jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad

Transcriptie

1 jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad

2 11 - dekkingsgraad SPR gestegen van 102,9% (104,5%) naar 109,1%; - positief resultaat van 51,8 miljoen; - SPR kampt nog met dekkingstekort: geen winstbijschrijving in Financiële positie en ontwikkeling dekkingsgraad In 2014 is de van SPR, gemeten naar dekkingsgraad, verbeterd. De dekkingsgraad steeg van 102,9% ultimo 2013 (voor korting) 7 naar 109,1% aan het einde van Deze verbetering komt deels voort uit de korting op de pensioenen van 1,5% die moest worden doorgevoerd en formeel (en verslaggevingstechnisch) verwerkt is aan het einde van Hiermee werd (aan het einde van 2013) het dekkingstekort van het fonds opgeheven - en bedroeg de dekkingsgraad 104,5%. SPR verkeert eind 2014 nog in een situatie van een reservetekort: de dekkingsgraad is lager dan de zogeheten evenwichtsdekkingsgraad 8, de dekkingsgraad behorende bij het vereist eigen vermogen van het fonds. De evenwichtdekkingsgraad bedraagt 109,6%. Het in 2009 ingediende herstelplan zou daarom nog steeds van toepassing zijn, ware het niet dat per 1 januari 2015 alle herstelplannen komen te vervallen: het nieuwe Financieel Toetsingskader (nftk) voor pensioenfondsen dat in 2015 hanteert andere regels voor de berekening van de dekkingsgraad en het vereist eigen vermogen. Elders in dit verslag wordt dit nader toegelicht, maar feit blijft dat de dekkingsgraad van SPR bij toepassing van het nftk ook onder de evenwichtsdekkingsgraad ligt en het fonds dus ook onder nftk kampt met een reservetekort. Daarom moet moet het fonds uiterlijk 1 juli 2015 bij de toezichthouder een nieuw herstelplan indienen. Een herstelplan dat moet aantonen hoe SPR tijdig de situatie van het reservetekort bij toepassing van het nftk opheft. De ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2014 laat zich met de blauwe lijn weergeven in hierna volgende grafiek. Ontwikkeling dekkingsgraad 2014 Realisatie versus verwachtingen herstelplan 115,0% 112,5% 110,0% 107,5% 105,0% 102,5% 100,0% ult jan feb Dekkingsgraad mrt apr mei Minimaal vereiste dekkingsgraad jun jul aug Verwachte dekkingsgraad herstelpad (uit 2014) In de grafiek is ook te zien wat de verwachte ontwikkeling van de dekkingsgraad volgens het begin 2014 herziene 'herstelpad' was (de rode lijn). Volgens dit herstelpad, zou SPR ultimo 2014 een dekkingsgraad van 108,8% hebben, een verwachting die in de praktijk feitelijk is uitgekomen. Bij het bepalen van de dekkingsgraad is de driemaandsmiddeling van de rentetermijnstructuur die pensioenfondsen voor het waarderen van hun pensioenverplichtingen (nog) moesten hanteren, toegepast. Aangezien de rente gedurende het hele jaar 2014 daalde, lag het te hanteren driemaandsgemiddelde structureel hoger dan de feitelijke stand van de UFR-rente 9, de rente waartegen de pensioenverplichtingen gewaardeerd worden. SPR dekt de bewegingen van de rente grotendeels af: daardoor zou de dekkingsgraad van het fonds maar in beperkte mate gevoelig moeten zijn voor ontwikkelingen van de rente. Bij een sep okt nov ult Verslaggevingstechnisch is de korting op de pensioenen per einde 2013 doorgevoerd. De officiële dekkingsgraad van het fonds aan het einde van 2013 bedroeg dan ook 104,5% en niet 102,9%. Omdat de korting in de praktijk pas in het verslagjaar vastgesteld en (met terugwerkende kracht) verwerkt werd, als ook omdat in het jaarverslag 2013 dit hoofdstuk gebaseerd is op een dekkingsgraad van 102,9% ultimo 2013, is er ten behoeve van het jaarverslag 2014 voor gekozen in dit hoofdstuk de aansluiting te zoeken met het jaarverslag Een dekkingsgraad primo 2014 van 102,9% derhalve. SPR was echter per einde 2013 uit de situatie van een dekkingstekort geraakt: de formele dekkingsgraad was toen gelijk aan de dekkingsgraad behorende bij het Minimaal Vereist Eigen Vermogen en bedroeg dus 104,5%. 8 De term 'evenwichtsdekkingsgraad' wordt in dit verslag gebruikt voor de situatie waarin het fonds de positie van het Vereist Eigen Vermogen bereikt. De dekkingsgraad is dan gelijk aan het als het in een percentage van de pensioenverplichtingen uitgedrukte Vereist Eigen Vermogen. Zijnde 109,6% per einde Andere pensioenfondsen duiden met de term 'evenwichtdekkingsgraad' wel eens wat anders aan, bijvoorbeeld de grens waarbij een fonds volledige prijsindexatie kan geven. 9 UFR = Ultimate Forward Rate. De UFR-rente is een berekende rekenrente na het laatste liquide punt in de termijnmarkt voor renteswaps. Het is aldus een risicovrije rekenrente voor langjarige contracten, waarin wegens de lange looptijd onvoldoende handel bestaat. Een Nederlandstalige benaming zou kunnen zijn: "De langstetermijnrente".

3 12 dalende rente stijgt de waarde van de pensioenverplichtingen, maar door de renteafdekking stijgt ook de waarde van de beleggingen en gebeurt er per saldo in beginsel weinig. Door de driemaandsmiddeling wordt deze ongevoeligheid (tijdelijk) verstoord: een dalende rente leidt tot stijgende beleggingen, maar de pensioenverplichtingen stijgen minder hard omdat deze, gezien de driemaandsmiddeling, tegen een hogere rente gewaardeerd worden. In geval de rente stijgt, zijn deze effecten tegengesteld; iets wat in 2013 het geval was. In 2014 betekende dit echter dat door de renteontwikkelingen het pensioenfonds feitelijk structureel een hogere dekkingsgraad rapporteerde dan zonder driemaandsmiddeling van de rente het geval zou zijn geweest. Door deze effecten van driemaandsmiddeling valt er lastig te sturen op de ontwikkeling van de 'officiële', te rapporteren, dekkingsgraad. Het bestuur van SPR kijkt dan ook voornamelijk naar de ontwikkeling van de dekkingsgraad die berekend wordt op basis van de feitelijke UFR-rente - dus zonder driemaandsmiddeling. Deze dekkingsgraad heeft zich het hele jaar 2014 stabieler ontwikkeld, maar zakte aan het eind van het jaar toch weg. De daling van de dekkingsgraad aan het einde van het jaar komt ook voort uit het toepassing van nieuwe overlevingskansen, zoals vastgelegd in de Prognosetafel AG2014 die het Actuarieel Genootschap in september presenteerde. Deze tafel geeft aan dat de overlevingskansen van de Nederlanders toenemen - de gemiddelde Nederlander wordt naar verwachting steeds ouder. Ouder worden betekent langer pensioen uitkeren: reden waarom SPR de voorziening pensioenverplichtingen in 2014 moest verhogen. Ontwikkeling dekkingsgraad 2014 Realisatie versus dekkingsgraad o.b.v. niet-gemiddelde rente Ontwikkeling dekkingsgraad in % jaareinde (gerealiseerd) [2013: na korting] 109,1 104,5 101,9 92,5 100,8 jaareinde (verwachting herstelplan) 112,1 109,2 105,8 103,2 100,8 jaareinde (verwachting herstelpad 2014) 108,8 103, Deze verhoging is in december doorgevoerd en stegen de pensioenverplichtingen in waarde. Dientengevolge daalde de dekkingsgraad. De ontwikkeling van de dekkingsgraad van SPR in de afgelopen vijf jaren laat zich in vergelijking met de verwachtingen zoals vastgelegd in het in 2009 ingediende herstelplan samenvatten in de tabel 'Ontwikkeling dekkingsgraad'. Hierbij wordt opgemerkt dat bij indiening van het herstelplan nog geen sprake was van waardering tegen een UFR-rente en van driemaandsmiddeling van de rente. Op basis van de wettelijke regels van het Financieel Toetsingskader (FTK) moet tegenover de marktwaarde van de pensioenverplichtingen van het fonds een zodanig vermogen staan dat ten minimale 104,4% 10 van deze verplichtingen gedekt worden. Zo niet, dan is er sprake van onderdekking, een situatie van een dekkingstekort. Sinds oktober 2008 bevond SPR zich in een dergelijke situatie, een situatie die teniet werd gedaan na een korting op de pensioenen van 1,5%. Hiermee kwam de dekkingsgraad op de ultimo 2013 vereiste 104,5% te liggen. 115,0% 112,5% 110,0% 107,5% 105,0% 102,5% 100,0% okt sep aug jul jun mei apr mrt feb jan ult Dekkingsgraad Minimaal vereiste dekkingsgraad Dekkingsgraad zonder 3-maands middeling rekenrente nov ult Aangezien het fonds momenteel nog wel in een situatie van een reservetekort verkeert - de dekkingsgraad ligt onder het niveau van de evenwichtsdekkingsgraad behorend bij het vereist eigen vermogen van het fonds - dient SPR nog steeds jaarlijks te evalueren in hoeverre het fonds zich financieel herstelt. Deze evaluaties leid(d)en elk jaar tot de vaststelling van een bij DNB in in te dienen (verwacht) financieel herstelpad. Ook begin 2014 is er een nieuw herstelpad opgesteld, waarin de formeel per einde 2013 doorgevoerde korting op de pensioenen is meegenomen. Uit dit herstelpad bleek dat het pensioenfonds naar verwachting een dekkingsgraad van 108,8% zou hebben aan het einde van het jaar, zoals te zien valt in de tabel. De korting op de pensioenen is hierin meegenomen onder het kopje 'Winstbijschrijvingen', zij het dat het om een negatieve winstbijschrijving (of toeslag c.q. indexatie) ging. De korting heeft een positief effect gehad op de dekkingsgraad ,4% is het voor SPR in 2014 van toepassing zijnde percentage. In 2013 was dit 104,5%. In haar communicatie gebruikte SPR in het verleden vaak het afgeronde percentage van 105%.

4 13 Werkelijke t.o.v. verwachte dekkingsgraad in % 2014 realisatie 2014 herstelpad Dekkingsgraad 31 december ,5 103,0 Pensioenpremies 0,5 0,5 Pensioenuitkeringen 0,0 0,0 Winstbijschrijvingen (toeslagverlening, indexatie) 1,6 1,6 Wijziging rentetermijnstructuur, gevolgen voor VPV (22,6) 0,0 Beleggingsresultaat (overrendement) 34,5 3,4 Overige oorzaken, verwerking nieuwe actuariële grondslagen (7,8) 0,3 Dekkingsgraad 31 december ,7 108,8 Het verschil tussen de in het verslagjaar gerealiseerde dekkingsgraad en de verwachte dekkingsgraad is feitelijk te verklaren door ontwikkelingen in de rente en de mate waarin deze door de beleggingen van het fonds gevolgd konden worden. De rente daalde per saldo fors, waardoor de pensioenverplichtingen sterk in waarde stegen en de dekkingsgraad in beginsel daalde. Door de afdekking van het renterisico in de beleggingen steeg de waarde van de beleggingen eveneens (er is een groot positief beleggingsrendement) en stijgt de dekkingsgraad. Per saldo is er ook sprake van een stijging van de dekkingsgraad: de positieve beleggingsresultaten zijn groter dan de waardestijging van de verplichtingen. De waardestijging van de verplichtingen wordt immers gedempt door de driemaandsmiddeling van de voortdurend dalende UFR-rente. Ook indien in de waardestijging van de verplichtingen de verwerking van de nieuwe actuariële grondslagen, de Prognosetafel AG2014, worden meegenomen, is er sprake van een positief effect. Naast de eis om niet langjarig in een situatie van een dekkingstekort te verkeren, geldt er voor pensioenfondsen de eis van het vereist eigen vermogen (VEV). Het VEV is het vermogen van een pensioenfonds dat naar verwachting benodigd is om te voorkomen dat het fonds binnen één jaar terecht zal komen in de situatie van een dekkingsgraad die lager is dan 100%, gegeven een zekerheidsmaat van 97,5%. De hoogte van dit vermogen hangt af van de risico s die een pensioenfonds loopt en de mate waarin het deze heeft afgedekt. De evenwichtsdekkingsgraad behorende bij het VEV van SPR - berekend op basis van het tot en met 2014 geldende FTK - bedraagt eind ,6% (2013: 110,4%). Ligt de dekkingsgraad onder deze evenwichtsdekkingsgraad, dan is er sprake van een situatie van een reservetekort; een situatie die dus eind 2014 op SPR van toepassing is. Pas als SPR niet meer in een situatie van een reservetekort verkeert, zullen de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen verhoogd (kunnen) worden door middel van winstbijschrijving (indexatie, toeslagverlening) 11. Sinds 2009 is hiervan geen sprake meer bij SPR. Door de korting op de pensioenen is de situatie van dekkingstekort opgeheven, de situatie van reservetekort doet zich echter nog steeds voor. Het beleggingsrendement was hoog in De beleggingen van SPR zijn opgenomen in twee deelportefeuilles: de zogeheten matchingportefeuille en de rendementsportefeuille. Met de matchingportefeuille wordt getracht het renterisico van de pensioenverplichtingen van het fonds af te dekken. Met de rendementsportefeuille wordt getracht rendement te behalen, waarmee het reservetekort van het fonds kan worden opgeheven en waardoor in de toekomst de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen (weer) verhoogd zouden kunnen worden. Door de rentestijging in 2014 is het rendement van de matchingportefeuille in zeer grote mate positief geweest. Ook de rendementsportefeuille kende een positief rendement. De matchingportefeuille deed het beter dan benchmark, de rendementsportfeuille bleef iets achter bij de hare. Zie de tabel. Rendementen beleggingsportefeuilles in % / in %-pt. realisatie benchmark verschil Resultaat matchingsportefeuille 56,6 54,8 1,8 Resultaat rendementsportefeuille 7,3 7,4 (0,1) Totaal beleggingsresultaat 34,0 43,5 (9,5) De benchmark van de 'totale beleggingen' heeft geen directe relatie met de benchmarks van de twee deelportefeuilles en wordt gevormd door het 'rendement' van de pensioenverplichtingen, ofwel de waardeontwikkeling van de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen van het fonds, gewaardeerd tegen de marktrente (van renteswaps). Het beleggingresultaat bleef achter bij deze ontwikkeling. Op basis van de marktrente stegen de verplichtingen meer in waarde dan de waarde van beleggingen. De marktrente wordt echter niet (meer) gebruikt voor het vaststellen van de waarde van de verplichtingen van een pensioenfonds: deze is vervangen door de UFR-rente. Was de marktrente nog wel gebruikt, dan had dit zich geuit in een daling van de dekkingsgraad van SPR in SPR hecht er waarde aan om de financiële ontwikkelingen toch te relateren aan de marktrente: deze rente vormt een goede maatstaf voor de economische omgeving waarin het pensioenfonds zich bevindt. Die economische omgeving bepaalt ook het beleggingsresultaat, dat per saldo groot is in 2014: + 248,0 miljoen (2013: -/- 30,2 miljoen). Het beleggingsresultaat is een zeer bepalend onderdeel van alle baten en lasten die in 2014 het resultaat van het pensioenfonds vormden. Alle baten 11 Het al dan niet verhogen van de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen vergt een bestuursbesluit. Het is geen automatisme op basis van de hoogte van de dekkingsgraad. Zie ook de volgende paragraaf.

5 14 en lasten van SPR met elkaar verrekenend, is er sprake van een positief resultaat van 51,8 miljoen (2013: 17,0 miljoen). Een resultaat, wat zich uiteindelijk uit in een stijging van de dekkingsgraad van SPR in Saldo van baten en lasten x Beleggingsresultaat (30.210) Resultaat pensioenactiviteiten (excl. aanpassing actuariële grondslagen) ( ) Resultaat korting op de pensioenen Resultaat SPR (excl. aanpassing actuariële grondslagen) Aanpassing actuariële grondslagen (8.726) - Saldo van baten en lasten Vaststelling pensioenaanpassing Op basis van de van het fonds - en gegeven de situatie van een reservetekort - heeft het bestuur van SPR op 13 maart 2015 besloten dat de pensioenaanspraken en ingegane pensioenen per 1 januari 2015 niet verhoogd worden. Er is dus ook dit jaar geen sprake van winstbijschrijving, ook wel toeslagverlening of indexatie genoemd. Een verhoging van de pensioenen is normaliter aan de orde als het fonds aan het einde van een kalenderjaar niet in de situatie van een reservetekort verkeert. Anders gezegd: in de situatie dat de dekkingsgraad aan het einde van het jaar groter of gelijk is dan de evenwichtsdekkingsgraad (behorende bij het VEV). Met een dekkingsgraad van 109,1% en een evenwichtsdekkingsgraad van 109,6% is deze situatie niet gerealiseerd. Ter afsluiting van deze paragraaf enkele formele punten: het afgelopen jaar zijn aan SPR geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen directe aanwijzingen aan het fonds gegeven. Ook is er geen bewindvoerder aangesteld. Tevens is de uitoefening van bevoegdheden van organen van het pensioenfonds niet gebonden aan toestemming van de toezichthouder.