Beheer bv e-bridge bv i-bridge bv Mailprofs Beheer B.V. Martin Ward Anderson bv Otter-Westelaken Groep bv Randstad Holding nv Randstad HR Services bv Randstad Nederland bv Rederij Clipper Stad Amsterdam bv (t.b.v. het niet-varende personeel) SPARQ Beheer B.V. Tempo-Team Group bv Yacht Group Nederland bv Samenstelling van organen en commissies Bestuur Het bestuur is sinds 2008 samengesteld uit vier werkgeversvertegenwoordigers en vier deelnemersvertegenwoordigers. In het verslagjaar is de samenstelling van het bestuur gewijzigd. De huidige samenstelling is als onderstaand. Benoemd door de werkgever: Naam Functie in bestuur Datum toetreden Datum aftreden Nevenfunctie De heer mr. F.C.A. van Haasteren Voorzitter Lid beleggingsadviescommissie, Lid geschillencommissie De heer drs. R.T.M. Berendsen Plv. voorzitter Lid communicatiecommissie De heer J.M. van de Luijtgaarden RA Lid Lid interne auditcommisisie De heer S. de Leeuw Lid Benoemd namens de deelnemers: Naam Functie in bestuur Datum toetreden Datum aftreden Nevenfunctie Mevrouw E.J. Adam-Smolders Secretaris Lid geschillencommissie, Lid communicatiecommissie De heer P. Eringa Plv. secretaris Lid interne auditcommissie De heer mr. M. Poort Lid Lid beleggingsadviescommissie Mevrouw S.M. Overeijnder-Schalker Lid De bestuursleden namens de werkgever zijn voor een periode van vier jaar benoemd op 16

17 voordracht van de aangesloten ondernemingen. De deelnemers en gepensioneerden kiezen hun bestuursleden voor een periode van vier jaar uit hun midden aan de hand van een verkiezingsreferendum. Het laatste verkiezingsreferendum heeft plaatsgevonden in het verslagjaar, te weten in september 2011: de zittingstermijnen van de heren Poort en Pleijsant verstreken op 1 januari Ten behoeve van bestuurlijke continuïteit en tijdige kennisverwerving heeft het bestuur besloten het verkiezingsreferendum ruim voor het einde van de zittingstermijnen te laten plaatsvinden. Zodoende kunnen nieuw verkozen bestuursleden als aspirant-lid al aanschuiven bij bestuursvergaderingen van het fonds. De heer Poort heeft zich in september 2011 herverkiesbaar gesteld, de heer Pleijsant niet. Op 20 september 2011 heeft het bestuur de uitslag van het verkiezingsreferendum vastgesteld. Hieruit bleek dat van de acht deelnemers en gepensioneerden die zich verkiesbaar hadden gesteld, de heer Poort en mevrouw Overeijnder-Schalker de meeste stemmen van de actieve deelnemers en de pensioengerechtigden hadden gekregen. Zij zijn daardoor per 1 januari 2012 (her-) benoemd als bestuursleden van het fonds. Conform het bepaalde in de statuten gelden hun benoemingen voor vier jaren, tot Begin 2012 werd duidelijk dat de heer Eringa uiterlijk op 31 december 2012 waarschijnlijk niet langer werkzaam zal zijn bij één van de aangesloten ondernemingen van het fonds. Dientengevolge zal hij ook geen actief deelnemer meer zijn, waardoor zijn lidmaatschap van het bestuur komt te vervallen. De heer Eringa heeft aangegeven dat hij tot zijn vertrek bij de onderneming zijn bestuurslidmaatschap van het fonds wil blijven vervullen en daarom eind 2012 afscheid zal nemen van het bestuur. Dit wetende, heeft het bestuur besloten om de deelnemer die op basis van het verkiezingsreferendum van september 2011 in aanmerking komt om de heer Eringa op te volgen, te vragen als aspirant-lid de bestuursvergaderingen in 2012 bij te wonen. Daar de nummers drie en vier in de uitslag van het verkiezingsreferendum inmiddels geen actief deelnemer van het fonds meer zijn, is aan de nummer vijf van de verkiezing, mevrouw N. Cousijn-Denker, dit verzoek voorgelegd. Zij heeft dit verzoek ingewilligd en is in het voorjaar van 2012 aspirant-lid van het bestuur geworden. Dit betekende dat zij direct bedankt heeft voor het lidmaatschap van het Verantwoordingorgaan van SPR, waarvan zij namens de deelnemers sinds 2010 lid was. Mevrouw Cousijn-Denker heeft tot het vertrek van de heer Eringa geen stemrecht in bestuursvergaderingen. Begin 2012 heeft de werkgever de zittende bestuursleden namens de werkgever allen herbenoemd voor een nieuwe zittingstermijn van vier jaar tot 1 januari Het bestuur vertegenwoordigt het pensioenfonds en draagt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de pensioenregeling en het daartoe behorende pensioen- en beleggingsbeleid. Besluitvorming vereist dat een meerderheid van de bestuursleden zijn stem uitbrengt en dat ten minste de helft van de uitgebrachte stemmen instemt. Het bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden conform de statuten en reglementen van het pensioenfonds, in overeenstemming met de vastlegging in de ABTN. Ten behoeve van de borging van de deskundigheid en directe advisering ter zake het vermogensbeheer woont mevrouw A. Gram, de voorzitter van de beleggingsadviescommissie van het fonds, alle bestuursvergaderingen als toehoorder en adviseur bij. Zij heeft geen stemrecht in bestuursvergaderingen. Het bestuur heeft een directie aangesteld ten behoeve van het dagelijkse beheer van het pensioenfonds. De directeur is de heer R.L. Schikhof. Hij wordt bijgestaan door een adjunct-directeur, de heer R.H.H. Ganzeboom. Daarnaast waren er vier personen werkzaam op het pensioenbureau van Randstad Holding nv, waaraan de meeste taken van SPR zijn uitbesteed. Sinds 1 maart 2012 zijn er naast de directie vijf personen werkzaam op het pensioenbureau. 17

18 Beleggingsadviescommissie De verantwoordelijkheid van de beleggingsadviescommissie (BAC) is het bestuur te adviseren over beleggingsaangelegenheden in brede zin. Dit betreft zowel advies over het algemene beleggingsbeleid als over meer specifieke zaken, waaronder het gebruik van derivaten en de afweging tussen actief en passief beleggen. De commissie is samengesteld uit leden van het bestuur, de directie van het fonds en externe deskundigen: Naam Mevrouw A. Gram CFA De heer R.T.M. Berendsen De heer F.C.A. van Haasteren De heer mr. M. Poort De heer drs. A.J.C. de Ruiter De heer mr. R.L. Schikhof De heer drs. R.H.H. Ganzeboom RC Functie Voorzitter (extern) Lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Lid namens de deelnemersvertegenwoordigers in het bestuur Lid (extern) Lid namens de directie van het fonds Lid namens de directie van het fonds Mevrouw A. Gram is voorzitter van de beleggingsadviescommissie. Zij is zelfstandig adviseur op het gebied van vermogensbeheer en beleggingen, en wordt door SPR op uurbasis ingehuurd. Ook de heer A.J.C. de Ruiter wordt door SPR op uurbasis ingehuurd. Hij was tot 1 juni 2012 werkzaam bij Stichting Pensioenfonds Hoogovens als Senior Investment Manager, momenteel is hij Chief Investment Officer bij Stichting TNO Pensioenfondsen. De heer De Ruiter bekleedt ook een bestuursfunctie bij de VBA, de beroepsvereniging van beleggingsprofessionals. Mevrouw Gram is tevens onder meer vicevoorzitter van de Raad van Toezicht van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). De beleggingsadviescommissie heeft de volgende taken: het opstellen van het beleggingsplan; het monitoren van de activiteiten van de fiduciaire vermogensbeheerder; het gevraagd en ongevraagd advies geven ten aanzien van het gevoerde beleggingsbeleid door de fiduciaire vermogensbeheerder, ook in relatie tot de strategische benchmark. De strategische benchmark vertaalt de beleidsuitgangspunten naar concrete beleggingsdoelstellingen en vergelijkingsmaatstaven voor het rendement; het adviseren van het bestuur ten aanzien van de beleggingen van het fonds. Geschillencommissie Indien een geschil ontstaat tussen het pensioenfonds en een belanghebbende bij het pensioenfonds, is statutair bepaald dat de belanghebbende zich kan wenden tot de geschillencommissie van het pensioenfonds. De geschillencommissie bestaat uit: Naam De heer mr. A. Pama De heer mr. F.C.A. van Haasteren Mevrouw E.J. Adam-Smolders Functie Voorzitter Lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Lid namens de deelnemersvertegenwoordigers in het bestuur Door zijn vertrek uit het bestuur is de heer Pleijsant ook geen lid meer van de geschillencommissie. Hij is in deze commissie opgevolgd door mevrouw Adam-Smolders. Communicatiecommissie Met ingang van 1 januari 2011 heeft de voormalige communicatiewerkgroep van het fonds de status van commissie gekregen. Deze communicatiecommissie bestaat uit: 18

19 Naam De heer drs. R.H.H. Ganzeboom RC Mevrouw E.J. Adam-Smolders De heer drs. R.T.M. Berendsen De heer P. den Ronden Functie Voorzitter, lid namens de directie Lid namens de deelnemersvertegenwoordigers in het bestuur Lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Lid namens het pensioenbureau van Randstad Holding nv De communicatiecommissie vormt tevens de redactieraad van grijs, het magazine van SPR dat drie keer per jaar aan alle actieve deelnemers en pensioengerechtigden wordt verzonden. De communicatiecommissie bereidt het communicatiebeleid van het fonds voor, beoordeelt het brievenboek van het fonds en ontplooit activiteiten betreffende de communicatie-uitingen van het fonds, waaronder die voor het beheer en onderhoud van de website. Interne auditcommissie De interne auditcommissie adviseert het bestuur over het jaarverslag en over onderwerpen als de inrichting en werking van het risicobeheersings- en controlesysteem, de wijze van toepassing van de regels voor verslaglegging en de relatie met de externe accountant. De interne auditcommissie bestaat uit: Naam De heer drs. R.H.H. Ganzeboom RC De heer P. Eringa De heer J.M. van de Luijtgaarden RA Functie Voorzitter, lid namens de directie Lid namens de deelnemersvertegenwoordigers in het bestuur Lid namens de werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur Gedurende zijn bestuurslidmaatschap tot en met 31 december 2011 was ook de heer L.L.G. Pleijsant RA lid van de interne auditcommissie. Na zijn vertrek uit het bestuur en zodoende ook uit de interne auditcommissie, is hij in deze commissie niet vervangen. Verantwoordingsorgaan In het kader van de bepalingen van goed pensioenfondsbestuur is met ingang 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld. Het Verantwoordingsorgaan is samengesteld uit zes leden uit drie geledingen (werkgever, deelnemers, pensioengerechtigden). De huidige personele samenstelling is als volgt: Naam Functie Vertegenwoordigde geleding De heer H.J.W.M. Janssen Voorzitter Pensioengerechtigden De heer M. Jaarsma Secretaris Deelnemers De heer W.F.J.M. Kitslaar Lid Pensioengerechtigden De heer drs. J.W. Jonkergouw Lid Werkgever De heer N.F. Meijer Lid Deelnemers Mevrouw M. Bouma Lid Werkgever Het Reglement Verantwoordingsorgaan van het fonds is per 1 januari 2011 gewijzigd. De belangrijkste wijziging betrof de zittingsduren van de leden van dit orgaan. Deze zijn nog steeds vier jaren, maar bepaald is dat met terugwerkende kracht voor drie leden een zittingsduur van drie jaren en voor drie leden een zittingsduur van vijf jaren van toepassing is. Zo is de kans dat alle leden van het Verantwoordingsorgaan gelijktijdig aftreden, gemitigeerd. De heren Janssen, Jaarsma en Jonkergouw hebben het lidmaatschap dat eenmalig uit vijf jaren bestaat: van 2008 tot en met Dientengevolge zijn er per 1 januari 2011 drie benoemingen geweest voor de leden die na afloop van de eenmalige zittingsduren (2008 tot en met 2010) benoemd moesten worden 19

20 voor de periode 2011 tot en met 2014 (zijnde reguliere termijnen van vier jaren). Namens de deelnemers betrof dit de (her-)benoeming van mevrouw Cousijn-Denker. In het voorjaar van 2012 heef mevrouw Cousijn-Denker bedankt voor haar lidmaatschap van het Verantwoordingsorgaan, gezien haar aspirant-lidmaatschap van het bestuur (zie hierboven). Op 21 mei 2012 heeft het bestuur, op voordracht van de centrale ondernemingsraad van Randstad Groep Nederland bv, de heer N. Meijer benoemd als opvolger van mevrouw Cousijn-Denker in het Verantwoordingsorgaan. De heer Meijer is werkzaam bij i-bridge als Product Owner Managementinformatie. Op 24 januari 2011 is mevrouw L. Yilmaz door het bestuur als lid namens de werkgever benoemd voor de periode 2011 tot en met Op 31 maart 2012 heeft zij deze functie neergelegd, daar zij niet langer werkzaam is bij één van de aangesloten ondernemingen van het fonds. Op 21 mei 2012 heeft het bestuur, op voordracht van de werkgever, mevrouw M. Bouma benoemd als opvolgster van mevrouw Yilmaz in het Verantwoordingsorgaan. Mevrouw Bouma is werkzaam bij Yacht als Business Unit Manager Finance. In het Reglement Verantwoordingsorgaan is bepaald dat een vereniging van pensioengerechtigden die kan aantonen dat minimaal 25% van alle pensioengerechtigden van SPR lid zijn van deze vereniging, het recht heeft leden voor te dragen. De Vereniging van Gepensioneerden van Randstad Groep Nederland (VvGRGN) voldoet aan deze representativiteitseis en dientengevolge heeft het bestuur aan VvGRGN gevraagd een kandidaat-lid voor te dragen. Het lid namens de pensioengerechtigden, de heer H.J. van Kruistum, had namelijk aangegeven geen nieuwe zittingsduur (vanaf 1 januari 2011) in het Verantwoordingsorgaan te ambiëren. Ten behoeve van zijn opvolging heeft VvGRGN dientengevolge heer W.F.J.M. Kitslaar voorgedragen. Op 28 februari 2011 is hij door het bestuur van SPR benoemd voor de periode 2011 tot en met Visitatiecommissie Sinds het najaar 2008 heeft het pensioenfonds eveneens als gevolg van de bepalingen van goed pensioenfondsbestuur het interne toezicht formeel ingericht en vormgegeven. Hierbij is gekozen voor een visitatiecommissie die het interne toezicht door visitatie vormgeeft. Het bestuur van SPR heeft Visitatie Commissie Pensioenfondsen (VCP) aangesteld als contractpartner voor de visitatiecommissie. Bij SPR zijn in overleg tussen bestuur en VCP de volgende personen als leden van de visitatiecommissie aangesteld: Naam De heer J.W. Kloet RC De heer mr. P.J.M. Akkermans De heer R.P. van Leeuwen AAG Functie Voorzitter Lid Lid De heer Akkermans heeft in 2011 de heer Hokke vervangen in deze commissie. In het najaar van 2011 heeft de visitatiecommissie een visitatie uitgevoerd. De samenvatting van de bevindingen van de visitatie is opgenomen in dit bestuursverslag. Compliance officer Het bestuur heeft mevrouw mr. M.A.C. Scholten benoemd als compliance officer van het pensioenfonds. De voornaamste taak van de compliance officer is het onafhankelijke toezicht op de naleving van de gedragscode. Deze taken leiden onder meer tot het toetsen van de naleving van wet- en regelgeving met betrekking tot onder andere koersgevoelige informatie en persoonlijke effectentransacties door het bestuur en de medewerkers van het pensioenfonds. Certificerende actuaris en accountant De certificerende actuaris van SPR is Mercer Certificering B.V. De accountant is 20

21 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Vermogensbeheerder SPR heeft (in 2008) Kempen Capital Management N.V. (KCM) aangesteld als fiduciaire vermogensbeheerder van het fonds. KCM beheert zodoende het vermogen van het fonds en bepaalt in beginsel welke vermogensbeheerders hierbij worden ingehuurd. KCM laat het vermogen van het fonds namelijk beheren door andere partijen dan KCM zelf. Dit vindt plaats binnen de kaders van de met KCM afgesloten overeenkomst en het jaarlijkse beleggingsplan. KCM verzorgt tevens het kas- en valutabeheer en draagt zorg voor de risicobeheersing en rapportage van de totale beleggingsportefeuille ten opzichte van de verplichtingen van het fonds. KCM verzorgt ook alle contacten met de andere vermogensbeheerders. Custody en beleggingsadministratie SPR heeft KAS Bank NV aangesteld als bewaarder van de beleggingen (custodian) alsmede de beleggingsadministrateur van het fonds. KAS Bank bewaart en administreert de belegde gelden; zij rapporteert hierover rechtstreeks aan het fonds. De beleggingsadministratie bij KAS Bank is leidend voor de financiële verslaglegging van SPR. Tevens rapporteert KAS Bank over de op de beleggingen gelopen risico s en verzorgt zij maandelijkse rapportages van de totale beleggingsportefeuille. Adviseurs Het pensioenfonds wordt voor actuariaat en risicobeheersing op lange termijn ondersteund door een externe, adviserende actuaris, Mercer (Nederland) B.V., en een ALM 2 -adviseur, ORTEC Finance. Dagelijkse uitvoering Voor de uitvoering van de pensioenadministratie, het voorlichten en informeren van deelnemers, en de bestuursondersteuning wordt gebruik gemaakt van het pensioenbureau van Randstad Holding nv. De leiding van het pensioenbureau is in handen van de directeur van het pensioenfonds, verder zijn op het pensioenbureau de adjunct-directeur en vijf medewerkers werkzaam. Naast de uitvoering van bovengenoemde taken ten behoeve van SPR wordt door het pensioenbureau de administratie en het secretariaat uitgevoerd 3. Website De website van SPR is op internet benaderbaar via De site is geheel vernieuwd in 2011 (en heeft ook een nieuwe url). Op de site is informatie te vinden over het pensioenfonds en de pensioenregeling. Zowel deelnemers, gewezen deelnemers als andere geïnteresseerden kunnen gebruik maken van de site. Op de website zijn alle actuele fondsdocumenten te downloaden en wordt er actuele informatie verstrekt over de gang van zaken binnen het fonds, waaronder maandelijkse berichtgeving over de dekkingsgraad. 2 3 Asset & Liability Management. Naast de taken voor SPR voert het pensioenbureau taken voor andere opdrachtgevers uit: het bemant de directie van de Stichting Pensioenfonds Flexsecurity: het fonds van de pensioenregelingen voor flexwerkers in dienst van de werkmaatschappijen van Randstad Groep Nederland bv. Tijdens het verslagjaar is ongeveer 25% van de capaciteit van het pensioenbureau aangewend ten behoeve van Flexsecurity. Daarnaast worden sinds 2005 activiteiten verricht voor de uitvoering van de separate pensioenregeling voor leden van de Raad van Bestuur van Randstad Holding nv. Ook worden door het pensioenbureau alle diensten verricht in het kader van de uitvoering van de Randstad-aandelenkoopregeling (SPP) voor het vaste personeel van de bedrijven in de Randstad Groep (wereldwijd) en het zogeheten performance share plan (PSP) voor het topmanagement van de Randstad Groep (wereldwijd). Bovendien wordt er door het pensioenbureau op ad hoc basis advies gegeven in het kader van pensioentechnische vraagstukken die zich binnen de aangesloten ondernemingen voordoen. In het verslagjaar speelde dit vooral met betrekking tot enkele oud- Vedioronderdelen en bij Yacht. Ten slotte heeft het pensioenbureau vanuit de Randstad-onderneming ook de opdracht gekregen om namens Randstad Groep Nederland bv het beheer van de voormalige rechtstreeks verzekerde Vedior-pensioenregelingen op zich te nemen 21

22 Statutaire doelstellingen Het pensioenfonds heeft tot doel het, binnen de grenzen van zijn middelen, verlenen of doen verlenen van pensioenen, uitkeringen en/of andere tegemoetkomingen aan (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en hun nagelaten betrekkingen, die daarvoor in aanmerking komen krachtens de bepalingen van de statuten en reglementen van het fonds. Statuten De statuten zijn in het verslagjaar niet gewijzigd. De laatste wijziging heeft plaatsgevonden in Op 8 april 2010 heeft de notaris de akte hiervoor opgemaakt. De statuten zijn te vinden op de website van het fonds. Pensioenreglement Het pensioenreglement is in het verslagjaar niet gewijzigd. Het pensioenreglement is te vinden op de website van het fonds. Uitvoeringsovereenkomst SPR voert haar taken uit op basis van een uitvoeringsovereenkomst. In deze overeenkomst is vastgelegd dat SPR de pensioenovereenkomsten tussen de werknemers en de werkgever uitvoert. De werkgever in dezen is Randstad Groep Nederland bv waarin bijna alle Nederlandse werkmaatschappijen van de Randstad Groep zijn opgenomen. In deze overeenkomst is ook de financiering van de pensioenregeling geregeld. De premieverplichting van de werkgever is een leeftijdsafhankelijke staffel, de deelnemersbijdrage is leeftijdsonafhankelijk. Voorts is in de uitvoeringsovereenkomst expliciet vastgelegd dat de financiële verplichtingen van de werkgever niet verder strekken dan de tijdige betaling van de werkgeversbijdrage, maar dat er ook in geen geval sprake kan zijn van premiekorting of terugstorting van premies aan de werkgever. In geval van een dekkings- en/of reservetekort, zoals momenteel het geval is, is het fonds zelf verantwoordelijk voor het op peil brengen van de financiële positie. In de uitvoeringsovereenkomst zijn ook bepalingen opgenomen voor werknemers van de werkgever ten aanzien van lidmaatschappen van het bestuur en Verantwoordingsorgaan van het fonds. Ook is bepaald hoe het pensioenfonds zich in beginsel opstelt ten aanzien van collectieve waardeoverdrachten, mocht de werkgever bijvoorbeeld overnames doen. Het fonds werkt in principe mee aan collectieve waardeoverdrachten mits bij de inkoop van pensioenverplichtingen een evenredige overwaarde beschikbaar komt bestemd voor het behoud van de financiële positie van het fonds. De uitvoeringsovereenkomst kent een geldigheid van vijf jaar en loopt tot 1 januari De overeenkomst wordt in beginsel steeds voor een tijdvak van vijf jaren verlengd. Bij herziening of beëindiging van de overeenkomst blijft de werkgever gehouden aan de betaling van de overeengekomen (premie-)bijdrage en zal hij niet verplicht worden additionele betalingen te doen. Ook het uitgangspunt dat de werkgever geen aanspraak heeft op middelen van het fonds blijft te allen tijde gehandhaafd. Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) In 2011 is de actuariële en bedrijfstechnische nota van het fonds aangepast. Het betreft voornamelijk technische en tekstuele wijzigingen die geen materiële invloed op de reikwijdte of uitvoering van dit document hebben. In de ABTN is de financiële systematiek van de pensioenregeling vastgelegd, zoals het premiebeleid en het indexatiebeleid. Verder zijn de belangrijkste kenmerken van het reglement, het beleggingsbeleid en de maatregelen ter zake risicobeheersing uitgebreid beschreven. Ter volledigheid: in 2012 heeft het bestuur wederom een nieuwe ABTN vastgesteld. Een aanpassing van de ABTN was nodig, gezien wijzigingen betreffende de actuariële 22

23 grondslagen, het beleggingsbeleid en het opnemen van een financieel crisisplan in deze nota. De ABTN is te vinden op de website van het fonds. Gedragscode De interne gedragscode van het fonds is in het verslagjaar niet gewijzigd. De gedragscode is opgesteld volgens de bepalingen van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De compliance officer houdt toezicht op het bepaalde in de gedragscode en de naleving hiervan. Alle zogeheten verbonden personen van het pensioenfonds verklaren jaarlijks zich te hebben gehouden aan de gedragscode. Ten aanzien van 2011 hebben alle aangewezen verbonden personen verklaard zich aan de gedragscode te hebben gehouden. Klachten en geschillen SPR heeft een geschillen- en klachtenregeling. De belangrijkste punten uit deze regeling zijn: Geschillen betreffen disputen tussen het fonds en belanghebbenden waarin belanghebbenden zich in hun rechtspositie menen geschaad; Klachten betreffen verklaringen van belanghebbenden dat ze op incorrecte wijze door het fonds bejegend zijn; Klachten worden afgehandeld door het pensioenbureau; Geschillen worden behandeld in de geschillencommissie, die een nader onderzoek naar feiten instelt en daarbij het beginsel van hoor en wederhoor toepast; De geschillencommissie is door het bestuur van het fonds gemandateerd besluiten te nemen ten aanzien van de geschillen; De geschillencommissie stelt de belanghebbenden zo spoedig mogelijk van de besluiten in kennis en doet deze besluiten vergezeld gaan van een mededeling dat de mogelijkheid bestaat het geschil voor te leggen aan de Ombudsman Pensioenen. De geschillencommissie is samengesteld uit drie leden, te weten: o een bestuurslid namens de deelnemers van het fonds; o een bestuurslid namens de werkgever van het fonds; o een onafhankelijk voorzitter, niet zijnde een bestuurslid of lid van het Verantwoordingsorgaan van het fonds. Gedurende het bestaan van een vacature heeft de geschillencommissie geen bevoegdheden. De geschillencommissie heeft in 2011 geen geschillen ontvangen en deze dientengevolge ook niet behandeld. Uitbesteding SPR maakt gebruik van het pensioenbureau van Randstad Holding nv. Zodoende zijn alle werkzaamheden van het pensioenfonds feitelijk uitbesteed. De uitbesteding aan Randstad Holding nv is geformaliseerd door middel van een uitbestedingsovereenkomst. Deze overeenkomst is getoetst aan de wettelijke richtlijnen voor pensioenfondsen met betrekking tot uitbesteding. Aan deze uitbesteding zijn geen kosten verbonden: Randstad Holding neemt alle kosten van het pensioenbureau voor haar rekening. In de overeenkomst is de onafhankelijke positie van het pensioenbureau benadrukt: het moet zich bij de vervulling van de overeengekomen werkzaamheden richten naar de belangen van de bij SPR betrokken deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en aangesloten ondernemingen. Het pensioenbureau draagt zorg voor het op evenwichtige wijze behartigen van de belangen van alle betrokkenen van SPR. In 2011 is er tevens een service level agreement tussen SPR en Randstad Holding nv afgesloten. Met de andere derdepartijen, Mercer, KCM, ORTEC Finance, KAS Bank BV, heeft het fonds ook uitbestedingsovereenkomsten en service level agreements afgesloten. 23

24 24

25 2. Financiële positie Financiële positie en ontwikkeling dekkingsgraad In 2011 is de financiële positie van SPR aanzienlijk verslechterd, gemeten naar dekkingsgraad. Deze daalde namelijk van 100,8% ultimo 2010 naar 92,5% aan het einde van Het fonds bleef zodoende in de situatie van een dekkingstekort verkeren. De ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2011 laat zich weergeven in onderstaande grafiek. Hierbij wordt opgemerkt dat het om schattingen gaat, omdat niet elke maand er een officiële vaststelling van de bezittingen en de verplichtingen van het fonds plaatsvindt 4. Tot en met juli 2011 voldeed SPR aan de verwachtingen van het herstelplan en lag het fonds op koers om tijdig uit het dekkingstekort te geraken. Daarna ging het mis: ten gevolge van negatieve ontwikkelingen op de financiële markten voornamelijk door de eurocrisis kwam de financiële positie van het fonds sterk onder druk te staan. De dekkingsgraad daalde enkele maanden achter elkaar fors. Een daling die eind december 2011 gestopt werd: de dekkingsgraad nam sterk toe aan het einde van Twee effecten spelen hierbij een rol. Allereerst heeft de toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB), besloten dat pensioenfondsen voor het waarderen van hun pensioenverplichtingen ultimo 2011 uit dienden te gaan van een rentetermijnstructuur die gebaseerd is op het driemaandsgemiddelde van de rente op renteswaps. Omdat deze rente in de laatste maanden voortdurend daalde, had deze middeling een gunstig effect op de dekkingsgraad van SPR. Door dit besluit van de toezichthouder steeg de dekkingsgraad met meer dan vier procentpunten. Daarnaast besloot het bestuur van SPR na advies van meerdere actuarissen te hebben ingewonnen om met ingang van 31 december 2011 de actuariële grondslagen van het fonds enigszins te wijzigen. De correctiefactoren die voor ervaringssterfte worden gebruikt 4 Anders gezegd: er is niet elke maand sprake van een controle op de bezittingen en de verplichtingen door de actuaris en de accountant van het pensioenfonds. De getoonde grafiek geven de inschattingen weer die op basis van de toentertijd beschikbare informatie konden worden gemaakt door de directie en de fiduciaire vermogensbeheerder van het fonds. 25

26 ter bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen worden sindsdien bepaald aan de hand van sociaaleconomische klassen op basis van postcodes. Voorheen werden deze correctiefactoren bepaald op universele inkomensklassen. Met behulp van de klassen op basis van postcodes kan een betere verfijning voor de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen worden doorgevoerd. Vooral betreffende de overlevingskansen van vrouwen, de grootste groep deelnemers van SPR, levert deze verfijning betere inzichten op. De toepassing van de postcodeklassen voor de correctiefactoren heeft een positieve invloed gehad op de financiële positie van SPR. Dit effect wordt geschat op 0,8 dekkingsgraadpunten. Desalniettemin heeft het fonds niet voldaan aan de verwachtingen die het heeft vastgelegd in het in 2009 bij DNB ingediende herstelplan. De ontwikkeling van de dekkingsgraad in de afgelopen vijf jaren in vergelijking met de verwachtingen zoals vastgelegd in het herstelplan laat zich als volgt samenvatten in tabelvorm: Dekkingsgraad per jaareinde (gerealiseerd) Dekkingsgraad per jaareinde (verwachting herstelplan) 92,5% 100,8% 103,3% 93,7% 132,1% 103,2% 100,8% 97,1% - - Op basis van de wettelijke regels van het Financieel Toetsingskader (FTK) moet tegenover de marktwaarde van de pensioenverplichtingen van het fonds een zodanig vermogen staan dat ten minimale 105% 5 van deze verplichtingen gedekt worden. Zo niet, dan is er sprake van onderdekking, een situatie van een dekkingstekort. Sinds oktober 2008 bevindt SPR zich in een dergelijke situatie. De ontwikkeling van de dekkingsgraad in vergelijking tot de in het herstelplan vastgelegde verwachting voor 2011 is als volgt: 2011 Werkelijk 2011 Herstelplan % % Dekkingsgraad 31 december ,8 100,8 Nieuwe pensioenaanspraken 0,2 0,9 Pensioenuitkeringen 0,0 0,0 Winstbijschrijving (toeslagverlening, indexatie) 0,0 0,0 Wijziging rentetermijnstructuur, gevolgen voor VPV (17,6) 0,0 Beleggingsresultaat 8,3 2,0 Overige oorzaken, verwerking nieuwe actuariële grondslagen 0,8 (0,5) Dekkingsgraad 31 december ,5 103,2 De beleggingen van het pensioenfonds hebben in 2011 een positief rendement gekend van 9,6%, wat leidde tot een positieve invloed op de dekkingsgraad van 8,3 procentpunten. De beleggingsrendementen waren niet voldoende om de groei van de pensioenverplichtingen als gevolg van de daling van de rente te compenseren. Ondanks het positieve beleggingsrendement daalde daarom de dekkingsgraad. Tevens geldt er in het FTK de eis van het vereist eigen vermogen. Dit is het vermogen dat naar verwachting benodigd is om te voorkomen dat het fonds binnen één jaar terecht zal komen in de situatie van een dekkingstekort, gegeven een zekerheidsmaat van 97,5%. De hoogte van dit vermogen hangt af van de risico s die een pensioenfonds loopt en de mate waarin het deze heeft afgedekt. De evenwichtsdekkingsgraad behorende bij dit vereist 5 Formeel gaat het om de dekkingsgraad behorende bij het minimaal vereist eigen vermogen. Een percentage dat in de buurt van 105% ligt. Bij SPR gaat het formeel op percentages van 104,6% (ultimo 2011) en 104,7% (ultimo 2010). 26

27 eigen vermogen bedroeg bij SPR eind ,9% (ultimo 2010: 114,3%). Ligt de dekkingsgraad onder de evenwichtsdekkingsgraad, dan is er sprake van een situatie van een reservetekort. Pas als SPR niet meer in een situatie van een reservetekort verkeert, zullen de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen verhoogd worden door middel van winstbijschrijving (indexatie, toeslagverlening). Sinds 2008 is hiervan geen sprake meer bij SPR. De beleggingen van SPR zijn opgenomen in twee deelportefeuilles: de zogeheten matchingsportefeuille en de rendementsportefeuille. Met de matchingsportefeuille wordt getracht het renterisico van de pensioenverplichtingen van het fonds af te dekken. Met de rendementsportefeuille wordt getracht rendement te behalen, waarmee de dekkings- en reservetekorten van het fonds kunnen worden opgeheven en waardoor in de toekomst de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen weer verhoogd zouden kunnen worden. Onderstaande tabel geeft de rendementen in 2011 van beide portefeuilles weer: SPR Benchmark Verschil % % %-pt. Resultaat matchingsportefeuille t.b.v. renteafdekking verplicht. 34,9 65,8 (30,9) Resultaat rendementsportefeuille (6,6) (1,4) (5,2) Totaal beleggingsresultaat 9,6 29,3 6 (19,7) De beleggingen van het fonds konden in 2011 de verplichtingen niet bijbenen : er was sprake van een forse underperformance. De beleggingen brachten in 2011 een resultaat van (2010: ). Alle baten en lasten van het pensioenfonds met elkaar verrekenend, was er in 2011 bij SPR echter sprake van een negatief resultaat van -/ (2010: -/ ). Onderstaande tabel verduidelijkt dit Beleggingsresultaat Resultaat pensioenactiviteiten (excl. aanpassing act. grondslagen) ( ) (67.886) Resultaat SPR exclusief aanpassing actuariële grondslagen (65.285) Aanpassing actuariële grondslagen en correctiefactoren (22.431) Saldo van baten en lasten (55.302) (10.012) De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op een rente die gebaseerd is op de rente van interbancaire verplichtingen, de swaprentecurve. Het renterisico van de verplichtingen van SPR wordt dus structureel afgedekt. Deze afdekking geschiedt voornamelijk met behulp van beleggingen in staatsobligaties (forward bonds) en met renteswaps. Hoewel de afdekking plaatsvindt in de matchingsportefeuille, is er toch een mismatch te constateren: sinds het najaar van 2008 is de swaprente namelijk gemiddeld lager dan de rente op staatsobligaties. Hierdoor worden de verplichtingen van het fonds gemiddeld hoger gewaardeerd dan de beleggingen, wat zich uit in een lagere dekkingsgraad. Het verschil tussen deze twee rentes is in 2011 veel groter geworden: dit is in het nadeel van het pensioenfonds. SPR en de fiduciaire vermogensbeheerder, KCM, hadden de verwachting dat op termijn de rentes zich zullen normaliseren: gegeven de intrinsieke risico s van beide productsoorten ligt de rente van staatsobligaties historisch gezien op een lager niveau dan die van renteswaps. Een lagere rente voor staatsobligaties dan die van renteswaps, zou bij SPR tot een substantieel hogere dekkingsgraad leiden. SPR wilde dit potentieel in de toekomst graag benutten, maar dient ook de FTK-regels te hanteren en te respecteren. De 6 Als benchmark voor het totaal beleggingsresultaat worden de pensioenverplichtingen van het fonds genomen. 27

28 hogere rente op staatsobligaties leidt daarnaast jaarlijks tot ongeveer een half procent hogere dekkingsgraad door de hogere couponbetalingen van staatsobligaties (ten opzichte van de rentebetalingen die uit renteswaps zouden voortkomen). Het afgelopen jaar zijn aan SPR geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen directe aanwijzingen aan het fonds gegeven. Ook is er geen bewindvoerder aangesteld. Tevens is de uitoefening van bevoegdheden van organen van het pensioenfonds niet gebonden aan toestemming van de toezichthouder. De vermogenspositie is zoals hierboven vermeld zodanig dat een herstelplan van toepassing is. Vaststelling pensioenaanpassing per 1 januari 2012 Op basis van de financiële positie van het fonds en als uitvloeisel van het herstelplan heeft het bestuur op 24 januari 2012 besloten dat de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen niet verhoogd worden per 1 januari Er is dus ook dit jaar geen sprake van toeslagverlening. Het bestuur probeert weliswaar ieder jaar de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen te verhogen, maar deze verhoging verschilt per jaar en is voorwaardelijk. (Gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden kunnen geen rechten ontlenen aan eerdere verhogingen en dienen zich te realiseren dat ook neerwaartse aanpassingen mogelijk zijn. Op grond van artikel 18 lid 2 van het Pensioenreglement 2010 kunnen feitelijk de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen in gelijke mate verlaagd worden, zodanig dat door afname van de waarde van de verplichtingen de dekkingsgraad van SPR wordt vastgesteld op 105%. Het bestuur zal hiertoe niet eerder overgaan dan nadat de wettelijke hersteltermijn is verstreken en er geen andere maatregelen meer mogelijk zijn om de financiële positie van het pensioenfonds te verbeteren. Geconfronteerd met de financiële situatie ultimo 2011 en het gebrek aan het kunnen inzetten van andere maatregelen, heeft het bestuur begin 2012 moeten besluiten in 2013 mogelijk tot een verlaging van de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen over te gaan. Afhankelijk van de financiële situatie van SPR ultimo 2012 zal per 1 april 2013 mogelijk een verlaging van maximaal 4,9% worden doorgevoerd. In hoofdstuk 3 wordt dit besluit nader toegelicht. 28

29 3. Bestuursvergaderingen en besluitvorming Vergaderingen Het bestuur van SPR kwam in 2011 dertien keer in vergadering bijeen. Daarnaast waren er twee interne opleidings- en stagedagen, gericht op deskundigheidsbevordering van het bestuur. Sinds 2009 vergadert het bestuur in principe één maal per maand. Om voldoende zicht te houden op en aandacht te schenken aan alle zaken die voor het besturen van een pensioenfonds van belang zijn, is regelmatig vergaderen van essentieel belang. Daarnaast is de gebruikelijke duur van de bestuursvergaderingen uitgebreid naar vier uur per vergadering. Naast de tevoren ingeplande bestuursvergaderingen komt het bestuur ook ad hoc bijeen indien specifieke thema s of vraagstukken hiertoe aanleiding geven. De tijd en aandacht die het bestuur daadwerkelijk besteedt aan bestuurswerk en daaraan gerelateerde zaken, is net als in de jaren daarvoor ook in 2011 weer onverminderd hoog gebleken. Het beslag dat hiermee gelegd wordt op de beschikbare tijd van de bestuursleden is daarmee eveneens groot gebleken. Activiteiten en besluiten In deze paragraaf is een opsomming opgenomen van de belangrijkste activiteiten en besluiten van het bestuur in Beleidsplan 2011 Net als in 2010 heeft het bestuur van SPR ook in 2011 zijn beleidsmatige aandachtspunten vastgelegd in een beleidsplan, het Beleidsplan Dit met het oog op het beter (intern) kunnen communiceren over en verantwoorden van het gevoerde bestuursbeleid en de genomen cq. te nemen besluiten. In dit plan waren twee aandachtsgebieden geformuleerd die naast alle reguliere zaken die bij de besturing van een pensioenfonds voorkomen, in 2011 gerealiseerd zouden moeten worden. Te weten: 1. Het afronden van het in 2010 ondernomen onderzoek van alternatieven in en voor de pensioenuitvoering, waaronder (her-)verzekeren; 2. Concretisering van het integrale risicomanagement van het pensioenfonds. De resultaten van het beleid komen in dit hoofdstuk (hieronder) aan bod. Herstelplan Sinds oktober 2008 verkeert SPR in de situatie van zowel een dekkings- als een reservetekort, aangezien de middelen van het pensioenfonds niet toereikend zijn om de contante waarde van alle verplichtingen en de daarbij behorende buffers te kunnen financieren. In maart 2009 heeft het pensioenfonds het herstelplan ingediend dat door DNB vereist werd van alle pensioenfondsen die in onderdekking verkeren. In dit herstelplan is aangegeven hoe, conform de verwachte gemiddelde ontwikkeling van de beleggingen en verplichtingen van het fonds, de financiële positie van SPR in de jaren 2009 tot en met 2014 zou verlopen. Destijds was de inschatting dat de dekkingsgraad van het fonds zich gedurende het verloop van het herstelplan zodanig zou ontwikkelen dat zowel het dekkingstekort als het reservetekort beëindigd zouden worden. In de jaarverslagen over 2008 tot en met 2010 is verslag gedaan van dit herstelplan en de ontwikkelingen sindsdien. Het plan is ook te vinden op de website van SPR. Samengevat komt het plan erop neer dat het herstel zich langs natuurlijke weg zal voordoen, vooral voortkomend uit premieoverschotten en overrendementen uit de beleggingen. In het 29