Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit > Weststellingwerf. Jaarverslag

Transcriptie

1 Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit > Weststellingwerf Jaarverslag 2013

2

3 Inhoudsopgave < 1. Inleiding 1.1 ter introductie 1.2 samenstelling van de commissie 2. Gemeentelijk beleid 2.1 algemeen 2.2 welstandsbeleid 2.3 erfgoedbeleid 2.4 reclamebeleid 2.5 handhavingsbeleid 3. Lokale commissie 3.1 de openbare vergadering 3.2 vooroverleg, tussenoverleg en nabespreking 3.3 overige activiteiten 4. Cijfers en grafieken 4.1 aantal adviesaanvragen 4.2 percentage plannen met bezoek 4.3 percentage naar aard van de adviezen 4.4 percentage naar omvang van de bouwsom 5. Principes en praktijk van de advisering 5.1 algemeen 5.2 hanteren van de welstandsnota in de dagelijkse praktijk advisering in afwijking van de nota in afwijking van het advies verleende of geweigerde vergunning(en) 5.5 advisering t.a.v. monumentenaanvragen. 6. Bijzondere ontwikkelingen en projecten 6.1 bijzondere ontwikkelingen 6.2 bijzondere projecten 7. Conclusies en aanbevelingen

4 > Inleiding 1.1 Ter introductie Hûs en hiem in transitie Voor de deelnemende gemeenten in de gemeenschappelijke regeling hûs en hiem was 2013 een jaar van strategische heroriëntatie. Liquideren, fuseren of transformeren? Kort gezegd waren dit de meest fundamentele keuzes die aan het Algemeen Bestuur zijn voorgelegd door een werkgroep, die toekomstscenario s voor hûs en hiem heeft geschetst. Niet de kwaliteit van advisering door hûs en hiem vormde de aanleiding voor de heroriëntatie en de toekomstverkenning, exploitatietekorten in de bedrijfsvoering wel. De omzet van hûs en hiem bleef ook gedurende het verslagjaar dalen als gevolg van vraaguitval. Uit een peiling onder de deelnemende gemeenten bleek dat er voldoende draagvlak is voor het in stand houden van een gezamenlijke organisatie van de gemeenten op het gebied van ruimtelijke kwaliteit in Fryslân. Wel werd besloten om in te grijpen in de bedrijfsvoering. Eind 2013 werd door het Algemeen Bestuur besloten tot effectuering van het toekomstscenario met de titel: Zelfstandige continuering van hûs en hiem na transitie tot een flexibele organisatie met een passende omvang van de formatie. Contact tussen raadsleden en de door de raad benoemde leden van de commissie ruimtelijke kwaliteit is onverminderd van belang. In 2013 is gestart met het organiseren van bijeenkomsten en excursies, waarbij gemeenteraadsleden en medewerkers van hûs en hiem gezamenlijk de resultaten van het eigen welstands- en monumentenbeleid in de gemeente hebben aanschouwd en bediscussieerd. Dit initiatief is voor herhaling vatbaar en zal in 2014 worden voortgezet. Ongetwijfeld komt aan orde op welke wijze de gemeenteraad in de komende jaren invulling wil geven aan het beleid op het gebied van ruimtelijke kwaliteit in uw gemeente. Op hûs en hiem kan een blijvend beroep worden gedaan als betrouwbaar en gezaghebbende adviseur. Naast een sluitende exploitatie voor de gemeenschappelijke regeling is de transitie van hûs en hiem er ook op gericht om per gemeente maatwerk te leveren. De keuze voor een flexibele organisatie stelt hûs en hiem in staat om mee te bewegen met toekomstige veranderingen in de vraag naar onafhankelijk en deskundig advies op het gebied van ruimtelijke kwaliteit. Marc A. Visser directeur

5 Inleiding < 1.2 Samenstelling van de commissie De Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Weststellingwerf is één van de 25 commissies die in Friesland werkzaam zijn onder verantwoordelijkheid van hûs en hiem en kent twee leden: een vaste voorzitter/rayonarchitect (3 jaar) en een roulerende secondant (± 4 maanden). Beiden zijn architect of monumentendeskundige en benoemd door de gemeenteraad. De samenstelling van de Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit was in 2013 als volgt: - Voorzitter / rayonarchitect: G. Boschloo - Secondant 1 e trimester: J.A.F,A. Timmermans - Secondant 2 e trimester: T.D. Brill - Secondant 3 e trimester: P. Klimstra De commissie werd ondersteund door: - Monumentendeskundige: G.J. Timmer De Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit functioneert onder mandaat van de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. In de praktijk voorziet de lokale commissie veruit het grootste aantal bouwaanvragen van adviezen (ruim 95%). Twee plannen zijn voorgelegd aan de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit te Leeuwarden. Meer cijfers en grafieken vindt u in hoofdstuk 4. A.R.K. Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Lokale A.R.K. (2 leden) Centrale A.R.K. (9 leden) Voorzitter: Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit (3 jr) 2 Architecten (extern) (3 jr) Secr: Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit (4 mnd) Stedenbouwkundige (3 jr) Burgerlid (3 jr) (facultatief) monumentendeskundige Landschaparchitect (3 jr) Monumentendeskundige (3 jr) Cultuurhistoricus (3 jr) Voorzitter (3 jr) Secretaris Opbouw Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit

6 > Gemeentelijk beleid 2.1 Algemeen Het gemeentelijk welstandsbeleid maakt deel uit van het totale gemeentelijke ruimtelijk beleid. De advisering vindt plaats binnen de bouwmogelijkheden van de bestemmingsplannen. Sinds de invoering op 1 juli 2008 van de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening vormt de Structuurvisie het richtinggevend document voor de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen op de langere termijn met uitwerkingen tot de vereiste maatregelen op kortere termijn. Aan de ruimtelijke kwaliteit wordt verder sturing gegeven met beeldkwaliteitplannen, gemeentelijk monumentenbeleid en reclamebeleid. 2.2 Welstandsbeleid Het gemeentelijk welstandsbeleid is in 2004 door de gemeenteraad voor het eerst vastgesteld. Er zijn criteria per gebied en per soort object opgesteld. Zodoende is er differentiatie van beleid gecreëerd. Voor nieuw te ontwikkelen gebieden wordt het welstandsbeleid doorgaans in aparte beleidsnotities welstandscriteria (ook wel beeldkwaliteitplannen genoemd) vastgesteld. Er wordt nog niet aan een evaluatie gewerkt. Wel hebben er aanpassingen cq. uitbreidingen plaatsgevonden. De welstandsnota is te vinden op de gemeentelijke website. 2.3 Erfgoedbeleid In de gemeente bevinden zich 37 rijksmonumenten. Daarnaast heeft Weststellingwerf 62 gemeentelijke monumenten aangewezen. De gemeente stelde in 2011 een monumentennota en een gemeentelijke monumentenlijst vast. Weststellingwerf heeft nog geen gemeentelijk archeologiebeleid. De monumentenverordening van Weststellingwerf is in 1994 vastgesteld. Een actualisatie van deze verordening is zeer wenselijk. Gelet op de recente landelijke ontwikkelingen binnen de monumentenzorg en de veranderde regelgeving, is een nota erfgoedbeleid en een actualisatie van de monumentenverordening aan te bevelen. In het algemeen bevelen wij gemeenten van harte aan om informatie over het gemeentelijk erfgoed en het bijbehorend erfgoedbeleid meer onder de aandacht van de burgers te brengen.

7 Gemeentelijk beleid < 2.4 Reclamebeleid Alhoewel binnen de gemeente Weststellingwerf het onderwerp: reclame op de agenda staat, heeft dit tot op dit moment niet tot een (concept-) reclamenota geleid. De eerder door hûs en hiem toegezonden voorbeeldnota heeft in een aantal gemeenten geleid tot de vaststelling van een eigen reclamenota. De betrokken gemeenten, maar zeker ook de betrokken ondernemers zijn positief over de resultaten en de toepasselijkheid van de criteria. De commissie wil nogmaals aangeven dat het kunnen beschikken over een, op Weststellingwerf toegespitste, reclamenota van belang is om op een afdoende wijze de verrommeling, die niet passende reclamevoeringen in het dorps- en landschapsbeeld met zich meebrengt, te voorkomen. 2.5 Handhavingsbeleid Met ingang van 1 oktober 2010 is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van kracht geworden. Deze wet regelt dat gemeenten en provincies nog maar één vergunning voor ruimtelijke activiteiten afgeven en handhaven, namelijk de Omgevingsvergunning. De Wabo vereist dat gemeenten een handhavingsbeleid opstellen. Een krachtig handhavingsbeleid draagt, zo blijkt uit de praktijk van de advisering, bij aan het vergroten van het draagvlak voor de ruimtelijke kwaliteitsborging. De gemeente Weststellingwerf heeft t.a.v. welstand een passief handhavingsbeleid.

8 > Lokale commissie 3.1 De openbare vergadering De commissie vergadert eens in de twee weken op het gemeentehuis voor de advisering van de ingediende aanvragen. Ter plaatse worden de plannen ( voor het eerst) bekeken en getoetst. Deze vergadering is openbaar. Veelal worden aanvragers door de gemeente uitgenodigd een toelichting te geven en aanwezig te zijn bij de openbare behandeling van hun plan. Ook belanghebbenden zijn daarbij van harte welkom. De communicatie verloopt doorgaans effectiever en plezieriger indien aanvragers aanwezig zijn. Niet alleen is de advisering met een mondelinge toelichting van de commissie duidelijker dan een adviesbrief, ook kan een mondelinge nge toelichting van de aanvrager meer inzicht bieden in de planbedoelingen Vooroverleg en tussenoverleg Naast de formele welstandstoetsing biedt de vergadering ook de mogelijkheid tot vooroverleg met de commissie. De aanvrager krijgt daarmee in een vroeg stadium zicht op de aanvaardbaarheid van zijn plannen. Van deze besprekingen wordt verslag gemaakt zodat hier in een later stadium op kan worden teruggekomen. Ook vindt er tussenoverleg plaats. Vaak gaat het over een mogelijke aanpassing van het eerder beoordeelde plan of wordt het uitgebrachte advies verduidelijkt Overige activiteiten Kwaliteitsteam Lindewijk Voor aanvragen voor de Lindewijk is er het kwaliteitsteam. In 2013 waren er maar een beperkt aantal bijeenkomsten. Voor een overzicht verwijzen we naar het verslag van het kwaliteitsteam. En verder (o.a. Nije Pleats) Naast de lokale commissies en het kwaliteitsteam voor de Lindewijk neemt de voorzitter o.a. ook deel in Nije Pleats sessies en voert hij ambtelijk overleg over beeldkwaliteitsplannen, welstandsrichtlijnen en ruimtelijke ordening gerelateerde zaken (o.a. schaalvergroting van het agrarisch bedrijf). In het verslagjaar heeft dit echter niet plaatsgevonden.

9 Cijfers en grafieken <

10 > Cijfers en grafieken 4.1 Aantal adviesaanvragen en behandelingen aanvragen gemeente Weststellingwerf aanvragen Provinciaal gemeentelijk provinciaal Aantal adviesaanvragen en behandelingen In 2013 daalde het aantal aanvragen licht (van 168 naar 164). Het verminderde aantal aanvragen hangt samen met een teruggelopen bouwactiviteit. Mogelijk speelt ook de uitbreiding van de mogelijkheid van vergunningvrij bouwen een rol. 4.2 Percentage plannen met bezoek 50% 40% 30% 20% 10% 0% Percentage plannen met bezoek plannen met bezoek Weststellingwerf plannen met bezoek Provinciaal Provinciaal ligt het percentage met 36% duidelijk hoger. Met 25% plannen met bezoek stabiliseert het percentage. Eén op de vier aanvragers komt zijn aanvraag toelichten. De openbare vergadering voorziet duidelijk in een behoefte.

11 Cijfers en grafieken < 4.3 Percentage naar aard van de adviezen 50% 40% 30% Het percentage voldoet adviezen in de gemeente ligt boven het provinciaal gemiddelde. 20% 10% 0% Percentage VOLDOET adviezen bij 1 e behandeling 50% 40% 30% 20% 10% 0% De welstandsnota is door de gemeenteraad vastgesteld als een ondergrens. Bij 1 e behandeling voldoet 11% niet en 17 % niet geheel aan die ondergrens. Percentage VOLDOET MITS adviezen bij 1 e behandeling 50% 40% 30% 20% 10% Provinciaal wordt in 16 % van de aanvragen negatief geadviseerd in de gemeente Weststellingwerf is dit gemiddeld 13%. Het lijkt structureel iets lager te liggen. 0% Percentage VOLDOET NIET adviezen bij 1 e behandeling 50% 40% 30% 20% 10% 0% Percentage VOOROVERLEG adviezen bij 1 e behandeling De mogelijkheid tot vooroverleg voorziet in een behoefte in het verslagjaar is bij de gemeente echter een duidelijke daling waarneembaar. Een aanleiding is niet bekend. --- Gemeente Weststellingwerf --- Provinciaal

12 > Cijfers en grafieken 4.4 Percentage naar omvang van de bouwsom 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% % 0% gemeente Weststellingwerf Percentage naar omvang van bouwsom 35% 30% % % % 10% % 0% provinciaal Percentage naar omvang van bouwsom Voor Weststellingwerf zijn grote verschillen te zien in de afgelopen jaren. De percentages met een hogere bouwsom zijn in het verslagjaar ruim boven het provinciaalgemiddelde gestegen. Het percentage met een kleine bouwsom is sterk afgenomen, dit kan verband houden met de ruimere mogelijkheden voor het vergunningvrij bouwen.

13 Cijfers en grafieken <

14 > Principes en praktijk van de advisering 5.1 Algemeen De advisering aan de gemeente behelst de toetsing van de ingediende bouwplannen aan het door de gemeenteraad vastgestelde beleid. Voor een beter begrip blijkt het steeds weer goed te zijn de aanvragers tijdens de beoordeling in de lokale commissie op de hoogte te stellen van deze taak: de adviescommissie ruimtelijke kwaliteit adviseert immers niet op basis van eigen voorkeuren, zoals nog wel eens wordt gedacht. In dit hoofdstuk komt het belang van de duidelijkheid van het te beoordelen materiaal en van het toetsingskader aan de orde. Ook de mate waarin de welstandsnota toereikend is voor alle adviesaanvragen en in hoeverre de advisering door het College kan worden overgenomen wordt besproken. 5.2 Hanteren van de welstandsnota in de dagelijkse praktijk. De welstandscriteria in welke vorm dan ook, gaven tijdens het opstellen van de adviezen, ook bij twijfelgevallen, in de meeste gevallen voldoende houvast om een gefundeerd advies te kunnen geven. Voorheen was het wel eens moeizaam, vooral waar het de voortgang van de plannen betrof, wanneer het ruimtelijk beleid niet helder was en op gespannen voet stond met bestemmingsplan en/of welstandsrichtlijnen. Door een intensiever contact tussen de gemeentelijke afdelingen vergunningverlening, cultuurhistorie en ruimtelijke ordening (en daardoor meer onderlinge afstemming) werd in 2013 een soepele planbehandeling bevorderd. Het nog ontbreken van een volledig en integraal reclamebeleid is in hoofdstuk 2 al aan de orde geweest. Vooral voor de aanvrager betekent gemeentelijk reclamebeleid meer helderheid aangaande de beoordelingscriteria. In 2013 werden twee aanvragen uit Weststellingwerf voorgelegd aan de centrale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit. Het betrof in beide gevallen nieuw te bouwen woningen. Belangrijk motief voor het niet in de lokale commissie onder mandaat adviseren waren de bijzondere locaties en de van de standaard afwijkende architectuur.

15 Principes en praktijk van de advisering < De Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) is op 1 oktober 2010 van kracht geworden. Dit heeft gevolgen voor het welstandsbeleid. Dit is vooral het geval op die plekken waar het bestemmingsplan globaal van karakter is en dus veel ruimte geeft. In kwetsbare gebieden kan dit betekenen dat niet meer op de verschijningsvorm kan worden gestuurd, ook niet wat betreft plaatsing en kleur- en materiaalgebruik. Dit brengt ons op de aanbeveling om niet alleen in het welstandsbeleid, maar ook in de nieuwe generatie bestemmingsplannen na te denken over de (vergunningvrije) bouwmogelijkheden. Afstemming tussen bestemmingsplan en welstandsbeleid wordt de komende jaren cruciaal. 5.3 Advisering in afwijking van de criteria In veruit de meeste gevallen bieden de criteria van de welstandsnota voldoende houvast voor de beoordeling van de aanvragen. In die gevallen waarbij de commissie van mening is dat een afwijkend ontwerp zowel op zichzelf van bijzondere kwaliteit is alsook wel degelijk een extra bijdrage aan het omgevingsbeeld kan leveren kan de commissie adviseren de hardheidsclausule te gebruiken. Vrijwel zonder uitzondering worden deze gevallen aan de breed samengestelde centrale commissie voorgelegd. Dit jaar was in de gemeente één aanvraag die in aanmerking kwam voor de hardheidsclausule kwamen. 5.4 In afwijking van het advies verleende of geweigerde bouwvergunning Ten einde zo goed mogelijk te adviseren en de advisering zo vergaand mogelijk overeen te laten stemmen met het gemeentelijke beleid (het kader waarbinnen onze advisering dient plaats te vinden) blijkt het gewenst kennis te hebben van het aantal keren dat afgeweken wordt van een advies. Een motivering is hierbij zeer gewenst. Dit jaar is ons schriftelijke melding gedaan van één verlening van een vergunning in afwijking van het welstandsadvies.

16 > Principes en praktijk van de advisering 5.5. Advisering monumentenaanvragen De lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit beoordeelt in eerste instantie of zij de aanvraag verder zelf af kan handelen. Wanneer blijkt dat de aanvraag door de lokale adviescommissie zelf afgehandeld kan worden, schrijft zij een gecombineerd welstand en monumentenadvies. Indien voor de bouwaanvraag zeer specifieke monumentenkennis nodig is dan neemt de lokale adviescommissie het bouwplan mee naar kantoor alwaar de monumentenadviseur of de centrale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit zich over het plan buigt. Op deze wijze is het mogelijk om adviesaanvraag zorgvuldig en binnen de gestelde termijnen te behandelen. In het verslagjaar zijn vier aanvragen door de gemeente aan de commissie voorgelegd. Een opvallend plan betreft de verbouwing van Huize Lindenoord in Wolvega. Om het pand geschikt te maken voor gebruik als kantoorpand, zijn op de woon etage openingen gemaakt in de muren, of delen van de muren verwijderd. In hoeverre deze forse ingreep aan het monument werkelijk noodzakelijk is, is de vraag. Duidelijk is wel dat de nieuwe kantoorfunctie kan bijdragen aan het behoud van het pand in de toekomst.

17 Bijzondere ontwikkelingen en projecten < 6.1 Bijzondere ontwikkelingen Een snel om zich heen grijpend fenomeen zijn de pv-panelen op de daken van diverse woningen. Vaak geen fraai gezicht, maar omdat ze meestal vergunningvrij geplaatst zijn is er weinig aan te doen. In 2013 is hûs en hiem daarom begonnen met het samenstellen van een digitale folder met daarin enkele handige en nuttige tips om tot een betere inpassing van pv-panelen in de gebouwde omgeving te komen. 6.2 Bijzondere projecten Als bijzonder project kan het project van de woningstichting aan de dr. Dreeslaan worden genoemd. Het plan is in het verslagjaar opgeleverd terwijl ook een tweede fase is aangevraagd (blok vier en vijf ). De appartementen vallen op door hun vormgeving en relatief kleine footprint door de toepassing van een parkeergarage onder het gebouw. Hierdoor is er relatief veel ruimte voor een groene terreininrichting..

18 > Conclusies en aanbevelingen 7 Conclusies en aanbevelingen De gemeente Weststellingwerf wordt door ons als een gemeente ervaren waar de welstandsadvisering tijdens de Lokale commissies op een efficiënte wijze wordt gefaciliteerd. De eventuele kritiek op plannen wordt mede door de inzet van de bij de behandeling aanwezige ambtenaren doorgaans in de tweede aanvraag ondervangen. De terugblik op 2013 en een kijk in de toekomst brengt ons tot de volgende conclusies en aanbevelingen. Ruimtelijk beleid - De Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) is op 1 oktober 2010 van kracht geworden. Welstandsnota maar veelal ook de bestemmingsplannen behoeven derhalve aanpassing. - Als commissie juichen we de integratie van beleid ten aanzien van het belang van ruimtelijke kwaliteit toe. Goede voorbeelden hiervan zijn de werkgroep de Nije Pleats en de pilots Team Ruimtelijke Kwaliteit. - Verdere afstemming tussen bestemmingsplan en welstandsbeleid wordt de komende jaren cruciaal Erfgoedbeleid - Tevens is ook afstemming van het monumenten- en archeologiebeleid aan te bevelen. De rijksoverheid streeft een meer gebiedsgerichte benadering van het erfgoedbeleid na en het bestemmingsplan dient ook te worden ingericht om cultuurhistorische waarden te borgen. - Weststellingwerf werkt nog met de monumentenverordening uit Een actualisatie van deze monumentenverordening is zeer wenselijk. - In het algemeen bevelen wij gemeenten van harte aan om informatie over het erfgoed binnen de gemeente en het bijbehorend erfgoedbeleid meer onder de aandacht van de burgers te brengen.

19 Conclusies en aanbevelingen < En verder - We verzoeken ons schriftelijke melding te blijven doen in geval van verlening van bouwvergunningen in afwijking van het welstandsadvies. - Het gericht blijven informeren van de aanvragers omtrent de mogelijkheid tot plantoelichting en/of vooroverleg tijdens de zittingen van de Lokale commissie. - We adviseren een gemeentelijk reclamebeleid op te stellen. Tot slot nodigen wij u van harte uit, een zitting van de Lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit bij te wonen. Namens de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit, René Bremer, voorzitter lokale commissie Weststellingwerf 2013.

20