Jongeren begeleiden in hun omgang met de dood

Transcriptie

1 Rouwen op school Jongeren begeleiden in hun omgang met de dood Magda Habraken Licentiaat in de godgeleerdheid en godsdienstwetenschappen, godsdienstleerkracht en leerling- en studiebegeleider in een secundaire school Plantyn

2 INHOUDSOVERZICHT Inhoudsoverzicht Vooraf 11 Intro Inleiding Enkele opmerkingen Wat betekenen sterven en dood? Wat betekenen sterven en dood in de verschillende leeftijdsfases? Baby's (0-1 jaar) Peuters (1-3 jaar) Kleuters (3-6 jaar) Basisschoolkinderen (6-12 jaar) Pubers (12-18 jaar) Cognitieve ondersteuning en emotioneie ondersteuning Peuters Kleuters Basisschoolkinderen Pubers Rouwmodel: Takenmodel van Worden De vier rouwtaken Rouwtaak 1: De realiteit van het verlies accepteren Rouwtaak 2: Het toelaten van de pijn van het verlies Rouwtaak 3: Het aanpassen aan een situatie waarin de overledene afwezig is Rouwtaak 4: De overledene emotioneel een plaats geven en de draad van het leven weer opnemen Het takenmodel vertaald naar jongeren Rouwtaak 1: De realiteit van het verlies accepteren Rouwtaak 2: Het toelaten van de pijn van het verlies Rouwtaak 3: Het aanpassen aan een situatie waarin de overledene afwezig is Rouwtaak 4: De overledene emotioneel een plaats geven en de draad van het leven weer opnemen Besluit 35 HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE ROUWEN OP SCHOOL ""'.

3 /INHOUDSOVERZICHT 4. Rouw is psychische, sodale, fysische en spirituele pijn hebben 37 4.l. Wat is rouw? Psychische pijn Oe psychische ontwikkeling Gevolgen van de psychische pijn Sodale pijn Gevolgen van de sociale pijn Fysieke pijn Gevolgen van de fysieke pijn Spirituele pijn l. Het ziek-zijn en sterven een plaats geven Vragen zijn belangrijker dan antwoorden Gevolgen van de spirituele pijn Besluit Begeleiding van rouwende pubers 47 5.l. Het belang van het afscheid nemen Omgaan met de waarheid Wie vertelt de waarheid? Een bezoek aan de stervende Emoties van het kind Omgaan met schuld Omgaan met kwaadheid Omgaan met angst Meeleven via je lichaam Onopvallend verdriet Bruikbare suggesties voor de school Besluit Oraaiboeken bij overlijden 55 6.l. Oraaiboek bij het overlijden van een leerling Oraaiboek bij het overlijden van een gezinslid van een leerling Oraaiboek bij het overlijden van een grootouder, oom, tante, neef of nicht,... van een leerling Oraaiboek bij het overlijden van een leerkracht Oraaiboek bij het overlijden van een partner of kind van een leerkracht Ernstige intentie tot suidde op school Onverwachte zaken en valkuilen Nazorgwijzers Rouwrituelen In de katholieke kerk l. Oe ziekenzalving Een uitvaart regelen ,...-/ 6 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING lwee

4 INHOUDSOVERZICHT Dodenwake Uitvaartliturgie Graflegging Supplementaire complicaties bij vluchtelingen en migranten Inleiding Invloed van migratie op rouw Vluchtelingen - migranten Gedwongen migratie Migratiegeschiedenis en gezinssamenstelling Seksespecifieke opvoeding Belemmeringen in de rouw ten gevolge van migratie Overlijden in de islam Als het stervensmoment nadert MateriiHe en geestelijke schulden worden afgelost Reinigen en opbaren Gebeden voor de overledene Begrafenisplechtigheid Begraafplaatsen Islamitische visie op de dood De tussentoestand van de ziel (barzakh) De boeken en de weegschaal beoordelen het leven van de mens De sirat is de ultieme beproeving De rouwperiode Rouwende moslimjongeren op school Rouwen in meerdere culturen Jongeren leven in twee culturen Jongeren vervreemden van bepaalde rituelen Het belang van school en vrienden Suggesties voor school Rol van de school in het bijzonder Suggesties Besluit Werkvormen en didactische materialen Algemene werkvormen Eerste graad Threede graad Derde graad Curatieve werkvormen De rouwgroep Doel van de rouwgroep _------_. HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE ROUWEN OP SCHOOL 7...

5 / INHOUDSOVERZICHT Begeleiden van een rouwgroep Zorg voor de begeleiders Werkvormen voor een rouwgroep die aansluiten bij de vier rouwtaken: doe-activiteiten tussen overlijden en begrafenis of kort erna Didactische werkvormen Boeken voor jongeren van 12 tot 15 jaar Boeken bij overlijden ouders Boeken bij overlijden broer of zus Boeken bij overlijden vriend, klasgenoot, bekende Boeken over ziekte en lijden van de hoofdpersoon Herinneringsboeken Boeken over dood in het algemeen Boeken voor jongeren vanaf 15 jaar Boeken bij overlijden ouders Boeken bij overlijden broer of zus Boeken bij overlijden vriend, klasgenoot, bekende Boeken over ziekte en lijden van de hoofdpersoon Poezie voor jongeren Boeken voor volwassen rouwbegeleiders en jongeren Boeken met werkvormen Interessante websites Films Eerste graad secundair onderwijs Weede graad secundair onderwijs Derde graad secundair onderwijs Eerste, tweede en derde graad Muziek Nederlandstalige luisterliederen Anderstalige luisterliederen Klassieke muziek Bibliografie / 8 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERUNGENBEGELEIDING 1WEE