MIRA 2011 VERSPREIDING VAN ZWARE METALEN. Emissie van zware metalen naar lucht.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "MIRA 2011 VERSPREIDING VAN ZWARE METALEN. Emissie van zware metalen naar lucht."

Linda van der Woude
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 MIRA 211 VERPREIDING VAN ZWARE METALEN Emissie van zware metalen naar lucht P index emissie lucht (1995=1) * doel 21 * voorlopige cijfers Doel (niet) gehaald voor helft metalen Alle emissies van zware metalen naar de lucht zijn sinds 1995 gedaald. In het midden van de jaren 2 leken die emissies enigszins te stagneren. In 28 en 29 daalden de emissies van de meeste metalen opnieuw. De financieel-economische crisis was hier wellicht niet vreemd aan. De emissies van en daalden verder in 21, maar de overige metalen vertoonden een stijging onder invloed van de aantrekkende economie. Het MINA-plan 3+ (28-21) stelde als doel voor 21 een reductie voorop van 7 % ten opzichte van De voorlopige cijfers voor 21 geven aan dat die doelstelling wel gehaald werd voor,, en, maar niet voor,, en. Koper is daarbij het meest problematisch. De transportsector heeft, vooral via de slijtage van remmen, veruit het grootste aandeel in de emissies. Net zoals de emissies van de meeste andere zware metalen door transport, zijn de emissies niet gedaald over de periode Enkel de emissies van door transport daalden wel. In de periode 2-29 zijn de emissies van de industrie en de energiesector sterk gedaald, maar voor de meeste metalen zette die trend zich niet door in emissies 21* (%) huishoudens industrie energie landbouw transport handel & diensten

2 MIRA 211 Verspreiding van zware metalen Zware metalen in lucht As (ng/m³) Cd (ng/m³) Ni (ng/m³) Hoboken Beerse Gentse Kanaalzone Pb (ng/m³) Genk Gentse agglomeratie Antwerpse agglomeratie Koksijde (achtergrond) grenswaarde streefwaarde Grenswaarden overal gerespecteerd, enkele lokale overschrijdingen van toekomstige Europese streefwaarden De aanwezigheid van zware metalen in de lucht kan nadelig zijn voor de gezondheid. Vandaar dat VMM de concentraties al meerdere jaren opvolgt. Daarbij gaat de meeste aandacht naar plaatsen waar problemen kunnen opduiken. Zo zijn de meetposten in Hoboken, Beerse en Genk gelegen in de buurt van (non-)ferrobedrijven. De figuren zijn gebaseerd op metingen in PM1-stof en op de meetpost met de hoogste concentraties en een volledige tijdreeks. Lang niet alle inwoners van een gemeente worden dus blootgesteld aan de hier gepresenteerde waarden. Tussen 23 en 21 evolueerden de concentraties van zware metalen in de lucht op de meeste meetposten gunstig. Er is dus een algemene verbetering van de luchtkwaliteit, vooral als gevolg van emissie-reducerende maatregelen. De Europese grenswaarde voor en de Vlaamse grenswaarde voor werden in 21 overal gerespecteerd. De Europese streefwaarden voor, en treden in werking op 31 december 212. In 21 waren er nog overschrijdingen van die streefwaarden voor op alle meetposten in Hoboken, voor in Beerse en voor in Genk. Problemen met zware metalen in de lucht blijven beperkt tot lokale gebieden in de windafwaartse sector van de betrokken bedrijven. Het aantal inwoners blootgesteld aan concentraties boven de streefwaarden werd voor 21 modelmatig ingeschat op ongeveer: 2 6 inwoners in Hoboken blootgesteld aan te hoge concentraties; 4 inwoners in Genk blootgesteld aan te hoge concentraties; 8 inwoners in Beerse blootgesteld aan te hoge concentraties. Of de streefwaarden in 212 wel overal gehaald zullen worden, zal afhangen van het resultaat van de aanpak van de diffuse bronnen en de saneringswerken in en rondom de betrokken bedrijven.

3 MIRA 211 Verspreiding van zware metalen Zware metalen in oppervlaktewater index concentratie (2=1) Cijfers in de figuur zijn voortschrijdende gemiddelde totale concentraties waarbij de waarde voor jaar x het gemiddelde is van x-1, x, x+1. Concentraties worden relatief uitgedrukt ten opzichte van de waarde voor 2. terke daling gemiddelde concentraties voor bijna alle metalen Metalen zijn per definitie niet afbreekbaar en (bio)accumuleren in het aquatisch milieu. Een aantal ervan zijn essentieel voor diverse biochemische processen in organismen. Bij hogere concentraties kunnen ze echter toxisch worden voor waterorganismen. Met uitzondering van zijn de gemiddelde concentraties het voorbije decennium sterk gedaald. Voor de meeste metalen bedraagt die daling meer dan 5 %. Die resultaten zijn te danken aan de inspanningen van de bedrijven en de uitbreiding van de openbare waterzuivering. De recente toename van de concentraties heeft mogelijk te maken met de aanvoer van rijk grondwater in de kuststreek. 69 Zink, en overschrijden het vaakst de norm Van de klassieke acht zware metalen overschreden (18 %), (16 %), en (6 %) het vaakst de norm in 21. De belangrijkste bron van naar oppervlaktewater is corrosie van bouwmaterialen, voor en is dat bodemerosie. Normoverschrijdingen voor,,, en komen (bijna) niet voor. Verder valt vooral het hoge percentage meetplaatsen op met een overschrijding van de norm voor kobalt (58 %). De gekende lozingen van kobalt lijken dit hoge percentage niet te kunnen verklaren, mogelijk is er sprake van hoge achtergrondconcentraties.

4 MIRA 211 Verspreiding van zware metalen Zware metalen in waterbodems meetplaatsen (%) niet licht sterk Vooral veel normoverschrijdingen voor en 7 De fysisch-chemische beoordeling van de waterbodem omvat onder meer een onderzoek naar de aanwezigheid van zware metalen. De indicator geeft voor de klassieke acht zware metalen de toetsing van de waterbodemmeetplaatsen aan de referentiewaarden. De indeling in klassen is gebaseerd op de afwijking ten opzichte van die referentiewaarde. Deze waarde werd bepaald uit het geometrisch gemiddelde van 12 streng geselecteerde referentiewaterlopen in Vlaanderen. De meetresultaten worden ook getoetst aan de decretale milieukwaliteitsnormen voor waterbodems. De normen zijn richtwaarden. Ze bepalen het milieukwaliteitsniveau dat zo veel mogelijk moet worden bereikt of gehandhaafd. Ze gelden noch als saneringscriterium, noch als saneringsdoel. De meetresultaten voor de periode geven, op basis van de afwijkingen ten opzichte van de referentiewaarde, aan dat vooral,,, en voor verontreiniging zorgen. Die verontreiniging is deels het gevolg van historische vervuiling. Koper en geven het vaakst aanleiding tot overschrijdingen van de normen, dat is in respectievelijk 42 % en 4 % van de meetplaatsen het geval. ituatie verbetert voor de meeste metalen De monitoring van de waterbodemkwaliteit loopt al meer dan tien jaar en veel meetplaatsen zijn in die periode al meer dan eens bemonsterd. Een trendanalyse op basis van 224 meetpunten zowel bemonsterd in de periode 2-23, als in toont dat de situatie voor de meeste metalen verbeterde. De kwaliteit van een waterbodem kan wijzigen: door sediment te verwijderen; door verminderde lozingen waardoor de nieuw gevormde waterbodem minder vervuild is; door de gewijzigde fysisch-chemische kwaliteit van de waterkolom, bijvoorbeeld hogere zuurstofconcentratie, waardoor nalevering van toxische stoffen vanuit de waterbodem naar de waterkolom kan optreden.

5 MIRA 211 Verspreiding van zware metalen Zware metalen in grondwater km freatische delen van de grondwaterlichamen blks_16_gwl_1m blks_16_gwl_1s blks_4_gwl_1m blks_4_gwl_1s blks_6_gwl_1 blks_1_gwl_1s blks_11_gwl_1m blks_11_gwl_1s cks_2_gwl_1 cks_22_gwl_1 cks_25_gwl_1 cvs_1_gwl_1 cvs_16_gwl_1 cvs_4_gwl_1 cvs_6_gwl_1 cvs_8_gwl_1 cvs_8_gwl_3 kps_12_gwl_1 kps_12_gwl_2 kps_16_gwl_1 kps_16_gwl_2 kps_16_gwl_3 ms_1_gwl_1 geen overschrijding minimum een overschrijding 71 De dagzomende delen van de freatische grondwaterlichamen vormen de achtergrond van deze kaart, met blks = Brulandtkrijtsysteem, cks = Centraal Kempisch ysteem, cvs = Centraal Vlaams ysteem, kps = Kust- en Poldersysteem, ms = Maassysteem, gwl = grondwaterlichaam. Voor een gedetailleerde beschrijving van de grondwaterlichamen en -systemen wordt verwezen naar de rapporten grondwater systeemkennis op Meeste problemen in Kempen en delen van West-Vlaanderen In totaal bevindt 15 % van de meetlocaties zich in een slechte toestand voor zware metalen. Meetlocaties in slechte toestand komen vooral voor in de Kempen en kleinere gebieden in West- Vlaanderen (heuvelruggen). Meeste overschrijdingen voor Nikkel zorgt op 9 % van de meetlocaties voor een normoverschrijding. Voor is dat 5 % en voor 3 %. Cadmium kan lokaal tot problemen leiden (1 % overschrijding). Arseen komt eerder verspreid voor waarbij de hoogste concentraties vooral in de Kempen en de kuststreek te vinden zijn. Overschrijdingen voor en komen vaak samen voor met overschrijdingen voor. Chroom, en zorgen bijna nooit voor overschrijdingen. Het merendeel van de locaties met een overschrijding voor bevindt zich in de Kempen. Mogelijke oorzaken zijn de (historische) metallurgische activiteiten met inbegrip van de mijnbouw en de oplossing van houdende mineralen zoals pyriet. Ook de zuidelijke heuvelrug in West- Vlaanderen kent enkele locaties met een probleem, maar de oorzaak is minder duidelijk. Het grondwater is er, net zoals in de Kempen, redelijk zuur waarbij mobieler is. Gevolg is alleszins dat het grondwater op een aantal plaatsen niet aan de kwaliteitsnormen voldoet en daardoor zonder behandeling niet bruikbaar is voor menselijke aanwending.

Vergelijkbare documenten

Belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten

21 3.12 KWALITEIT OPPERVLAKTEWATER P Belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten belasting oppervlaktewater (2=1) 12 P landbouw N landbouw P huishoudens N huishoudens