Islam, cultuur en kanker; Zorg aan een moslim patiënt. Fatma Katirci Moslim geestelijk verzorger Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker
|
|
- Alfons de Vries
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Islam, cultuur en kanker; Zorg aan een moslim patiënt Fatma Katirci Moslim geestelijk verzorger Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker
2 Programma Welkom Voorstellen Fatma: religieuze aspecten v/e moslim patiënt Farida: culturele aspecten v/e moslim patiënt Film: ik heb een dokter in Marokko
3 Wie is de moslim patiënt De moslim patiënt bestaat niet net zoals b.v.de katholieke patiënt niet bestaat Elk individu blijft uniek We hebben kennis nodig om de ander te begrijpen
4 Beleving Religie Moslims gehoorzamen Allah door te leven volgens zijn aanbevolen levenswijze toe te passen en daartegenover vragen zij om barmhartigheid en putten ze kracht uit Zijn aanwezigheid Islam/religie is een grote krachtbron voor de moslims
5 Mens bestaat uit; Lichaam en Geest Geest en lichaam is èèn geheel; Ze dienen samen in harmonie met de Schepper te komen door te geloven en hiernaar te handelen Het belangrijkste doel van de islamitische opvoeding is meesterschap over zichzelf nafs te verkrijgen Die is in de aard van de mens positief ingesteld maar kan negatief beinvloed worden
6 Visie van de moslim op ziekte Ziekte komt van Allah maar kennis/medicatie ook Opvattingen en belevingen kunnen verschillen: Door lijden gedreven worden om de nabijheid van God te zoeken Het lijden van lichaam en ziel, een reden kan zijn tot berouw en zelfkritiek. Het lijden een boetedoening voor begane zonden kunnen betekenen, die de mens noodzaken om vergiffenis te smeken Bezoeken van een zieke is een religieuze plicht
7 Visie van de moslim op de dood Het uur van de dood staat vast De dood is enkel een reis van een tijdelijk naar een blijvend huis Wil geen morfine (moet helder overlijden) Verschil in levensvisie: Niet-moslim neemt afscheid van het leven Moslims bereiden zich voor op het eeuwige leven
8 Specifieke aandachtspunten; (zowel vanuit religie als cultuur) Autonomie en zelfbeschikking Op maat informatie verstrekken Slecht-nieuwsgesprekken
9 Autonomie en zelfbeschikking Onderlinge afhankelijkheid / ondersteuning uit eigen gemeenschap Kunnen moeite hebben om zelf beslissingen te nemen Patient vraagt familieleden voor emotionele steun/advies Rituelen hebben een grote betekenis voor patiënt/familie Zoek samen naar mogelijkheden binnen het beleid v/h ziekenhuis, geef zonodig grenzen aan
10 Op maat informatie verstrekken Wat is de wens van de patient Wat wil de familie Maak gebruik van een tolk (liefst professionele tolk)
11 Slecht-nieuwsgesprekken Indirecte taalbegruik Vertrouwingsrelatie is een vereiste Neem hoop als uitgangspunt in een gesprek (Insha Allah) Geef medisch informatie, voorkom eigen mening/ interpretatie Balans vinden tussen valse hoop en situatie zelf
12 Stappen model van Pinto, verhouding tot de ander (H)erkennen van eigen waarden/normen (H)erkennen normen/waarden van de ander Elkaar tolereren Overbrug met respect voor ieders eigenheid Dan is er een dialoog
13 Culturele aspecten v/e moslim patiënt
14 Cultuur & culturele verschillen Second opinion/advies in thuisland Veel bezoek Wil geen thuiszorg (zus, moeder in huis gekomen) Dringend verzoek op maximaal / intensieve behandeling Dringend verzoek om niet over de ernst v.d ziekte of dood met de patiënt te praten Herkenning/aanvulling
15 Palliatieve zorg en cultuur Nederland: een goede dood Sterven bespreken Geen zinloze behandeling/kwaliteit van leven Maximale pijnmedicatie Euthanasie en sedatie bespreekbaar Moslim patiënt: een goed leven Maximaal behandelen Voeding niet staken Second opinion voor beste behandeling Alternatieve behandeling Geen euthanasie/sedatie Weerstand tegen morfine (willen helder overlijden) Paracetamol en pleisters worden niet serieus genomen
16 Communicatie/besluitvorming WGBO en individualisme Primair gesprek en besluitvorming met patiënt Niet over patiënt spreken zonder toestemming Duidelijk en eerlijk over prognose/sterven bespreken Arts&verpleegkundige: gericht op besluitvorming en proces Moslim patiënt: collectieve besluitvorming Familie is gesprekspartner: gericht op relatie Patiënt wordt beschermd: ernstige zaken niet direct bespreken Tolk: professioneel/informeel (voorkeur profeessioneel) Weinig gebruik van thuiszorg (belasting vrouwelijke familieleden)
17 2. Bespreekbaarheid palliatieve zorg in Nederland, België en Italië (bron: Onwuteaka-Philipsen et. Al, 2008) onderzoek Fuusje de Graaff e.a. onderwerp Respons Nederland België Italië Diagnose Altijd 98 % 67 % 46 % Bij vraag 2 % 32 % 48 % Nee - 1 % 6 % Ongenees- Altijd 92 % 42 % 11 % lijkheid Bij vraag 8 % 53 % 64 % Nee - 5 % 25 % Levensverwachting Altijd Bij vraag 49 % 45 % 18 % 72 % 10 % 65 % Nee 6 % 11% 25 %
18 Normen en waarden Nederlands: autonomie van patiënt Biomedisch Informed consent Optimale zorg/thuis sterven Moslim patiënt: collectieve besluitvorming Sociaal/religieuze verklaring Hoop tot laatste adem/ leven bij de dag Sterven waar maximale zorg is (ziekenhuis)
19 Wat is helpend, tips Professionele tolk Contactpersoon afspreken Bespreek wensen communicatie/besluitvorming Sluit aan bij de wensen binnen eigen grenzen Vraag naar (culturele/religieuze) gewoonten en behandelingen in thuisland Wees oprecht nieuwsgierig Allah bepaalt uw levensloop, waarmee kan ik u helpen Attitude en vertrouwen is belangrijk
20 Good practice Geef begrijpelijke voorlichting op maat Thuiszorg, hospice en taxivergoeding. Verloop van ziekte / symptomen Behandeling / toedieningswijze Vraag naar huismiddeltjes/traditionele geneeswijzen Respecteer gebruik van kruiden/oliën/baden Gebruik paracetamol en pleisters toelichten Handreiking:pall.zorg: tanden/rapport-handreiking-palliatieve-zorg-allochtonen Checklist kleur bekennen:
21 Samenvatting film: Ik heb een dokter in Marokko Korte reactie film: - herkenning/vragen Vragen/opmerkingen presentatie Fatma Vragen/opmerkingen presentatie Farida
22 Afsluiting Wat neem je mee naar je eigen praktijk
Palliatieve sedatie bij islamitische oncologie patiënten
Palliatieve sedatie bij islamitische oncologie patiënten Drs. Ali Lahdidioui Internist in opleiding Bestuurslid AMAN Mw. Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker Programma Welkom Voorstellen en agenda
Nadere informatieAnna. Anna. Programma. Anna, 68 jaar, gevlucht uit Armenië. palliatieve zorg aan migranten in Nederland. Palliatieve fase aangebroken:
palliatieve zorg aan migranten in Nederland Maria van den Muijsenbergh, huisarts / wetenschappelijk onderzoeker Nathanja van Moppes, huisarts / wetenschappelijk docent 12 November 2013 Programma Anna,
Nadere informatieCultuur sensitieve palliatieve zorg. Nathanja van Moppes, huisarts / huisarts-docent Symposium gezondheidsverschillen 29 september 2016
Cultuur sensitieve palliatieve zorg Nathanja van Moppes, huisarts / huisarts-docent Symposium gezondheidsverschillen 29 september 2016 Cultuur sensitief? De culturele ijsberg Kruispunt denken Palliatieve
Nadere informatie27-03-16. Interculturele palliatieve zorg. Hoe intercultureel zijn we hier? Wat wil ik u meegeven vandaag. Programma
Interculturele palliatieve zorg Disclosure belangen spreker M.T.Velema-de Roos (poten'ële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante rela'es met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieWelkom. Mimount Ezzahouani interculturele zorgconsulent Grzegorz Cetera geestelijk verzorger en ethicus
Welkom Mimount Ezzahouani interculturele zorgconsulent Grzegorz Cetera geestelijk verzorger en ethicus Nederland 17 081 507 bewoners Een (allochtoon) migrant volgens CBS - is een persoon van wie ten minste
Nadere informatieStervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond
Stervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond Fahima Ettaher, huisarts, kaderarts oudergeneeskunde Emete Erarslan, specialist ouderengeneeskunde Cultuursensitieve palliatieve zorg Ziektebeleving
Nadere informatieOngeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg
Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg Deventer 26-03-2013 Inhoud presentatie doel van de avond wat is palliatieve zorg? Cijfers overeenkomsten en verschillen knelpunten palliatieve zorg
Nadere informatieMulticulturele aspecten van palliatieve zorg
Multiculturele aspecten van palliatieve zorg Casuïstiek bespreking palliatieve zorg Buitenveld 18-11-2014 Marina van Gaans Verpleegkundig specialist longziekten/ palliatieve zorg Immigratie Nederland Nederland
Nadere informatieAls genezing niet meer mogelijk is
Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als
Nadere informatiePalliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl
Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma
Nadere informatieEvaluatie presentatie In gesprek over leven en dood
Evaluatie presentatie In gesprek over leven en dood Vragenlijst culturele competenties in de palliatieve zorg Aangepaste versie van de vragenlijst ontwikkeld door: Katja Lanting email: k.n.lanting@amc.uva.nl
Nadere informatieEvaluatie themabijeenkomst Kleur bekennen d.d. 22 maart 2011 bij Raffy te Breda
Evaluatie themabijeenkomst Kleur bekennen d.d. maart 0 bij Raffy te Breda Aantal aanwezige personen: 8 personen Aantal ingevulde formulieren: 7 (3 verpleegkundigen; 3 huisartsen; ergotherapeut/therapeut;
Nadere informatieZiekte en dood vanuit de Islam
Ziekte en dood vanuit de Islam Drs. Mehmet Resit Uygun Moslim Geestelijk Verzorger (imam) Utrecht, 24 April 2012 Ziekte (1) Is geen straf (vergelding) van God / Allah Is een verschijnsel (signaal, feedback)
Nadere informatiePalliatieve zorg en Islam. Ankie Spelbrink, geestelijk verzorger ETZ,
Palliatieve zorg en Islam Ankie Spelbrink, geestelijk verzorger ETZ, 09-11-2017 Voorwaarden voor goede palliatieve zorg bij moslim patiënten Kennis van verschillen Medisch Cultureel/levensbeschouwelijk/religieus
Nadere informatieHeeft u het er wel eens over?
Heeft u het er wel eens over? Met wie? Waarom? Moeilijk? Mensen zijn verschillend Sommigen vinden het niet moeilijk en willen alles regelen. Anderen hebben er wel moeite mee en hebben het er liever niet
Nadere informatie1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1
Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatieAbderrahman Karbila Islamitisch geestelijk verzorger SFVG en EMC
Abderrahman Karbila Islamitisch geestelijk verzorger SFVG en EMC Het andere perspectief Medisch-ethische vragen rond het levenseinde vanuit Islamitisch perspectief Stellingen, achtergrond, context en praktijk
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatieInterculturele communicatie
Interculturele communicatie 11 november 2014 Andre van Houwelingen, Klinisch psycholoog, psychotherapeut Medisch Centrum Haaglanden 1 Programma Inleiding en kennismaking Wat is cultuur Wat is communicatie
Nadere informatierouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014
rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 Jacqueline van Meurs: geestelijk verzorger/consulent spirituele zorg Gerda Bronkhorst: oncologieverpleegkundige/verpleegkundig consulent palliatieve
Nadere informatieHandreiking voor de verzorging van oudere migranten in de laatste levensfase
Handreiking voor de verzorging van oudere migranten in de laatste levensfase Algemene aandachtspunten Bij de verzorging van oudere migranten speelt een aantal algemene aandachtspunten een rol. Speciaal
Nadere informatieZiekte, leven en dood bij patiënten met een islamitische achtergrond
Allah beslist? Ziekte, leven en dood bij patiënten met een islamitische achtergrond Sulayman Larrassi, islamitisch geestelijk verzorger i.o., imam Dr. Eric van de Laar, ethicus Opzet Doel bijeenkomst:
Nadere informatieTijdig spreken over het levenseinde
Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.
Nadere informatieProject Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname
Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Ernstig zieke mensen voor wie geen genezing meer mogelijk is, willen de laatste fase van hun leven graag thuis doorbrengen in hun eigen vertrouwde omgeving.
Nadere informatieZorgen rondom sterven
Geriatrie Zorgen rondom sterven www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Welke zorg... 3 Wat kan familie betekenen... 3 Het stervensproces... 4 Eten en drinken... 5 Medicijnen... 5 Waar sterven... 5 Na de dood...
Nadere informatieTerminaal ziek. Wat nu?
Terminaal ziek. Wat nu? U heeft van uw (huis)arts te horen gekregen dat u in het laatste stadium van uw leven bent gekomen. Dan volgt al snel de vraag hoe en waar u die laatste fase wilt doorbrengen. Thuis
Nadere informatieZorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC
Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe
Nadere informatieMedische ethiek. Euthanasie
Medische ethiek Euthanasie Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen
Nadere informatie(Neem echt iemand in gedachten om aan te schrijven, bijv. partner/kind /vriend)
SCHRIJF EEN BRIEF AAN UW NAASTE(N) - BRIEF, INVULDOCUMENT - Lieve/beste, (Neem echt iemand in gedachten om aan te schrijven, bijv. partner/kind /vriend) De laatste tijd denk ik meer na over mijn laatste
Nadere informatieAndere culturen in het verpleeghuis Dilemma s uit de praktijk
Andere culturen in het verpleeghuis Dilemma s uit de praktijk Hassan Bakir CCE Consulent / Geestelijk verzorger Landelijke Dag Waardigheid & Trots 4 juni 2019 Luisteren Wat een geluk als je kunt luisteren.
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieOngeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3
Nadere informatieKunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige
Nadere informatieWensen rond de laatste levensfase
Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen
Nadere informatieComplexiteit dus samen werken!!!
Complexiteit dus samen werken!!! Florien van Heest, Huisarts consulent Palliatieve Zorg IKNL PalHAG- huisarts Schoonoord Clary Wijenberg, verpleegkundig specialist Thuiszorg Icare Palliatieve zorg - IKNL
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word...
Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde
Nadere informatieTot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten
Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting
Nadere informatieThema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus
Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als
Nadere informatieDoel van de palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.
Nadere informatiepalliatief centrum Hospice in Kralingen gespecialiseerd in persoonsgerichte palliatieve zorg
palliatief centrum Hospice in Kralingen gespecialiseerd in persoonsgerichte palliatieve zorg Is uw thuissituatie niet toereikend om de laatste levensfase door te brengen? Dan kan De Regenboog een goed
Nadere informatieWaar vindt terminale zorg plaats? Terminale zorg bij u thuis
Terminale Zorg Wanneer u en uw naasten deze folder onder ogen krijgen, heeft u van uw behandelend arts te horen gekregen dat u ongeneeslijk ziek bent en uw levensverwachting beperkt is. De behandeling
Nadere informatieInformatieboekje Berkenrode, palliatieve zorg GGz Centraal, Zon & Schild. volwassenen pallatieve terminale zorg
Informatieboekje Berkenrode, palliatieve zorg GGz Centraal, Zon & Schild volwassenen pallatieve terminale zorg Inhoudsopgave Inleiding 2 Palliatieve unit locatie Zon & Schild 2 Visie en uitgangspunten
Nadere informatieEthische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC
Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatieZiektebeleving en dementie bij migranten
Ziektebeleving en dementie bij migranten Gözde Duran coördinator ProMemo, Expertisecentrum Dementie voor Professionals Agenda 1. Kennismaking 2. Waar lopen we tegenaan in de praktijk? 3. Uitleg dementie
Nadere informatieConfrontatie met ziekte en dood, wat doe je ermee in het onderwijs?
Confrontatie met ziekte en dood, wat doe je ermee in het onderwijs? Frans Grosfeld, psycholoog cursusleider Afdeling Klinisch Vaardigheidsonderwijs, UMC Utrecht Frans Grosfeld trainingsacteur Henriette
Nadere informatieDienst Geestelijke Verzorging
Dienst Geestelijke Verzorging Patiënt en dan? U bent in het ziekenhuis opgenomen en er komt veel op u af. Deze situatie kan veel vragen oproepen en geestelijk behoorlijk zwaar zijn. Als u behoefte hebt
Nadere informatieZondag 29 gaat over het Heilig Avondmaal (2)
Zondag 29 Zondag 29 gaat over het Heilig Avondmaal (2) Lees de tekst van Zondag 29 Vraag 78 : Wordt dan uit brood en wijn het wezenlijk lichaam en bloed van Christus? Antw : Nee; maar gelijk het water
Nadere informatieKeuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN
Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines
Nadere informatieBasisscholing Palliatieve Zorg voor artsen 2 november 2006 Nationaal Congres Palliatieve Zorg Sasja Mulder Onderwijs in palliatieve zorg in de medische specialisten opleiding 2001 2003 COPZ project ontwikkeling
Nadere informatieHet culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich
Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Samenvatting anamnese en ziekte geschiedenis Wordt uit het dossier ingevuld voorafgaand aan het gesprek.
Nadere informatieBijlage B 2.1 Leidraad bij de kwalitatieve interviews 1
Bijlage B 2.1 Leidraad bij de kwalitatieve interviews 1 Toelichting (leidraad) bij de wijze waarop tekst is afgedrukt: CAPS Vet Normaal Cursief aanduiding van onderdelen de vraag zo stellen aspecten die
Nadere informatiePatiëntenrechten (WGBO)
Patiëntenrechten (WGBO) Inleiding In de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) is de relatie tussen u en uw hulpverlener (uw specialist, maar ook uw huisarts, tandarts en apotheker) geregeld.
Nadere informatieKNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden
KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden L.Paulides, huisarts S.Vollenberg, maatschappelijk werk JBZ T.Smilde, Internist oncoloog Margot Verkuylen, specialist ouderengnk voorzitter 07 November
Nadere informatieH.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft
H.307216.0714 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling
Nadere informatieWanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg
Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het
Nadere informatieAls je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig?
Doneerjeervaring.nl Generieke rapportage van de peiling Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig? Finale versie 4 oktober 2018 Inleiding Jaarlijks krijgen duizenden mensen met kanker te horen
Nadere informatieMulticulturaliteit in de zorg
Multiculturaliteit in de zorg NVKVV Week van de Verpleegkundige Oostende woensdag 25 maart 2009 Tom De Gendt René Tytgat Lid Juridische Adviesgroep NVKVV Assistent Universiteit Hasselt Advocaat balie Leuven
Nadere informatieSpirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget
Spirituele zorg Wat kun je ermee? Carlo Leget Palliatieve zorg Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende
Nadere informatiei.s.m. Start 2 Start...
i.s.m. Start 2 Start... i.s.m. Start 2 Start... Klanten werven JIJ MAAKT HET VERSCHIL! Wie vergeet zich voor te bereiden... bereidt zich voor vergeten te worden... Neem de juiste verkoopsattitude aan.
Nadere informatieTips voor nieuwe ME-patiёnten
` Tips voor nieuwe ME-patiёnten ME Vereniging Nederland "Tips voor nieuwe ME-patiënten", ME Vereniging Nederland, 27 januari 2015 Deze collectie is samengesteld uit bijdragen van leden van de ME Vereniging
Nadere informatieManoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners. Cilia Linssen, ICISZ
Manoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners Cilia Linssen, ICISZ Meneer van Dam heeft het koud Workshop Reflectie op ervaring als naaste Patronen rond naasten van de palliatieve
Nadere informatieVoorwoord 11 Inleiding 13
Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie
Nadere informatiePalliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie
Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u de belangrijkste dingen nog eens nalezen. Deze folder is
Nadere informatieBehandeling van allochtonen, Andere cultuur, andere" aanpak? Coosje van Zwol en Maurits Sloots
Behandeling van allochtonen, Andere cultuur, andere" aanpak? Coosje van Zwol en Maurits Sloots Andere achtergrond? Vooroordelen (Scheppers et.al. 2006) Cultuur is niet statisch en ontstaat tussen mensen
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word?
Wat als ik niet meer beter word? Als u te horen heeft gekregen dat u niet meer kunt genezen, is dat een harde boodschap. Deze boodschap roept veel vragen op, zoals: Deze folder is bedoeld voor mensen die
Nadere informatieScen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen
Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,
Nadere informatiePalliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie
Deelnemer 1 Colofoon Deze training is vanuit een subsidie van het innovatiefonds voor zorgverzekeraars door de projectgroep palliatieve terminale zorg ontwikkeld binnen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven
Nadere informatieBeslissingen rond het levenseinde
Beslissingen rond het levenseinde 21 mei 2013 Mick Raeven Mathieu Hendriks Monique van den Broek Welkom Lied Toon Hermans Casus Tijdens de casus worden vragen voorgelegd Overdenkingen Wettelijke kaders
Nadere informatieBeslissingen rond het levenseinde
Beslissingen rond het levenseinde 13 juni 2013 Mick Raeven Mathieu Hendriks Monique van den Broek Welkom Lied Toon Hermans Casus Tijdens de casus worden vragen voorgelegd Overdenkingen Wettelijke kaders
Nadere informatieDe Lastmeter. Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie
00 De Lastmeter Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie 1 Kanker is een ziekte die uw leven ingrijpend kan verstoren. De ziekte en behandeling kunnen niet alleen lichamelijke
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatiegoede zorg voor mensen met ernstig hartfalen
IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking
Nadere informatieAfscheidsrituelen in een pluriculturele maatschappij
NVKVV studiedag 31 maart 2011 Afscheidsrituelen in een pluriculturele maatschappij Katholieke godsdienst Prof. Dr. Stefaan Franco Gelovige visie op leven en sterven Twee basisgedachten: 1) Leven is gave
Nadere informatieH Waar kunt u terecht als u kanker heeft
H.307216.1217 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling
Nadere informatieGeestelijke Verzorging
Geestelijke Verzorging Geestelijke Verzorging Tijdens een opname in het St. Antonius Ziekenhuis wordt u bijgestaan door een team van artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners. Tot dit team behoort
Nadere informatieFACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015
FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015 inhoud Korte voorstelronde Vooraf: er is gelegenheid later iets op papier of via mail vragen
Nadere informatieSamen zorgen Informatie voor mantelzorgers
Samen zorgen Informatie voor mantelzorgers www.szr.nl SZR vindt de inbreng van een mantelzorger erg belangrijk. U kent uw naaste/familie en weet hoe hij of zij de zorg het liefst wil ontvangen. Tips voor
Nadere informatieRol van de huisarts in de palliatieve zorg
Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Johan Blommestein Huisarts sinds 1995 Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Nieuwegein Kaderarts Palliatieve Zorg sinds 2016 Hospice-arts sinds 2017 Proxima, terminale
Nadere informatieOndersteunende en palliatieve zorg
Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende
Nadere informatiePastoraat Beslissingen rond het levenseinde
Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieGeestelijke zorg thuis
Informatiebrochure Geestelijke zorg thuis als je niet meer beter wordt Pastorale hulp binnen Palliatieve zorg Informatief Hartelijk dank dat u deze informatiebrochure wilt lezen. Misschien leest u het
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.
00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.
Nadere informatieZorgpad Stervensfase
Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe
Nadere informatieOngeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier
Nadere informatiePalliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries
Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste
Nadere informatieInhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven
Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven Wat is een trauma? Trauma kan cultuurafhankelijk zijn Cultuur bepaalt reactie Cultuur aspecten:
Nadere informatieOmgaan met nefrotisch syndroom. Nederlandse Nierdag 3-11-2012
Omgaan met nefrotisch syndroom Nederlandse Nierdag 3-11-2012 Ria Manshanden Nathalie Fonville Maatschappelijk werkers Dienst Maatschappelijk Werk en Patiëntenservice LUMC Team chronisch zieken Programma
Nadere informatieHet toetsingsproces toegelicht
Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige
Nadere informatieWAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?
CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN
Nadere informatieSymposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter
Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.
Nadere informatieAdvanced care planning. Ketenzorg Arnhem
Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve
Nadere informatiePSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER
PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER 536 Inleiding Als u van uw behandelend specialist te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties te verwerken. Door
Nadere informatieMANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN
MANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN Veel jongeren hebben al vroeg de zorg voor een gezinslid. Maar wie zorgt er eigenlijk voor hen? De klassieke verzorgingsstaat verandert in
Nadere informatieBeleid rondom het levenseinde
Beleid rondom het levenseinde V1_2012 Inleiding Veel van onze cliënten zijn op vergevorderde leeftijd en dan komt het levenseinde dichterbij. Omdat veel cliënten binnen de muren van onze organisatie overlijden
Nadere informatieMini symposium 5 leefstijlen bij sterven
Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting
Nadere informatie2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod
Levenskwesties Iedereen kan in een situatie komen waarin ingrijpende beslissingen rond het levenseinde moeten worden genomen. Dan is het goed dat u een mening heeft gevormd over zaken als stervensbegeleiding,
Nadere informatieZorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam
Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad
Nadere informatie