Samenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving in Stuurgroep Genk-Zuid 14 februari 2019

Transcriptie

1 Samenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving in Stuurgroep Genk-Zuid 14 februari MEETPLAATSEN De VMM meet de luchtkwaliteit in Genk-Zuid op verschillende meetplaatsen. Tabel 1 geeft informatie over: de ligging van de meetplaatsen; datum van opstart; de gemeten parameters. Tabel 1: Meetplaatsen in 2018 Code Adres Start Parameters GK05 De Koor, Genk 28/03/2006 Zware metalen in PM 10-stof GK06 Zinniastraat, Diepenbeek 10/07/ /10/2014 PM 10 PM 2,5 GK09 Sluis Langerlo, Genk 01/03/2009 BTEX GK11 E. Fabrylaan, Genk 01/09/ /10/2009 Zware metalen in PM 10-stof Hg GK18 Swinnenweyerweg, Genk 05/05/2003 Dioxines en PCB s GK29 Loskaaistraat 9, Genk 14/04/2009 Dioxines en PCB s GK32 Bethaniëstraat 74, Genk 01/01/2014 PAK De kaart (figuur 1) op pagina 2 toont de verschillende meetplaatsen in de regio Genk-Zuid in \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ 13/02/2019 1

2 Figuur 1: Meetplaatsen in Genk-Zuid in 2018 \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ 2 13/02/2019

3 2 METEO Figuur 2 toont de windrozen van 2017 en 2018 (januari september) en de 30-jarige referentie. Figuur 2: Windrozen van 2018 (januari september), 2017 en de referentie ( ) Tabel 2 geeft de verdeling van de windrichting per jaar tussen 2009 en 2018 (januari september). Tabel 2: Verdeling windrichting tussen 2009 en 2018 (januari september) Sector NO Sector ZO Sector ZW Sector NW % 16 % 41 % 20 % % 16 % 34 % 22 % % 17 % 46 % 16 % % 15 % 48 % 19 % % 13 % 41 % 18 % % 22 % 44 % 16 % % 15 % 46 % 20 % % 17 % 45 % 18 % % 16 % 49 % 21 % 2018 (jan sept.) 28 % 16 % 33 % 22 % Ref. ( ) 21 % 18 % 41 % 20 % In de eerste 9 maanden van 2018 (33 %) kwam de wind hoofdzakelijk uit zuidwestelijke richting. Het aandeel van de zuidwestenwind is in 2018 echter veel lager dan tijdens de 30-jarige referentieperiode (41 %). Daarnaast was in de eerste 9 maanden van 2018 het aandeel van de wind uit noordoostelijke sector (28 %) groot. Dit aandeel was 7 % hoger dan tijdens de referentieperiode. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ 13/02/2019 3

4 3 ZWARE METALEN IN PM10-STOF De bemonstering van zware metalen in PM10-stof wordt vanaf 2017 uitgevoerd met een Derenda (PNS 18T- DM) toestel. Verder worden vanaf de meetreeks 2017 de analyses volledig uitgevoerd volgens de Europese norm EN14902, waarbij de filters eerst opgelost worden via een microgolfontsluiting en nadien geanalyseerd worden met ICP-MS. 3.1 Resultaten Tabel 3 geeft de resultaten van zware metalen in fijn stof (PM 10) in Momenteel zijn de resultaten beschikbaar tot 30 september. In onderstaande tabel wordt gewerkt met een glijdend jaargemiddelde, waarbij het gemiddelde getoond wordt van de 365 voorgaande dagen. Hierdoor kan er een indicatieve toetsing uitgevoerd worden aan de Europese grens- en streefwaarden. De definitieve toetsing aan grens- en streefwaarden en de rapportering van overschrijdingen gebeurt op het einde van een kalenderjaar. Tabel 3: Zware metalen in fijn stof: glijdend gemiddelde in 2018 (ng/m³) (ng/m³) Lood (Pb) Zink (Zn) Koper (Cu) Nikkel (Ni) Arseen (As) Mangaan (Mn) Cadmium (Cd) Chroom (Cr) GK05: De Koor ,6 14 0,2 16 GK11: E.Fabrylaan ,7 47 0,5 46 EU-grenswaarde 500 EU-streefwaarde VLAREM- grenswaarde 30 WGO-advieswaarde WGO-kankerrisico 2,5 * 0,66 * * Bij een levenslange blootstelling aan een concentratie hoger dan WGO-advieswaarde is het extra risico op kanker groter dan 1 op 1 miljoen. In de beschouwde periode voldeden in de regio Genk de gemeten concentraties van: lood aan de Europese grenswaarde van 500 ng/m³; arseen aan de Europese streefwaarde van 6 ng/m³; cadmium aan de Europese streefwaarde en de WGO-advieswaarde van 5 ng/m³ en de VLAREM grenswaarde van 30 ng/m³; nikkel aan de Europese streefwaarde van 20 ng/m³; mangaan aan de WGO-advieswaarde van 150 ng/m³. Voor nikkel en arseen was er wel een overschrijding van het niveau voor een gezondheidskundig niet verwaarloosbaar 2 extra kankerrisico bij levenslange blootstelling op beide meetplaatsen: voor nikkel is dit niveau 2,5 ng/m³; voor arseen: 0,66 ng/m³. Dit kankerrisico werd gedefinieerd door de WGO. In vergelijking met de andere meetplaatsen in Vlaanderen meet de VMM de hoogste nikkel-, mangaan- en chroomconcentraties in Genk. De zinkconcentraties zijn verhoogd in vergelijking met de meetplaatsen in stedelijke omgeving. De lood-, koper-, arseen- en cadmiumconcentraties in Genk zijn vergelijkbaar met de gemeten concentraties op stedelijke meetplaatsen. 1 De meetgegevens van 2018 zijn nog niet eindgevalideerd. De eindvalidatie wordt uitgevoerd in het voorjaar 2019 als alle resultaten van 2018 beschikbaar zijn. 2 Gezondheidskundig verwaarloosbaar betekent dat het extra risico op kanker kleiner is dan 1 op 1 miljoen mensen. 4 13/02/2019

5 3.2 Trend Figuur 3 tot en met Figuur 5 toont de evolutie voor de nikkel-, chroom- en mangaanconcentraties in Genk. De staafdiagrammen tonen de jaargemiddelden; de lijndiagrammen geven het glijdend jaargemiddelde. Hierbij is elk punt in de grafiek het gemiddelde van de voorgaande 365 dagen. Voor 2018 is nog geen jaargemiddelde beschikbaar; hier tonen we het 9 maandelijks gemiddelde. Tussen 2008 en 2011 daalden de nikkelconcentraties op de meetplaats GK05. Vanaf 2012 bleven op deze meetplaats de jaargemiddelden voor nikkel stabiel. Tussen 2012 en 2016 was er een licht stijgende trend op de meetplaats GK11. In deze periode lag het jaargemiddelde voor nikkel onder de Europese streefwaarde, het glijdend jaargemiddelde steeg soms tot boven deze streefwaarde. In 2017 steeg het glijdend gemiddelde en het jaargemiddelde tot boven de Europese streefwaarde. In 2018 keerde de tendens en daalde het glijdend gemiddelde opnieuw tot onder deze streefwaarde. Deels is deze daling een gevolg van de gunstige meteo-omstandigheden met veel wind uit noordoostelijke richting. Figuur 3: Evolutie Ni-concentraties in Genk De jaargemiddelden van chroom fluctueren van jaar tot jaar, globaal gezien was er echter een dalende trend op beide meetplaatsen tot Tussen 2015 en 2017 werden op de meetplaats GK11 opnieuw hogere jaargemiddelden gemeten dan in In 2018 zette deze stijging zich om in een dalende trend. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ 13/02/2019 5

6 Figuur 4: Evolutie Cr-concentraties in Genk Figuur 5: Evolutie Mn-concentraties in Genk Ook voor mangaan was er op de meetplaats GK05 een dalende trend tussen 2006 en Vanaf 2012 bleven de gemiddelden op deze meetplaats stabiel. Op de meetplaats GK11 was er een sterke daling tussen 2011 en Vanaf 2015 mat de VMM opnieuw hogere mangaangemiddelden op deze meetplaats. In 2017 was er een sterke stijging van de mangaanconcentraties. Ook voor mangaan zette deze stijging zich in 2018 om in een dalende trend. 6 13/02/2019

7 Figuur 6 toont de evolutie van de nikkelconcentraties aan de hand van glijdende jaargemiddelden. Daarnaast toont de figuur ook het glijdend gemiddelde van de bedrijfsactiviteit. Figuur 6: nikkelconcentratie (ng/m³) in functie van bedrijfsactiviteit De totale productie daalde mede door de economische crisis sterk in Deze daling in productie gaf ook een daling van nikkelconcentraties in de omgevingslucht. De totale productie bleef tussen de tweede helft van 2010 en 2013 van dezelfde grootteorde. Toch zagen we een verdere daling van de nikkelconcentraties deels door een aantal saneringsmaatregelen van Aperam. Vanaf midden 2013 was er opnieuw een stijgende trend voor de productie. Ook de nikkelconcentraties stegen opnieuw in Vanaf 2014 schommelt de gemiddelde nikkelconcentratie rond de Europese streefwaarde op de dichtstbijzijnde meetplaats GK11. Eind 2017 lag het jaargemiddelde op deze meetplaats boven de streefwaarde voor nikkel, in 2017 was er een toename van de productie in de staalfabriek. In 2018 blijft de totale productie vergelijkbaar, de daling van de concentraties is deels een gevolg van de gunstige meteo-omstandigheden met veel noordoostenwind. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ 13/02/2019 7

8 4 KWIK (Hg) 3 De VMM is op 9 oktober 2009 met kwikmetingen gestart op de meetplaats GK11 in de E. Fabrylaan. Tabel 4 geeft de resultaten van deze metingen op basis van uurwaarden. Door technische problemen bij het vervangen van de monitor in de loop van 2018 zijn voorlopig enkel data tot en met februari beschikbaar. Tabel 4: Resultaten kwik op basis van uurwaarden ng/m³ (uurwaarden) WGOadvies waarde (janfeb) Genk Gemiddelde ,4 5,6 6,7 6,1 6,9 4,8 P P Max. uurwaarde De jaargemiddelden in Genk lagen in de periode ver onder de WGO-advieswaarde van ng/m³ als jaargemiddelde. Sinds de start van de metingen in 2009 was er een stijging van het jaargemiddelde. Geregeld kwamen er in de periode verhoogde piekwaarden voor. De hoogste uurwaarde mat de VMM in 2013 en bedroeg ng/m³. De hoogste uurwaarde in 2017 bedroeg 708 ng/m³. In de periode voerde de VMM ook metingen van Hg uit op een achtergrondlocatie (Houtem). De jaargemiddelden in Houtem in deze periode waren stabiel en veel lager (0,7 ng/m³) dan in Genk. De enige andere meetplaats waar kwik wordt gemeten in Vlaanderen is Tessenderlo. Dit is een industriële locatie met een eigen luchtkwaliteitsproblematiek. Ook in Tessenderlo meet de VMM verhoogde Hg-concentraties, het jaargemiddelde in Genk is een factor 3 lager dan in Tessenderlo. 5 FIJN STOF (PM10 EN PM2,5)³ De VMM meet fijn stof op de meetplaats GK06 in de Zinniastraat in Diepenbeek. Op 20 oktober 2014 werd het PM 10-meettoestel vervangen door een FIDAS-meettoestel dat zowel PM 10 als PM 2,5 meet. Tabel 5 toont de PM 2,5-resultaten tussen 2015 en 2018 en Tabel 6 toont de PM10-resultaten tussen 2013 en februari Voor de gegevens van 2018 is de eindvalidatie nog niet afgerond. Tabel 5: Resultaten (µg/m³) van PM 2,5 in de periode PM 2,5 Jaargemiddelde (µg/m³) Aantal dagen > 25 µg/m³ EU 25 Geen grenswaarde voor dagwaarden WGO (voor eindvalidatie) De meetgegevens van 2018 zijn nog niet eindgevalideerd. De eindvalidatie wordt uitgevoerd in het voorjaar 2019 als alle resultaten van 2018 beschikbaar zijn. 8 13/02/2019

9 Tabel 6: Resultaten (µg/m³) van PM 10 in de periode PM 10 Jaargemiddelde (µg/m³) Aantal dagen > 50 µg/m³ EU WGO (voor eindvalidatie) Tussen 2013 en 2017 waren er geen overschrijdingen van de Europese grenswaarden voor PM 10 en PM 2,5. De WGO-advieswaarde voor PM 10 (daggemiddelde) werd enkel in 2016 gehaald, in 2017 en 2018 werd deze opnieuw overschreden. De WGO-advieswaarden voor PM2,5 (jaargemiddelde en daggemiddelde) en PM 10 (jaargemiddelde) werden sinds de start van de metingen steeds overschreden. Het PM 10-jaargemiddelde in Genk lag in 2017 lager dan met het gemiddelde voor Vlaanderen (23 µg/m³). Het gemiddelde voor 2018 is nog niet gekend. Dit Vlaams gemiddelde wordt berekend door het gemiddelde te berekenen van een set van meetstations. Het PM 2,5-jaargemiddelde in Genk lag in 2017 lager dan het voorstedelijk gemiddelde voor Vlaanderen (14 µg/m³). 6 ORGANISCHE STOFFEN Depositie van dioxines en PCB s Er zijn geen Europese of internationale normen voor dioxine- en PCB-depositie. Het Europees Wetenschappelijk Comité voor menselijke voeding heeft in 2001 een advies uitgebracht over het aantal dioxines en dioxineachtige PCB s dat men wekelijks maximaal mag innemen. Dit bedraagt 14 pg TEQ per kg lichaamsgewicht per week. Deze dosis ligt binnen de toelaatbare dosis die de Wereld Gezondheidsorganisatie voorstelt (1 à 4 pg TEQ/(kg.dag)). De VMM heeft door de VITO een studie laten uitvoeren om te berekenen welke jaargemiddelde depositie overeenstemt met dit Europees advies van 14 pg TEQ/(kg.week) en definieerde zo een maandgemiddelde en jaargemiddelde drempelwaarde. Tabel 7 toont de drempelwaarden: Tabel 7: Drempelwaarden voor de deposities van dioxines en dioxineachtige PCB s Opname (EU) Toelaatbare dosis gedefineerd door EU Drempelwaarden jaargemiddelde depositie Luchtkwaliteit (VMM) Drempelwaarden maandgemiddelde depositie 14 pg TEQ/(kg.week) 8,2 pg TEQ/(m².dag) 21 pg TEQ/(m².dag) Waar agrarische gebieden woonzones Deze drempelwaarden gelden voor de som van dioxines en dioxineachtige PCB s. Ze zijn niet opgenomen in de wetgeving maar ze laten toe te beslissen welke regio s extra aandacht verdienen. 4 De meetgegevens van 2018 zijn nog niet eindgevalideerd. De eindvalidatie wordt uitgevoerd in het voorjaar 2019 als alle resultaten van 2018 beschikbaar zijn. \\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ 13/02/2019 9

10 Dioxines en PCB s worden vooral via de voeding opgenomen. Vandaar dat deze drempelwaarden enkel van toepassing zijn op meetplaatsen met een mogelijke impact op de voedselketen. Dit zijn meetplaatsen in agrarisch gebied en in de buurt van een woonzone. Dit betekent dat de resultaten van de meetplaats GK29 in de woonzone getoetst worden aan de drempelwaarde. De meetplaats GK18 ligt in een industriezone, deze resultaten toetst de VMM dus niet aan de drempelwaarden. Tabel 8 toont de maand- en jaargemiddelde depositie van de som van dioxines en PCB s van 2017 tot en met november 2018 voor de twee meetplaatsen in de regio Genk in de omgeving van Stelimet. Tabel 8: Dioxine en PCB-depositie van 2017 tot november 2018 pg TEQ/(m².dag) GK29 GK18 woonzone industriegebied Drempelwaarde maanddepositie 21 Drempelwaarde jaardepositie 8,2 Januari februari ,5 279 Maart april ,5 354 Juni juli Juli augustus Oktober november ,7 123 November december ,9 34 Gemiddelde 15,8 146 Januari februari ,9 99 Maart april 2018 Juni juli 2018 Augustus september 2018 Oktober november ,6 6,1 3,3 6, Er ontbreekt nog één resultaat voor 2018, waardoor we de jaargemiddelde depositie voor 2018 nog niet kunnen berekenen. De 3 nieuwe stalen van 2018 lagen onder de maandgemiddelde drempelwaarde. De resultaten van de meetplaats GK18 in de industriezone lagen beduidend hoger. Deze toetsen we niet aan de drempelwaarde omdat deze meetplaats in een industriezone ligt. Nabij andere schrootbedrijven meet de VMM soms ook hoge PCB-deposities. Toch kunnen we stellen dat de meetwaarden in het industriegebied van Genk herhaaldelijk tot de hoogste van het volledige meetnet behoren. De woonzone ligt in noordelijke richting, op een afstand van 800m van het industriegebied, waardoor we zelden hoge meetwaarden vaststellen in deze woonzone. Figuur 7 en 8 tonen de evolutie van depositie van PCB126 respectievelijk dioxines op de meetplaats GK18 in de industriezone en GK29 in de woonzone. We tonen hier de depositie van de meest toxische PCB-verbinding, PCB126, omdat de VMM deze verbinding al het langst meet. De bemonsteringsduur voor dioxine- en PCBdepositie is 1 maand. Vanaf 2009 wordt de depositie van dioxines en PCB126 in Genk over het algemeen zes maanden per jaar gemeten aan de hand van zes maandstalen. Deze zijn in principe uniform verdeeld over het jaar, dit betekent dat de ene maand wel bemonsterd wordt en de volgende maand niet. In de woonzone zijn de PCB-waarden veel lager dan in de industriezone. Sporadisch komen er hogere PCBwaarden voor die ervoor kunnen zorgen dat de maandgemiddelde drempelwaarde overschreden wordt. Dit was zo in juni-juli De keer daarvoor dateert van het voorjaar /02/2019

11 Figuur 7: Trend PCB126-maanddepositie op de industriële meetplaats GK18 (grijs) en de meetplaats in de woonzone GK29 (blauw) De dioxinedeposities in de industriezone zijn over het algemeen veel lager dan de deposities van PCB126. Uitzondering is het staal van maart-april 2013 met heel hoge deposities van dioxines en PCB. In de woonzone zijn de dioxinewaarden veel lager dan in de industriezone en is er weinig variatie tussen de meetwaarden. Figuur 8: Trend dioxine-maanddepositie op de industriële meetplaats GK18 (grijs) en de meetplaats in de woonzone GK29 (blauw) De PCB-waarden op de industriële meetplaats GK18 behoren tot de hoogste van het volledige meetnet. De kruiken staan naast Stelimet, op de terreinen van Aquafarm. Aquafarm heeft eind december 2018 haar activiteiten stopgezet. De VMM kwam overeen met de nieuwe eigenaar dat we de metingen voorlopig mogen blijven voortzetten. De VMM selecteerde daarom 2 nieuwe meetplaatsen op de terreinen van de Vlaamse Waterweg. Bedoeling is na te gaan welke locatie het meest geschikt is als vervangplaats van GK18. De metingen konden tot dusver nog niet van start gaan omdat door de renovatie van de brug het terrein niet toegankelijk was. Deze metingen 13/02/

12 werden opgestart op 7 februari Dan wordt er gedurende 3 opeenvolgende maanden simultaan gemeten op 4 meetplaatsen: GK18 in industriegebied, GK29 in woonzone en GK35 en GK36 in industriegebied. Ondertussen gaf de nieuwe eigenaar van het terrein Aquafarm aan dat de VMM er kan blijven meten, in principe tot Om meer info over de spreiding van de verontreiniging te krijgen worden de simultane metingen op die nieuwe meetposten voorlopig aangehouden. 6.2 Benzeen Tolueen Tabel 9 toont de resultaten van benzeen en tolueen van de meetplaats aan de sluis Langerlo (GK09) in de periode en de grens- en advieswaarden. Ook de meetresultaten voor 2018 zijn weergegeven. De eindvalidatie van deze gegevens is echter nog niet afgerond. Tabel 9: Normering en concentraties benzeen en tolueen tussen 2013 en 2018 (µg/m³) Benzeen gemiddelde op basis van uurwaarden Benzeen P98 op basis van dagwaarden Tolueen Maximale halfuurwaarde Tolueen Maximaal Weekgemiddelde EU-grenswaarde VLAREM-grenswaarde 50 WGO-advieswaarde ,4 1, , ,5 1, , ,5 1, , ,4 2, , ,3 1, , (voor eindvalidatie) 0,4 1, ,4 Voor benzeen voldeden de metingen aan: de Europese grenswaarde van 5 µg/m³ als jaargemiddelde; de VLAREM-grenswaarde van 50 µg/m³ voor de 98 percentiel waarde (P98). Voor benzeen bleef het gemiddelde en het 98ste percentiel (P98) in functie van de tijd van dezelfde grootteorde. Het jaargemiddelde voor benzeen in Genk was laag en lag in 2017 lager dan het virtueel gemiddelde voor Vlaanderen. Dit Vlaams gemiddelde wordt berekend op basis van passief bemonsterde meetwaarden op landelijke, stedelijke en voorstedelijke meetplaatsen. Voor tolueen werd de WGO-advieswaarde voor halfuurswaarden in 2017 twee maal overschreden. In 2018 lag de maximale halfuurconcentratie wel onder de WGO-advieswaarde. In Genk kwamen hoge piekwaarden van tolueen voor sinds de start van de metingen in Het maximaal gemeten weekgemiddelde lag veel lager dan de WGO-advieswaarde van 260 µg/m³. Voor tolueen was er sinds de start van de metingen, zowel voor het gemiddelde als voor de maximale halfuurwaarden, een daling in functie van de tijd. Sinds 2015 boog deze daling echter om en is er een stijgende trend die stabiliseerde in Het jaargemiddelde van tolueen in Genk (4,41 µg/m³) was sterk verhoogd ten opzichte van het jaargemiddelde op de andere industriële meetplaatsen in Vlaanderen. Bij deze vergelijking werd het meetstation R822 Antwerpen Polderdijkweg niet meegenomen, wegens specifieke industriële problematiek op die locatie /02/2019

13 6.3 PAK Momenteel zijn de voorlopige data tot juli 2018 beschikbaar. Het gemiddelde voor deze periode voor benzo(a)pyreen (BaP) bedraagt 0,10 ng/m 3. Dit is goed vergelijkbaar met het gemiddelde van het volledige Vlaamse meetnet (0,11 ng/m 3 ). Dit jaargemiddelde ligt ruim beneden de Europese streefwaarde van 1 ng/m 3. Tabel 10 toont de jaargemiddelden van BaP in de periode Tabel 10: Jaargemiddelden benzo(a)pyreen in Genk in de periode (ng/m³) (ng/m³) Benzo(a)pyreen EU-streefwaarde , , , , (jan-jul) 0,11 Figuur 9 toont een vergelijking tussen de gemeten concentraties in Genk (meetpost GK32 in de Bethaniëstraat) en de mediaan van het meetnet. Beiden hebben een sterk vergelijkbaar verloop. Dit geeft aan dat de meetplaats in Genk eerder de typische regionale fluctuaties weergeeft in Vlaanderen. Ter hoogte van de meetplaats is er dus geen indicatie van een belangrijke PAK-bron. Dit jaargemiddelde gaat wel nog steeds gepaard met een gezondheidsrisico volgens de WGO. Indien het jaargemiddelde in Genk constant zou blijven in de tijd, betekent dit bij levenslange blootstelling een extra risico op kanker van 1 op inwoners. Omdat de concentraties tijdens de wintermaanden altijd hoger liggen zal het definitieve jaargemiddelde en bijhorende risico wellicht iets hoger uitvallen dan deze tussentijdse cijfers. Figuur 9: Jaarverloop van de benzo(a)pyreenconcentratie in Genk versus de mediaan van het PAK-meetnet 1,4 1,2 benzo(a)pyreen (ng/m3) 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 01/01/ /02/ /03/ /04/ /05/ /06/ /07/2018 Genk mediaan VMM meetnet 13/02/

14 7 MEETPROGRAMMA 2019 Voor zware metalen, kwik, PAK en BTEX zijn er geen wijzigingen in het meetprogramma. Voor fijn stof zal er in 2019 nog een tweede meetplaats opgestart worden in de E. Fabrylaan. Voor dioxines en PCB s zullen er gedurende 3 meetperioden op 2 extra meetplaatsen uitgevoerd worden. 8 BESLUIT Zware metalen in PM 10-stof In Genk mat de VMM in 2018 verhoogde nikkel-, chroom- en mangaanconcentraties; de stijgende trend van 2017 keerde in 2018 om naar een dalende trend. Voor nikkel daalde, op de meetplaats GK11, het glijdend jaargemiddelde opnieuw tot onder de Europese streefwaarde. De jaargemiddelden voor lood, cadmium en arseen lagen onder de Europese grens- of streefwaarden. Kwik (Hg) Het gemiddelde in Genk-Zuid ligt ver onder de WGO-advieswaarde van ng/m³. Wel was het gemiddelde sinds de start van de metingen verhoogd ten opzichte van de achtergrondlocatie in Houtem. Verder is er een stijging van de concentratie in Genk-Zuid sinds de start van de metingen tot Af en toe worden kortstondige, verhoogde concentraties gemeten. Fijn stof (PM 10 en PM 2,5) Sinds de start van de metingen respecteerden de gemeten waarden voor PM 10 en PM 2,5 de Europese grenswaarden. De WGO-dagadvieswaarde voor PM 10 werd in 2016 voor de eerste keer gerespecteerd. In 2017 en 2018 zijn er echter opnieuw meer overschrijdingen dan toegestaan voor deze WGO-advieswaarde. De overige WGO-advieswaarden voor PM 10 en PM 2,5 werden ook overschreden. Organische stoffen Dioxines en PCB s In 2018 lagen de maandgemiddelden van de vijf beschikbare meetperioden onder de drempelwaarde. De hoogste waarden van dioxines en PCB s worden evenwel gemeten op de meetplaats in de industriezone. Dit verschil kan tot meer dan het 100-voudige bedragen. Deze resultaten worden niet getoetst aan de drempelwaarden omdat deze meetplaats in een industriezone ligt. De VMM wil blijven meten zowel in de woonzone als in de industriezone. Van februari tot mei gebeuren er metingen op 2 extra meetplaatsen in het industriegebied. Dit betekent dat er gedurende 3 meetperiodes simultane metingen op 4 plaatsen zullen gebeuren. Aanleiding was het ter discussie staan van de bestaande meetplaats in industriegebied. Ondertussen kreeg de VMM de toestemming om er toch te blijven meten. Benzeen en tolueen De WGO-halfuuradvieswaarde voor tolueen werd in 2018 niet overschreden. Ook de WGOweekadvieswaarde werd gerespecteerd. Er was in de periode een dalende trend in de gemiddelde tolueenconcentraties, deze daling buigt sinds 2015 om in een stijgende trend die stabiliseerde in Voor benzeen werden de Europese grenswaarde en VLAREM grenswaarde gerespecteerd. Bij vergelijking met andere meetplaatsen in Vlaanderen blijkt dat voor benzeen de concentratie in Genk bij de laagste meetwaarden in Vlaanderen hoort en de tolueenconcentratie bij de hoogste in Vlaanderen. PAK s Het jaargemiddelde van benzo(a)pyreen blijft ruim beneden de Europese streefwaarde van 1 ng/m 3. De concentraties in Genk en de mediaan van het meetnet vertonen een sterk vergelijkbaar verloop. Dit geeft aan dat de meetplaats in Genk eerder de typische regionale fluctuaties weergeeft in Vlaanderen. Dit jaargemiddelde gaat wel nog steeds gepaard met een gezondheidsrisico. Indien het voorlopige jaargemiddelde in Genk constant zou blijven in de tijd, betekent dit bij levenslange blootstelling een extra risico op kanker van 1 op inwoners. Omdat de concentraties tijdens de wintermaanden altijd hoger 14 13/02/2019

15 liggen, kan het definitieve jaargemiddelde en bijhorende risico wellicht iets hoger uitvallen dan deze tussentijdse cijfers. Tabel 11 geeft een indicatieve toetsing van de VMM-meetresultaten in 2018 aan de Europese en Vlaamse grens- en streef- en drempelwaarden en de WGO-advieswaarden. Tabel 11: Toetsing van de VMM-meetresultaten aan Europese en Vlaamse grens- en streefwaarden en WGO-advieswaarden 2018 Europa Vlaanderen WGO Zware metalen in PM 10-stof Pb Dioxines en PCB s As Cd Ni (woonzone) PAK BaP Automatische metingen (2018 voor eindvalidatie) PM 10 PM 2,5 Benzeen Tolueen : grens-, streef- of advieswaarde gehaald : grens-, streef- of advieswaarde niet gehaald : extra kankerrisico groter dan 1 op 1 miljoen inwoners bij een levenslange blootstelling aan deze concentratie. 13/02/