Jaarverslag Handhaving Wabo, bodem en vuurwerk 2014 Provincie Gelderland

Transcriptie

1 Jaarverslag Handhaving Wabo, bodem en vuurwerk 2014 Provincie Gelderland Omgevingsdienst regio Achterhoek (ODA) Omgevingsdienst de Vallei (ODdV) Omgevingsdienst Noord Veluwe (ODNV) Omgevingsdienst Rivierenland (ODR) Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ) 1

2 Inhoudsopgave 0 Samenvatting Inleiding Algemeen Veranderingen bevoegdheid Prioriteiten Realiseren handhavingsdoelen Prioriteiten in het Werkplan Uitvoering in het stelsel van omgevingsdiensten Prestatie-indicatoren Kwaliteitscriteria handhaving Organisatie van de uitvoering Juridische werkzaamheden Toezicht bij bedrijven BRZO-toezicht Regulier toezicht Milieumetingen Resultaten projecten Stelsel- en Specialistische taken Klachten Algemeen Klachtenoverzicht bedrijven Toezicht bodem Toezicht vuurwerkevenementen Bijlage 1: Overzicht prestatie-indicatoren 2

3 0 Samenvatting In het Jaarverslag Handhaving Wabo, bodem en vuurwerk 2014 wordt gerapporteerd over de toezichten handhavingsactiviteiten waarvoor GS het bevoegd gezag zijn en die zijn uitgevoerd door de zeven Gelderse omgevingsdiensten. Overdracht bevoegdheid Op 1 januari 2014 is een ingrijpende bevoegdheidsverandering ingegaan, waarna de provincie het bevoegd gezag is gebleven van ongeveer een kwart van de bedrijven. Het gaat om de IPPC- (Integrated Pollution Prevention and Control) en BRZO 1 -bedrijven waarvoor de provincie daarvoor ook het bevoegd gezag was. Om de overdracht van de bedrijven naar gemeenten goed te laten verlopen is naast de archiefoverdracht per bedrijf, een overdrachtsdocument gemaakt. Hierin zijn de belangrijkste zaken op het gebied van vergunningverlening en handhaving samengevat en zijn eventuele bijzondere omstandigheden als een complexe overlastsituatie of geplande bestemmingsplanwijzigingen in de nabijheid van het bedrijf aangegeven. Toezicht Ten opzichte van het startjaar 2013 van de omgevingsdiensten, is in 2014 een inhaalslag gemaakt ten aanzien van de controles en de uitvoering van projecten. De doelstelling om 90% van het aantal bezoeken conform de planning te realiseren, is ruim gehaald (105%). In de tweede helft van 2014 is de uitvoering van de projecten goed op gang gekomen, waardoor extra controles zijn uitgevoerd. Deze projecten zijn gericht op de verdieping van het toezicht zoals de NOx-emissies bij stookinstallaties, indirecte lozingen, toezicht op het melden en registreren van afvalstoffen en brandveiligheid bij afvalsorteerbedrijven. Realiseren handhavingsdoelen In het jaarverslag zijn de resultaten van de berekening van de KPI-naleefgedrag opgenomen: het is een parameter die een indicatie geeft van de mate van naleving van de bedrijven. De resultaten geven gemiddeld een stijgende lijn te zien. Door de overgang van de uitvoering naar de omgevingsdiensten, waardoor in 2013 minder verdiepend toezicht is gehouden, en het gegeven dat de provincie voor veel minder bedrijven het bevoegd is, is nuancering van de resultaten in 2014 op zijn plaats. Kwaliteit Om als provincie aan de landelijk afgesproken kwaliteitscriteria te voldoen, moeten de afzonderlijke omgevingsdiensten hieraan voldoen voor de taken die door hen worden uitgevoerd. In 2014 is het Plan van aanpak vastgesteld, dat tot doel heeft om aan de kwaliteitscriteria te voldoen op het moment dat deze wettelijk worden verankerd. Zowel de omgevingsdiensten als de provincie zijn bezig ervoor te zorgen dat aan de criteria wordt voldaan. Overzicht klachten In het Jaarverslag Handhaving is een samenvatting gegeven van de klachten over overlast. Geur is al diverse jaren de belangrijkste bron van overlast. De zeven bedrijven waarover in 2014 meer dan 20 klachten zijn binnengekomen, zijn in het klachtenoverzicht vermeld. Daarbij is aangegeven wat de acties van het bedrijf en van de provincie zijn om de overlast in beeld te krijgen en te beperken. 1 Brzo: Besluit Risico s zware ongevallen 3

4 1 Inleiding 1.1 Algemeen Taken Via dit jaarverslag rapporteren wij over de activiteiten en resultaten van de handhavingstaken waarvoor GS bevoegd gezag zijn en die bij de zeven Gelderse omgevingsdiensten zijn belegd. Zij voeren sinds 1 april 2013 de Wabo-taken (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) uit op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving van de omgevingsvergunning. BRZOvergunningverlening en handhaving is daar onderdeel van. Ook het toezicht en handhaving op bodem- en vuurwerkactiviteiten voor de provincie wordt door de omgevingsdiensten uitgevoerd. Omgevingsdiensten In de omgevingsdiensten werken provincie en de deelnemende gemeenten samen om te zorgen voor een kwalitatief goede en efficiënte uitvoering van de (basis)taken. De provincie is samen met de betrokken gemeenten in de regio mede-eigenaar. Het minimale pakket van werkzaamheden van een omgevingsdienst is het basistakenpakket dat landelijk is afgesproken en op termijn wordt vastgelegd in de wet. Voor gemeenten zijn dat voornamelijk de milieutaken bij bedrijven. Het basistakenpakket van de provincie is breder dan dat van gemeenten en bevat ook de BRIKS-taken (bouwen, ruimtelijke ordening, reclame, in- en uitritten, kappen, slopen). Gelders stelsel Hoewel het Rijk een voorkeur heeft uitgesproken voor de vorming van omgevingsdiensten die qua gebied overlappen met de veiligheidsregio s (drie in Gelderland), heeft Gelderland gekozen voor kleinere omgevingsdiensten waarbij de taken in nabijheid van het gemeentelijke bestuur en de betrokken bedrijven worden uitgevoerd. Complexe en specialistische taken, waarvoor niet iedere omgevingsdienst de kennis en ervaring in huis kan hebben, zijn volgens vaste afspraken verdeeld over de omgevingsdiensten. Het stelsel van de gezamenlijke omgevingsdiensten is zo instaat om aan de ambities te voldoen die bij de vorming van de omgevingsdiensten zijn geformuleerd. Hierdoor zijn er verschillen per omgevingsdienst in de uit te voeren taken. Leeswijzer De samenwerking en de verdere organisatie van het werk zijn belangrijk geweest voor het behalen van de toezichtresultaten in In hoofdstuk 2 zijn resultaten van de prioritaire onderwerpen uiteengezet en wordt aangegeven welke stappen zijn gezet om de uitvoering verder te professionaliseren. In hoofdstuk 3 behandelt op het toezicht en de handhaving bij bedrijven en hoofdstuk 4 gaat in op de klachten die in 2014 zijn gemeld en hoe hiermee is omgegaan. Bij de verschillende onderwerpen is ingegaan op de realisatie van de kritische prestatie indicatoren (KPI s). In de laatste twee hoofdstukken is het toezicht bij de bodem- en vuurwerktaken toegelicht. 1.2 Veranderingen bevoegdheid Aantal bedrijven Vanaf 1 januari 2014 is de bevoegdheid bij een groot deel van de bedrijven waarvoor de provincie voorheen het bevoegd gezag was of een toezichthoudende en handhavende taak had, overgegaan naar de gemeenten. De provincie bleef het bevoegd gezag voor 142 bedrijven, de IPPC 2 en BRZObedrijven waarvoor zij voorheen ook het bevoegd gezag was. Dit zijn de meer complexe bedrijven. Deze ingrijpende bevoegdheidsverandering is onderdeel van de afspraken die zijn gemaakt tussen het Rijk, IPO (Interprovinciaal Overleg) en VNG (Vereniging Nederlandse gemeenten) via de zogenaamde package deal. Als er een landsdekkend beeld is van omgevingsdiensten (wat inmiddels het geval is) konden deze taken volledig over van de provincies naar gemeenten. De veranderingen in bevoegdheid en daarmee het aantal bedrijven waarvoor de provincie het bevoegd gezag is, hebben uiteraard invloed op de uitgevoerde werkzaamheden en resultaten. 2 IPPC: Integrated Pollution Prevention and Control 4

5 Risicocategorieën Het is onmogelijk en ongewenst om toe te zien op de uitvoering van alle regels. De provincie heeft in het handhavingsbeleid keuzes gemaakt op basis van een analyse van problemen en risico s. De bedrijven zijn op basis van de analyse branchegewijs ingedeeld in vier risicocategorieën. Bedrijven met een hoger risico krijgen meer prioriteit en aandacht dan de bedrijven in de laagste risicocategorie. De veranderingen in het bedrijvenbestand hebben uiteraard ook invloed op de verdeling van complexiteit van de bedrijven in het bedrijvenbestand, zoals in de onderstaande figuur is te zien. 120% Verdeling bedrijven in risico-categorieën 100% 80% 60% 40% Zeer hoog Hoog Gemiddeld Laag 20% 0% Het grootste deel van de bedrijven valt in 2014 in de categorieën met een hoog en zeer hoog risico. Hoewel na de bevoegdheidsveranderingen ongeveer een kwart van de bedrijven resteert, zijn er relatief meer toezichturen en meer specialistische uren nodig per bedrijf voor adequaat toezicht. 5

6 2 Prioriteiten 2.1 Realiseren handhavingsdoelen Naleving bevorderen Toezicht en handhaving dragen bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. De hoofddoelstelling van handhaving die in 2012 door de provincie is vastgesteld is: We zorgen voor een verantwoord niveau van toezicht en verbeteren het naleefgedrag. Naleving meten Om de mate van naleving te objectiveren is door de provincie een monitoringinstrument ontwikkeld: de KPI naleefgedrag. Deze wordt voor ieder bedrijf berekend uit tien verschillende onderliggende indicatoren zoals: de ernst van eventuele overtredingen die bij een reguliere controle zijn geconstateerd, of de overtreding binnen de hersteltermijn is opgeheven, of er een Last onder dwangsom (LOD) is opgelegd en of er een proces-verbaal is opgemaakt. Ook zachte indicatoren als de naleefkennis, naleefbereidheid, naleefcapabelheid en de kwaliteit van klachtafhandeling zijn onderdeel van de KPI. Deze laatste indicatoren geven inzicht in de oorzaak van het (verminderde) naleefgedrag. Voor de berekening worden de gegevens van de afgelopen 2 jaar meegenomen. Doelstelling De doelstellingen milieu voor 2016 die zijn vastgelegd in het Handhavingsbeleid (2012) voor toezicht en handhaving zijn: tenminste 85% van de bedrijven met zeer hoge prioriteit vertonen een goed naleefgedrag. tenminste 80% van de bedrijven met hoge prioriteit vertonen een goed naleefgedrag. tenminste 70% van de bedrijven met gemiddelde prioriteit vertonen een goed naleefgedrag. tenminste 60% van de bedrijven met lage prioriteit vertonen een goed naleefgedrag. Aanvullend is het streven dat het naleefgedrag van geen enkel bedrijf (ongeacht de prioriteitscategorie), een slecht naleefgedrag vertoont, zonder dat daarop een handhavingsactie is ingezet. Bedrijven met een goed naleefgedrag scoren groen, bedrijven met een slecht naleefgedrag scoren rood. Resultaat Met de overdracht naar de omgevingsdiensten en de veranderingen in de ondersteunende systemen is het lastiger om de KPI-naleefgedrag te berekenen. In 2013 kon daarom alleen een inschatting worden gemaakt van deze KPI. Dit jaar is de berekening wel uitgevoerd over de periode en het resultaat is in de onderstaande figuur te zien. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% KPI-naleefgedrag 2-jaarsperiode % 7% 4% 7% 5% 36% 18% 40% 47% 47% 64% 47% 49% 75% 55% laag gemiddeld hoog zeer hoog totaal rood oranje groen 6

7 In de hier volgende tabel is de score van de afgelopen jaren weergegeven. Enige relativering van de cijfers is nodig omdat het aantal bedrijven per prioriteringscategorie is gewijzigd en het toezicht in 2012 en 2013 minder constant is geweest door de overdracht van taken naar de omgevingsdiensten. Bedrijven scoren minder bij de KPI-naleefgedrag naarmate er meer handhaving nodig is geweest. Daarvoor moeten overtredingen wel zijn geconstateerd en de verschillende stappen in het handhavingsproces zijn doorlopen. Omdat de projecten waarmee een verdieping van het toezicht wordt bereikt in 2013 zijn vertraagd en medio 2014 pas goed op gang kwamen, kan het beeld in 2015 ongunstiger uitvallen. KPI naleefgedrag Norm % bedrijven dat groen scoort Bedrijven met lage prioriteit Bedrijven met gemiddelde prioriteit Bedrijven met hoge prioriteit Bedrijven met zeer hoge prioriteit 60% 70% 80% 85% 45% 43% 51% 57% 46% 40% 54% 52% 55% 56% 49% 55% niet berekend 64% 47% 49% 75% De doelstelling voor de bedrijven met een lage prioriteit is in 2014 gehaald. Met name bij deze categorie bedrijven speelt mee dat het aantal bedrijven in deze categorie zeer sterk is verminderd: in 2014 is in deze categorie 10% van de bedrijven overgebleven. Een deel van de bedrijven behoort tot de BRZO-bedrijven waar een intensief toezichtregime voor geldt. De bedrijven hebben (behoudens het externe veiligheidsaspect) verder een laag risico. De aandacht voor een goede naleving bij zowel de provincie als de bedrijven, zal hebben bijgedragen aan het goede resultaat. 2.2 Prioriteiten in het Werkplan 2014 De geplande toezicht- en handhavingsactiviteiten voor 2014 zijn in het Werkplan 2014 vastgelegd. Samen met de dienstverleningsovereenkomst (DVO) en de bijbehorende specificatie van provinciale producten en diensten en het handhavingsbeleid van de provincie, vormt dit het kader waarbinnen de omgevingsdiensten de taken uitvoeren. Het accent in 2014 voor toezicht en handhaving bij bedrijven was samengevat: zorgen voor een goede overdracht van de bevoegdheid van de provincie naar gemeenten; voldoen aan de landelijke kwaliteitscriteria; projectmatige aanpak van de benoemde thema s zoals inzicht in ruimtelijke ordenings- en bouwaspecten van bedrijven waarvoor de provincie bevoegd gezag is, energiebesparing bij Gelderse bedrijven, meten en registreren en inzicht in de emissies van stookinstallatie. Overdracht Omdat pas aan het eind van 2013 definitief duidelijk werd dat de bevoegdheidswijziging op 1 januari in zou gaan, was met de omgevingsdiensten en gemeenten afgesproken het Werkplan 2014 breed op te zetten, dus inclusief de activiteiten rond de bedrijven die in 2014 over zijn gegaan naar de gemeenten. In dit Jaarverslag wordt enkel over de activiteiten gerapporteerd waarvoor GS het bevoegd gezag is. In opdracht van de provincie is begin 2014 voor de overgangs-bedrijven een overdrachtsdocument opgesteld, waarin per bedrijf de stand van zaken rond vergunningverlening en handhaving is gegeven. Ook eventuele bijzondere omstandigheden zoals een complexe overlastsituatie zijn benoemd. De gemeenten kregen zo een goed beeld van de voor hen nieuwe bedrijven. Via deze momentopname werd eveneens duidelijk of er sprake was van een achterstandssituatie te tijde van de overdracht. Alle archiefdossierinformatie is voor 1 april 2014 overgedragen aan de gemeenten. Projecten In 2014 is door de omgevingsdiensten een inhaalslag gemaakt met de uitvoering van themagericht toezicht. In 2013 is daar vanwege de opstartfase van de omgevingsdiensten minder aandacht voor geweest dan was beoogd. Naast de reguliere controles wordt er periodiek aandacht besteed aan onderwerpen die extra aandacht nodig hebben. Dit kan zijn omdat bekend is dat er een 7

8 nalevingstekort is, maar ook omdat alleen via verdieping te achterhalen is of aan wet- en regelgeving wordt voldaan. Extra aandacht voor dit laatste is extra van belang door de vele wijzigingen in wet- en regelgeving binnen dit taakveld. 2.3 Uitvoering in het stelsel van omgevingsdiensten Binnen Gelderland zijn afspraken gemaakt over de verdeling van taken en specialistische werkzaamheden in het Gelderse stelsel van omgevingsdiensten. Zo worden taken in nabijheid uitgevoerd waar dat mogelijk is, en is er sprake van uitvoering van een (deel)taak door een specialistische OD als een omgevingsdienst de taak niet robuust (conform de kwaliteitseisen) kan uitvoeren. Het aantal bedrijven en het aantal vlieguren dat bij deze bedrijven kan worden gemaakt is daarbij bepalend. De Omgevingsdienst regio Nijmegen (ODRN) is één van de zes landelijke BRZO-omgevingsdiensten, waar het toezicht op de meest risicovolle bedrijven wordt uitgevoerd. Bij de BRZO-bedrijven worden alle Wabo-taken, dus ook de BRIKS-taken door de ODRN uitgevoerd. De ODRA voert het milieudeel van de toezichtstaak uit voor de omgevingsdiensten die daarvoor niet robuust zijn. In 2014 gold dit voor de ODdV voor alle complexe bedrijven en voor de ODNV en OVIJ voor de procesindustrie. Hieronder staat samengevat hoe de werkzaamheden in 2014 zijn verdeeld over de verschillende omgevingsdiensten. De stelseltaken staan vetgedrukt. Omgevingsdienst Aantal bedrijven in de regio Uitvoering HH milieu Taken/projecten 2014 ODA Project indirecte lozingen ODdV Coördinatie regie op het stelsel, waaronder kwaliteit ODNV Coördinatie boa s en BSB-m ODR Ketentoezicht Uitvoering coördinatie E-PRTR ODRA Toezicht complexe bedrijven Milieumetingen (waaronder projecten NOx en Bees/Bems) Project meten en registreren Project melden en registreren Toezicht Bodem Toezicht Vuurwerk Bezwaar- en beroepsprocedures ODRN BRZO-toezicht Project brandveiligheid opslagen OVIJ Portaal: afstemming handhavingspartners 1 niet robuust voor complexe handhaving 2 niet robuust voor complexe handhaving bij proces bedrijven, in 2014 wel voor afval en overig 2.4 Prestatie-indicatoren Het toezicht gebeurt volgens het Handhavingsbeleid van de provincie en het Werkplan Eén van de indicatoren om de uitvoering van het toezicht te volgen is de mate waarin de bedrijven volgens de vastgestelde frequentie zijn bezocht. In de onderstaande figuur zijn de gegevens van de afgelopen 5 jaar gepresenteerd. Opvallend is dat in 2014 meer dan de geplande controles zijn uitgevoerd, terwijl in 2013 het aantal controles net onder de norm lag. Hiervoor zijn 2 redenen aan te geven: in 2014 heeft strakke sturing op de taakuitvoering van de Omgevingsdiensten plaatsgevonden. Elk kwartaal is de voortgang gemonitord en dit heeft resulteert in het ruimschoots halen van de norm; een aantal projecten is pas in de tweede helft van 2014 gestart. De projectcontroles werden daardoor extra controles omdat de reguliere geplande controles in veel gevallen al waren uitgevoerd. 8

9 120% 100% 80% 60% 40% Resultaat Doel 20% 0% In bijlage 1 staat het resultatenoverzicht van de KPI s (Kritische prestatie Indicatoren), die als indicatoren worden gebruikt om te bepalen of het toezicht volgens de afspraken is uitgevoerd. Deze indicatoren worden in dit jaarverslag verder toegelicht in de paragrafen waar het onderwerp wordt behandeld. Het algemene beeld is dat er een duidelijke verbetering te zien is ten opzichte van de resultaten in Een belangrijk aandachtspunt is het meten van en de rapportage over de termijnen waarbinnen bijvoorbeeld de controlebrieven zijn verstuurd en hercontroles zijn uitgevoerd. Omdat deze indicatoren bij de meeste omgevingsdiensten handmatig moeten worden bijgehouden, zijn de gegevens hierover niet voldoende om een percentage te geven. Wel zijn er ten aanzien van de tijdigheid van het verzenden van brieven zijn verbeteringen te zien. 2.5 Kwaliteitscriteria handhaving Voldoen aan landelijke kwaliteitscriteria Onderdeel van de package deal tussen het Rijk, IPO en VNG zijn de Kwaliteitscriteria 2.1 die landelijk zijn ontwikkeld. Deze kwaliteitscriteria zijn voor de Gelderse omgevingsdiensten het uitgangspunt en zijn de basis onder de stelselafspraken. Via deze kwaliteitscriteria zijn voor vergunningverlening en handhaving eisen gesteld aan het proces, de inhoud en de kritieke massa (robuustheid). De eisen gelden voor het bevoegd gezag, maar omdat de omgevingsdiensten provinciale taken uitvoeren, ook voor de omgevingsdiensten. Deze kwaliteitscriteria zouden worden vastgelegd in de Wabo via het wetsvoorstel VTH (vergunning-verlening, toezicht en handhaving). GS hebben na overleg met de omgevingsdiensten in 2014 een plan van aanpak vastgesteld dat tot doel heeft om te voldoen aan de kwaliteitscriteria voordat deze wettelijk worden vastgelegd. Daarbij is onderscheid gemaakt in taken die door de provincie worden uitgewerkt zoals aanpassing van het handhavingsbeleid en taken die de omgevingsdiensten (gezamenlijk) uitwerken. De ODRN trekt de vergunningverleningsonderdelen en de ODRA de handhavingsonderdelen. Iedere omgevingsdienst heeft in 2013 een verbeterplan opgesteld waarin is aangegeven welke acties nog moeten worden uitgevoerd om aan de kwaliteitscriteria te kunnen voldoen. De omgevingsdiensten hebben in 2014 verder gewerkt aan de uitvoering van de verbeterplannen om tijdig aan de kwaliteitscriteria te kunnen voldoen. Waar zinvol zijn onderdelen gezamenlijk opgepakt. Naast het verbeteren van de kwaliteit is efficiëntieverhoging belangrijk. Uniformering van processen en systemen binnen een omgevingsdienst en binnen het stelsel zijn belangrijke randvoorwaarden om dit te bereiken. Hiervoor zijn in 2014 verdere stappen gezet. Wet VTH De commissie Wolfsen heeft in 2014 op verzoek van de VNG onderzoek gedaan naar de omgevingsdiensten en de toekomst van het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Naar het oordeel van de commissie moest het wetsvoorstel op een aantal punten worden aangepast, waaronder het niet tot in detail vastleggen van uniforme kwaliteitscriteria. 9

10 Hierop is het wetsvoorstel VTH aangepast. De kwaliteitscriteria worden niet landelijk vastgesteld, maar de bevoegde gezagen leggen deze zelf in een verordening vast. Voor de omgevingsdiensten moet per omgevingsdienst gezamenlijke kwaliteitscriteria worden vastgelegd voor het basistakenpakket. Landelijke Handhavingsstrategie In 2014 is de landelijke handhavingsstrategie vastgesteld in het Bestuurlijk Omgevingsberaad (Bob). Met deze sanctiestrategie wordt landelijk eenduidige afstemming tussen het bestuursrecht en strafrecht bereikt en een gelijke interventie van de bevoegde gezagen bij gelijke overtredingen. De strategie wordt in 2015 door de provincie opgenomen in het Handhavingsbeleid. Zo nodig worden onderdelen uitgewerkt om voldoende leidend te zijn voor de uitvoering. De provincie heeft alle gemeenten in Gelderland opgeroepen deze landelijke handhavingsstrategie vast te stellen. Binnen het Gelderse stelsel is afgesproken de ervaringen met het gebruik van de strategie uit te wisselen. 2.6 Organisatie van de uitvoering Opdrachtgeverschap Het anders organiseren van de uitvoering vergt heldere afspraken over programmering en afstemming, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Voor de inhoudelijke afstemming heeft iedere omgevingsdienst een accountmanager die het eerste aanspreekpunt is voor de provincie. Na het opstartjaar 2013 is in 2014 door de provincie veel aandacht besteed aan een adequate en tijdige uitvoering van het toezicht. Periodiek is er overleg met de gezamenlijke accountmanagers voor de provincie, waarbij gezamenlijke onderwerpen worden besproken. Het wekelijkse P-beraad van de gedeputeerde die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de Wabo-vergunningverlening en handhaving, wordt bijgewoond door in ieder geval één van de omgevingsdiensten, die de coördinatie met de andere diensten verzorgt. Zonodig schuiven deelnemers vanuit andere omgevingsdiensten aan. Iedere omgevingsdienst heeft ook een opdrachtgevers- of partneroverleg: daar bespreken de verschillende deelnemers in de omgevingsdienst de stand van zaken en gezamenlijke onderwerpen. Rol mede-eigenaar Het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur van de omgevingsdienst, waarin bestuurders van de deelnemende partijen participeren, zijn verantwoordelijk voor de aansturing van de omgevingsdienst als bedrijf. De provincie is via één van de gedeputeerde vertegenwoordigd in het algemeen bestuur. Daarnaast heeft de provincie zitting in het dagelijks bestuur van de ODRN en de ODRA. Er is sprake van rollenscheiding in de zin dat de gedeputeerde, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de provinciale Wabo-taak, geen zitting neemt in de besturen van de omgevingsdiensten vanuit de rol van mede-eigenaar. Kennis Voor toezicht is kennis van wet- en regelgeving en het kunnen toepassen in de praktijk essentieel. Het delen van kennis binnen de Gelderse omgevingsdiensten is een stelseltaak die door de OVIJ wordt uitgevoerd. De inzet is gericht op drie pijlers: het gebruiken van de bestaande kennisposities en kennisnetwerken; faciliteren van het op peil houden en op peil brengen van noodzakelijke kennis; kennisvraag en kennisaanbod koppelen rond omgevingsvraagstukken. Daartoe zijn diverse cursussen op allerlei vakgebieden georganiseerd. Waar mogelijk wordt daarbij gebruik gemaakt van de kennis die bij de omgevingsdiensten aanwezig is. Het kenniscentrum is ook nauw betrokken bij de landelijke organisatie van omgevingsdiensten via omgevingsdienst.nl. Portaal Het Portaal van de OVIJ is voor externe partijen en organisaties een eerste aanspreekpunt (het portaal) voor de (algemene) contacten en afspraken met de Gelderse omgevingsdiensten over samenwerking en uitwisseling van kennis en informatie. Met de komst van de omgevingsdiensten is ook afgesproken dat er één ingang komt voor het Openbaar ministerie (OM) en het Functioneel Parket 10

11 (FP) voor overleg en het maken van afspraken met de omgevingsdiensten. Dit is door de OVIJ georganiseerd. Samen met de provincie Overijssel en de Overijsselse omgevingsdiensten wordt periodiek tactisch overleg gevoerd met het FP en de Politie Oost-Nederland om tot een goede en praktische afstemming tussen bestuurs- en strafrecht te komen. In opdracht van het overleg is in 2014 gewerkt aan het Wabo Dreigingsbeeld Oost-Nederland. Het is een instrument voor het gezamenlijk benoemen van prioriteiten. Samengevat zijn de gezamenlijke prioriteiten: bodem; bio-vergisting; asbest; afvalbedrijven en afvaltransport. Deze benoemde thema s komen terug in het Programma Ketentoezicht van de Gelderse omgevingsdiensten. In het Programma Ketentoezicht wordt bij de aanpak van de gekozen (afval)ketens extra aandacht besteed aan de risico s bij de omgang met afval, zoals het omkatten van afvalstoffen, het buiten beeld houden van stromen of actoren, en het illegaal mengen van afvalstoffen. Consignatiedienst/piketdienst Buiten kantooruren zijn toezichthouders beschikbaar voor de afhandeling van calamiteiten, bedrijfsmeldingen en ongewone voorvallen. De omgevingsdiensten hebben dit georganiseerd, waar nodig door onderling afspraken te maken. Bij incidenten verzorgt primair de omgevingsdienst de communicatie met de omgeving. Wanneer het gaat om bestuurlijk relevante bedrijven vindt er overleg plaats met de provincie. Hierover zijn in 2014 nadere afspraken gemaakt, die zijn afgestemd met de betrokken toezichthouders. Bestuurlijke strafbeschikking milieu (BSBm) De directeuren van de omgevingsdiensten beschikken via de Wabo over de bevoegheid om het instrument bestuurlijke strafbeschikking toe te passen. De directeur kan een straf opleggen aan een overtreder op basis van het advies van een buitengewoon opsporingsambtenaar (boa). Deze specialistische taak is door de Gelderse omgevingsdiensten bij de ODNV belegd. De ODNV zorgt onder andere voor de feitelijke verwerking van de BSBm die door de boa s van de omgevingsdiensten worden uitgeschreven. Ze worden juridisch getoetst en daarna ingediend bij het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). De hiervoor benodigde overeenkomsten / mandatering zijn begin 2014 ondertekend. Landelijk gezien is het aantal opgemaakt BSBm zaken groeiende, maar zeker nog niet hoog te noemen. In 2014 zijn er door de Gelderse boa s 28 BSBm zaken bij de ODNV aangeleverd. Daarbij waren geen zaken voor handhavingstaken van de provincie die bij de omgevingsdiensten zijn belegd. Voor feiten die met een BSB-m worden afgedaan kan geen proces verbaal meer worden opgemaakt. Door de ODNV vond in 2014 periodiek afstemming met de partners plaats (OM/FP en politie), zijn boa-cursussen georganiseerd, boa-bijeenkomsten en zijn bij de omgevingsdiensten informatiebijeenkomsten gehouden over de praktische afstemming strafrecht-bestuursrecht. In 2014 is besloten een boa-pool op te zetten waarbij iedere (Gelderse) omgevingsdienst één boa levert. De boa zal ten minste 1/3 van zijn of haar tijd aan strafrecht gaan besteden. Dit is nodig om aan de kwaliteitscriteria 2.0 te kunnen voldoen. Omdat het opleggen van de BSBm onderdeel is van de Landelijke Handhavingsstrategie, zal het aantal BSBm zaken toenemen. Actueel bedrijvenbestand Het bedrijvenbestand van bedrijven waarvoor de provincie bevoegd is, is dynamisch van karakter. Veranderingen bij bedrijven en in wet- en regelgeving kunnen tot gevolg hebben dat het bevoegd gezag veranderd van provincie naar gemeente of omgekeerd. De Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) zorgt voor een actuele bedrijvenlijst van de provinciale bedrijven die minimaal twee keer per jaar wordt geactualiseerd. Dit gebeurt in overleg met de omgevingsdienst waar het bedrijf geografisch ligt. De juridische status is daarbij leidend. Een bedrijf dat bijvoorbeeld is gestopt met bepaalde activiteiten waardoor het geen IPPC-inrichting meer is, kan deze activiteiten weer oppakken zolang de vergunning daar ruimte voor biedt. In 2014 waren er fluctuaties in het bedrijvenbestand voor toezicht doordat bedrijven nog niet gestart waren, de activiteiten beperkt hadden of volledig zijn gestopt. Medio 2014 werd ook duidelijk dat de provincie voor 13 bedrijven extra het bevoegd gezag is. 11

12 IZIS en afbouwen verlengde kabels In 2014 is het zaaksysteem IZIS gestart. De Gelderse omgevingsdiensten slaan in dit zaaksysteem de documenten over de complexe bedrijven van de provincie en gemeenten centraal op. De informatie over de bedrijven waarvoor de provincie bevoegd gezag is, is hier naar overgeplaatst en wordt actueel gehouden door de Gelderse omgevingsdiensten. Dit overkoepelende zaaksysteem wordt beheerd door de ODRA en wordt door alle omgevingsdiensten gebruikt. Met deze stap kon per 1 januari 2015 het werken met de zogenaamde verlengde kabel in de provinciale systemen worden opgeheven. Met de omgevingsdiensten zijn nadere werkafspraken gemaakt over de overdracht van documenten (post, mail) naar de omgevingsdiensten. Archivering vindt plaats bij de omgevingsdiensten. Middelen De verandering van bevoegdheid heeft ook consequenties voor de beschikbare middelen. Door de verevening van gemeente- en provinciefonds is er een tekort ontstaan voor de uitvoering van de provinciale Wabo vergunningverlenings- en handhavingstaken. De Staten hebben extra middelen ter beschikking gesteld. Hiermee konden de geplande activiteiten met de kengetallen die de provincie hanteert worden gerealiseerd. 2.7 Juridische werkzaamheden Juridische kennis over handhavingsprocedures die essentieel is voor een effectieve handhaving, is bij alle omgevingsdiensten aanwezig. Wijzigingen in wet- en regelgeving en jurisprudentie worden direct vertaald naar de dagelijkse werkpraktijk. Onduidelijkheid over bevoegdheid De overgang van bevoegd gezag van GS naar B&W gaf in het begin van 2014 onduidelijkheid over de bevoegdheid voor handhavend optreden. Het ging over de handhavingsbesluiten die door GS waren genomen bij de bedrijven waarvoor per 1 januari 2014 de gemeenten bevoegd gezag zijn geworden, maar die nog waren geëffectueerd op 1 januari Door de staatssecretaris was aangegeven dat deze besluiten opnieuw zouden moeten worden genomen door het nieuwe bevoegd gezag, maar dit werd herzien. Uiteindelijk heeft de provinciale Commissie van Advies voor Bezwaarschriften en Klachten geoordeeld dat er geen sprake was van overgangsrecht en de handhavingsbesluiten inderdaad opnieuw genomen moesten worden door het nieuwe bevoegd gezag. In een aantal gevallen is door het bevoegd gezag een nieuw besluit genomen, waarmee de handhavingsprocedure is overgenomen. Bezwaar en beroep Advies rond bezwaar- en beroepsprocedures voor de provincie wordt alleen door de ODRA en de ODR uitgevoerd. Bij de ODR hebben ook de andere partners deze taak bij de omgevingsdienst belegd, zodat deze voldoende robuust is. De ODRA behandelt de procedures van de provincie voor alle andere omgevingsdiensten en voor alle BRZO-zaken. In het onderstaande overzicht is het aantal bezwaar- en beroepzaken op het gebied van handhaving aangegeven dat de afgelopen jaren is gestart. Gestarte bezwaar- en beroepzaken Bezwaar 2012 Bezwaar 2013 Bezwaar 2014 (Hoger) Beroep 2012 (Hoger) Beroep 2013 (Hoger) beroep 2014 Dwangsom Bestuursdwang Invordering (afwijzen) verzoek tot handhaving gedoogbeschikking

13 In bijlage 1 zijn ook de prestatie-indicatoren opgenomen rond Bezwaar & Beroep. De normen zijn in 2014 gehaald. Lopende procedures Bezwaar- en beroepsprocedures kunnen een lange doorlooptijd van enige jaren hebben. De lopende bezwaar-en beroepsprocedures op het gebied van handhaving (en vergunningverlening) worden ook door de ODRA behandeld. Zaken die in 2014 relatief veel tijd kostten zijn de afhandeling van een bezwaar- en beroepsprocedure rond een bedrijf waarbij de provincie al langer geen bevoegd gezag meer is en de afhandeling van een schadeclaim als gevolg van het toepassen van bestuursdwang. Juridische kwaliteit De ODRA heeft ook een taak bij het bewaken en verbeteren van de juridische kwaliteit. Op basis van de kennis en ervaringen bij bezwaar- en beroepsprocedures, worden ook adviezen gegeven aan de omgevingsdiensten over verbetering van primaire besluiten. Fouten kunnen zo worden voorkomen en goede voorbeelden verder verspreid. In 2014 zijn hiervoor stappen gezet, bijvoorbeeld via overleggen met omgevingsdiensten over de herstellus (het voor het aanpassen van een besluit voordat in een procedure uitspraak is gedaan) bij primaire besluiten. Daarnaast wordt periodiek een overzicht samengesteld van de lopende handhavingszaken bij alle omgevingsdiensten. Dit overzicht wordt in het portefeuilleoverleg met de gedeputeerde besproken. 13

14 3 Toezicht bij bedrijven Het toezicht en de handhaving van de milieutaken is verdeeld over de Gelderse omgevingsdiensten. Het milieutoezicht bij complexe bedrijven dat niet robuust kan worden uitgevoerd bij een omgevingsdienst, wordt door de ODRA uitgevoerd. De ODRN voert Wabo-breed het toezicht bij BRZO-bedrijven uit. 3.1 BRZO-toezicht Organisatie van het BRZO-toezicht Goed toezicht bij risicovolle bedrijven heeft landelijk prioriteit, zo ook in Gelderland. Er zijn in Nederland zes BRZO-RUD s geformeerd, waarvan de ODRN er één is. Het voert het toezicht uit binnen de provincies Gelderland en Overijssel bij de majeure risicobedrijven. Dat zijn de bedrijven die onder het BRZO vallen en de bedrijven in IPPC-categorie 4. Op deze laatste categorie bedrijven is het BRZO niet van toepassing. Naar aanleiding van de incidenten en onderzoeksrapporten rond Odfjell, Chemiepack en Moerdijk, zijn er diverse aanbevelingen gedaan om het BRZO-toezicht te verbeteren. Het doel is om landelijk te zorgen voor eenduidig en kwalitatief goed BRZO-toezicht. De opdracht aan de BRZOomgevingsdiensten is om de taken uit te voeren alsof er sprake is van één landelijke uitvoeringsorganisatie met bijvoorbeeld één handhavingsstrategie en onderling afgestemde werkwijzen. De betrokken partijen zijn de Inspectie Sociale Zaken & Werkgelegenheid (ISZW), de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), de veiligheidsregio s, het Openbaar Ministerie (OM) en de waterkwaliteitsbeheerders. De gevraagde inzet voor de uitvoering van het BRZO-toezicht is daarmee groter dan bij de start van de Gelderse omgevingsdiensten was voorzien. Voor de landelijke aanpak zijn middelen beschikbaar gesteld door het ministerie van IenM. De meeste projecten starten in In 2014 is gestart met (landelijke projecten) rond het uitvoeringsbeleid van handhaving zoals: het verbeteren van de inspectiemethodiek (NIM); het ontwikkelen van een nieuwe landelijke gemeenschappelijke inspectieruimte (GIR). Afstemming met bevoegd gezag Landelijke zijn er veel ontwikkelingen rond de aanpak van BRZO-bedrijven. Een goede afstemming hierover tussen de ODRN en de bevoegde gezagen in Gelderland is essentieel. In 2014 is zowel ambtelijk als bestuurlijk afstemmingsoverleg georganiseerd, zodat ook de signalen uit de regio Oost landelijk kunnen worden ingebracht. Met het OM en de ILT zijn (namens de bevoegde gezagen) concrete afspraken gemaakt over de uitwisseling van informatie. Uniforme risicoanalyse Een belangrijk onderdeel van een uniforme aanpak van bedrijven is een uniforme analyse van de risico s die zich kunnen voordoen bij de BRZO-bedrijven. De mogelijke effecten, gecombineerd met het naleefgedrag van bedrijven, geeft inzicht in de risico s. Daarmee is ook een meer uniforme aanpak van het toezicht mogelijk. Vooruitlopend op de landelijke handhavingsstrategie, is door de ODRN in 2014 een risicoanalyse opgesteld en uitgevoerd. Publicatie inspectieresultaten Om omwonenden meer inzicht te geven in de situatie van een BRZO-bedrijf, is landelijk afgesproken dat samenvattingen van de inspectieresultaten van BRZO-controles actief openbaar worden gemaakt. Dit dient uiteraard zorgvuldig te gebeuren en in 2014 zijn hier de voorbereidingen voor getroffen. De ODRN heeft in overleg met de provincie eind 2014 de eerste samenvattingen gepubliceerd. Inspecties De ODRN voert het toezicht uit bij 12 BRZO bedrijven en 3 bedrijven uit de RIE categorie 4 onder provinciale bevoegdheid, samen de majeure risicobedrijven. In 2014 zijn hiervoor 16 BRZO inspecties, 30 Wabo-inspecties en 10 inspecties bestaande bouw uitgevoerd. Daarnaast zijn er in deze categorie 2 Veiligheidsrapporten (VR), 2 Uitgangspunten Documenten (UPD) en 10 milieujaarrapporten (EPRTR) beoordeeld. 14

15 De resultaten van de afgelopen jaren staan in de onderstaande tabel. Het totale aantal BRZOinspecties lag met 94% iets lager dan gepland. Bij één van de bedrijven is in totaal 4 in plaats van de geplande 5 inspecties uitgevoerd. Omdat wel bij alle bedrijven BRZO-controles zijn uitgevoerd, is de norm (BRZO-inspectie van bedrijven) gehaald (100%). Activiteit Brzo-bedrijven worden geïnspecteerd RIE-cat 4 bedrijven waar onaangekondigd wordt geïnspecteerd op veiligheidsaspecten Inspectierapporten worden uiterlijk 8 weken na afloop van de inspectie verstuurd Doel 2014 Uitvoering 2011 Uitvoering 2012 Uitvoering 2013 Uitvoering % 100% 100% 100% 100% 60% n.v.t. n.v.t. 60% 58% 90% 91% 77% 77% 73% Vertragende factoren voor het tijdig verzenden van de inspectierapporten zijn enerzijds de afstemming binnen de inspectieteams, die bestaan uit ISZW, de Veiligheidsregio en de ODRN. Een belangrijke vertragende factor was ook het opstellen van de samenvatting die wordt gepubliceerd. De afstemming en implementatie van deze nieuwe werkwijze heeft extra tijd gekost. 3.2 Regulier toezicht Uitgevoerde controles bij bedrijven In 2014 is een inhaalslag gemaakt op het gebied van regulier toezicht en toezicht in het kader van projecten, zoals te zien is in de onderstaande tabel. In paragraaf 2.4 was al aangegeven dat het aantal controles dat bij bedrijven is uitgevoerd hoger is dan de beoogd norm. Dit omdat medio 2014 de uitvoering van verschillende projecten pas goed op gang kwam en ten behoeve van de projecten extra toezicht is uitgevoerd. Normaliter wordt de uitvoering van projecten zoveel mogelijk ingebed in het reguliere toezicht. Soort controle Aantal bedrijven (*) 521 (134) * 544 (214) * 542 (214)* 541(175) * 142 Controles (preventief en repressief) Gemiddeld aantal controles per bedrijf 2,1 1,9 1,2 1,4 2,2 % van geplande controles gerealiseerd 95% 94% 86% 87% 105% Voornemens Last onder dwangsom / bestuursdwang die van kracht zijn % voornemen ten opzichte van het aantal bedrijven 0,10 0,08 0,11 0,03 0,06 Beschikkingen Vigerende gedoogbeschikkingen op Niet vermeld Beoordelingen E-PRTR- Verslagen Klachten * ( ) het aantal bedrijven waarvoor de provincie Wabo-bevoegd gezag was in het verslagjaar 15

16 3.3 Milieumetingen Bureau Milieumetingen Bureau Milieumetingen is bij de ODRA ondergebracht. Het Bureau verricht metingen op het gebied van emissies naar lucht (toetsing aan vergunningsvoorschriften), geluid- en trillingen en luchtkwaliteit (fijn stof en stikstofdioxide) langs wegen. Dergelijke metingen worden ook uitgevoerd voor de andere omgevingsdiensten uit het Gelders stelsel, gemeenten, de provincie Overijssel en provincie Flevoland. Het doen van metingen is in veel gevallen een essentieel onderdeel van het toezicht, namelijk om te kunnen bepalen of aan (doel)voorschriften wordt voldaan. In situaties waarbij er veel klachten zijn, worden metingen ingezet om een beter beeld te krijgen van de situatie. Gezien de complexiteit van de inrichtingen waarvoor de provincie bevoegd gezag bleef, is de provincie nog steeds de belangrijkste opdrachtgever. In 2014 is er door Bureau Milieumetingen ook veel aandacht besteed aan het onder de aandacht brengen van de kennis en de mogelijkheden voor de gemeenten als bevoegd gezag. Metingen en adviezen In de onderstaande figuur is een overzicht gegeven van de uitgevoerde metingen en de adviezen die zijn gegeven in de afgelopen jaren. In 2014 zijn er evenals in 2013 meer projecten uitgevoerd dan in voorgaande jaren. Door het werkproces efficiënter uit te voeren worden al enige jaren op rij meer projecten uitgevoerd. Milieumetingen emissie lucht luchtkwaliteit geluid advies/ berekeningen monsterneming totaal Ook in 2014 is de vooraf geplande productie gerealiseerd. Activiteit Planning 2014 Uitgevoerd 2014 Emissiemetingen Geluidmetingen Monsternemingen Advisering/beoordeling Luchtkwaliteitsmetingen 3 5 Een belangrijke bijdrage van Bureau Milieumetingen blijft het beoordelen van meetrapporten door derden en advisering bij vergunningverlening en handhaving. Dit is van groot belang voor een kwalitatief goede uitvoering van vergunningverlening en handhaving. De bijdragen aan de verschillende prioritaire projecten in 2014, zoals het onderzoek naar emissies in het project Bees- Bems en indirecte lozingen, is in paragraaf 3.4 beschreven. 16

17 Kwaliteit Kwaliteit is al jaren een belangrijk gegeven voor Bureau Milieumetingen. Zij voldoet aan de kwaliteitseiseneisen uit NEN-EN-ISO/IEC en is door de Raad voor Accreditatie (RvA) geaccrediteerd. Het kwaliteitszorgsysteem moest in 2013 worden aangepast in verband met de verplaatsing naar de ODRA en wijzigingen in de norm. Na de positieve beoordeling in 2013 is het wederom gelukt om de afwijkingen weg te werken die tijdens de controlebezoeken van de RvA zijn geconstateerd. Bureau Milieumetingen heeft namens het IPO ook zitting in het Platform Kwaliteit Luchtmetingen (PKL) en levert het op die wijze een bijdrage in de verbetering van emissie- en luchtkwaliteitsmetingen binnen Nederland. Kritische prestatie indicatoren (KPI s) In bijlage 1 met de kritische prestatie-indicatoren zijn ook die van Bureau Milieumetingen opgenomen. KPI s waarop relatief minder is gescoord zijn de termijn waarbinnen concept-rapporten beschikbaar zijn (76% i.p.v. 90%) en de termijn waarbinnen definitieve rapporten verzonden zijn aan de inrichtinghouder. Lastig bij deze laatste KPI is, dat niet Bureau Milieumetingen maar de toezichthouder het definitieve rapport verzend en Bureau Milieumetingen daar niet altijd zicht op heeft. Hierover zijn nadere afspraken gemaakt met de omgevingsdiensten. Bureau Milieumetingen legt de hoogste prioriteit bij het uitvoeren van metingen. Voor de uitvoering van metingen is zij o.a. afhankelijk van bedrijven en burgers waarbij metingen worden uitgevoerd. Aan de tijdige conceptrapportage na binnenkomst van de analyseresultaten wordt ook veel aandacht besteed, wat blijkt uit de realisatie van 76%. 3.4 Resultaten projecten Algemeen In het Werkplan 2014 is aangegeven aan welke onderwerpen extra aandacht wordt gegeven tijdens het toezicht. Deze prioriteiten zijn projectmatig opgepakt. De omgevingsdienst die verantwoordelijk is voor de projectleiding stelt in overleg met de provincie het projectplan op en rapporteert over de resultaten. De uitvoering, die wordt begeleid door de projectleider, gebeurt meestal door de vaste toezichthouder bij het bedrijf. Belangrijke aandachtspunten zijn het vergroten van de kennis van de toezichthouder over het betreffende onderwerp en een gezamenlijke, uniforme aanpak door alle omgevingsdiensten. Wanneer er overtredingen worden geconstateerd, wordt opgetreden volgens de nalevingsstrategie. Melden en registreren (projectleiding ODRA) Bedrijven die bepaalde afvalstoffen mogen ontvangen en/of verwerken zijn verplicht de ontvangst van die afvalstoffen te melden bij het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen (LMA). Met de registratie wordt inzicht gekregen in de wijze waarop afvalstromen lopen en welke partijen daarbij betrokken zijn. De provincie is bevoegd gezag bij circa 96 bedrijven die meldingsplichtig zijn. In 2014 is gestart met het project dat in 2015 doorloopt. De projectdoelen zijn: vaststellen of de (bij de LMA) bekende meldingsplichtige bedrijven daadwerkelijk en in voldoende mate invulling geven aan de meldverplichtingen. Het gaat daarbij om het meldgedrag van de ontvangen afvalstoffen. kennis van betrokken toezichthouder op peil houden of brengen. In 2014 zijn 20 bedrijven onderzocht. Bij 45% zijn overtredingen geconstateerd van de regels uit het Besluit melden. Bij 30% zijn er overtredingen van de omgevingsvergunning geconstateerd. Overtredingen die worden gevonden zijn: ontvangen van afval dat het bedrijf niet mag ontvangen; de aanwezigheid van meer afval binnen de inrichting dan is toegestaan; het onjuiste gebruik van verwerkingscodes (een andere code dan waarvoor het bedrijf een vergunning heeft); het onjuist gebruik van de inzamelaarsregeling; het niet op tijd (binnen 4 weken) melden aan het LMA. 17

18 Energiebesparing bij het Midden- en Kleinbedrijf (projectleiding OVIJ) De provincie heeft in 2013 een verkenning uitgevoerd naar de mogelijke rol en inzet van de Gelderse omgevingsdiensten bij het benutten van energiebesparingspotentieel bij vooral gemeentelijke bedrijven. In 2014 en 2015 heeft de provincie extra budget beschikbaar om de omgevingsdiensten actief te ondersteunen op het gebied van energiebesparing. In 2014 is het project gestart om energiebesparing bij het MKB via vergunningverlening, toezicht en handhaving te stimuleren. Door de omgevingsdiensten zijn uitvoeringsplannen opgesteld waarin is aangegeven hoe energiebesparing via de VTH-taken wordt ingebed. De omgevingsdiensten hebben de toezichthouders opgeleid om het onderwerp bij bedrijven onder de aandacht te brengen (als dat al niet via bijvoorbeeld meerjarenafspraken energiebesparing gebeurt). Deze aanpak wordt in 2015 voortgezet en het aspect energie wordt in de reguliere werkzaamheden ingebed. Indirecte lozingen (projectleiding ODA) Het toezicht op indirecte lozingen is onderdeel van het milieupakket, maar neemt nog enigszins een aparte plaats in. Dit komt doordat de waterschappen nog ondersteuning bieden bij het toezicht op indirecte lozingen, omdat zij vóór 2009 hier verantwoordelijk voor waren en belang hebben bij naleving van de regels in verband met het goed functioneren van rioolwaterzuiveringsinstallaties. De ondersteuning verschilt per waterschap en daarmee ook per omgevingsdienst. Inzicht in het toezicht op indirecte lozingen en het opzetten van een uniform effectief en efficiënt toezicht voor de provincie was het doel van dit project. Uitgangspunt daarbij is dat zoveel mogelijk wordt samengewerkt met de waterschappen en de gemeentelijke rioolbeheerders. Projectdoelen De doel- en probleemstelling is uitgewerkt in de volgende projectdoelen: controleren van 50% van de bedrijven, waarbij prioriteit wordt gegeven aan bedrijven die nog niet zijn gecontroleerd door de waterschappen. Bedrijven met directe lozingen worden niet meegenomen; het vaststellen van de nulsituatie: de mate waarin de bedrijven op dit moment voldoen aan de eisen ten aanzien van indirecte lozingen; de dossiers van de bedrijven ten aanzien van indirecte lozingen op orde brengen; beperken van de kosten van analyse door visuele controle; samenwerken binnen het Gelderse stelsel o.b.v. opgedane ervaringen. De toezichthouders van de omgevingsdiensten hebben bij de controles ook aandacht besteed aan de vloeistofdichtheid van de rioleringstechnische- en zuiveringstechnische voorzieningen, omdat bij lekkage bodemverontreiniging kan plaatsvinden. Bij de voorbereiding van het toezicht is gebruik gemaakt van een risicoprofiel van activiteiten, wat een combinatie is van het toezichtprotocol van de provincie en de selectietool van het waterschap. Zo nodig is advies gevraagd bij het waterkennispunt over de indirecte lozing bij bedrijfsactiviteiten die van grote invloed kunnen zijn op de rioolwaterzuivering of het ontvangende oppervlaktewater. Ook zijn bij een aantal bedrijven monsters genomen door Bureau Milieumetingen. Zowel de resultaten van de controles van de toezichthouders van de omgevingsdienst als die van de waterschappen zijn meegenomen in de rapportage van het project. Een deel van de controles is gezamenlijk met de waterschappen uitgevoerd. Resultaten Er zijn 87 bedrijven bezocht door medewerkers van de omgevingsdiensten al dan niet gezamenlijk met toezichthouders van de waterschappen. Van deze controles is bij 21 bedrijven vastgesteld dat er overtredingen zijn van de voorschriften (uit de vergunning of uit het Activiteitenbesluit, waarbij acht ernstige overtredingen zijn vastgesteld. Ernstige overtredingen zijn bijvoorbeeld ruime overschrijdingen ( 25%) van concentraties en het niet toegankelijk zijn en slecht functioneren van zuiveringstechnische voorzieningen. Met de uitvoering van het project is de nulsituatie rond de mate van naleving vastgelegd. Via een visuele controle ontstaat inzicht in de indirecte lozingen. Monstername kan beperkt worden tot die situaties waarbij risico s aanwezig zijn en via de inspecties onvoldoende beeld wordt verkregen. 18

19 Aanbevelingen indirecte lozingen dienen een (integraal) onderdeel te zijn van bedrijfscontroles, waarbij er speciale aandacht moet zijn voor de (wat betreft indirecte lozingen) risicovolle bedrijven. De selectietool is richtinggevend; de (lozing)vergunningen zijn niet altijd aanwezig bij de omgevingsdienst c.q. gemakkelijk te vinden voor de toezichthouder. Het op orde brengen van de dossiers verdient extra aandacht; ook bij de overige bedrijven die nog niet zijn gecontroleerd de inhaalslag realiseren en via de DVO s zorgen voor uniformiteit in de aanpak; stringent toezicht houden op de vloeistofdichtheid van de rioleringen. Project brandveiligheid bij afvalsorteerinrichtingen (projectleiding ODRN) De afgelopen jaren is het regelmatig voorgekomen dat brand uitbrak bij een sorteerbedrijf voor afvalstoffen. Daarom is opdracht gegeven om een project uit te voeren met als doel: inzicht in de vraag of de bij de provincie gemelde incidenten een volledig beeld geven van situatie; inzicht in de oorzaken van het ontstaan van branden; inzicht in de wijze waarop de branche hiermee omgaat; inzicht in de maatregelen bij bedrijven om brand te voorkomen en effecten van brand tegen te gaan. Het onderzoek is in 2013 gestart en afgerond in Volgens de projectopzet is het onderzoek bij 40% van de afvalsorteerbedrijven uitgevoerd. Hoewel het aandeel van bedrijven waarvoor de provincie bevoegd gezag is, in 2014 is verminderd van 95 naar 34 bedrijven, is het project in 2014 vervolgd met de totale groep bedrijven, waarvoor dus deels de gemeente het bevoegd gezag was geworden. Door de grotere steekproef is het verkregen beeld betrouwbaarder. Door het provincieloket is de informatie over meldingen en incidenten van de afvalsorteerbedrijven in de periode 2009 tot en met augustus 2013 op een rij gezet. Tijdens de bedrijfscontroles is nagegaan of de bij het provincieloket gemelde incidenten overeenkwamen met wat het bedrijf heeft geregistreerd. Ook is bekeken of het bedrijf de incidenten heeft onderzocht en wat de resultaten daarvan zijn. Het blijkt dat de door de bedrijven geregistreerde branden in het algemeen ook bij het provincieloket worden gemeld. De gemelde incidenten geven dus een goed beeld van de hoeveelheid branden bij afvalsorteerbedrijven. De oorzaak van brand bij de afvalsorteerbedrijven is meestal broei in opgeslagen materialen, vonkvorming (bijvoorbeeld metaal op metaal), oververhitting of warmlopen apparatuur, kortsluiting in de elektrische installatie of roken of open vuur nabij brandbare materialen. Met name broei in het opgeslagen materiaal blijkt de belangrijkste oorzaak van branden bij afvalsorteerbedrijven te zijn. De afvalsorteerbedrijven in Gelderland zijn gevarieerd in zowel de grootte van de bedrijven als in de activiteiten die worden uitgevoerd. Zij zijn dan ook niet verenigd in één brancheorganisatie en daarom zijn vier brancheorganisaties benaderd om inzicht te krijgen in de vraag of de betrokken brancheorganisaties aandacht vragen bij de leden voor brandveiligheid van opgeslagen stoffen. Door de beperkte reactie vanuit de brancheorganisaties konden geen conclusies worden getrokken over de inzet en actie vanuit de brancheorganisaties op dit gebied. De gezamenlijke afvalbrancheorganisaties hebben wel een Arbocatalogus opgesteld, waarin het onderwerp broeibrand is opgenomen. Hieruit blijkt dat er enige aandacht is voor brandveiligheid. Bij afvalsorteerbedrijven komt inderdaad regelmatig brand voor. Dat wil echter niet zeggen dat de bedrijven de brandveiligheid slecht hebben geregeld. De onderzochte afvalsorteerbedrijven zijn zich over het algemeen goed bewust van brandveiligheid en hebben maatregelen genomen om brand te voorkomen en om brand (in eerste instantie) te bestrijden. Hierbij wel de kanttekening dat slechts beperkt is gekeken naar de constructieve brandveiligheid. NOx-emissie-eisen stookinstallaties (BEES/BEMS) (projectleiding ODRA) In 2014 is onder de coördinatie van de ODRA het project BEES 3 /BEMS 4 voor stookinstallaties uitgevoerd. Aan stookinstallaties worden eisen gesteld voor een optimaal verbrandingsresultaat van 3 BEES: besluit emissie-eisen stookinstallaties 4 BEMS: Besluit emissie-eisen middelgrote stookinstallaties 19

20 brandstoffen, met zo min mogelijk ongewenste emissies. Er zijn veel wijzigingen in de wetgeving en emissie-eisen aan stookinstallaties: het BEMS is in 2013 opgegaan in het Activiteitenbesluit ook het BEES A en B worden op termijn hierin opgenomen. De wijziging in de regelgeving heeft gevolgen voor 95% van de stookinstallaties in Nederland. Dit betekent, dat voor meerdere typen stookinstallaties de emissies strenger worden, waardoor in aanloop naar 1 januari 2017 maatregelen noodzakelijk zijn om te gaan voldoen aan de eisen. NOx-emissiehandel Het project is gestart omdat naast de wijziging in regelgeving, op 1 januari 2014 de NOx-handel is beëindigd. De handel in NOx-emissierechten werd in 2005 geïntroduceerd als onderdeel van het beleid tegen verzuring en grootschalige luchtverontreiniging. In Gelderland deden 28 bedrijven mee aan de NOx-emissiehandel, waarvan de provincie bij 20 het bevoegd gezag is. Het toezicht op de luchtemissies werd tot 1 januari 2014 uitgevoerd door de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa). Vanaf 1 januari 2014 is de provincie ook weer verantwoordelijk voor het toezicht op deze emissies. De bedrijven moeten nu voldoen aan de NOx-eis die in de vergunning is opgenomen óf de eis die uit het Activiteitenbesluit volgt. Ook gelden er overgangsregelingen. Door de beëindiging zijn de voorschriften in de huidige vergunning mogelijk onvolledig en dienen er maatwerkvoorschriften per bedrijf te worden opgesteld. Projectdoel Per bedrijf is vastgesteld welke NOx-eis er geldt of gaat gelden, zowel vanaf 1 januari 2014 als aan het einde van de overgangsperiode. Op basis van dossieronderzoek is bepaald: wat de huidige emissie-eis van de stookinstallatie is; of de installatie voldoet aan BBT(Beste Beschikbare Technieken) en aan het ontwerp BREFdocument voor grote stookinstallaties; wat de NOx-emissie-eis op basis van het overgangsrecht is; wat de consequenties voor de vergunning per bedrijf zijn, bijvoorbeeld of er maatwerkvoorschriften nodig zijn. Daarnaast zijn bij een groot deel van de stookinstallaties metingen uitgevoerd. Resultaten Uit de resultaten van metingen aan de stookinstallaties blijkt, dat drie stookinstallaties niet voldoen aan de huidige eisen. Met de invoering van de strengere NOx-eisen per 1 januari 2016 of 1 januari 2017 zullen er meer stookinstallaties niet voldoen aan de eisen. Uit de reacties van de bedrijven blijkt ook, dat nog niet ieder bedrijf is voorbereid op de aanstaande wijzigingen in regelgeving. Bij de inventarisatie van de bedrijven bleek het lastig te zijn om de beschikking te krijgen over de juiste documenten (vergunningen, rapporten van metingen). De toezichthouder is geïnformeerd over de toekomstige NOx-eisen en deze kan het bedrijf daarvan op de hoogte stellen. Voor de overige provinciale bedrijven met stookinstallaties, die niet onder de emissiehandel vielen, worden de consequenties van de wijzigingen van het BEMS en het Activiteitenbesluit in 2015 in beeld gebracht. Project bouwen en RO (projectleiding ODRA) Het inzicht van het bevoegd gezag in de ruimtelijke ordenings (RO)-, bouw- en brandveiligheidsaspecten bij bedrijven en het toezicht op deze onderwerpen is vaak onvoldoende. In navolging op het project dat in 2013 is uitgevoerd bij de BRZO-bedrijven, is in 2014 gestart met het onderzoek bij de overige bedrijven. De uitvoering is bij de meeste omgevingsdiensten later gestart dan gepland, zodat het project doorloopt en wordt afgerond in De reguliere afstemming tussen de toezichthouders van de BRIKS-taken en milieutaken is zeer divers. De werkafspraken zijn niet altijd helder en het kost veel moeite om de benodigde dossiers in handen te krijgen. Project meten en registreren (projectleiding ODRA) Jaarlijks worden EPRTR-verslagen door bedrijven die daartoe verplicht zijn aangeleverd. De ervaring leert dat veel bedrijven de aangeleverde cijfers voor emissies baseren op ruwe schattingen of meetresultaten uit het verleden. Door beter gebruik te maken van het meet- en registratiesysteem van het bedrijf kan de emissie beter worden berekend en wordt de betrouwbaarheid van de rapportage verbeterd. Dit is ook van belang omdat de emissiegegevens uit de EPRTR-verslagen gebruikt worden 20