Spiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs,
|
|
- Sylvia Willemsen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Spiritualiteit, meervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving Joantine Berghuijs Overzicht presentatie Trends in religiositeit/spiritualiteit in Nederland Breedte van het begrip spiritualiteit Interacties religie/spiritualiteit en geestelijke gezondheid Individualisering van religie Uitdagingen Aanbevelingen Trends Ontkerkelijking / secularisatie Toch veel religie / spiritualiteit Globalisering, multiculturele / multireligieuze samenleving Interactie tussen religies Individualisering van religie Zelfaanduiding als religieus / spiritueel mens
2 totale bevolking 40% religieus 20% 40% spiritueel Betrokkenheid bij religie / spiritualiteit Actief lid Papieren lid Nieuwe spirituelen Seculiere spirituelen Breedte van het begrip spiritualiteit Religie soms negatieve bijklank Liever spiritueel Wat is spiritualiteit? Modewoord
3 Spirituele vakanties Business spiritualiteit Spiritueel winkelen
4 Spiritueel tuinieren Spiritueel afvallen Spiritueel scheiden
5 Wat is spiritualiteit? wat verstaan mensen zelf onder spiritualiteit? Representatief onderzoek onder Nederlanders: Open vraag, eigen omschrijving spiritualiteit: Cognitief (54%) Ervaring/emotie (29%) Ethisch (16%) Ritueel / praktijken (7%) 7% weet niet; 21% neemt afstand (Berghuijs et al, 2013). Voorbeelden cognitief Meer tussen hemel en aarde iets met de menselijke geest iets niet-waarneembaars religie, niet alleen islam, jodendom of christendom, maar ook mensen die geloven dat er iets is paranormale zaken zingeving Voorbeelden ervaring wat je ervaart in je diepste innerlijk balans tussen jezelf en het leven en tussen je gevoel en je ratio Voorbeelden ethisch geloven in goedheid, en goed doen; voor elkaar zorgen Voorbeelden ritueel helderziendheid, meditatie, contact met het hienamaals bidden, kerkgang Voorbeelden afstand nemen niets voor mij zweverig Conclusie Weinig specifiek christelijk of andere religie Enorme diversiteit (Berghuijs et al, 2013).
6 Individualisering van religie Religieuze creativiteit Nieuwe spiritualiteit / Meervoudige religieuze betrokkenheid (MRB) Ideologie Praktijken Verhalen Origine Relaties inspiratie door contacten Individualisering van religie Brengt: maatwerk, vrijheid, verrijking, interreligieuze bruggen, tolerantie, optimistisch geloof in spirituele ontwikkeling. Vraagt: zelfstandige keuzes (individualistische imperatief), zelfvertrouwen, initiatief, creativiteit, inzicht, kritische blik, openheid, relativeringsvermogen,. Gevaren: verwarring, interne spanningen, gebrek aan geestelijke leiding, vrijblijvendheid, geen commitment Meta-ideologie nieuwe spiritualiteit Geen dogma s Zelfspiritualiteit Perennial wisdom Syncretisme Monisme / holisme Reïncarnatie en spirituele ontwikkeling
7 Interactie religie/spiritualiteit en geestelijke gezondheid Religie kan het pathologische Genezen: religie werkt therapeutisch Onderdrukken: religieuze socialisatie onderdrukt potentieel afwijkend gedrag Verbergen: religie als toevluchtsoord Tot uitdrukking brengen: het pathologische komt in religieuze vorm tot uitdrukking Veroorzaken: religie als oorzaak van geestelijke ongezondheid (Spilka et al, 1985; Van Uden en Pieper, 1996). Uitdagingen / knelpunten Grens tussen gezonde en ongezonde vormen van religie / spiritualiteit Valkuilen van individualisering Rolverdeling therapeut en geestelijk verzorger Wanneer doorverwijzen? Rol eigen spiritualiteit GGZ hulpverlener Aanbevelingen Alert zijn op religieuze / spirituele dimensies Contacten tussen GGZ medewerkers en geestelijk verzorgers / pastores religieuze gemeenschappen Vragen vanuit GGZ over religie bij religiestudies / theologie neerleggen. Kans: NWO onderzoeksproject MRB: vragen laten meenemen. Stagiares / scriptiestudenten (masters) sturen.
8 NWO Project Multiple Religious Belonging Op welke wijze verandert het fenomeen MRB traditionele noties van religie en religieuze betrokkenheid, en wat betekenen deze veranderingen voor de Nederlandse samenleving in de 21ste eeuw? Maatschappelijke partners, o.a. VGVZ, DSTS, Ikon. Adviezen: Geestelijke verzorging incl opleidingen Kerken Media Politiek Contact / suggesties / onderzoeksvragen j.t.berghuijs@vu.nl Op de hoogte blijven? Facebookgroep Multireligieus Facebookpagina Multiple Religious Belonging Mailinglijst Literatuur Berghuijs, J., J. Pieper, and C. Bakker Conceptions of spirituality among the Dutch population. Archive for the Psychology of Religion 35: Uden, M.H.F. van, en J.Z.T. Pieper Religie in de geestelijke gezondheidszorg. Nijmegen, KSGV.
Secularisatie Nederland
Secularisatie Nederland 1966-2015 Drs. Joris Kregting Werkgezelschap Godsdienstsociologie en Godsdienstantropologie, 3 februari 2017 Utrecht Media aandacht NOS: Hoe God (bijna) verdween uit Nederland
Nadere informatieDe Beroepsstandaard wordt aangepast op de volgende punten.
BESLUIT VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN DE VGVZ (7 JUNI 2010) inzake het advies van de Commissie Spiritualiteit en Beroepsstandaard vastgesteld te Amsterdam door de Algemene Leden Vergadering van
Nadere informatieDE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016
DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS Yvonne Moonen-Thompson Probus Lezing Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 Lao Zi: Zie anderen als jezelf Door dit te doen cultiveren we waardigheid, die
Nadere informatieOp krachten komen. Heeft het zin? Handvatten voor zinbeleving en spiritualiteit
Op krachten komen Op krachten komen. Herstellen doe je zelf, maar niet alleen! Leuven, 16-17 september 2011 Heeft het zin? Handvatten voor zinbeleving en spiritualiteit Axel Liégeois K.U.Leuven Broeders
Nadere informatieGeloven binnen en buiten verband
Geloven binnen en buiten verband Joep de Hart Bijlagen Bijlage bij hoofdstuk 2... 1 Bijlage bij hoofdstuk 3...2 Bijlage bij hoofdstuk 4... 8 Bijlage bij hoofdstuk 2 Tabel B2.1 Deelname aan seculier vrijwilligerswerk,
Nadere informatieSpiritualiteit vanuit psychiatrisch verpleegkundig perspectief
Spiritualiteit vanuit psychiatrisch verpleegkundig perspectief Spiritualiteit Enkele kantlijnen: Het woord spiritualiteit houdt een risico in. Spiritualiteit als escape! Spiritualiteit als consumptie!
Nadere informatieHet religieuze bevrijd van religie
Het religieuze bevrijd van religie John Dewey Gebaseerd op de Terry Lectures gehouden aan Yale University in 1934. Vertaald en ingeleid door Kees Hellingman ISVW UITGEVERS John Dewey 4 Wij, die nu leven,
Nadere informatieGENDERWORKSHOP. Dag van de 4 de Pijler 18/2/17
GENDERWORKSHOP Dag van de 4 de Pijler 18/2/17 GENDER & SEKSE Sekse : fysieke, fysiologisch en biologische kenmerken, bepaald door de XX-chromosomen, XY vrouw / man Gender : socioculturele aspecten van
Nadere informatieIs een Europese islam mogelijk?
Brahim Laytouss Imam, islam theoloog Is een Europese islam mogelijk? De islam is steeds prominenter aanwezig in de Europese samenlevingen, zoveel is duidelijk. Maar islamitisch extremisme en religieus
Nadere informatieREMONSTRANTEN ANNO 2030
REMONSTRANTEN ANNO 2030 Algemene Vergadering van Beraad Geertekerk, Utrecht 9 maart 2019 Jubileumjaar; tijd om te vieren en te bezinnen 400 jaar Remonstranten: het eigenwijze zusje in de protestantse kerken
Nadere informatieFlexibel geloven Zingeving voorbij de grenzen van religies
Flexibel geloven Zingeving voorbij de grenzen van religies Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door de financiële steun van Kerk en Wereld. ISBN 978-94-90708-86-3 NUR 700 Uitgeverij Skandalon Postbus
Nadere informatieDe Linkeroever. werkplaats voor levende spiritualiteit. Vier avonden over de vraag wat dat is, en wat ervoor nodig is om een spiritueel mens te zijn
Spiritualiteit? [Ralf Grossert] M1 Iets voor mensen die graag zweverig doen? Of moet je met je beide benen op de grond staan om spiritueel te kunnen zijn? En welke spiritualiteit past bij mij? Er is zoveel
Nadere informatieAlle religies zijn hetzelfde? Evangelisatiegesprekken voeren met pluralisten
Alle religies zijn hetzelfde? Evangelisatiegesprekken voeren met pluralisten Blinde mannen en de olifant Christelijk zelfonderzoek Is ons christelijke wereldbeeld niet gewoon onze mening? Zijn christenen
Nadere informatieReligie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte
Nadere informatieHET ULTIEME CIRKEL VAN VERVULLING ASSESSMENT
WIE ZIT HIER ACHTER? WIE ZIT HIER ACHTER? IK BEN SANDRA DERKSEN EN AUTEUR VAN AFVALLEN ALS SPIRITUELE OEFENING LESSEN VOOR EEN LICHT EN VERVULLEND LEVEN EN FOOD FOR THOUGHT. Ik ben de bedenkster van de
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 11
Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 11 1 Eerste verkenning 15 1.1 Waarom is kennis van religie belangrijk voor journalisten? 16 1.2 Wat is religie eigenlijk? 18 1.2.1 Substantieel en functioneel 18 1.2.2
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door E. 1169 woorden 16 maart 2017 6,5 2 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1.1 Opvoeding= kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen. - Veilige
Nadere informatieBeste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,
de kunst van het leren Nieuwveen, 19 maart 2015 Aan : Ouder(s)/verzorger(s) met kinderen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar Betreft : Informatie en aanmeldingsformulier, schooljaar 2015-2016;
Nadere informatieSTEEDS MINDER NEDERLANDERS zijn formeel. Religieuze en levensbeschouwelijke. in het werk van geestelijk verzorgers
ONDERZOEK Religieuze en levensbeschouwelijke diversiteit in het werk van geestelijk verzorgers Dit is het tweede artikel dat ingaat op de invloed van religieuze en levensbeschouwelijke diversiteit ditmaal
Nadere informatieDE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER
DE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER De PThU kent twee competentieprofielen, die voor de gemeentepredikant en die voor de geestelijk verzorger. Ze verschillen in onderdelen, maar
Nadere informatie6 Geestelijke gezondheidszorg in het licht van zingeving en spiritualiteit
Inhoud Inleiding 11 Zingeving versus maakbaarheid 13 Zingeving: een vast item in diverse contexten 15 Zingeving in de GGZ 16 Zingeving versus objectiviteitseisen in de GGZ 17 Zingeving als item in personeelsmanagement
Nadere informatieAbdijweekend met Erik Borgman
Abdijweekend met Erik Borgman vrijdag 19 oktober 2006 zondag 21 oktober 2007 Norbertijnerabdij Postel, Abdijlaan 16, 2400 Mol Abdijweekend te Postel: Lectuur en verdieping van Metamorfosen. Over religie
Nadere informatieAls niet alles is wat het lijkt
Als niet alles is wat het lijkt praten met patiënten en naasten over zingeving en betekenisgeving Merijn van der Werf, huisarts i.o. Joep van de Geer geestelijk verzorger, onderzoeker spirituele zorg MCL
Nadere informatieGeestelijke Verzorging (GV) aanbod gericht: een nieuwe koers
Geestelijke Verzorging (GV) aanbod gericht: een nieuwe koers Een model ontwikkeld in het Antoni van Leeuwenhoek i.s.m. Paula Luiten: teamleider Jannie Meijer Martens: verpleegkundig hoofd Jowien van der
Nadere informatieRELIGIEWETENSCHAPPEN COMPARATIEF
RELIGIEWETENSCHAPPEN COMPARATIEF Verbindt de wereld van boeddhisten, hindoes, joden, humanisten, moslims, christenen en agnosten Neem je plaats in het debat over diversiteit 3 Titel in voettekst, aanpassen
Nadere informatieJaarverslag
Jaarverslag 2016-2017 Bijzondere leerstoel 'Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, met bijzondere aandacht voor de maatschappelijke aspecten' ingesteld door het KSGV Kenniscentrum voor Levensbeschouwing
Nadere informatieInhoud: Religie voor in bed, op het toilet of in bad
Inhoud: Religie voor in bed, op het toilet of in bad 1. Religie en spiritualiteit 11 Religie voor in bed, op het toilet of in bad 11 De twee hoofdaspecten van religie 11 De vorm en de inhoud 12 Weerstand
Nadere informatieHuwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012
Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012 Maatschappelijke Context Toenemende individualisering Economische crisis Migratie en Huwelijksmigratie Globalisering en diversiteit
Nadere informatieGoed Nieuwsbrief. Nr. 30. sept. okt. 2014
Goed Nieuwsbrief Nr. 30 sept. okt. 2014 De Goed Nieuwsbrief is een uitgave van Roelof Tichelaar en heeft als doelstelling: - de verspreiding van christelijke spiritualiteit - het informeren over geestelijke
Nadere informatieZingeving en identiteit in een postseculiere samenleving. Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD
Zingeving en identiteit in een postseculiere samenleving Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD Inhoud Intro Vraag & stelling 1: Waarom hebben Vlamingen vandaag toch zo n moeilijke
Nadere informatieInhoudsopgave. Woord vooraf 7. Over dit boek 8
Inhoudsopgave Woord vooraf 7 Over dit boek 8 Hoofdstuk 1. Om te beginnen 11 Spiritualiteit 13 Waarom zou ik deze vaardigheden willen leren? 14 Multiculturele aspecten 18 Niet alleen met woorden 19 Hoofdstuk
Nadere informatieAcademische opleiding tot boeddhistisch geestelijk verzorger
Academische opleiding tot boeddhistisch geestelijk verzorger André van der Braak, 21 februari 2013 N.B. Dit is een levend document dat een werk in uitvoering is. Deze beschrijving van de opleiding kan
Nadere informatieDe balans van je. levensboom EEN INTRODUCTIE. TOT LifeCoaching
De balans van je EEN INTRODUCTIE levensboom TOT LifeCoaching De balans van je levensboom Om gelukkig te worden is het nodig een goede balans te vinden in je leven. Er moet evenwicht komen zowel in je levensstijl
Nadere informatieGODSDIENSTWETENSCHAPPEN
GODSDIENSTWETENSCHAPPEN Het programma Godsdienstwetenschappen omvat drie onderdelen en is als volgt verdeeld over de jaren 1 en 2: Jaar1: - Nieuwe spiritualiteit grensverkeer tussen Oosterse en Westerse
Nadere informatiePsycho-oncologisch therapeut
Psycho-oncologisch therapeut Neem een leeg blad A4 Teken jouw eigen innerlijk huis Wat is het eerste dat jij laat zien, wat het laatste, wat niet? Wat kenmerkt jouw kamer, keuken, zolder, garage, etc Wat
Nadere informatieJaarverslag sept sept 2018
Jaarverslag sept 2017- sept 2018 Bijzondere leerstoel Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, met bijzondere aandacht voor de maatschappelijke aspecten Ingesteld door het KSGV Kenniscentrum voor
Nadere informatieLes 3 Religie(s) in Nederland
Les 3 Religie(s) in Nederland? 16 Les 3 Religie(s) in Nederland 1. De spirituele supermarkt rooms-katholieke kerk islam boeddhisme meditatie U bent één van de sprekers op een cursusdag over religies en
Nadere informatiePraktische opdracht Levensbeschouwing New age
Praktische opdracht Levensbeschouwing New age Praktische-opdracht door een scholier 1822 woorden 19 juni 2002 7,1 75 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inleiding Dit werkstuk gaat over New-Age. Iedereen
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Geloven Geloof speelt in veel delen van de wereld een grote rol. Veel meer dan in de meeste delen van Nederland. Maar betekent dat ook dat Nederlanders niet gelovig zijn? Hoe zit dat met het geloof? Door
Nadere informatieBoekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg
Boekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg Walter Krikilion Garant Antwerpen 16 oktober 2012 Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie
Nadere informatieHET SPEL VAN VRAAG EN AANBOD
HET SPEL VAN VRAAG EN AANBOD SPEELRUIMTE VOOR GEESTELIJKE VERZORGING 27-11-2015 WERKVELD 1E LIJN VGVZ 1 HET SPEL VAN VRAAG EN AANBOD SPEELRUIMTE VOOR DE GEESTELIJKE VERZORGING WERKVELD 1 E LIJN VGVZ UTRECHT,
Nadere informatieVieren, gedenken en feestdagen. Religie en levensbeschouwing. Eigen levensbeschouwing. AMOS - Inleiding
Identiteitskapstok AMOS - Inleiding Religie en levensbeschouwing Vieren, gedenken en feestdagen Eigen levensbeschouwing AMOS Amsterdamse oecumenische scholengroep AMOS AMOS is een oecumenische scholengroep
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel)
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) Bachelor Religiewetenschappen Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR)
Nadere informatieReligie en zingeving
Religie en zingeving Hoofdstuk 7 4.1 Religie Systemen van Verbondenheid 1) systeem van symbolen die 2) krachtige, doordringende en lang durende gemoedsgesteltenissen en motivaties scheppen 3) voorstelling
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieDuurzaamheid is voor ons een kernwaarde. We willen ons vanuit ons geloof actief inzetten. Gemeente van Jezus Christus
Dienstnummer: 1239A zondag: 7 e zondag na Epifanie datum: 19-02-2017 plaats: De Bron, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): Jeremia 29:4-7; 1 Petrus 2:11-17 liederen: Lb 218; Lb 154b:1,5,6,7,8;
Nadere informatieBalanceren. Levensbeschouwing voor alle leerlingen
Levensbeschouwing voor alle leerlingen Balanceren JOS Van de Laar In deze bijdrage beschrijf ik enkele uitgangspunten van twee levensbeschouwelijke methodes waar ik als auteur bij betrokken ben. Het betreffen
Nadere informatieBezieling in de Zorg Is er een alternatief voor de vermarkting?
Bezieling in de Zorg Is er een alternatief voor de vermarkting? Luk Bouckaert K.U.Leuven & SPES Academie Oostende, 26 maart 2010 Bezieling in de Zorg Vermarkting als uitdaging Wat is vermarkting Externe
Nadere informatieHET KIEZEN VAN EEN ONDERWERP VOOR DE SCRIPTIE
HET KIEZEN VAN EEN ONDERWERP VOOR DE SCRIPTIE Als uitgangspunt geldt dat studenten een onderwerp kiezen binnen het terrein van de onderzoeksgroep, meer concreet binnen de expertise van de begeleidend docent.
Nadere informatieAnders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context.
Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context. Naïma Lafrarchi EXPOO Brussel 10 december 2015 1 OVERZICHT - Inleiding
Nadere informatieMaatschappelijke betekenis van PZ: de kunst van het verbinden. Dr. Marc Desmet Eenheid en Supportteam PZ Jessa Ziekenhuis Hasselt België
Maatschappelijke betekenis van PZ: de kunst van het verbinden Dr. Marc Desmet Eenheid en Supportteam PZ Jessa Ziekenhuis Hasselt België Wij staan voor iets Zelfreflectie, teruggeven aan onszelf 10 betekenissen,
Nadere informatierouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014
rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 Jacqueline van Meurs: geestelijk verzorger/consulent spirituele zorg Gerda Bronkhorst: oncologieverpleegkundige/verpleegkundig consulent palliatieve
Nadere informatieWerkgroep Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg Regio Zuid-Gelderland
September 2011 Werkgroep Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg Regio Zuid-Gelderland Beleidsplan : Samenwerken aan Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg I. Achtergrond De palliatieve zorg ontwikkelt
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel)
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september
Nadere informatieHoofdstuk 4. Rede en religie als praktijken
Hoofdstuk 4 Rede en religie als praktijken Religieuze praktijken Praktijken: qua tijd en ruimte ingeperkte en afgebakende vormen van handelen en 'onderhandelen' Voorbeelden: bidden eerste communie carnaval
Nadere informatieHet klooster voor jou
bezinning december bezieling beweging Het klooster voor jou Jongeren, jong volwassenen en scholen Retraites Workshops Cursussen Concerten Aanbod voor scholieren, studenten en jong volwassenen Bezinning,
Nadere informatieRichtinggevend kader levensbeschouwelijke identiteit PCPO Midden-Brabant
Richtinggevend kader levensbeschouwelijke identiteit PCPO Richtinggevend kader levensbeschouwelijke identiteit PCPO Status van het beleidsdeel: Status DO GMR RvT Kwaliteitscyclus Instemming verleend 12-06-2017
Nadere informatiePositieve psychologie & Zingeving
Positieve psychologie & Zingeving Studiebijeenkomst KSGV Vrijdag 29 maart 2019, 13.00-17.00 uur Auditorium Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38 te Utrecht) Informatie en aanmelding: www.ksgv.nl ksgv@ksgv.nl
Nadere informatieWij-Zij. C h r i s t e n F o r u m Christophe Busch Algemeen directeur Kazerne Dossin Mechelen
Christophe Busch Algemeen directeur Kazerne Dossin Mechelen Wij-Zij Polarisatie als verrijking en bedreiging Sociale media en politiek staan bol van polariserende uitspraken, gevoed door angst, boosheid,
Nadere informatieIedere tijd heeft zijn handvatten. Ultieme huisartsenzorg? Palliatieve zorg. Hoe noemen we het?
Ultieme huisartsenzorg? Iedere tijd heeft zijn handvatten NHG, 23 Mei 2013 Prof dr Carlo Leget, Universiteit voor Humanistiek www.zorgethiek.nu Palliatieve zorg Hoe noemen we het? Palliatieve zorg is een
Nadere informatieMeisleiding van het Brein Het Fundamentalisme. Prof. John A. Dick
Meisleiding van het Brein Het Fundamentalisme Prof. John A. Dick Inleiding 1. Een Amerikaan in Vlaanderen 2. Sprekend over het fundamentalisme kan verrassingen brengen 3. Fundamentalisme verschijnt soms
Nadere informatieBijeenkomst Geestelijk Verzorgers Sint Maartenskliniek, Nijmegen
Bijeenkomst Geestelijk Verzorgers Sint Maartenskliniek, Nijmegen Religieuze coping in relatie tot het revalidatieresultaat 25 september 2013 Frans van Oosten Geestelijk verzorger 1 Waar gaat het eigenlijk
Nadere informatieInhoud Deel I Wat is sociologie? Sociologie, een eerste omschrijving Sociologie als wetenschap Weerstanden tegen sociologie
Inhoud I Deel I 1 Wat is sociologie?.... 3 1.1 Sociologie, een eerste omschrijving.... 4 1.2 Sociologie als wetenschap... 6 1.3 Weerstanden tegen sociologie.... 8 1.4 Sociologie en verpleegkunde... 9 1.5
Nadere informatieDoodsangst door religie en de verpleegkundige taak
Doodsangst door religie en de verpleegkundige taak Tamara Blokland 0778265 Inhoudsopgave Inleiding 3 Analyse 4 Conclusie 8 Noten 9 Literatuur 10 Bijlage 1 11 Bijlage 2 12 2 Inleiding Tijdens mijn werk
Nadere informatieSpirituele zorg in sociaal werk: relevant, maar taakopvatting niet eenduidig.
Spirituele zorg in sociaal werk: relevant, maar taakopvatting niet eenduidig. Resultaten van een online enquête onder Sozio-lezers. Inleiding Levensbeschouwing en spiritualiteit in de hulpverlening is
Nadere informatieInzet op Zinzorg & Pastoraal: deskundig, geïnspireerd, geïntegreerd
Inzet op Zinzorg & Pastoraal: deskundig, geïnspireerd, geïntegreerd Koen De Fruyt Brugge 5 oktober 2018 1 Opzet en opbouw Ter inleiding Pastorale zorg doorheen de tijd: aspecten en accenten Pastorale zorg
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieOnderdak geven aan grote vragen van het leven
Onderdak geven aan grote vragen van het leven De Vereniging van Vrijzinnige Protestanten geeft op Vrijzinnigheid is nodig om de multiculturele samenleving leefbaar te houden en interessant te maken. eigen
Nadere informatieCamino Cahier 3. Nieuwe pelgrims
Camino Cahier 3 Nieuwe pelgrims Verslag van de publieksmiddag naar aanleiding van de promotie van Dr. Suzanne van der Beek, juni 2018 Suzanne van der Beek & Paul Post (red.) Camino Academie Wat beweegt
Nadere informatieZorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen
Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele
Nadere informatieGeworteld leven. Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015
Geworteld leven Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015 Psalm 1 Gelukkig de mens Die vreugde vindt in de wet van de HEER en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom,
Nadere informatieGrenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden
Grenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden Dr. An Haekens Overzicht Inleiding: afbakening van thema Spiritualiteit: wiens zorg? Coöperatief- complementair
Nadere informatieEthiek, Zorg en Leven
Ethiek, Zorg en Leven Inspiratie en Verdieping voor Geestelijk Verzorgers en Pastores 4-daagse studieretraite Dominicanenklooster Huissen 23 t/m 26 november 2014 Zondag 15:00 uur Woensdag 15:00 uur Graag
Nadere informatieHoofdstuk 1 Religie in de Nederlandse psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg 17 Harry Oosterhuis
Inhoud Voorwoord 11 Deel 1 Historische en filosofische aspecten Hoofdstuk 1 Religie in de Nederlandse psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg 17 Harry Oosterhuis Hoofdstuk 2 Psychiatrie en godsdienstpsychologie
Nadere informatieFACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015
FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015 inhoud Korte voorstelronde Vooraf: er is gelegenheid later iets op papier of via mail vragen
Nadere informatieWerkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,
Nadere informatiePKN in contact met Nederland: kijk op het leven en kijk op geloven
Protestantse Kerk Nederland / 27-8-2015 / P.1 PKN in contact met Nederland: kijk op het leven en kijk op geloven Presentatie 27 januari 2011 Peter Jobsen Protestantse Kerk Nederland / 27-8-2015 / P.2 Aanleiding
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Geloven Geloof speelt in veel delen van de wereld een grote rol. Veel meer, dan in de meeste delen van Nederland. Maar betekent dat ook, dat Nederlanders niet gelovig zijn? Hoe zit dat met het geloof?
Nadere informatieStichting Geestelijke Verzorging binnen de Palliatieve Zorg thuis
Stichting Geestelijke Verzorging binnen de Palliatieve Zorg thuis Beleidsplan 2019-2024 Inleiding In de regio Zuid-Gelderland zetten de geestelijk verzorgers van de Stichting zich in om de patiënt en diens
Nadere informatiewelkom Symposium Spirituele Zorg
welkom Symposium Spirituele Zorg Een van de uitkomsten v/d jaarbijeenkomst: 50% van de aanwezige organisaties heeft een visie op palliatieve zorg waar spirituele zorg een onderdeel van is. Spiritualiteit
Nadere informatieGids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst
Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst 1 1 Waarom heet dit vak Rooms-katholieke Godsdienst? Niet neutraal Specifiek mensbeeld Stevige vorming vereist Kennis van de Spreken vanuit eigen levensbeschouwing,
Nadere informatieDe Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit Johan Muijtjens M.Sc. 1
De Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit De Dans van Seksualiteit en Spiritualiteit Johan Muijtjens M.Sc. 1 Twee-Eenheid In de dans van twee personen ontwikkelt zich een twee-eenheid eenheid: er zijn
Nadere informatieDEEL I De scheiding van Kerk en Staat en de gevolgen voor religieuze organisaties
Inleiding DEEL I De scheiding van Kerk en Staat en de gevolgen voor religieuze organisaties 1 Verbondenheid van Kerk en Staat in het vroeg- moderne regalisme Prof. mr. J. Hallebeek 1.1 Inleiding: het regalisme
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - mens en samenleving. Kerndoel 38. Toelichting en verantwoording
TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 38 74 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - mens en samenleving Kerndoel 38 De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke
Nadere informatieVragen module Evangelistiek. Hoofdstuk 1
Vragen module Evangelistiek Hoofdstuk 1 1. Leg het verband tussen doen en horen uit, onderbouw dit vanuit de Bijbel. Als er al een ideale volgorde is tussen deze twee begrippen, welke is dat dan volgens
Nadere informatieReligious Coping en Veerkracht. Rien van Uden
Religious Coping en Veerkracht Rien van Uden When I find myself in times of trouble Als ik met deze regels begin zullen de meesten onder u, zo denk ik, in staat zijn de vervolgregels aan te vullen: Mother
Nadere informatieSpiritualiteit, verbondenheid en
Spiritualiteit, verbondenheid en suïcide(preventie) Prof. Ronny Bruffaerts UPC KU Leuven In deze workshop Suïcidaliteit bij studenten: vóórkomen, risicofactoren en voorkómen? De rol van religie bij studenten
Nadere informatieRAnieRo CAntALAMeSSA LEVEN IN CHRISTUS. De spirituele boodschap van de Brief aan de Romeinen DE BOOG
RAnieRo CAntALAMeSSA LEVEN IN CHRISTUS De spirituele boodschap van de Brief aan de Romeinen DE BOOG inhoud VOORWOORD...9 INLEIDING... 11 1 BeMinD DooR GoD! De Blijde Boodschap van Gods liefde...15 1. God
Nadere informatieWAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke
WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke Analyse 4 pijlers belangrijk om optimale prestaties te leveren: 1) de fysieke pijler (incl. technisch en tactisch) 2) de mentale pijler 3)
Nadere informatieMeervoudige religieuze betrokkenheid in dominicaanse centra. Anke I. Liefbroer DSTS
Meervoudige religieuze betrokkenheid in dominicaanse centra Anke I. Liefbroer DSTS MEERVOUDIGE RELIGIEUZE BETROKKEN HEID IN DOMINICAANSE CENTRA Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving Anke
Nadere informatieDe vierde dimensie van palliatieve zorg: Hoe pakken wij het aan in Nederland? Palliatieve zorg. Problemen met spiritualiteit. Wat is spiritueel?
De vierde dimensie van palliatieve zorg: Hoe pakken wij het aan in Nederland? Brugge, 13 oktober 2009 Dr Carlo Leget, UHD Zorgethiek Universiteit van Tilburg www.zorgethiek.nu Palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieDe Religieuze. van. Geoffrey Parrinder, Ph.D. Emeritus Professor vergelijkende religiestudies Universiteit van Londen Engeland
De Religieuze Aard van SCIENTOLOGY Geoffrey Parrinder, Ph.D. Emeritus Professor vergelijkende religiestudies Universiteit van Londen Engeland 1977 De Religieuze Aard van SCIENTOLOGY Geoffrey Parrinder,
Nadere informatieER ZIJN MINDER MIDDELEN BESCHIKBAAR. Een steen verleggen in de rivier. Geestelijk verzorgers in de eerste lijn
Een steen verleggen in de rivier Geestelijk verzorgers in de eerste lijn Waar liggen de kansen voor eerste-lijn geestelijke verzorging? Anne Stael beschrijft een aantal voorwaarden en geeft voorbeelden
Nadere informatieOnderzoek: 27 maart 2019 Auteur: Jeroen Kester. Religieus onderwijs
Onderzoek: 27 maart 2019 Auteur: Jeroen Kester Religieus onderwijs Samenvatting Meerderheid wil religieus onderwijs afscha!en Een meerderheid (60 procent) is voor de afscha!ng van het onderwijs met religieuze
Nadere informatieCulemborg, 8 november 2015 - Doopdienst. Tekst: Marcus 12: 28-34 Thema: God liefhebben Voorganger: ds. Henri Veldhuis
Culemborg, 8 november 2015 - Doopdienst Tekst: Marcus 12: 28-34 Thema: God liefhebben Voorganger: ds. Henri Veldhuis Gemeente van onze Heer, Jezus Christus, De meesten van ons zijn wel vertrouwd met de
Nadere informatieIN ONZE MULTICULTURELE EN MULTIRELIGIEUZE samenleving. Meervoudige religiositeit in het leven van geestelijk verzorgers
ONDERZOEK Meervoudige religiositeit in het leven van geestelijk verzorgers In twee artikelen beschrijven de auteurs de religieuze diversiteit onder geestelijk verzorgers in Nederland. Dit artikel gaat
Nadere informatieEen goede politicus.
Een goede politicus. Tijdens het project Meeting Development werden door Nederlandse studenten, die de gelegenheid hadden om naar Ghana en Kirgizië te reizen, films gemaakt. Ze hebben naar hun opvattingen
Nadere informatie"Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling
1 "Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 2 Aanleidingen en achtergronden 1 Aanleidingen en achtergronden 2 Aanleidingen
Nadere informatie2012-2016. Beleidsplan Beraadgroep Samenlevingsvragen 2012-2016. Hettie Pott-Buter Trinus Hoekstra Greetje Witte-Rang
2012-2016 Hettie Pott-Buter Trinus Hoekstra Greetje Witte-Rang Beleidsplan Beraadgroep Samenlevingsvragen 2012-2016 Augustus 2012 0 Inhoud Inleiding... 1 Geschiedenis van de Beraadgroep Samenlevingsvragen...
Nadere informatieZin van een monastieke roeping in de 21ste eeuw
Philippe Vanderheyden Abt van de abdij van Chevetogne Het godgewijde leven Zin van een monastieke roeping in de 21ste eeuw Paus Franciscus kondigde in 2014 een jaar aan van het godgewijde leven. Godgewijden
Nadere informatie