Meetresultaten Luchtkwaliteit Curaçao 2018

Transcriptie

1 Meetresultaten Luchtkwaliteit Curaçao 2018 In opdracht van: Ministerie van Gezondheid, Milieu en Natuur Schottegatweg Oost 18 Willemstad Curaçao Amsterdam, Auteur: D. de Jonge LO team Luchtkwaliteit Postbus CE AMSTERDAM auteur D. de Jonge doc beoordeeld J. v.d. Laan projectnr en blz. Incl 10 bijlagen goedgekeurd H. Helmink

2 Aan de totstandkoming van deze rapportage werkten mee: Edgarick Jansen (Ministerie gezondheid, milieu en natuur Curaçao, operationeel beheer) Jair Goncalves (Ministerie gezondheid, milieu en natuur Curaçao, operationeel beheer) Jennes Meijdam (, onderhoud op de meetstations) Peter Koopman (, onderhoud op de meetstations) Jorrit van der Laan (, validatie en kwaliteitscontrole) Harald Helmink (, onderhoud op de meetstations en validatie) Dave de Jonge (, projectleiding, validatie en rapportage) GGD, Amsterdam, Nederland. Alle rechten voorbehouden. en/of de met haar gelieerde maatschappijen zijn niet aansprakelijk voor enige directe indirecte, bijkomstige of gevolgschade ontstaan door of bij het gebruik van de informatie of gegevens uit dit document, of door de onmogelijkheid die informatie of gegevens te gebruiken. De inhoud van dit rapport mag aan derden niet anders dan als één geheel worden ontsloten, voorzien van bovengenoemde aanduidingen met betrekking tot auteursrechten en aansprakelijkheid.

3 Inhoud Samenvatting 5 1 Inleiding Gerelateerde rapportages Meetstations 8 2 Methoden Meetmethoden Validatie meetresultaten Meetstrategie VOS Meetstrategie zware metalen Meetstrategie Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) 10 3 Resultaten Jaargemiddelde meetresultaten meetstation 800 Beth Chaim Jaargemiddelde meetresultaten meetstation 801 Kas Chikitu Jaargemiddelde meetresultaten meetstation 810 Julianadorp Grafieken SO 2, PM10 en TSP 2010 tot en met Pollutierozen 15 3

4 Bijlage 1: Meetresultaten automatische metingen Bijlage 2: Datacaptures Bijlage 3: De Accreditatie van de geldig voor Bijlage 4: Meetmethoden 27 Bijlage 5: Pollutierozen voor TSP en PM10 en PM Bijlage 6: Pollutierozen voor H 2 S (Kas Chikitu) Bijlage 7: Pollutierozen voor SO Bijlage 8: Meetresultaten zware metalen Bijlage 9: Meetresultaten Vluchtige Organische Stoffen (VOS) Bijlage 10: Meetresultaten PAK Bijlage 11: Normen uit Attachment F 40 4

5 Samenvatting De automatische metingen van SO 2, H 2 S, PM10, PM2.5 en TSP over het jaar 2018 op de meetstations Beth Chaim, Kas Chikitu en Julianadorp zijn in technische zin goed verlopen. In 2018 zijn ook nietautomatische metingen naar VOS, PAK en zware metalen verricht. In deze rapportage zijn alle meetresultaten over het jaar 2018 opgenomen. Tevens zijn over 2018 verschillende pollutierozen opgetekend. Alle gemeten concentraties voldoen over 2018 aan de lokale grenswaarden zoals genoemd in Attachment F uit Op meetstation Beth Chaim ligt het aantal daggemiddelden SO 2 >125 µg/m 3 met 4 boven het binnen de EU toegestane aantal van 3. Het jaargemiddelde gehalte benzeen ligt hier ook boven de EU grenswaarde. Op meetstation Kas Chikitu liggen de jaargemiddelde benzeen- en nikkelconcentraties boven de EU grenswaarde, ook wordt op Kas Chikitu 42 keer een daggemiddelde PM10 concentratie gemeten > 50 µg/m 3, dit is volgens de EU regels slechts 35 keer toegestaan. De EU grenswaarden zijn strikter dan die van Attachment F. In de EU zijn geen wettelijke grenswaarden voor TSP gedefinieerd. Wel worden onder andere eisen gesteld aan de concentraties PM10, PM2.5, benzeen, benzo(a)pyreen en enkele metalen zoals nikkel. In Attachment F zijn daar geen eisen voor opgenomen. Nagenoeg alle concentraties zijn in 2018 gedaald ten opzichte van voorgaande jaren. De grootste afname ten opzichte van 2017 is zichtbaar voor SO 2 ; op Beth Chaim 75% daling en op Kas Chikitu 58% daling. PM10 op meetstation Kas Chikitu is enkele procenten afgenomen. 5

6 1 Inleiding In dit rapport zijn de meetresultaten over het jaar 2018 nader uitgewerkt. De concentraties TSP, PM10, SO 2, H 2 S, VOS, zware metalen en PAK zijn gemeten in de buitenlucht op 3 meetstations in Curaçao. De meetlocaties zijn gelegen in de wijk Marchena (Kas Chikitu), ten westen dicht op het industriegebied Schottengat (Beth Chaim) en ten noordwesten van het industriegebied in Julianadorp. Op de meetlocatie Beth Chaim worden de hoogste concentraties verwacht vanuit het industriegebied. De metingen van dit meetstation, zeer dicht op de het industriegebied en op ongeveer 1 kilometer van de dichtstbijzijnde bewoning, zijn bedoeld om de grenswaarden uit attachment F voor de op het industriegebied gelegen ISLA raffinaderij te controleren. In attachment F zijn grenswaarden opgenomen voor verschillende stoffen waaronder TSP (Total Suspended Matter), SO 2 (zwaveldioxide) en Pb (lood). Het meetstation Kas Chikitu is gelegen in een woonwijk en is ingericht om de luchtkwaliteit nabij bewoning te monitoren. Omdat PM10 beter aansluit bij huidige Europese en Amerikaanse (EPA) grenswaarden voor fijnstof, wordt op Kas Chikitu geen TSP gemeten maar PM10. Meetstation Kas Chikitu is vanaf juni 2010 operationeel. Op Kas Chikitu is ook een automatische metingen van SO 2 en H 2 S (zwavelwaterstof) voorzien. Er werden in 2018 op Kas Chikitu ook metingen gedaan aan zware metalen, polycyclische aromaten (PAK s) en vluchtig organisch stoffen (VOS) waaronder benzeen. Meetstation Julianadorp is halverwege 2016 ingericht op een locatie met bewoning en scholen. Hier worden SO 2, PM10, PM2.5 en zware metalen gemeten. 6

7 1.1 Gerelateerde rapportages In de voorgaande jaren zijn eveneens (jaar)rapporten gemaakt over de luchtkwaliteit in Curaçao. Deze rapportage is het eerste rapport waarin er voor de drie meetstations gezamenlijk een jaarrapport is verschenen. De rapportages zijn terug te vinden op: De data van de metingen wordt uurlijks weergegeven via de link 7

8 1.2 Meetstations In 2010 is, in opdracht van de overheid op Curaçao, gestart met buitenluchtmetingen op twee meetstations; Beth Chaim en Kas Chikitu. In mei 2016 is gestart met metingen op de locatie Julianadorp. De locaties zijn in samenwerking met de overheid op Curaçao gekozen. In de onderstaande tabel 1 is aangegeven welke componenten worden gemeten. Tabel 1: gemeten componenten per station (in 2018) MEETSTATION TSP PM10 PM2.5 SO 2 H 2 S PAK Zware VOS metalen 800 Beth Chaim Q Q x,u 801 Kas Chikitu Q Q x x,u x,u x,u 810 Julianadorp Q Q Q x,u De met Q aangeduide verrichtingen voldoen aan de criteria van de NEN EN ISO/IEC 17025: De verrichting met x aangemerkt vallen niet onder deze accreditatie. De met u aangemerkte verrichtingen worden gedeeltelijk uitbesteed. Afbeelding 1 maakt de ligging van de meetstations ten opzichte van het industriegebied duidelijk. Afbeelding 1: De locaties van de meetstations op Curaçao. 1 De accreditatie is terug te vinden op ISO 17025, scope nr. L426 8

9 2 Methoden 2.1 Meetmethoden Met uitzondering van het meten van de concentratie H 2 S, PAK, zware metalen en VOS vallen de verrichtingen onder de scope van de EN/ISO/IEC 17025:2005 accreditatie van, scope L426. Deze scope is weergegeven in bijlage 3. De metingen van SO 2 zijn volgens de EU eisen gerapporteerd bij 20 C. In attachment F wordt verwezen naar EPA methoden die SO 2 concentraties rapporteren bij 25 C. Rapportage bij 20 C zoals in dit rapport opgegeven- geeft voor SO 2 een verschil van +1,7%. De (TEOM) PM10 en TSP concentraties in Kas Chikitu en Beth Chaim zijn wel volledig conform de EPA normen gerapporteerd. De PM10 en PM2.5 metingen (met de Met-one BAM) in Julianadorp zijn volgens EU norm gerapporteerd dus bij de actuele temperatuur en druk. De PM10 en PM2.5 metingen in Julianadorp met de Met-one BAM zijn in 2018 ongecorrigeerd opgenomen. De PM10 metingen zijn in 2018 op een dertigtal dagen gecontroleerd met PM10 LVS referentiemetingen (eveneens bij actuele temperatuur en druk). Hieruit volgt dat de PM10 metingen met de Met-one BAM ongecorrigeerd overeenkomen (zie bijlage 4 Meetmethoden ). In voorgaande jaren (2016 en 2017) is een correctie van 0,83* BAM toegepast. In het contract met de opdrachtgever 2 is overeengekomen om de metingen conform het EN/ISO/IEC 17025:2005 kwaliteitssysteem van de uit te voeren. 2.2 Validatie meetresultaten De meetresultaten van de automatische metingen (SO 2, H 2 S, TSP, PM10 en PM2.5) zijn gevalideerd volgens vaststaande criteria zoals vastgelegd in de kwaliteitsdocumentatie. Indien hieraan niet is voldaan volgt onmiddellijke afkeuring van het analyseresultaat. Uiteindelijk kan dit leiden tot afkeur van een berekend uur-, dag- of jaargemiddelde. In de bijlage 2 zijn het aantal goedgekeurde waarnemingen waarop het gemiddelde is gebaseerd weergegeven onder aantal uren en aantal dagen. Om te voldoen aan de criteria uit de Europese regelgeving moet voor de meeste componenten 90% van de tijd waarop een gemiddelde is gebaseerd, ook daadwerkelijk zijn gemeten. Voor de EPA (waarnaar in Attachment F wordt verwezen) gelden andere eisen. Voor SO 2 en PM10 moet volgens de EPA voor ieder kwartaal minimaal 75% valide uurdata beschikbaar zijn. Voor TSP zijn geen eisen (meer) geformuleerd. In bijlage 1 zijn de datacaptures voor alle componenten per kwartaal weergegeven. In bijlage 2 staan de datacaptures en de langste periode van uitval per station, per component weergegeven. 2 Samenwerkingsovereenkomst tussen het Land Curaçao en de GGD document

10 De SO 2 monitoren worden gecontroleerd met behulp van gecertificeerde gasflessen. Het certificaat is herleidbaar naar Primaire Referentie Materiaal (PRM). Op beide meetstations wordt gebruik gemaakt van een gecertificeerde SO 2 gasfles waarmee elk 97 ste uur (4 dagen en 1 uur) de monitor automatisch wordt gekalibreerd. Data voor TSP en PM10 tot 3 uur na filterwisseling en data lager dan -5 µg/m 3 wordt afgekeurd. Negatieve uurgemiddelden van de SO 2 en H 2 S meting worden beoordeeld door de valideur, afkeur of correctie kan volgen afhankelijk van de oorzaak van de afwijking. De minimum datacapture eis voor het berekenen van valide uurgemiddelden en van uur- naar daggemiddelde bedraagt 75%. 2.3 Meetstrategie VOS De metingen van VOS worden uitgevoerd met behulp van koolbadges. Deze koolbadges worden geanalyseerd op een 14-tal organische stoffen en geven gemiddelde concentraties over een langere periode (meestal een maand). In 2018 is gemeten op de meetlocaties Beth Chaim en Kas Chikitu. Enkele meetresultaten van de VOS metingen in 2018 zijn afgekeurd door onvolledigheden in de uitvoering. Door de doorlooptijd en logistieke achterstanden in Curaçao zijn de meetresultaten bekend tot en met 12 oktober. In 2019 worden deze metingen voortgezet. 2.4 Meetstrategie zware metalen De zware metalen metingen (30 verschillende metalen) worden uitgevoerd vanaf 2016 op de meetlocaties Kas Chikitu en Julianadorp. Om de dag wordt een PM10 monster verzameld en uiteindelijk worden telkens 4 filters gebundeld ( gepoold ) geanalyseerd. De filters worden na bemonstering gekoeld bewaard in een koelkast op de meetstations. Transport naar Nederland vindt plaats in een koelbox (gezamenlijk met de filters voor de PAK analyses) met daarin bevroren koelelementen. In de NEN-EN Standard method for the measurement of Pb, Cd, As and Ni in the PM10 fraction of suspendend particle matter zijn geen eisen opgenomen voor de temperatuur van de filters tijdens transport en opslag. Controle van de transport temperatuur is incidenteel uitgevoerd (zie paragraaf 2.5). Nadere details over meetmethoden van de zware metalen zijn opgenomen in bijlage 4 Meetmethoden. Deze metingen worden voortgezet in Meetstrategie Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) De PAK metingen (8 verschillende PAK s waaronder benzo(a)pyreen) zijn uitgevoerd vanaf januari 2016 op Kas Chikitu en vanaf mei 2016 in Julianadorp. In 2017 en 2018 alleen nog op de meetlocatie Kas Chikitu. Om de dag wordt een PM10 monster verzameld en als 4 filters gebundeld ( gepoold ) geanalyseerd. De filters worden na bemonstering gekoeld bewaard in een koelkast op de meetstations. Transport naar Nederland vindt plaats in een koelbox (gezamenlijk met de filters voor de zware metalen analyses) met daarin bevroren koelelementen. In de Europese meetstandaard NEN-EN Standard method for the measurement of the concentration of benzo(a)pyrene in ambient air zijn in paragraaf 9.4 eisen opgenomen voor de zowel de tijdsduur ( shall be extracted no later than 2 months after sampling ) als voor de opslagtemperatuur 10

11 ( temperature below 20ºC ). De verblijf- en sampletijden van de filters worden bijgehouden. Hieruit blijkt dat deze -door de afstand tussen Curaçao en Nederland- rond de 12 maanden ligt. De controles van de temperatuur tijdens het transport zijn in 2016 en 2017 uitgevoerd. Hieruit blijkt dat temperaturen tot 33ºC zijn bereikt. Daarmee wordt niet voldaan aan de eisen wat betreft tijdsduur en de opslagtemperatuur uit de NEN-EN meetstandaard. De gevolgen op de gemeten concentraties PAK zijn door deze afwijkingen waarschijnlijk minimaal, mede doordat de sample temparturen op gelijke temperatuur ligt. Nadere details over meetmethoden van de PAK staan opgenomen in bijlage 4 Meetmethoden. Deze metingen worden in 2019 voortgezet op meetstation Kas Chikitu. 3 Resultaten Conform de overeenkomst met de opdrachtgever zijn -met uitzondering van de metingen van de concentratie H 2 S, PAK, zware metalen en VOS- de verrichtingen onder de scope van de EN/ISO/IEC 17025:2005 accreditatie van, scope L426 uitgevoerd. Deze scope is weergegeven in bijlage 3. Interpretaties waaronder trendanalyses en de opgetekende pollutierozen vallen buiten deze scope. Alle gemeten concentraties voldoen over 2018 aan de lokale grenswaarden zoals genoemd in Attachment F uit Uit bijlage 1 en 2 blijkt dat alle datacaptures van de automatische metingen boven de door de EPA vereiste 75% liggen. Deze eis volgt uit de EPA standaard voor buitenluchtmetingen die in Attachment F genoemd staan voor de metingen; EPA, part 50 National primary and secondary ambient air quality standards De meetnauwkeurigheden en meetmethoden zijn weergegeven in bijlage 4 Meetmethoden. 3.1 Jaargemiddelde meetresultaten meetstation 800 Beth Chaim Tabel 2: Gemeten jaargemiddelde concentraties 800 Beth Chaim in µg/m 3. Stof Eenheid EU Att.F SO 2 Gem.[jaar] SO 2 Aantal uurgem.> SO 2 Aantal daggem.> SO 2 Max.[dag] SO 2 Aantal daggem.> TSP Gem.[jaar] TSP Aantal daggem.> Benzeen Gem.[jaar] 5-53 * 34 * 9 # * Steekproeven 11

12 # Benzeen metingen 2018 tot en met september. EU: Europese wettelijke grenswaarden (voor nikkel en BaP wettelijke richtwaarden). Att. F: Attachment F Proposed Regulations uit juli 1994 (paragraaf 6.3 opgenomen in bijlage 11). Uit tabel 2 blijkt dat op meetstation Beth Chaim het aantal daggemiddelden SO 2 >125 µg/m 3 met 4 boven het binnen de EU toegestane aantal van 3. Het jaargemiddelde gehalte benzeen ligt hier ook boven de EU grenswaarde. 12

13 3.2 Jaargemiddelde meetresultaten meetstation 801 Kas Chikitu Tabel 3: Gemeten jaargemiddelde concentraties 801 Kas Chikitu in µg/m 3, zware metalen 3 en BaP in ng/m 3 Stof Eenheid EU Att.F SO 2 Gem.[jaar] SO 2 Aantal uurgem.> SO 2 Aantal daggem.> SO 2 Max.[dag] SO 2 Aantal daggem.> PM10 Gem.[jaar] PM10 Aantal daggem.> H 2 S Gem.[jaar] Gem.[jaar] # Benzeen 5 - (steekproeven) Lood Gem.[jaar] ,6 4,2 3,6 # Nikkel Gem.[jaar] 20-35,0 36,7 28,0 # Vanadium Gem.[jaar] # Chroom Gem.[jaar] - - 2,3 3,8 5,4 # B(a)P Gem.[jaar] 1-0,067 0,058 0,045 # # Benzeen, B(a)P metingen en zware metalen (lood, nikkel, vanadium en chroom) gemiddelde op basis van meetgegevens tot oktober De laboratoriumblanco s zijn in mindering gebracht op de metalenconcentraties. Uit tabel 3 blijkt dat op meetstation Kas Chikitu de jaargemiddelde benzeen- en nikkelconcentraties boven de EU grenswaarde liggen. Ook wordt op Kas Chikitu 42 keer een daggemiddelde PM10 concentratie gemeten > 50 µg/m 3, dit is volgens de EU regels slechts 35 keer toegestaan. 13

14 3.3 Jaargemiddelde meetresultaten meetstation 810 Julianadorp Tabel 4: Gemeten jaargemiddelde concentraties 810 Julianadorp in µg/m 3, zware metalen en BaP in ng/m 3. Stof Eenheid EU Att.F * SO 2 Gem.[jaar] SO 2 Aantal uurgem.>350 SO 2 Aantal daggem.>125 SO 2 Max.[dag] SO 2 Aantal daggem.>365 PM10 Gem.[jaar] PM10 Aantal daggem.> PM2.5 Gem.[jaar] Benzeen Gem.[jaar] 0,3 0,4 5 - (steekproeven) Lood Gem.[jaar] ,0 0,9 1.1 # Nikkel Gem.[jaar] 20-4,0 3,5 2.7 # Vanadium Gem.[jaar] ,5 14,2 5,4 # Chroom Gem.[jaar] - - 2,2 3,2 4,5 # Gem.[jaar] 0,012 B(a)P 1 - (steekproeven) * metingen vanaf 21 mei 2016 # Metingen in 2018 van lood, nikkel, vanadium en chroom tot en met juli. De metalenconcentraties zijn in mindering gebracht met de laboratoriumblanco. 14

15 3.4 Grafieken SO 2, PM10 en TSP 2010 tot en met Afbeelding 2: Jaargemiddelde SO 2 Afbeelding 3: Jaargemiddelde PM10, PM2.5 en TSP. 3.5 Pollutierozen De gemiddelde concentraties zijn per windrichting weergegeven in zogenaamde pollutierozen. Deze pollutierozen zijn opgesteld met behulp van de windrichtinggegevens van de meteorologische sensor op meetstation Beth Chaim en die van Julianadorp. De pollutierozen zijn gebaseerd op de meetgegevens over heel 2018 en staan weergegeven in bijlage 5 tot en met 7. 15

16 Bijlage 1: Meetresultaten automatische metingen 2018 Meetstation : Beth Chaim Component : TSP Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde Databeschikbaarheid Kwartaal aantal uren: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 %: 98% 100% 97% 99% 97% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde grenswaarde aantal dagen GPU LAU max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R-028 Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

17 Meetstation : Beth Chaim Component : SO2 Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 Attachment F EU P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde grenswaarde Aantal uren met: Databeschikbaarheid Kwartaal c > grenswaarde (max 24 toegestaan) aantal uren: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 %: 97% 99% 95% 98% 94% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen Attachment F EU Aantal dagen met: Aantal dagen met: c > grenswaarde 365 c > grenswaarde 125 max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 0 (max 1 toegestaan) 4 (max 3 toegestaan) Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R SO2 Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

18 Meetstation : Kas Chikitu Component : PM10 Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde Databeschikbaarheid Kwartaal max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 aantal uren: %: 93% 99% 82% 99% 90% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen EU - grenswaarde Aantal dagen met: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 c > grenswaarde (maximaal 35 overschrijdingen per jaar toegestaan) Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R PM/H2S Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

19 Meetstation : Kas Chikitu Component : SO2 Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 Attachment F EU P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde grenswaarde Aantal uren met: Databeschikbaarheid Kwartaal c > grenswaarde (max 24 toegestaan) aantal uren: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 %: 96% 98% 96% 99% 90% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen Attachment F EU Aantal dagen met: Aantal dagen met: c > grenswaarde 365 c > grenswaarde 125 max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 0 (max 1 toegestaan) 1 (max 3 toegestaan) Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R SO2 Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

20 Meetstation : Kas Chikitu Component : H2S Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde Databeschikbaarheid Kwartaal aantal uren: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 %: 96% 98% 96% 99% 90% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen GPU LAU max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R PM/H2S Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

21 Meetstation : Julianadorp Component : PM10 - BAM1020 Factor 1.0 Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde Databeschikbaarheid Kwartaal max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 aantal uren: %: 93% 95% 87% 92% 99% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen EU - grenswaarde Aantal dagen met: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 c > grenswaarde (maximaal 35 overschrijdingen per jaar toegestaan) Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R PM/H2S Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

22 Meetstation : Julianadorp Component : PM2,5 - BAM1020 Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde Databeschikbaarheid Kwartaal max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 aantal uren: %: 89% 81% 84% 92% 99% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen EU - grenswaarde max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R PM2,5 Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

23 Meetstation : Julianadorp Component : SO2 Meetperiode : 2018 Percentielen en maxima op basis van uurgemiddelden in µg/m3 Attachment F EU P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde grenswaarde Aantal uren met: Databeschikbaarheid Kwartaal c > grenswaarde (max 24 toegestaan) aantal uren: max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 %: 98% 98% 95% 99% 99% (eis EPA >75%) Percentielen en maxima op basis van daggemiddelden in µg/m3 P 50 P 60 P 70 P 80 P 90 P 95 P 98 P 99,5 Jaargemiddelde aantal dagen Attachment F EU Aantal dagen met: Aantal dagen met: c > grenswaarde 365 c > grenswaarde 125 max 8 max 7 max 6 max 5 max 4 max 3 max 2 max 1 0 (max 1 toegestaan) 0 (max 3 toegestaan) Concentraties per windrichting in µg/m3 op basis van Meteo gegevens meetstation Beth Chaim WR Conc Aantal Daggemiddelde concentraties in µg/m Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Maandgemiddelde concentratie in µg/m3 R SO2 Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec

24 Bijlage 2: Datacaptures 2018 De eisen voor de datacaptures volgen uit de EPA standaard voor buitenluchtmetingen die in Attachment F genoemd staan voor de metingen; EPA, part 50 National primary and secondary ambient air quality standards. Om te voldoen aan de criteria uit de Europese regelgeving moet voor de meeste componenten 90% van de tijd waarop een gemiddelde is gebaseerd, ook daadwerkelijk zijn gemeten. Voor de EPA (waarnaar in Attachment F wordt verwezen) gelden andere eisen. Voor SO 2 en PM10 moet volgens de EPA voor ieder kwartaal minimaal 75% valide uurdata beschikbaar zijn. Voor TSP zijn geen eisen (meer) geformuleerd. In bijlage 1 zijn de datacaptures voor alle componenten per kwartaal weergegeven. Datacaptures in 2018 Meetstation Component [tijdseenheid] Datacapture [%] 800 Beth Chaim TSP [dag] 98 3 SO 2 [u] Kas Chikitu PM10 [dag] SO 2 [u] 96 6 H 2 S [u] Julianadorp PM10 [dag] 94 7 PM2.5 [dag] SO 2 [u] 98 3 Langste uitval [dag] 24

25 Bijlage 3: De Accreditatie van de GGD Amsterdam geldig voor 2018 In 2018 zijn voor deze rapportage de onderdelen 2, 3 en 8 van toepassing, (gemarkeerd met locatie C ). 25

26 26

27 Bijlage 4: Meetmethoden Gemiddelden De meetgegevens zijn op uurbasis geanalyseerd. De term n wordt gebruikt voor het aantal metingen. De term gem wordt gebruikt voor gemiddelde. Daggemiddelden worden berekend uit de uurgemiddelden. Om tot een daggemiddelde te komen zijn minimaal 18 uurgemiddelden vereist. Voor enkele componenten (waaronder SO 2 ) bestaan eveneens EPA aanwijzingen 3 voor het aanvullen van dagen waarop er minder dan 18 valide uurgemiddelden per dag zijn. Deze aanwijzingen zijn in de rapportage niet in acht genomen. Daarvoor zijn er twee redenen: uitval van data werd veroorzaakt door een defecte airconditioning, een defect aan de SO 2 monitor en onderhoud, daarna blijft er een beperkt aantal dagen over met minder dan 18 valide uurgemiddelden. De tweede reden is dat de tekst onduidelijk is over het wel of niet alsnog meenemen van deze berekende daggemiddelden in het jaargemiddelde. Maandgemiddelden worden berekend uit de daggemiddelden. Er zijn minimaal 23 daggemiddelden nodig om tot een maandgemiddelde te komen. Het toetsbare jaargemiddelde is voor de gasvormige componenten berekend uit de uurgemiddelden. Voor TSP is het toetsbare jaargemiddelde uit de daggemiddelden bepaald. In de databladen zijn zowel de jaargemiddelden die zijn bepaald uit de uurgemiddelden als die van de daggemiddelde weergegeven. Percentielen en maxima Of percentielen en maxima in de EU berekend mogen worden hangt af van de GPU. GPU = Grootste Periodieke Uitval: het grootste aantal dagen in een schuivende periode van 30 dagen waarop geen daggemiddelden beschikbaar zijn. Er worden geen percentielen of maxima berekend als de GPU groter dan 10 dagen is. Voor SO 2 geldt in Europa een andere norm, namelijk de LAU; Langste Aaneengesloten Uitval. Dit is het grootste aantal op elkaar volgende dagen, binnen de meetperiode, waarop geen daggemiddelden beschikbaar zijn. Voor SO 2 geldt een LAU van maximaal 5 in de winterperiode en 10 in de zomerperiode. Het p98 wil zeggen de 98 percentielwaarde van de op grootte gesorteerde (van laag naar hoog) gegevensreeks. De 98 percentielwaarde is de waarde van het getal op de gesorteerde getallen reeks welke hoort bij het 98/100 getal van die reeks. 3 National primary and secondary ambient air quality standards If fewer than 18 hourly averages are available, but the 24-hour average would exceed the level of the standard when zeros are substituted for the missing values, subject to the rounding rule of paragraph (b) of this section, then this shall be considered a valid 24-hour average. In this case, the 24-hour block average shall be computed as the sum of the available hourly averages divided by

28 Meetnauwkeurigheid en toegepaste apparatuur component Apparatuur en meetnorm PM1/TSP/PM10 TEOM 50 C Gelijkwaardig aan AS Zwaveldioxide Thermo 43/450i Conform ISO PM 10 en PM 2.5 Metone BAM 1020 Gelijkwaardig aan NEN-EN meetnauwkeurigheid bij GGD document jaarlimiet (95%BI) foutenbeschouwing ± 3,5%* rev1 ± 7,3% ** ± 11,7% (PM10, bij Europese daglimietwaarde) *) Weergegeven meetnauwkeurigheid is gebaseerd op de veldreproduceerbaarheid gemeten in 2013 te Curaçao met een TSP afscheider en berekend als percentage van de grenswaarde van 75 µg/m 3. **) Weergegeven meetnauwkeurigheid is gebaseerd op de foutenbeschouwing conform EN14212:2012 en is berekend als percentage van de jaargemiddelde grenswaarde van 80 µg/m 3. PM10 Equivalentie bepaling 2018 Regression 1.104y Regression (i=0) 0.988y N 30 n Outliers 0 n Outliers 0.0 % Mean CM µg/m3 Mean RM µg/m3 Number of RM > UAT 6 n Number of RM > LV 2 n REGRESSION RESULTS (RAW) Slope b significant Uncertainty of b Intercept a significant Uncertainty of a r^ Slope b forced through origin significant Uncertainty of b (forced) EQUIVALENCE TEST (RAW) Uncertainty of calibration µg/m3 Uncertainty of calibration (forced) µg/m3 Random term µg/m3 Additional uncertainty (optional) 0.00 µg/m3 Bias at LV µg/m3 Combined uncertainty µg/m3 Expanded relative uncertainty % pass Ref sampler uncertainty µg/m3 Limit value 50 µg/m3 28

29 CM PM10 (µg/m3) 125 Orthogonal regression Candidate vs. Reference Method RM PM10 (µg/m3) Meetmethode PAK en Zware metalen In de Nederlandse Regeling Beoordeling Luchtkwaliteit 2007 wordt voor de zware metalen lood, arseen, cadmium en nikkel metingen verwezen naar de EN 14902:2005. In deze rapportage zijn voor de zware metalen concentraties bepaald mét en zonder aftrek van de laboratoriumblanco waarden. Dit geeft voor een aantal metalen een significant verschil. Een laboratoriumblanco (welke maximaal tot 10% van de wettelijke grens- of advieswaarden mag zijn) is verplicht in de EN 14902:2005. In bijlage 4 zijn de laboratoriumblanco s vergeleken met de eisen. Hieruit blijkt dat aan de eisen wordt voldaan. De laboratoriumbepalingen van de metalen concentraties wordt voor deze rapportage door SGS Antwerpen uitgevoerd. SGS Antwerpen is niet geaccrediteerd volgens EN 14902:2005. SGS verwijst in de analyserapporten alleen naar haar meetmethode ICP-OES of ICP-MS na micro-golf geassisteerde zuurdigestie (SGS werkvoorschrift ECO/AV/IMA/007). Deze meetmethode is voor het ICP-MS gedeelte gelijk aan de EN 14902: In Nederland is er geen enkele organisatie voor de EN 14902:2005 geaccrediteerd voor wat betreft de analyse van metalen. In de Regeling Beoordeling Luchtkwaliteit 2007 wordt voor de PAK metingen verwezen naar de EN 15549:2008 of een gelijkwaardige methode. In deze meetstandaard wordt zowel de monsterneming als de laboratorium analyses beschreven. Voor PAK wordt de bemonstering uitgevoerd door GGD conform de in de EN 15549:2008 genoemde EN De laboratoriumanalyses worden door TNO uitgevoerd. 4 ICP-OES is ingezet voor de metalen Al, Ca, Fe, K, Mg, Na, P, Si, Sn en Zn. De overige metalen, waaronder Ni, Pb, As en Cd wordt conform de wetgeving de ICP-MS gebruikt. 29

30 De L026 RVA scope van TNO (onderdeel 4) verwijst naar ISO Inhoudelijk is deze methode gelijk aan de EN 15549:2008. In Nederland is geen enkele organisatie voor de EN geaccrediteerd. 30

31 Bijlage 5: Pollutierozen voor TSP en PM10 en PM

32 Bijlage 6: Pollutierozen voor H 2 S (Kas Chikitu)

33 Bijlage 7: Pollutierozen voor SO

34 Bijlage 8: Meetresultaten zware metalen Kas Chikitu. Voor 2018 is het gemiddelde weergegeven van de meetperiode jan okt Lab blanco veld blanco 2016 minus lab blanco 2017 minus lab blanco 2018 minus lab blanco Li ng/m Be ng/m Na µg/m Mg µg/m Al µg/m P µg/m <0.00 <0.00 <0.00 K µg/m Ca µg/m Ti ng/m V ng/m Cr ng/m Mn ng/m Fe µg/m Co ng/m Ni ng/m Cu ng/m Zn µg/m As ng/m Se ng/m Sr ng/m Y ng/m Mo ng/m Cd ng/m Sn µg/m Sb ng/m Ba ng/m Pt ng/m Tl ng/m Pb ng/m Si µg/m <0.00 <

35 810 Julianadorp: Voor 2016 is het gemiddelde van mei tot en met december. Voor 2018 van januari tot en met juli Lab blanco veld blanco 2016 minus lab blanco 2017 minus lab blanco 2018 minus lab blanco Li ng/m Be ng/m Na µg/m Mg µg/m Al µg/m P µg/m <0.00 <0.00 <0.00 K µg/m Ca µg/m Ti ng/m V ng/m Cr ng/m Mn ng/m Fe µg/m Co ng/m Ni ng/m Cu ng/m Zn µg/m As ng/m Se ng/m Sr ng/m Y ng/m Mo ng/m Cd ng/m Sn µg/m Sb ng/m Ba ng/m Pt ng/m Tl ng/m Pb ng/m Si µg/m <0.00 <