FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015"

Transcriptie

1 FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015

2 inhoud Korte voorstelronde Vooraf: er is gelegenheid later iets op papier of via mail vragen te stellen of suggesties te geven (gezien de korte tijd) Ervaringen FACT: Islam en psychiatrie, Fatima Bendiboune Ervaringen cliënt: Faouad Kountich Presentatie verklaringsmodellen vanuit geloof en cultuur: Jamal Mekdadi Vragen en uitwisseling

3 Fatima Bendiboune, ambulant begeleider Vanuit FACT Enkele ervaringen met cliënten en familieleden met een andere kijk op ziekte en behandeling Rol van de familie in het leven van een islamitische cliënt/ Hoe gaan we hier mee om als hulpverlener? Samenwerking met geestelijk verzorger Aandacht voor 1 e generatie ouders.

4 Fouad Kountich, ervaringsdeskundige Ervaringen van een cliënt met het eigen ziekteproces De rol van familie en hulpverlening van de GGZ Belang herhalen psycho-educatie aan cliënt en familie Onbegrip vanuit eigen omgeving Aandacht voor negatieve symptomen ( mijn zoon is lui, niet ziek )

5 verklaringsmodellen vanuit Marokkaanse cultuur en geloof, de rol van Djinn en traditionele genezers. Jamal Mekdadi

6 Inhoud Achtergrond Djinns Boze oog Zwarte Magie Behandelmethoden Traditioneel Westers Take home message Bronnen

7 Achtergrond 80% islamitische patiënten: psychose djinns. Probleem: Immigranten 6x hoger risico op psychose Pt denkt aan djinns, maar praten er niet over. Westerse hulpverleners onvoldoende op de hoogte. Gevolg: Patiënten voelen zich onbegrepen Hulpverleners lopen vast in het diagnostisch proces twijfelachtige therapievoorstellen en de therapietrouw is gering.

8 Djinns Marokkaans: dzjenoun Turks: cinler Beschrijving in de Koran: Hij schiep de mens uit steenaarde zoals aardewerk. En de Djinns schiep hij uit de gloed van het vuur sura 55 vers 14en 15( Leemhuis 1992:364). Gelijkenis met mensen: o.a. huwelijk, geboorte en sterfte. Verschil: Onzichtbaar, tenzij zij zichzelf zichtbaar willen maken

9 Djinns Djinns Goede laten je met rust of helpen je doelen te bereiken Slechte zorgen voor problemen: in je oren fluisteren, schreeuwen, duwen, gaan slaan of een lichaam overnemen. Reden bezoeking door djinn: Wraak Liefde Ondeugendheid van de djinn Door derden opgeroepen middels magie (sihr)

10 Boze oog Het boze oog ( in het Turks nazar; in het Arabisch L ayn) is een verschijnsel dat in een groot aantal culturen en religies voorkomt. Het geloof in het boze oog is gebaseerd op de idee dat een individu, de kracht heeft om schade te berokkenen louter door naar iemand of naar iemands bezit te kijken.

11 Zwarte Magie Magie is de poging om gebeurtenissen en relaties te beïnvloeden met behulp van bovennatuurlijke middelen. In het Arabisch spreekt men van Sihr, in het Turks Büyü.

12 Traditionele genezer Traditionele genezer: fqih (religieuze geleerde) of sharif (afstammeling heilige familie) Doel: djinns op andere gedachten brengen/verjagen Behandelingen: Volgens Koran: reciteren van Koran, smeekbeden. Cultureel: trance, dieroffers, amuletten, opwekken van schrikeffecten door fysiek geweld en andere vormen van exorcisme. Vaak: traditionele behandeling faalt consult Westerse hulpverlener

13 De Westerse hulpverlener rekening houden met: Patiënt vertelt niet uit zichzelf: Denkt dat medicus toch niet kan helpen Twijfelt zelf over biomedische of religieuze verklaring Schaamt zich over religieuze interpretatie Mag niet van djinn verdere kwelling

14 De Westerse hulpverlener Hallucinaties door djinns vaak therapieresistent (weigeren medicatie) Zelf actief uitvragen Patiënt voelt zich gehoord/begrepen Betere arts-patiëntrelatie Betere therapietrouw 2 sporenbeleid: Biomedische benadering (medicatie) Aanbieden gesprek Geestelijke verzorger Advies + uitleg omtrent medicatie Gebed of de Koran reciteren.

15 Take home message Erkennen zonder oordeel: Moslims geloven in het bestaan van djinns Niet altijd zichtbaar, maar zeker aanwezig Kennis van de islamitische cultuur Islamitische patiënt met psychotische kenmerken = Actief vragen naar mogelijkheid djinn of sihr (in arabische woorden) 2 sporenbeleid: Biomedische diagnostiek Consulteer islamitische geestelijk verzorger Vanuit cliënt: taboe en schaamte doorbreken door voorlichting familie zodat cliënt op tijd professionele hulp krijgt

16 Bronnen Cor Hoffer. Volksgeloof en religieuze geneeswijzen onder moslims in Nederland. Kal, D. (2004). Moslims en psychiatrie in Nederland. Verslag van een verkennend onderzoek. Rotterdam: Mikado Blom, J.D., H. Eker, H. Basalan, Y. Aouaj & H.W. Hoek (2010). Hallucinaties toegedicht aan djinns, in: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2010; 154: A973. May, R. (2002). Interculturalisatie van de geestelijke gezondheidszorg, in: Meekeren, Erwin van (e.a., red.) Culturen binnen psychiatrie-muren. Geestelijke gezondheidszorg in een multiculturele samenleving. Amsterdam: Boom, Ben Ayad, M. (2013). Bezetenheid, werkelijkheid of cultureel bepaald?, in: Bres. Magazine voor religie, wetenschap en gnosis. Nummer 277 (februari 2013), p

17 Vragen?

Jannemiek Tukker, Het spannende spel, 2011, acrylinkt op doek, 100 x 150 cm. 44 Tijdschrift Geestelijke Verzorging jaargang 21 nr 90

Jannemiek Tukker, Het spannende spel, 2011, acrylinkt op doek, 100 x 150 cm. 44 Tijdschrift Geestelijke Verzorging jaargang 21 nr 90 Jannemiek Tukker, Het spannende spel, 2011, acrylinkt op doek, 100 x 150 cm. 44 Tijdschrift Geestelijke Verzorging jaargang 21 nr 90 PRAKTIJK Geestelijk verzorgers en djinn Wat betekenen verwijzingen naar

Nadere informatie

Cultuursensitief werken met asielzoekerskinderen: een inleiding

Cultuursensitief werken met asielzoekerskinderen: een inleiding Cultuursensitief werken met asielzoekerskinderen: een inleiding Cor Hoffer cultureel antropoloog en socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: cultuursensitief werken en zorg: verklaringsmodellen

Nadere informatie

'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.'

'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.' 'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.' Dr Abdellatif Riffi huisarts; Secretaris Vamos, ondervoorzitter SHARAF Lezinghouder Vub Geschiedenis vd migratie

Nadere informatie

Interculturele consultaties

Interculturele consultaties Interculturele consultaties Mede door de immigratie in de afgelopen decennia kent de Nederlandse bevolking een grote diversiteit aan sociaaleconomische, culturele en religieuze achtergronden. De veranderde

Nadere informatie

Ziektebeleving en dementie bij migranten

Ziektebeleving en dementie bij migranten Ziektebeleving en dementie bij migranten Gözde Duran coördinator ProMemo, Expertisecentrum Dementie voor Professionals Agenda 1. Kennismaking 2. Waar lopen we tegenaan in de praktijk? 3. Uitleg dementie

Nadere informatie

Psychose of djinn : verklaringsmodellen en interculturele communicatie in de GGZ

Psychose of djinn : verklaringsmodellen en interculturele communicatie in de GGZ TRANSCULTURELE GENEESKUNDE Psychose of djinn : verklaringsmodellen en interculturele communicatie in de GGZ Dr. C.B.M. Hoffer Cultureel antropoloog/socioloog Beleidsmedewerker Interculturalisatie GGZ Groep

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Religie in de Nederlandse psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg 17 Harry Oosterhuis

Hoofdstuk 1 Religie in de Nederlandse psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg 17 Harry Oosterhuis Inhoud Voorwoord 11 Deel 1 Historische en filosofische aspecten Hoofdstuk 1 Religie in de Nederlandse psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg 17 Harry Oosterhuis Hoofdstuk 2 Psychiatrie en godsdienstpsychologie

Nadere informatie

Emmaüs Culturele diversiteit in de zorg

Emmaüs Culturele diversiteit in de zorg Emmaüs Culturele diversiteit in de zorg Mechelen 26 mei 2011 Hamida Chikhi 1 Italiaanse Turkse Marokkaanse Dienst gestart in 1992 2 1 Doelstellingen van de dienst Gelijke toegang tot de gezondheid Kwaliteit

Nadere informatie

HET SPOOKT IN MIJN HOOFD ISLAMITISCHE VISIE OVER PSYCHISCHE PROBLEMEN

HET SPOOKT IN MIJN HOOFD ISLAMITISCHE VISIE OVER PSYCHISCHE PROBLEMEN HET SPOOKT IN MIJN HOOFD ISLAMITISCHE VISIE OVER PSYCHISCHE PROBLEMEN Naziha Maher, islamdeskundige Projectcoördinator Diversiteit, KOM OP TEGEN KANKER 1 PERSONEN MET EEN PSYCHISCHE BEPERKING Mocht Jezus

Nadere informatie

Islam, cultuur en kanker; Zorg aan een moslim patiënt. Fatma Katirci Moslim geestelijk verzorger Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker

Islam, cultuur en kanker; Zorg aan een moslim patiënt. Fatma Katirci Moslim geestelijk verzorger Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker Islam, cultuur en kanker; Zorg aan een moslim patiënt Fatma Katirci Moslim geestelijk verzorger Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker Programma Welkom Voorstellen Fatma: religieuze aspecten v/e moslim

Nadere informatie

Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven

Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven Wat is een trauma? Trauma kan cultuurafhankelijk zijn Cultuur bepaalt reactie Cultuur aspecten:

Nadere informatie

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Marjan Mensinga trainer en adviseur bij Pharos en med. antropoloog/spv/poh GGZ Jennifer van den Broeke senior projectleider en adviseur bij Pharos

Nadere informatie

Culturele interview. Introductie

Culturele interview. Introductie Culturele interview De volgende thema s worden besproken tijdens het culturele interview: 1. Biografie (persoonlijke en sociale gegevens) 2. Geschiedenis van de huidige klachten 3. Eerdere trajecten 4.

Nadere informatie

Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur?

Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur? Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur? Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog GGZ-organisatie Parnassia Bavo Groep 1 2 Onderwerpen: cultuur en

Nadere informatie

Vormingsmodules Cultuursensitieve Zorg

Vormingsmodules Cultuursensitieve Zorg Vormingsmodules Cultuursensitieve Zorg MODULE INLEIDING Vaak gebruikte begrippen zoals cultuur, etniciteit, nationaliteit, ras worden gedefinieerd Impact van cultuur op mentaal lijden wordt besproken Migratiedynamieken

Nadere informatie

'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland

'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland 'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen en gezondheid Waar hebben we het over? Achtergrond inzet

Nadere informatie

Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding

Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding Cor Hoffer cultureel antropoloog en socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: migratie cultuursensitief werken korte oefening

Nadere informatie

S29 DUIVELS, GEESTEN EN MAGIE IN DE PSYCHIATRIE

S29 DUIVELS, GEESTEN EN MAGIE IN DE PSYCHIATRIE S29 DUIVELS, GEESTEN EN MAGIE IN DE PSYCHIATRIE Bij etnische minderheden met een bovennatuurlijke ziekte attributie is er relatief vaker sprake van een verkeerde diagnose, dorp out en gebrekkige therapietrouw.

Nadere informatie

Welkom. Mimount Ezzahouani interculturele zorgconsulent Grzegorz Cetera geestelijk verzorger en ethicus

Welkom. Mimount Ezzahouani interculturele zorgconsulent Grzegorz Cetera geestelijk verzorger en ethicus Welkom Mimount Ezzahouani interculturele zorgconsulent Grzegorz Cetera geestelijk verzorger en ethicus Nederland 17 081 507 bewoners Een (allochtoon) migrant volgens CBS - is een persoon van wie ten minste

Nadere informatie

Abderrahman Karbila Islamitisch geestelijk verzorger SFVG en EMC

Abderrahman Karbila Islamitisch geestelijk verzorger SFVG en EMC Abderrahman Karbila Islamitisch geestelijk verzorger SFVG en EMC Het andere perspectief Medisch-ethische vragen rond het levenseinde vanuit Islamitisch perspectief Stellingen, achtergrond, context en praktijk

Nadere informatie

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Vraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Dementie & culturele diversiteit

Dementie & culturele diversiteit Dementie & culturele diversiteit Signalering en toeleiden naar hulp Mw. F. Ettaher Huisarts Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde (in opleiding) Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling

Nadere informatie

Oudere migranten: psychologische bijdragen

Oudere migranten: psychologische bijdragen Oudere migranten: psychologische bijdragen Carolien Smits,, Congres Ouderenpsychologie, 2 februari 2017, Amsterdam Wat gaan we doen? 1. Presentatie over oudere migranten en psychologen 2. Uitproberen van

Nadere informatie

Zijn allochtone GGZ cliënten nog in beeld?

Zijn allochtone GGZ cliënten nog in beeld? Zijn allochtone GGZ cliënten nog in beeld? De ZOG MH is een belangenorganisatie voor cliënten en hun naasten in de GGZ, verslavingszorg en maatschappelijke opvang in Midden Holland Op 21 januari 2010 vond

Nadere informatie

Andere culturen in het verpleeghuis Dilemma s uit de praktijk

Andere culturen in het verpleeghuis Dilemma s uit de praktijk Andere culturen in het verpleeghuis Dilemma s uit de praktijk Hassan Bakir CCE Consulent / Geestelijk verzorger Landelijke Dag Waardigheid & Trots 4 juni 2019 Luisteren Wat een geluk als je kunt luisteren.

Nadere informatie

Geestelijke verzorging

Geestelijke verzorging Geestelijke verzorging Zorg met aandacht - Aandacht voor wat u gelooft Onlangs bent u opgenomen in het Havenziekenhuis. Opname in een ziekenhuis kan vragen en emoties oproepen. Het kan prettig zijn om

Nadere informatie

Palliatieve zorg aan allochtonen Informatie bestemd voor zorgverleners. In deze InZicht ...

Palliatieve zorg aan allochtonen Informatie bestemd voor zorgverleners. In deze InZicht ... Inleiding Waar autochtonen de weg naar de thuiszorg en palliatieve zorg weten te vinden als er meer zorg nodig is, blijven allochtonen langer op het niveau van de mantelzorg steken 1) Enerzijds heeft dit

Nadere informatie

Op huisbezoek bij een vluchtelingengezin: hoe doet u dat?

Op huisbezoek bij een vluchtelingengezin: hoe doet u dat? Op huisbezoek bij een vluchtelingengezin: hoe doet u dat? Bernice Samson en Anouk Tiggeloven 14 juni 2018 Inhoud 1. Inleiding wie zijn wij? aanleiding 2. casus 3. discussie casus 2 aanleiding Verschillende

Nadere informatie

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN GODSDIENSTWETENSCHAPPEN Het programma Godsdienstwetenschappen omvat drie onderdelen en is als volgt verdeeld over de jaren 1 en 2: Jaar1: - Nieuwe spiritualiteit grensverkeer tussen Oosterse en Westerse

Nadere informatie

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse

Nadere informatie

https://reports1.enalyzer.com/root/surveymanagement/getblob.aspx?blobid=31bfe83be43e4bf b98809f0f

https://reports1.enalyzer.com/root/surveymanagement/getblob.aspx?blobid=31bfe83be43e4bf b98809f0f In welke leeftijdscategorie valt u? Number / Percentage Jonger dan 25 jaar; 6% 66 Tussen de 25 en 34 jaar; 120 Tussen de 35 en 44 jaar; 13% 145 Tussen de 45 en 54 jaar; 205 Tussen de 55 en 64 jaar; 28%

Nadere informatie

De ramadan met een eetstoornis: 'Elk jaar een drama'

De ramadan met een eetstoornis: 'Elk jaar een drama' De ramadan met een eetstoornis: 'Elk jaar een drama' Voor veel moslims begint zondag de ramadan. Vasten brengt voor gelovigen met een eetstoornis gezondheidsrisico's met zich mee. Erover praten blijkt

Nadere informatie

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele

Nadere informatie

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud

Nadere informatie

13 Religieuze tradities, volksgeloof en religieuze geneeswijzen in multicultureel Nederland: implicaties voor de ggz-praktijk

13 Religieuze tradities, volksgeloof en religieuze geneeswijzen in multicultureel Nederland: implicaties voor de ggz-praktijk 13 Religieuze tradities, volksgeloof en religieuze geneeswijzen in multicultureel Nederland: implicaties voor de ggz-praktijk Cor Hoffer 1 Inleiding 2 Wereldreligies en volksgeloof 3 Christendom: rooms-katholiek

Nadere informatie

Aysim Akpinar 26/03/2015 WGK Limburg Arthrose en pijn cultuur/religiegebonden?

Aysim Akpinar 26/03/2015 WGK Limburg Arthrose en pijn cultuur/religiegebonden? Aysim Akpinar 26/03/2015 WGK Limburg Arthrose en pijn cultuur/religiegebonden? Twee in het oogspringende groepen Islam Groepscultuur Gemeenschapsleven sterk aanwezig Reinheid Eenzelfde Koran: Verschillende/

Nadere informatie

DE GGZ EN BELEVING VAN PSYCHISCHE

DE GGZ EN BELEVING VAN PSYCHISCHE DE GGZ EN BELEVING VAN PSYCHISCHE ZIEKTEN ONDER ALLOCHTONE NEDERLANDERS suggesties voor de praktijk Cor Hoffer is cultureel antropoloog en socioloog. Hij werkt als sociaal wetenschappelijk onderzoeker

Nadere informatie

Stervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond

Stervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond Stervensbegeleiding bij mensen met een Islamitische achtergrond Fahima Ettaher, huisarts, kaderarts oudergeneeskunde Emete Erarslan, specialist ouderengeneeskunde Cultuursensitieve palliatieve zorg Ziektebeleving

Nadere informatie

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN P S Y C H O S E Edwin Beld, psychiater Werkzaam in Den Helder GGZ NHN PSYCHOSE Psychose Krankzinnigheid Manie Schizofreen Schizoaffectief Borderline? Waanstoornis Maniak Psycho Geestesziek Bezeten Gek

Nadere informatie

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) Tabel B2.1 Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) autochtoon moslim 0,2 niet-gelovig 64,0 rooms-katholiek 16,9 protestants 18,0 ander geloof 0,9 Tabel B2.2 Aandeel dat zichzelf

Nadere informatie

DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016

DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS Yvonne Moonen-Thompson Probus Lezing Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 Lao Zi: Zie anderen als jezelf Door dit te doen cultiveren we waardigheid, die

Nadere informatie

Psychiatrie. De Stemmenpolikliniek

Psychiatrie. De Stemmenpolikliniek Psychiatrie De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 0 Stemmen horen 0 Klachten en symptomen 0 Oorzaken De behandeling 0 Doel 0 Voor wie 0 Tijdsduur 0 De inhoud van de behandeling 0 Coping-training 0 Psycho-educatie

Nadere informatie

Madarsa Anwaaroel Uloom Slijperweg 2 1032 KV Amsterdam Tel: 020-6360338 website: www.anwaaroeluloom.nl Email: info@anwaaroeluloom.nl rek. nr.

Madarsa Anwaaroel Uloom Slijperweg 2 1032 KV Amsterdam Tel: 020-6360338 website: www.anwaaroeluloom.nl Email: info@anwaaroeluloom.nl rek. nr. Inhoudsopgave 1. Wie zijn wij en wat doen wij 2. Het beleid van Islamitisch educatie Centrum Anwaaroel Uloom 3. Doelstellingen 4. Opstelling van het bestuur 5. Activiteiten van de stichting 6. De Stichting

Nadere informatie

Migranten met diabetes. OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc

Migranten met diabetes. OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc Migranten met diabetes OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc PROGRAMMA WORKSHOP Casus Oorzaken minder goede zorguitkomsten Wat helpt? Nuttige

Nadere informatie

De Stemmenpolikliniek

De Stemmenpolikliniek Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 1 Stemmen horen 1 De behandeling 2 Kennismaking 3 De inhoud van de behandeling 3 Behandelaars 4 Vragen 4 Belangrijke adressen

Nadere informatie

GGzE centrum psychotische stoornissen. Algemene informatie >>

GGzE centrum psychotische stoornissen. Algemene informatie >> GGzE centrum psychotische stoornissen GGzE centrum psychotische stoornissen Algemene informatie >> We zijn er zowel voor mensen met een eerste psychose als voor mensen met langer durende psychotische klachten.

Nadere informatie

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Toegespitst op kankerzorg dr. Mohamed Boulaksil Cardioloog i.o. Pharos Utrecht, 18 juni 2013 Indeling Definitie van begrippen Epidemiologische verschillen migrant

Nadere informatie

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit

Nadere informatie

Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich

Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Samenvatting anamnese en ziekte geschiedenis Wordt uit het dossier ingevuld voorafgaand aan het gesprek.

Nadere informatie

De Fatiha: Het gebed van de Islam (5) Leid ons op het rechte pad

De Fatiha: Het gebed van de Islam (5) Leid ons op het rechte pad De Fatiha: Het gebed van de Islam (5) Leid ons op het rechte pad Door Rev. Dr. Jos M. Strengholt www.strengholt.info Surah Al Fatiha: 1. In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle 2. Lof zij

Nadere informatie

Té gek voor woorden?! Praten over trauma. Enveloppen niet openmaken A.U.B.

Té gek voor woorden?! Praten over trauma. Enveloppen niet openmaken A.U.B. Té gek voor woorden?! Praten over trauma Enveloppen niet openmaken A.U.B. Het doel van de TraumaMist programma s: Geestelijke gezondheidszorg De evidence based behandelingen worden toegankelijk(er) voor

Nadere informatie

Palliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie

Palliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie Deelnemer 1 Colofoon Deze training is vanuit een subsidie van het innovatiefonds voor zorgverzekeraars door de projectgroep palliatieve terminale zorg ontwikkeld binnen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven

Nadere informatie

WEEK VAN DE LIEFDE Mini Symposium Migrantenjongeren en seksualiteit

WEEK VAN DE LIEFDE Mini Symposium Migrantenjongeren en seksualiteit WEEK VAN DE LIEFDE Mini Symposium Migrantenjongeren en seksualiteit Organisatie: GGD Den Haag Presentatie: Bram Tuk PHAROS b.tuk@pharos.nl Week v.d. Liefde 15-2-2012 Bram Tuk Doel Kennis Motivatie Reflectie

Nadere informatie

Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties

Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Arosa biedt veiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Vrouwen, mannen en hun kinderen kunnen bij Arosa terecht voor opvang en begeleiding. Arosa

Nadere informatie

Wij zijn er. voor mensen die grensoverschrijdend. of strafbaar gedrag vertonen en. daardoor met justitie in aanraking. (dreigen) te komen.

Wij zijn er. voor mensen die grensoverschrijdend. of strafbaar gedrag vertonen en. daardoor met justitie in aanraking. (dreigen) te komen. Forensisch FACT Wij zijn er voor mensen die grensoverschrijdend of strafbaar gedrag vertonen en daardoor met justitie in aanraking (dreigen) te komen. 2 Forensisch FACT Forensisch FACT (ForFACT) is er

Nadere informatie

Psychose in context. (In verkorte versie gepubliceerd in Maandblad Geestelijke volksgezondheid 60(7/8), 2005: pagina s )

Psychose in context. (In verkorte versie gepubliceerd in Maandblad Geestelijke volksgezondheid 60(7/8), 2005: pagina s ) Psychose in context Verslag van het symposium Subjectief welbevinden bij psychotische patiënten in transcultureel perspectief, Artis Congres & Party Centrum in Amsterdam, op 2 december 2004. (In verkorte

Nadere informatie

Mental Health First Aid Eerste hulp bij psychische problemen

Mental Health First Aid Eerste hulp bij psychische problemen Mental Health First Aid Eerste hulp bij psychische problemen Catherine van Zelst Nicole van Erp Trimboscongres Een te gekke wijk 8 november 2017 Inhoud workshop Wat is MHFA? Het belang van MHFA Onderzoek

Nadere informatie

Vroege Interventie Psychose (VIP-team) Regio Tilburg en Breda. Informatie voor cliënten

Vroege Interventie Psychose (VIP-team) Regio Tilburg en Breda. Informatie voor cliënten Vroege Interventie Psychose (VIP-team) Regio Tilburg en Breda Informatie voor cliënten Vroege Interventie Psychose (VIP-team) GGz Breburg heeft twee VIP-teams, in de regio Breda en Tilburg. Het VIP-team

Nadere informatie

KNELPUNTEN IN DE HULPVERLENING BIJ 18+ JONGEREN MET EEN NIET WESTERSE ACHTERGROND

KNELPUNTEN IN DE HULPVERLENING BIJ 18+ JONGEREN MET EEN NIET WESTERSE ACHTERGROND KNELPUNTEN IN DE HULPVERLENING BIJ 18+ JONGEREN MET EEN NIET WESTERSE ACHTERGROND 2019 PROGRAMMA 09:55-10:05 Voorstellen 10:05 10:55 Workshop ronde 1 10:55 11:15 Pauze 11:15 12:15 Workshop ronde 2 12:15

Nadere informatie

RAMADAN IN DE AMBULANTE

RAMADAN IN DE AMBULANTE RAMADAN IN DE AMBULANTE WIJKGERICHTE ZORG Emin Baydemir, islamistisch geestelijk verzorger en Bas van Geijn, SPV, beiden zijn werkzaam bij Arkin. Inleiding De vastenmaand Ramadan zal dit jaar (2013/1434)

Nadere informatie

OMGAAN MET SCHROOM EN INTIMITEIT IN EEN ZIEKENHUIS

OMGAAN MET SCHROOM EN INTIMITEIT IN EEN ZIEKENHUIS OMGAAN MET SCHROOM EN INTIMITEIT IN EEN ZIEKENHUIS 1. Inleiding In een ziekenhuis worden dagelijks mensen opgenomen en ontslagen. Dagelijks krijgen mensen slecht nieuws of goed nieuws. Diagnoses worden

Nadere informatie

Cultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013

Cultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Cultuursensitieve Hulpverlening Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Wat gaan we doen Kennismaken Gezondheidsvaardigheden, Gezondheid bij allochtonen lage

Nadere informatie

Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland

Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog c.hoffer@parnassiabavogroep.nl 1 Onderwerpen: gezondheidszorg en cultuur demografische

Nadere informatie

Hoezo is mijn kind gek? Hoe je als zorgaanbieder toegankelijk wordt voor mensen met een andere culturele herkomst

Hoezo is mijn kind gek? Hoe je als zorgaanbieder toegankelijk wordt voor mensen met een andere culturele herkomst Hoezo is mijn kind gek? Hoe je als zorgaanbieder toegankelijk wordt voor mensen met een andere culturele herkomst Jaarcongres kinder- en jeugdpsychiatrie, 30 oktober 2018 Marjan Mensinga, m.mensinga@pharos.nl

Nadere informatie

Behouden Kiezen verkrijgen

Behouden Kiezen verkrijgen Gek op School Behouden Kiezen verkrijgen Casus 1 Jan 23 jaar, student Rechten. Eerste psychose op zijn 20e tijdens studiereis. Aanmelding via de huisarts. 1e psychose onderzoek UCP: voorlopige diagnose;

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof

Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof verzicht Achtergrondvariabelen Houdingen t.o.v. diversiteit Houdingen t.o.v. gendergelijkheid Houdingen t.o.v. holebiseksualiteit

Nadere informatie

Naima El Asjadi, Universiteit Gent. Prof. Kristin Hendrickx, Universiteit Antwerpen. Dr. Stéphanie De Maesschalk, Universiteit Gent

Naima El Asjadi, Universiteit Gent. Prof. Kristin Hendrickx, Universiteit Antwerpen. Dr. Stéphanie De Maesschalk, Universiteit Gent Hoe kijken Belgische inwoners van Marokkaanse herkomst naar depressie? Worden hun opvattingen rond depressie beïnvloed door culturele of religieuze factoren? Naima El Asjadi, Universiteit Gent Promotor:

Nadere informatie

Omgaan met stemmen horen. Sigrid van Deudekom en Jeanne Derks

Omgaan met stemmen horen. Sigrid van Deudekom en Jeanne Derks Omgaan met stemmen horen Sigrid van Deudekom en Jeanne Derks Hoort stemmen horen bij de Psychiatrie? Ja? Nee? JA Want: Het betreffen vocale, audiatieve hallucinaties. 85 % van de Mensen met een dissociatieve

Nadere informatie

R-Sense project RKVL en Sensoa

R-Sense project RKVL en Sensoa Aanbod van Sensoa 1 R-Sense project RKVL en Sensoa Bewoners: Samenleven Liefde en relaties Relaties en grenzen Medewerkers Vlaggensysteem Beleid sleutelfiguren 2 Bevraging hulpverleners en migranten Vluchtelingen,

Nadere informatie

De kleur van de taal

De kleur van de taal De kleur van de taal Dienst interculturele bemiddeling in de gezondheidszorg Oud(ere) worden en zijn: een waaier aan diversiteit, Hoe ermee omgaan als hulpverlener Dinsdag 14 juni 2016 Koninklijk bibliotheek

Nadere informatie

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)

Nadere informatie

Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Avanti Anders in Gesprek op locatie 18 april 2013

Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Avanti Anders in Gesprek op locatie 18 april 2013 Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Avanti Anders in Gesprek op locatie 18 april 2013 Anders in Gesprek over pleegzorg Hoe verschillend zijn pleeggezinnen? Dat en meer heeft Avanti als Stedelijk Platform

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE . > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat

Nadere informatie

Inleiding 11. 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt. 2 Elementen van een sociaal- psychiatrische methodiek 45 Ben Venneman

Inleiding 11. 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt. 2 Elementen van een sociaal- psychiatrische methodiek 45 Ben Venneman Inhoud Inleiding 11 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt 1.1 Inleiding 19 1.2 Stand houden ondanks golfbewegingen 19 1.3 Uitgangspunten van de sociale psychiatrie 24 1.4 Sociale psychiatrie in

Nadere informatie

Praatkaffee voor familieleden van mensen met psychische kwetsbaarheid. 11 mei 2017 door Geert Gardin, PZ Onzelievevrouw

Praatkaffee voor familieleden van mensen met psychische kwetsbaarheid. 11 mei 2017 door Geert Gardin, PZ Onzelievevrouw Praatkaffee voor familieleden van mensen met psychische kwetsbaarheid 11 mei 2017 door Geert Gardin, PZ Onzelievevrouw Inleiding Binnen de vermaatschappelijking van zorg: belang van ondersteuning van familie

Nadere informatie

Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden

Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Dr. Dr. Karen Hosper 1 2 3 4 5 Even reclame maken: www.pharos.nl/patientenaanhetwoord

Nadere informatie

Geestelijke Verzorging

Geestelijke Verzorging Geestelijke Verzorging Geestelijke Verzorging Tijdens een opname in het St. Antonius Ziekenhuis wordt u bijgestaan door een team van artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners. Tot dit team behoort

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg

Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg Deventer 26-03-2013 Inhoud presentatie doel van de avond wat is palliatieve zorg? Cijfers overeenkomsten en verschillen knelpunten palliatieve zorg

Nadere informatie

kleur bekennen verpleegkundige zorg aan moslims in de palliatieve fase van een ziekte

kleur bekennen verpleegkundige zorg aan moslims in de palliatieve fase van een ziekte kleur bekennen verpleegkundige zorg aan moslims in de palliatieve fase van een ziekte Kleur bekennen Verpleegkundige zorg aan moslims in de palliatieve fase van een ziekte VU medisch centrum Gerdiene

Nadere informatie

Opvoeden in andere culturen

Opvoeden in andere culturen Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552

Nadere informatie

Informatie voor familie en betrokkenen van patiënten die opgenomen zijn op afdeling psychiatrie (PAAZ)

Informatie voor familie en betrokkenen van patiënten die opgenomen zijn op afdeling psychiatrie (PAAZ) Psychiatrie Informatie voor familie en betrokkenen van patiënten die opgenomen zijn op afdeling psychiatrie (PAAZ) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl

Nadere informatie

28 Fenomenologisch geïnspireerd onderzoek naar religieuze geneeswijzen en de betekenis daarvan voor de ggz

28 Fenomenologisch geïnspireerd onderzoek naar religieuze geneeswijzen en de betekenis daarvan voor de ggz 28 Fenomenologisch geïnspireerd onderzoek naar religieuze geneeswijzen en de betekenis daarvan voor de ggz Cor Hoffer 1 Inleiding 2 Paradigma s en methodologische implicaties 3 Kwalitatief sociaalwetenschappelijk

Nadere informatie

Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften. Bij mensen met EPA. Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016

Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften. Bij mensen met EPA. Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016 Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften Bij mensen met EPA Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016 Zelfmanagement ondersteuning behoeften & EPA Introductie Methode Bevindingen Discussie

Nadere informatie

Evaluatie themabijeenkomst Kleur bekennen d.d. 22 maart 2011 bij Raffy te Breda

Evaluatie themabijeenkomst Kleur bekennen d.d. 22 maart 2011 bij Raffy te Breda Evaluatie themabijeenkomst Kleur bekennen d.d. maart 0 bij Raffy te Breda Aantal aanwezige personen: 8 personen Aantal ingevulde formulieren: 7 (3 verpleegkundigen; 3 huisartsen; ergotherapeut/therapeut;

Nadere informatie

Spiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs,

Spiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs, Spiritualiteit, meervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving Joantine Berghuijs 6-03-2015 Overzicht presentatie Trends in religiositeit/spiritualiteit in Nederland Breedte van het begrip spiritualiteit

Nadere informatie

De kracht van ontmoeting tussen families

De kracht van ontmoeting tussen families De kracht van ontmoeting tussen families Vlaams Geestelijke Gezondheidscongres - Antwerpen Leen Stroobants Coördinator Similes Limburg 18 september 2012 Familieleden ervaren problemen Begrijpen niet wat

Nadere informatie

Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie

Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie Kaveh Bouteh Senior trainer en adviseur bij PHAROS Adviseur interculturalisatie en diversiteitmanagement K.bouteh@pharos.nl Doelstelling: Hoe bereiken

Nadere informatie

Deeltijdbehandeling. Ouderen

Deeltijdbehandeling. Ouderen Deeltijdbehandeling Ouderen Deeltijdbehandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling, ondersteuning en begeleiding aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan

Nadere informatie

Verandering begint met een Eigen Kracht-conferentie

Verandering begint met een Eigen Kracht-conferentie Zelf beslissen over zorg en hulp Verandering begint met een Eigen Kracht-conferentie Nu heb ik weer de touwtjes in handen. Met mijn mensen heb ik een plan gemaakt voor de toekomst. Hoe krijg ik mijn leven

Nadere informatie

Onderwerpen: Cultuursensitief werken met migrantenouderen in de mondzorg: over miscommunicatie, behandelrelatie en therapietrouw.

Onderwerpen: Cultuursensitief werken met migrantenouderen in de mondzorg: over miscommunicatie, behandelrelatie en therapietrouw. Cultuursensitief werken met migrantenouderen in de mondzorg: over miscommunicatie, behandelrelatie en therapietrouw Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: mondzorg

Nadere informatie

Schizofrenie. Leven in een andere wereld. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie

Schizofrenie. Leven in een andere wereld. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie ggz voor doven & slechthorenden Schizofrenie Leven in een andere wereld Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie Herkent u dit? Denkt u wel eens dingen te zien

Nadere informatie

Dementiepoli. Ouderen

Dementiepoli. Ouderen Dementiepoli Ouderen Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Met deze folder willen we u en uw familieleden en/of verzorgers graag informeren over de gang van zaken bij de dementiepoli.

Nadere informatie

k l e u r b e k e n n e n

k l e u r b e k e n n e n k l e u r b e k e n n e n verpleegkundige zorg aan moslims in de palliatieve fase van een ziekte Kleur bekennen Verpleegkundige zorg aan moslims in de palliatieve fase van een ziekte VU medisch centrum

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Postpartum depressie. Depressie na bevalling

Stemmingsstoornissen. Postpartum depressie. Depressie na bevalling Stemmingsstoornissen Postpartum depressie Depressie na bevalling GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke psychische

Nadere informatie

PEDAGOGISCH DOSSIER LEERLING

PEDAGOGISCH DOSSIER LEERLING PEDAGOGISCH DOSSIER LEERLING Dit pedagogisch dossier werd gerealiseerd door Stephen Stalpaert, Elise Van Bosch en Rozewinde Gerits, studenten van de Vrije Universiteit van Brussel onder leiding van Jos

Nadere informatie

Oudere migranten in Nederland

Oudere migranten in Nederland Oudere migranten in Nederland Den Haag, 2 april 2019 Onderwerpen De toegankelijkheid van zorg Dementie bij migranten Wat kunnen opleidingen doen? Hoe ziet dit eruit in de praktijk? Toegankelijkheid van

Nadere informatie