Begroting 2011 RSD Pentasz Mergelland

Transcriptie

1 Begroting 2011 RSD Pentasz Mergelland Samenwerkingsverband sociale zekerheid van de gemeenten Eijsden, Gulpen-Wittem, Margraten, Meerssen en Vaals Versie 1.1.

2

3 Inhoudsopgave begroting 2011 RSD Pentasz Mergelland 1. Algemeen Inleiding Ramingsgrondslagen begroting Leeswijzer Beleidsverantwoording programma Participatie en Inkomen Participatie en activering Inkomen & handhaving Minimabeleid Paragrafen Risico management en weerstandsvermogen Bedrijfsvoering Productenbegroting Begroting Meerjarenraming Bijlagen Overzicht formatie omvang Toerekening kosten bedrijfsvoering per gemeente Verzamelstaat deelnemende gemeenten Overzicht compensabele BTW Lijst van afkortingen en definities Overzicht reserves en voorzieningen Vaststellingsbesluit Versie 1.1. Pagina 1

4 1. Algemeen 1.1. Inleiding jaar na start van de economische crisis. Een jaar na de start van een nieuw bestuur. Het jaar van de vraag Hoe lang worden we nog geconfronteerd met de na-ijleffecten van de crisis? Ten tijde van het schrijven van deze begroting zijn de gemeenteraadsverkiezingen nog niet gestart. Bij vaststelling van deze begroting zijn nieuwe gemeenteraden benoemd en is een (deels) nieuw bestuur binnen Pentasz begonnen. Het beloven uitdagende tijden te worden. Hoe gaan we om met de leus Iedereen doet mee. Wat doen we met de mensen die al ver van de arbeidsmarkt stonden en door de crisis hun kansen (die al niet groot waren) nog verder hebben zien afnemen. Hoe proberen we met beperkte middelen iedereen op zijn of haar niveau te laten participeren in de maatschappij? Economie De Nederlandse economie is in 2009 met 4% gekrompen. In 2010 voorspelt het CPB een terugkeer van de groei met, naar verwachting, +1,5%. De productie neemt in Nederland sinds het derde kwartaal 2009 weer toe na een krimp van vier kwartalen. Daarmee is de diepste naoorlogse recessie in termen van economische groei ten einde. De economische crisis heeft een grote invloed op de begroting voor De crisis leidt tot minder financiële ruimte en noopt tot bezuinigingen. In de nieuw op te stellen kadernota zullen we uitgebreid stil staan bij de gevolgen van de crisis en de vereiste keuzes die we moeten maken als gevolg van meer klanten en minder middelen. Alle deelnemende gemeenten zullen geconfronteerd worden met forse bezuinigingen. Binnen het bestuur zal gekeken moeten worden naar welke bezuinigingsopties binnen Pentasz mogelijk zijn en welke keuzes u daarin wilt maken. Alles staat of valt met de vraag Wat voor sociale dienst wilt u hebben voor de inwoners van uw gemeenten?. De werkloosheid neemt in 2010 e.v. verder toe. Toen de productie in het derde kwartaal 2008 begon af te nemen, nam in veel sectoren ook de behoefte van bedrijven naar (nieuw) personeel af. Dit werd direct zichtbaar in een forse afname van het aantal vacatures. Sinds begin 2009 loopt ook de werkgelegenheid in de marktsector sterk terug. Gemeten in arbeidsjaren bedraagt de daling in ¾%. In 2010 is de afname met ongeveer 3,5% nog groter. De stijging van de werkloosheid blijft hierbij achter omdat de werkgelegenheid in de zorg gestaag blijft groeien en doordat bepaalde groepen besluiten zich niet aan te bieden of terug te trekken van de arbeidsmarkt: jongeren studeren langer door, vrouwen stellen herintreding uit en ouderen stoppen eerder met werken. Ook de deeltijd WW heeft een neerwaarts effect op de werkloosheid. Deze werknemers tellen immers niet als werkloos. Maar.. en de maar is groot de deeltijd WW is direct van invloed op het potentieel aantal bijstandsgerechtigden. Mensen uit de groep deeltijd WW vallen indien ze alsnog werkloos worden veel sneller door naar de bijstand. Vrouwen die nog niet herintreden krijgen een nog grotere afstand tot de arbeidsmarkt, etc., etc. De deskundigen in het land c.q. in de wereld zijn het er niet over eens. De één slaat een zucht van verlichting en zegt dat we zonder al te hoge werkloosheid de crisis doorgekomen zijn. Tegelijkertijd zijn er anderen die stellen dat het alleen nog maar erger wordt. De werkloosheid zal nog sterk oplopen. Ook zal de werkloosheid nog eens van lange duur kunnen zijn, want de vergrijzing kan ons daar niet redden. Het effect van de vergrijzing valt in het niet bij het effect van de crisis. Versie 1.1. Pagina 2

5 Dit doemscenario lijkt helaas redelijk realistisch voor sociale diensten. Immers, de duur van de WW is verkort en een grote groep mensen, zoals zzp ers en flexwerkers, heeft überhaupt geen recht heeft op een WW-uitkering. En dat in een tijd dat er ook nog eens omvangrijke bezuinigen zijn aangekondigd Welke keuzes hebben gemeenten dan? Ze kunnen inzetten op iedereen of de aandacht op een bepaalde doelgroep richten? Een andere mogelijkheid is om het allebei te doen. Maar: elke keuze is feitelijk de verkeerde. Wat een sociale dienst de komende tijd ook zal doen, het zal nooit goed zijn. Toch valt er te kiezen. Zelfs in tijden van bezuinigingen. We kunnen ervoor kiezen om te investeren in jongeren en kansrijke groepen. Zij hebben immers de beste kansen op de arbeidsmarkt. Het heeft het voordeel dat we zichtbare resultaten kunnen tonen en dat we besparen op uitkeringen. Toch is er zeker ook aandacht voor de kansarme groepen. Hierbij moeten we ons dan beperken tot sociaal beleid. Ook via ons sociaal beleid kunnen we mensen mee laten doen. Allerlei regelingen zoals het participatiefonds en schuldhulpverlening dragen een steentje bij aan meedoen in de maatschappij c.q. om mensen weer klaar te maken om normaal mee te doen in de maatschappij. Verkiezingen In maart 2010 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Dat betekent nieuwe raden en nieuwe colleges. Voor Pentasz betekent dit dat er wijzigingen in het bestuur zullen optreden. De op handen zijnde fusie tussen de gemeenten Eijsden en Margraten zorgt ervoor dat een aantal bestuursleden vooralsnog aanblijven. Tegelijkertijd is het van belang dat het nieuwe c.q. gewijzigde bestuur de ruimte krijgt om eigen prioriteiten te stellen. De begroting voor 2011 heeft daarom in eerste aanleg een beleidsarm karakter. Eind februari viel ook het huidige kabinet. Het is, ten tijde van het schrijven van deze begroting, nog onduidelijk wat dit gaat betekenen. Nieuwe verkiezingen zullen plaatsvinden op 9 juni De uitslag van de verkiezingen kan erin resulteren dat een geheel ander bestuursakkoord gesloten wordt tussen Rijk en VNG op het gebied van de sociale zekerheid. Eventuele gevolgen hiervan zullen we verwerken in de begrotingsbijstellingen. Om het nieuwe bestuur mee te nemen in de ontwikkelingen die spelen op het gebied van de sociale zekerheid is het format van de begroting voor 2011 compleet anders dan voorgaande jaren. Mede ingegeven door wetswijzigingen als de invoering van het participatiebudget en de wet bundeling inkomensvoorzieningen is ervoor gekozen om de begroting te laten bestaan uit één programma, te weten Participatie en Inkomen. Alle activiteiten die we uitvoeren als regionale sociale dienst zijn opgehangen aan participeren in de maatschappij met waar nodig een vangnet in geld voor hen die het nodig hebben. Versie 1.1. Pagina 3

6 1.2. Ramingsgrondslagen begroting De begroting is opgesteld op basis van enerzijds ervaringsgegevens over voorgaande jaren, relevante ontwikkelingen en prognoses en enkele uitgangspunten die hieronder puntsgewijs zijn opgesomd. - loonkosten 2011: +1% t.o.v. begroting 2010; - prijzen 2011: +1% t.o.v. begroting 2010; - ramingen 2012 t/m 2014: loon- /prijspeil 2011; - ramingen 2012 t/m 2014 programma participatie & inkomen: neutraal v.a omdat gevolgen van crisis nog onvoldoende duidelijk zijn m.u.v. raming klantenaantallen. Deze worden m.i.v taakstellend 5% verlaagd; - rijksbudget participatie (inclusief meeneemregeling) is taakstellend v.w.b. de uitgaven ter activering; - de gemiddelde uitkeringsbedragen waarmee gerekend is (voor uitkeringen WWB, IOAW, IOAZ en BBZ) zijn: 1.3. Leeswijzer Zoals aangegeven bij het kopje verkiezingen is bewust gekozen voor één samenhangend, integraal programma op het gebied van participatie & inkomen. Alle producten en diensten die Pentasz levert, zijn hieraan opgehangen. Het programma Participatie & Inkomen is opgedeeld in een drietal beleidssporen t.w.: - Participatie & Activering; - Inkomen & Handhaving en - Minimabeleid. Per beleidsspoor zijn indicatoren benoemd die meten in hoeverre doelstellingen gehaald worden. De genoemde streefwaarden zijn vooralsnog ingegeven door ingezet beleid in de afgelopen jaren, relevante ontwikkelingen alsmede ervaringsgegevens. Versie 1.1. Pagina 4

7 2. Beleidsverantwoording programma Participatie en Inkomen Missie Pentasz beoogt, als uitvoerder van de sociale zekerheid voor de deelnemende gemeenten (langdurige) uitkeringsafhankelijkheid te voorkomen en zelfredzaamheid en participatie van uitkeringsgerechtigden en overige minima te bevorderen. Context en achtergronden De recessie heeft als gevolg dat het bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten zoals afgesproken in 2007 al ten dele is bijgesteld. Zowel landelijk als in Zuid Limburg zien we een stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden. Hiermee is het oorspronkelijke bestuursakkoord, een landelijke daling van huishoudens met een bijstandsuitkering voor ultimo 2011 niet langer reëel. Pentasz wil qua volume ontwikkeling onder het landelijk gemiddelde blijven. Hiertoe is zowel instroombeperking als participatie (en bij voorkeur uitstroom-) bevordering cruciaal. Participatie in de maatschappij staat daarom centraal in de sociale zekerheid in de Pentasz gemeenten. Zeker in het licht van de vergrijzing in de toekomst is het van belang dat mensen, in meer of mindere mate, een bijdrage leveren aan de maatschappij c.q. betrokken blijven bij die maatschappij. Dit bevordert tevens de leefbaarheid en is van duidelijk financieel belang voor de gemeenten. Ook het minimabeleid is gericht op participatie. Het langdurig leven op een minimum inkomen is meer dan alleen een financieel probleem. De grenzen tussen minimabeleid en het overige participatiebeleid vervagen. De Wet Participatiebudget Op 1 januari 2009 is de Wet Participatiebudget ingevoerd. De Wet bundelt de budgetten van de Wet Werk en Bijstand (WWB), de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) en de Wet Inburgering (WI) in één participatiebudget. De wet Participatiebudget bepaalt uitdrukkelijk dat de drie materiewetten (WWB, WEB en WI) van kracht blijven. Daarnaast kent de wet Participatiebudget een uitbreiding van doelgroepen en biedt het nieuwe mogelijkheden in de combinatie van voorzieningen. Op basis van deze ontwikkeling heeft Pentasz ervoor gekozen om haar programma s Werk, Inkomen, Zorg en Inburgering samen te brengen in het programma Participatie & Inkomen, immers het principe van sociale stijging middels participatie vormt het gemeenschappelijke uitgangspunt voor al deze programma s. In het programma participatie en inkomen onderscheiden we de volgende beleidssporen: - participatie en activering; - inkomen en handhaving; - minimabeleid. Het Regionale participatiebeleid Bij de implementatie van de wet Participatiebudget heeft Pentasz gekozen voor een regionale aanpak. Deze keuze heeft geresulteerd in een nota participatiebudget Maastricht- Mergelland waarin het principe van sociale stijging de essentie van het beleid vormt. Dit uitgangspunt komt voort uit het grote belang dat wordt toegekend aan de ontwikkeling van de burgers, zowel vanuit sociaalmaatschappelijke als vanuit economische motieven. Het slim en effectief verbinden van de participatievoorzieningen met als doelstelling de hoogst haalbare vorm van participatie voor burgers te bewerkstelligen is van groot belang. Bij participatie in brede zin hebben gemeenten te maken met vijf grote Versie 1.1. Pagina 5

8 wetten. Te weten de drie materiewetten, de WWB, de WEB en de WI, gebundeld in de Wet Participatiebudget. Daarnaast hebben de gemeenten met de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) en de WSW (Wet Sociale Werkvoorziening) te maken. Deze wetten gezamenlijk stellen gemeenten in staat de deelname van burgers aan de samenleving te bevorderen en in het verlengde daarvan sociale stijging te bewerkstelligen. Het gaat daarbij om voorzieningen in het kader van onderwijs/kwalificatie, inburgering, maatschappelijke participatie, arbeidsparticipatie en zorg. Binnen de regio is ervoor gekozen de wettelijk benoemde doelgroepen primair te bedienen. In de regio Maastricht-Mergelland worden drie vormen van participatie onderscheiden: Arbeidsparticipatie Vergroting van de arbeidsparticipatiegraad wordt beïnvloed door een aantal externe factoren, te weten: macro-economische vraagstukken als de tekorten op de arbeidsmarkt, mismatch tussen vraag en aanbod en een langzamer op gang komen van hoogconjunctuur dan in andere regio s. Daarnaast is het van belang om over voldoende arbeidspotentieel te beschikken vanwege de krimp (vergrijzing en ontgroening) die zich in de zeer nabije toekomst zal voordoen. Maatschappelijke Participatie Het kabinet heeft, via het actieprogramma iedereen doet mee naast arbeidsparticipatie ook expliciet aandacht voor de bevordering van maatschappelijke participatie. Deze landelijke visie is doorvertaald in het regionale participatiebeleid. Ook een adequaat minimabeleid draagt bij aan het vergroten van de maatschappelijke participatiebeleid. Een brede inzet van iedereen geeft de samenleving veerkracht en heeft een positief effect op de sociale samenhang in buurten, wijken en kernen. Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden via bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en mantelzorg, maar ook via sociale activering. Educatieve participatie als randvoorwaarde voor de beide bovenstaande vormen van participatie. Middels educatieve participatie wil de regio de burger op het maximale niveau voor wat betreft zijn opleiding brengen aansluitend op de arbeidsmarkt. In het kader van sociale stijging heeft scholing niet alleen een effect op de generatie die de scholing volgt, maar vergroot het ook de kansen van de volgende generatie (denk o.a. aan inburgeraars). Het klantenproces van Pentasz Het primaire proces, het zogenaamde klantproces, waarmee aan de participatiebehoeften van klanten kan worden voldaan, is met de invoering van het participatiebudget ingrijpend veranderd. Waar het voorheen ging over drie afzonderlijke klantprocessen op het terrein van inburgering, volwasseneneducatie en re-integratie, hebben gemeenten nu de mogelijkheid om vanuit één beleidsvisie de klantprocessen samen te voegen om integraal participatiebeleid uit te voeren. Afhankelijk van het type klant ligt de focus van de klantmanager op werk of re-integratie dan wel inburgering of volwasseneneducatie. Het klantproces participatie wordt gezien als een reeks van activiteiten die wordt uitgevoerd om een voor de klant waarneembaar resultaat te bereiken op het terrein van participatie. Dit proces wordt ondersteund door de werkprocessen op het gebied van inkomen en minimabeleid. Deze twee beleidssporen creëren een uitgangspositie om sociale stijging te bewerkstelligen voor klanten. Hierbij valt te denken aan: het verkrijgen van voldoende financiële middelen om in het primaire levensonderhoud te kunnen voorzien, schuldenvrij starten, loskomen uit een sociaal isolement. Versie 1.1. Pagina 6

9 Hieronder geven we een schematische weergave en een daarbij behorende beschrijving van het klantproces participatie: Figuur 1. Werving. Werving/melding Wat betreft werving zullen gemeenten keuzes moeten maken voor welke doelgroep zij gerichte wervingsacties willen inzetten, gekoppeld aan de mogelijke trajecten (zie doorstroomfase). Er moet daarbij een onderscheid gemaakt worden tussen bij de gemeente bekende en nog onbekende doelgroepen. Sommige doelgroepen melden zich zelf bij het loket zoals (potentieel) uitkeringsgerechtigden c.q. werkzoekenden. Nieuwkomers ontvangen een oproep van de gemeente na inschrijving bij een gemeente. 16- en 17- jarige schoolverlaters staan geregistreerd bij het Regionaal Meld en Coördinatiepunt (RMC) of zijn bekend bij Bureau Leerplicht van de gemeente. Laaggeletterden, oudkomers en personen zonder arbeidsplicht zullen geworven en gemotiveerd moeten worden. Intake Een intake is noodzakelijk om de volgende stap in het traject, de instroom, correct te zetten, maar ook om het doelperspectief van de klant te kunnen bepalen. De intaketoets dient ook als een 0-meting. Gezien de meervoudige problematiek van een aantal cliënten zullen combinatietrajecten moeten worden samengesteld, eventueel aangevuld met andere voorzieningen (Schuldhulpverlening, Bijzondere Bijstand) buiten het participatiebudget. Instroom. Als duidelijk is met welk traject de klant kan starten begint de instroomfase. De instroomfase is ook het moment om het doelperspectief te bespreken met de klant en afspraken te maken. Doorstroom De doorstroomfase is het feitelijke traject dat de klant doorloopt om tot een hogere vorm van participatie te komen. Dit kan dus bijvoorbeeld een reintegratietraject, een inburgeringtraject of een traject in het kader van de schuldhulpverlening zijn. Uitstroom c.q. doelperspectief In deze laatste fase van het klantproces participatie wordt vastgesteld wat er gerealiseerd is in het kader van het doelperspectief, dat in de instroomfase is vastgesteld en worden afspraken ter afronding gemaakt. Een belangrijk doelperspectief is uitstroom. Versie 1.1. Pagina 7

10 In deze fase van het klantproces wordt een traject met een klant beëindigd. Het is mogelijk verschillende doelperspectieven volg tijdelijk in te zetten, bijvoorbeeld na een motivatietraject naar een reintegratietraject of na de alfabetiseringscursus door naar het inburgeringexamen. Introductie van de Participatieladder Vorderingen en successen op het gebied van sociale stijging (doorstroom en doelperspectief) worden gemeten aan de hand van de participatieladder. De resultaten van de metingen bieden nuttig inzicht in de bestanden. Zowel voor de medewerkers van de betrokken organisaties als de gemeente als financierder. De medewerkers kunnen zelf, op eenvoudige wijze, de vorderingen van hun klanten bijhouden. De gemeentelijke organisatie kan bovendien per klantgroep bekijken wat de resultaten zijn. Zeker de cijfers over de in- en uitstroom per trede, maken maatwerk in investeringen mogelijk. De zes treden geven het participatieniveau aan. De onderste vier zijn voor mensen zonder een arbeidscontract. De bovenste twee voor mensen met regulier werk: met ondersteuning (trede 5) of zonder (trede 6). Wie op welke trede thuishoort is overzichtelijk gedefinieerd in figuur 2. In het huidige scenario waarin we onze participatietrajecten voornamelijk inzetten op klanten met een A- of B- profiel, zal het grootste deel van de klanten dat zich bevindt op de onderste treden van de ladder (veelal C- en D- klanten) niet bediend worden middels een activeringstraject. Bij deze klanten beperkt de activering zich tot het inzetten van minimabeleidsinstrumenten. Dit scenario heeft aldus een negatief effect op de haalbaarheid van de doelstelling om sociale stijging van alle burgers te bevorderen. Figuur 2. M I N I M A B E L E I D A C T I V E R I N G Versie 1.1. Pagina 8

11 De wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten. Met ingang van 1 januari 2010 is de wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (BUIG) in werking getreden. Met deze wet zijn de gemeentelijke middelen voor de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004), voor zover dat betrekking heeft op algemene bijstand aan startende ondernemers, en de Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK) gebundeld met het WWB-inkomensdeel. De gemeenten krijgen vanaf 2010 één budget voor de bekostiging van deze uitkeringen. Pentasz heeft dan ook mede hierdoor gekozen om de eerdergenoemde programma s Werk, Inkomen, Zorg en Inburgering te bundelen in één programma Participatie en Inkomen Participatie en activering Context en achtergronden Om het hoofddoel van het participatiebeleid (sociale stijging) te bereiken, kunnen binnen het beleidsspoor participatie en activering de volgende resultaatgebieden benoemd worden: - instroombeperking WWB; - doorstroom; - doelperspectief (waaronder uitstroom) van cliënten. De behaalde resultaten worden gemeten aan de hand van een aantal indicatoren welke verderop in dit stuk nader omschreven worden. Zoals eerder in dit document omschreven bestaat het Participatiebudget uit de budgetten van de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) en de Wet inburgering (WI). Er vindt in 2011 weliswaar geen bezuiniging plaats op het macrobudget Werk en Inburgering, er wordt wel geld weggehaald bij gemeenten. Dit gebeurt in deze jaren via een aanpassing van de meeneemregeling op het totale Participatiebudget. Het maximale meeneempercentage is verlaagd van 60% naar 25%. Vanaf 2012 wordt er wel een directe korting op het budget verwacht. Vanwege hun veelal duale karakter zullen de trajecten Inburgering vanaf 2011 deels gefinancierd worden uit het W-deel. Versie 1.1. Pagina 9

12 Instroom(beperking) Wat willen we bereiken? Het beperken van instroom in een WWB inkomensvoorziening Wat gaan we daarvoor doen? Integrale dienstverlening met UWV Werkbedrijf Klanten van werk naar werk begeleiden Trajectbegeleiding al bieden in de keten voor de uitkeringsaanvraag WWB Instroombeperking van jongeren in de WWB Direct werk aanbieden in plaats van een uitkering Gevestigde zelfstandigen en startende zelfstandigen begeleiden met een (door)start Toelichting Samen met medewerkers van het UWV Werkbedrijf voeren we een intensieve diagnose uit aan de kop van het proces met als doel de klant een passend voorstel te kunnen doen gericht op activering. In samenwerking met het UWV Werkbedrijf worden werknemers waarbij een dreigende werkloosheidssituatie optreedt al vroegtijdig begeleid bij het vinden van ander werk. Voor bedrijven waar massaontslag dreigt worden hiertoe mobiliteitscentra ingericht. Aanpak max WW ers. NUG-begeleiding. Jongeren die niet leren of werken worden actief begeleid middels een werkleeraanbod in het kader van de WIJ. In principe krijgen alle burgers die bijstand aanvragen en kunnen werken direct werk aangeboden via het Transferium Werk en Bijstand, eventueel met gebruikmaking van een arbeidsovereenkomst bij de opdrachtnemer. Deze work first benadering zorgt ervoor dat sommige aanvragers afzien van hun aanvraag. De uitvoering van de BBZ hebben we uitbesteed aan de gemeente Maastricht. Kleine zelfstandigen kunnen met bijvoorbeeld een BBZ krediet een (door)start maken met een eigen bedrijf. Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren Totale instroom in p.m. p.m. de uitkering Instroompercentage 50% 50% 50% 50% p.m. p.m. Prestatie indicatoren Preventiequote integrale dienstverlening onbekend 45% 45% 45% 45% 45% Versie 1.1. Pagina 10

13 Doorstroom Wat willen we bereiken? De afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen en bevordering van participatie van burgers. Wat gaan we daarvoor doen? Trajecten op maat gericht op zorg en activering Werken met behoud van uitkering Trajecten op maat gericht op werk Inburgeringstrajecten Trajecten voor het starten van een eigen bedrijf Inzet van groot scala aan re-integratie instrumenten Positieve ontwikkeling van klanten stimuleren met premies Inzet van gesubsidieerde arbeid Vormgeven aan inbestedingsproces Implementatie van de participatieladder en nulmeting op deze ladder Toelichting Het oplossen van problemen op andere leefgebieden (bv. wonen, schulden, verslaving, zelfredzaamheid e.d.) is van essentieel belang om enige vorm van participatie te bewerkstelligen. Het opdoen van werkervaring aan de hand van een vrijwilligersplek of een participatieplaats is een eerste stap op weg naar hogere vormen van participatie. Sommige klanten hebben intensieve begeleiding nodig ter voorbereiding op het vervullen van reguliere of gesubsidieerde arbeid. De trajecten zijn deels gericht op arbeidsparticipatie, deels op maatschappelijke participatie en opvoeding. Daarnaast zijn er ook trajecten gericht op staatsexamen en/of NT2 I of II. We bieden zoveel mogelijk trajecten duaal aan, d.w.z. dat zowel theoretisch als in de praktijk wordt geleerd. Voor sommige klanten biedt het starten van een eigen bedrijf meer perspectief op participatie dan het verkrijgen van een arbeidscontract bij een werkgever. Afgestemd op de behoeften van de klant wordt op maat een instrument ingezet om hem/haar te laten participeren in de breedste zin van het woord. Het belonen van inspanningen van de klant stimuleert zijn/haar zelfbewustzijn en de verdere groei op de participatieladder. Gesubsidieerde arbeid is een goede tussenoplossing voor mensen die net nog een schakel missen om direct op de reguliere arbeidsmarkt te functioneren. Middels een goed inbestedingsproces wordt zowel de klant als de klantmanager gefaciliteerd bij het adequaat inzetten van re-integratie-instrumenten. Vorderingen en successen op het gebied van sociale stijging (doorstroom en doelperspectief) worden gemeten aan de hand van de participatieladder. Versie 1.1. Pagina 11

14 Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren Gemiddelde afstand van klanten tot de arbeidsmarkt gerelateerd aan de positie op de participatieladder: % trede 5-6 Niet Implementatie 0-meting p.m. p.m. p.m. gemeten % trede 3-4 Niet Implementatie 0-meting p.m. p.m. p.m. gemeten % trede 1-2 Niet gemeten Implementatie 0-meting p.m. p.m. p.m. Prestatie indicatoren % klanten dat stijgt c.q. gelijk blijft op de participatieladder Aantal vastgestelde inburgeringsvoorzieningen Niet gemeten Implementatie 0-meting p.m. p.m. p.m p.m. p.m. p.m. p.m. Uitstroom Wat willen we bereiken? Bevorderen en realiseren van duurzame uitstroom uit de uitkering naar (bij voorkeur) regulier werk, gesubsidieerde arbeid of werken met behoud van uitkering. Wat gaan we daarvoor doen? Vacatures werven aan de onderkant van de arbeidsmarkt Cliënten direct plaatsen op reguliere banen Cliënten laten werken via een groeibaan Cliënten laten uitstromen als zelfstandige Toelichting I.s.m. met het UWV Werkbedrijf zullen werkgevers proactief benaderd worden om met name laaggeschoolde klanten van een baan te kunnen voorzien. Gekwalificeerde uitkeringsgerechtigden worden waar mogelijk direct bemiddeld naar de reguliere arbeidsmarkt. Zo nodig worden loonkostensubsidies en/of no riskpolissen ingezet. Cliënten die nog kwalificaties/vaardigheden missen kunnen in een groeibaan aan de slag. Ze ontvangen dan geen uitkering meer, maar worden wel begeleid om de afstand naar regulier werk kleiner te maken. Door inzet van BBZ vergroot de klant zijn kansen op uitstroom als zelfstandige. Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren Aantal 235 (excl p.m. p.m. uitgestroomde svb) uitkeringseenheden Uitstroompercentage 30% 30% 30% 30% p.m. p.m. Versie 1.1. Pagina 12

15 2.2. Inkomen & handhaving Context en achtergronden In het beleidsspoor Inkomen & Handhaving wordt ervoor gezorgd dat burgers die niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien tijdig en tijdelijk financieel ondersteund worden. Dit heeft als beoogd effect dat de klanten hun aandacht volledig kunnen richten op diens zelfredzaamheid en participatie. Voor Pentasz staat een kwalitatief goede en tijdige verstrekking van de uitkeringen centraal. Daarnaast streeft Pentasz naar een goede mix van handhaving en dienstverlening. De klant moet namelijk snel en eenvoudig krijgen waar hij/zij recht op heeft. Misbruik moet daarbij worden voorkomen: ten onrechte of teveel ontvangen uitkering zal worden teruggevorderd. In het navolgende zullen de twee hoofdaccenten uit dit beleidsspoor nader worden uitgewerkt. Dienstverlening Wat willen we bereiken? Het klantvriendelijk, rechtmatig en efficiënt verstrekken van uitkeringen aan burgers die tijdelijk niet in de eigen middelen van het bestaan kunnen voorzien, zodat deze op een aanvaardbaar niveau kunnen deelnemen aan de maatschappij. Wat gaan we daarvoor doen? De integrale dienstverlening op het werkplein optimaliseren. De administratieve lasten voor burgers blijven beperken. Zorg dragen voor 100% tijdige afhandeling van de aanvragen. Zorg dragen voor een rechtmatige verstrekking van uitkering. Toelichting Bij het werkplein de financiële vraag van de klant duidelijk krijgen en afhandelen. Daarnaast, indien van toepassing, zorg dragen voor een goede doorverwijzing en een professionele overdracht. - Door het gebruik maken van reeds bekende gegevens hoeven klanten minder (of geen) bewijsstukken te overleggen. - Door de procedures rondom de afhandeling van aanvragen van bijstand en gemeentelijke regelingen te vereenvoudigen. - Door in te spelen op de mogelijkheden van een digitaal loket. De klant dient zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen de daarvoor gestelde wettelijke termijn, op de hoogte te zijn van de beslissing op zijn aanvraag. Alleen uitkering voor degene die het nodig heeft en daar recht op heeft. Versie 1.1. Pagina 13

16 Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren Gemiddeld aantal uitkeringseenheden % 1,30% 1,46 1,46 1,46 1,46 1,46 Uitkeringsdichtheid 2 Foutenpercentage < 1% < 1% < 1% < 1% < 1% < 1% oordeel accountant minder dan 1% Prestatie indicatoren % tijdigheid aanvragen levensonderhoud (WWB, IOAW, IOAZ, BBZ) 85% 100% 100% 100% 100% 100% % tijdigheid overige aanvragen bijstand en gemeentelijke regelingen % digitale aanvragen Niet gemeten Niet gemeten 100% 100% 100% 100% 100% Implem entatie Nulmeti ng p.m. p.m. p.m. Handhaving Wat willen we bereiken? Het bevorderen dat alleen uitkering wordt verstrekt aan hen die dat nodig hebben. Zorg dragen dat de wet en regelgeving wordt nageleefd. De eigen verantwoordelijkheid en de bereidheid tot naleving van de plichten van klanten staat hierbij centraal. Fraude wordt preventief, repressief en effectief bestreden. Daarnaast worden uitkeringsbedragen die ten onrechte of teveel zijn verstrekt teruggevorderd of verrekend met andere inkomsten en indien mogelijk verhaald op derden. Wat gaan we daarvoor doen? Fraudepreventie Toelichting Indien sprake is van een hoog fraude risico (fraudescorekaart is rood), wordt bij nieuwe aanvragen intensiever gecontroleerd en waar nodig overgegaan tot het afleggen van een huisbezoek. Klanten worden bij aanvang van de uitkering duidelijk en helder ingelicht 1 Dit is het gemiddeld klantenbestand 2009 exclusief 65-plussers vermeerderd met de verwachte stijging van respectievelijk 20% voor 2010 en 2011 en 15% voor de jaren 2012 e.v. 2 Onder uitkeringsdichtheid wordt verstaan het aantal uitkeringen Wwb aan personen van jaar ultimo 31 december van enig jaar afgezet tegen het totale bevolkingsaantal op 1 januari van datzelfde jaar. Gezien de verwachte toename van het gemiddeld klantenbestand is dit percentage conform verhoogd. Versie 1.1. Pagina 14

17 Fraude onderzoek Verrekenen Terugvorderen Verhaal op derden Handhaving van de inlichtingenplicht omtrent hun rechten en plichten. Op basis van signalen, risico s en thema s wordt gericht gecontroleerd. Indien sprake is van andere inkomsten achteraf, dan worden deze verrekend. Teveel of ten onterechte ontvangen uitkeringsgelden worden teruggevorderd. Bij verstrekte uitkeringen wordt beoordeeld of (een gedeelte van) de uitkering kan worden verhaald op degene die onderhoudsplichtig is. Degene die uitkering ontvangt, dient relevante informatie voor de verstrekking van die uitkering uit eigen beweging door te geven. Wat gaan we daarvoor doen? Handhaving van de inburgeringsplicht Invorderen Toelichting Degene die inburgeringsplichtig is dient binnen een bepaalde periode zijn inburgeringsexamen te hebben gehaald. Indien hier niet aan wordt voldaan, dient de inburgeringsplichtige een boete te betalen. Teruggevorderde bijstand, opgelegde verhaalsbijdragen en boeten worden ingevorderd als niet vrijwillig tot (terug)betaling wordt overgegaan. Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren % fraudebedragen t.o.v. uitgaven I-deel 3 0,5% 0,6% 0,7% 0,8% 0,8% 0,8% % tijdigheid afronding aangeboden inburgeringstrajecten Prestatie indicatoren Totale debiteurenontvangsten ivm. I-deel % beëindigde uitkeringen door fraude Niet gemeten Niet gemeten Implementatie en nulmeting Implementatie en nulmeting p.m. p.m. p.m. p.m p.m. p.m. p.m. p.m. 3 Opgemerkt wordt dat deze indicator geen volledig beeld geeft van fraudehandhaving. Fraude kan namelijk pas achteraf worden vastgesteld en fraudepreventie dient er net toe om fraude te voorkomen. In verband met de verwachte toename van het klantenbestand is het gerealiseerde percentage van 2009 opgehoogd met het verwachte percentage toename gemiddeld klantenbestand, respectievelijk 20% voor 2010 en 2011 en 15% voor de jaren 2012 e.v. Versie 1.1. Pagina 15

18 2.3. Minimabeleid Context en achtergronden Middels het beleidsspoor Minimabeleid worden bij burgers voorwaarden gerealiseerd die een positieve invloed hebben op de mate van succes van participatiemaatregelen en activiteiten. Het minimabeleid vloeit voort uit keuzes die de gemeentes maken in het kader van hun armoedebeleid. Per gemeente is bepaald tot en met welk inkomen (gerelateerd aan het bijstandsniveau) huishoudens gerekend worden tot de minima. Dat kan per regeling en per gemeente variëren van 100% tot 120% van het bijstandsniveau. Ten einde het mensen mogelijk te maken deel te nemen aan allerlei maatschappelijke verbanden staat Pentasz een aantal instrumenten ter beschikking. Naast het stimuleren van participatie aan allerlei maatschappelijke en sociaalculturele activiteiten ondersteunt Pentasz burgers met een minimuminkomen financieel bij plotselinge bijzondere kosten die burgers hebben. Het langdurig leven op een minimuminkomen is naast een financieel probleem vooral ook een sociaal probleem voor het individu. Mensen geraken in moeilijke (financiële) omstandigheden, die ondermeer kunnen uitmonden in problematische schuldensituaties. In die gevallen is schulpverlening vaak een van de eerste acties die ondernomen moeten worden vooraleer mensen aan participatie toekomen. Het minimabeleid valt derhalve uiteen in activiteiten op het gebied van: - Bevordering participatie - Verbetering inkomenspositie - Schuldhulpverlening Bevordering Participatie Wat willen we bereiken? Het verhogen van de participatie van leden uit minimahuishoudens aan sociale en culturele activiteiten om zodoende uitsluiting en isolement te voorkomen. Wat gaan we daarvoor doen? Gebruik sociale regelingen stimuleren Uitvoeren van Schoolkostenregeling Uitvoeren van Participatieregeling Toelichting In 2008 is in alle gemeenten behalve Gulpen-Wittem de omvang van huishoudens met een inkomen tot en met 105% van het bijstandsniveau berekend. Het niet-gebruik van de regelingen is daarin ook berekend. In de Pentasz gemeenten is het niet-gebruik van sociale regelingen in vergelijking met landelijke gebruikscijfers nog aan de hoge kant. Schoolgaande kinderen krijgen door een bijdrage in de kosten de kans mee te doen aan allerlei schoolactiviteiten. Burgers krijgen door een bijdrage in de kosten de kans mee te doen aan sociale en culturele activiteiten. Versie 1.1. Pagina 16

19 Uitvoeren van de Wet Kinderopvang Uitvoeren van Regeling Peuterspeelzaal Vaals Alleenstaande ouders wordt gestimuleerd gebruik te maken van de mogelijkheden van kinderopvang door middel van onder meer een financiële tegemoetkoming geboden voor kinderopvang, zodat ze beter in staat zijn actief deel te nemen aan het maatschappelijk leven, bv. door werk te aanvaarden of vrijwilligerswerk te gaan doen. Stimuleren van deelname aan vroegtijdige en voorschoolse educatie. Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren Toename gebruik huishoudens van minimaal 1 regeling met 10% ten 28% 30% 33% 36% 36% 36% opzichte van voorgaande jaar Prestatie indicatoren Gebruik huishoudens regelingen De definitie van minimahuishoudens in de Pentasz gemeenten varieert per gemeente en per regeling; het kan gaan om huishoudens met een inkomen tussen 100% en 120% van het bijstandsniveau. Naar de indicatoren toe is de keuze gemaakt om uit te gaan van huishoudens met een inkomen toten met 105% van het bijstandsniveau. De feitelijke kengetallen met betrekking tot die inkomensgrens zijn voor 4 gemeenten berekend in 2008 tijdens het Armoedemonitor onderzoek. Ten einde in staat te zijn de ontwikkelingen van de indicatoren te kunnen volgen is voor Gulpen-Wittem de situatie geschat. De doelgroep bestond voor de gemeentes in 2008 samen uit 1713 huishoudens. Vanwege het ontbreken van actuele cijfers wordt vooralsnog van dit aantal uitgegaan bij de effect en prestatie-indicatoren. Verbetering Inkomenspositie Wat willen we bereiken? Het voorkomen van financiële problemen bij inwoners die in bijzondere omstandigheden verkeren, zodat ze geen financiële belemmeringen hebben om aan het maatschappelijk, sociaal en cultureel leven te kunnen deelnemen. Wat gaan we daarvoor doen? Aanbieden Bijzondere Bijstand Aanbieden Langdurigheidstoeslag Mogelijkheid van Collectieve ziektekostenverzekering aanbieden Toelichting Bij bijzondere noodzakelijke kosten kunnen huishoudens met een minimum inkomen bijzondere bijstand ontvangen. Langdurig een laag inkomen hebben maakt mensen financieel steeds kwetsbaarder; via de langdurigheidstoeslag wordt dit voor een deel gecompenseerd. Een aantrekkelijke premie en een goed dekkingspakket voor mensen met minimum inkomen. Versie 1.1. Pagina 17

20 Kengetallen Omschrijving Realisatie Streefwaarden Effectindicatoren Totaal percentage bereikte huishoudens met een of meerdere 29% 35% 40% 45% 45% 45% regelingen Prestatie indicatoren Gebruik huishoudens Bijzondere Bijstand en Langdurigheidstoeslag 5 Stijging deelname personen aan collectieve ziektekostenverzekering 25% 30% 40% 50% 50% 50% Schuldhulpverlening Wat willen we bereiken? Het voorkomen, oplossen of stabiliseren van de schuldensituatie van de inwoners van de Pentasz gemeenten, zodat deze mensen vrij van schulden kunnen gaan participeren in de samenleving. Wat gaan we daarvoor doen? Schuldhulpverlening aanbieden Uitvoeren van preventie activiteiten Verkorting wachttijden en doorlooptijden De doelgroep voor schuldhulpverlening in kaart brengen wat betreft omvang en eigenschappen Toelichting Instrumenten die bij de Kredietbank Limburg worden ingekocht zijn onder meer schuldregeling, betalingsregelingen, WNSP. Organisatie van cursussen o.m. Omgaan met Financiën; publicaties over voorkomen van schulden, etc. In 2009 en 2010 is door gemeenten extra subsidie ontvangen om maatregelen te nemen om wachttijden te verkorten tot de wettelijk toegestane termijnen. In 2011 zal de aandacht vooral uitgaan naar verkorting van de doorlooptijden in de hulpverlening. Het onderzoek heeft als doel handvaten te bieden voor de aard en omvang van preventieve acties en voor de specifieke hulpverlening in het kader van schuldenproblematiek. 4 De omvang van de doelgroep huishoudens wordt voor de komende jaren gefixeerd op 1713 huishoudens: de toename van de klantengroep Pentasz t.g.v. de economische crisis betekent namelijk niet een toename van dezelfde orde van grootte van de omvang van de doelgroep, omdat veel nieuwe klanten al tot de doelgroep behoorden. 5 Dit betreft huishoudens waar voor minimaal een van de regelingen een toekenning heeft plaatsgevonden. Versie 1.1. Pagina 18