Tranen duwen happen glijden. dwarrelen dwalen dralen zoeken. maar vinden mijn kussen niet jouw warme huid. want die is koud, nu en jij bent weg, nu
|
|
- Jelle Jasper ten Wolde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tranen duwen happen glijden [HEADERSEGMENT 1] [HEADERSEGMENT 2] 2 dwarrelen dwalen dralen zoeken maar vinden mijn kussen niet jouw warme huid want die is koud, nu en jij bent weg, nu en jij bent weg, voor altijd Ik huil huiler huilst Kaat Bollen 10 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE
2 VOORAF Vooraf Er zijn weinig gebeurtenissen die op zo n persoonlijke manier beleefd en verwerkt worden als de dood van en het rouwproces voor een persoon uit je directe omgeving. Dat geldt voor volwassenen en voor jongeren. Een belangrijke factor in het verwerkingsproces is de manier waarop er in je omgeving gereageerd wordt. Niet alleen door de intimi uit je directe omgeving, maar ook door de mensen die je ontmoet in andere contexten. Al te vaak zijn we echter bijzonder onwennig in die situaties. Een cahier met als thema Rouwen op school kan dan ook een leemte vullen op dit terrein. We kozen voor een bijdrage van Magda Habraken. Zij wijdde haar licentiaatsthesis aan het onderwerp Rouwen kinderen anders? en was bereid om de inhoud ervan te herwerken voor dit cahier. Als licentiaat in de godgeleerdheid en godsdienstwetenschappen en vanuit haar ervaring als godsdienstleerkracht en leerlingenbegeleidster heeft Magda Habraken belangstelling voor het religieuze aspect van het rouwproces. Zij staat dan ook stil bij de betekenis van de dood bij rooms-katholieke jongeren en islamitische jongeren. Het ontbreken van een hoofdstukje over de rituelen van niet-gelovige of vrijzinnige jongeren heeft te maken met een gebrek aan ervaring en niet met een miskenning van het belang of met een gebrek aan respect. Als redactie zijn we ervan overtuigd dat de inhoud voldoende inspirerend is, ongeacht de al dan niet religieuze achtergrond van de lezer of oriëntatie van de school. Naast Magda Habraken danken we ook Janne Swolfs. Als leerkracht Nederlands en expressie in de eerste graad van het secundair onderwijs schreef zij een korte, maar daarom niet minder aangrijpende, getuigenis over hoe zij samen met de leerlingen het ziekteproces en overlijden van een medeleerling ervaart. Dit getuigenis willen we graag als introductie meegeven op het cahier van Magda Habraken. De redactie van Handboek Leerlingenbegeleiding Twee HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE ROUWEN OP SCHOOL 11
3 INTRO Intro Afscheid van een klasgenootje (voor Maxim) Vijf schooljaren geleden was het eerste jaar Artistieke Vorming op onze school, een bonte verzameling pubers met veel energie en verbeelding. Ik was de gelukkige die het vak expressie mocht geven. Bepaalde types vielen op door talenten, anderen door minder prettige eigenschappen. Maar het moet gezegd, het was een toffe groep. Er was een meisje dat extra opviel, omdat ze zo teer en kwetsbaar leek, Maxime M. Ze kon een groep sturen zonder te drammen, ze bezat bovendien een empathisch vermogen, dat voor haar leeftijd, dertien, net iets te groot leek. Ziek Vrij snel kwamen we te weten dat Maxime een zeer slechte gezondheid had. Als klein meisje was ze al vaak opgenomen in het ziekenhuis en onderging ze pijnlijke behandelingen. De tweede helft van het schooljaar begonnen er opnieuw ernstige problemen de kop op te steken. Maxime verdween voor een tijdje uit de klas. Omdat onze school, SISA Antwerpen, heel kindvriendelijk is en een goede leerlingenbegeleiding heeft, werd er gevraagd om taken en leerstof te regelen voor Maxime. Toen gebeurde er iets heel moois. Er werd bijna gevochten om dit te doen. Blijkbaar was er een vaste vriendengroep die al contact had met de ouders van Maxime. Er werden vaak logeerpartijtjes gehouden bij haar thuis en dan werd daar alles voor de school besproken. Op die manier kregen we ook een goed beeld van het ziekteverloop en was het meteen uit de taboesfeer gehaald, want het woord was er: kanker. Keihard was het en het zag er grimmig uit. 12 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE
4 INTRO Maar zoals vaak kende Maxime een periode van schijnbaar herstel. De vriendinnen hadden voor een expressieopdracht zelfs met Maxime een filmpje gedraaid in het Peerdsbos. In het filmpje kon je goed zien dat wanneer Maxime niet moest acteren, de anderen haar toedekten met een warme deken en een sjaal. Wanneer Maxime niet op school was, werd er regelmatig via de leerlingenbegeleiding info gegeven. Het was vooral door Maxime zelf, die een zeer open houding had, dat de anderen er niet krampachtig omheen moesten draaien. Soms vertelde iemand dat Maxime had gehuild, of geroepen had dat ze die stomme kanker haatte. We werden dan allemaal even heel stil en droevig. Maar onmiddellijk werd dat dan omgezet in een of andere daad. Brieven schrijven, zotte fotootjes opsturen... Dat luchtte op. De pruik Maxime zou terug verschijnen. Maar met een pruik, want door de chemotherapie was ze haar haren kwijt. De klas was voorbereid op de pruik, maar niet op de flair waarmee Maxime haar prachtige blonde pruik droeg. Sommige leerlingen werden er stil van. Grote ego s werden kleiner, vanzelf. Hier werd duidelijk welke enorme impact deze leerling op de groep begon te krijgen. Soms zag je hoe ze tijdens de les heel erge pijn had. Het werd steeds minder haalbaar voor haar. Maar ze werd gedragen door haar klasje en ze gaf zelf het goede voorbeeld door nog te vragen naar kwaaltjes van anderen. Maar haar krachten namen af. Maxime verdween alweer uit de klas. De hoop begon bij de klasgenootjes te slinken en er werden steeds meer vragen gesteld of het nog wel goed zou komen. We konden geen pasklare antwoorden geven. De logeerpartijtjes bij Maxime werden ook minder, want het was te belastend voor haar. Dan hebben we maar afgesproken dat er kleine groepjes werden gemaakt van twee leerlingen. De ouders van Maxime hebben de contacten vrij lang opengehouden tot het echt niet meer ging. HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE ROUWEN OP SCHOOL 13
5 INTRO Maxime is overgegaan Het onvermijdelijke gebeurde op 25 mei, Maxime was overleden. Het was verschrikkelijk, ook al wisten we dat het zou komen. Een aantal dagen was het stil en toen begon iedereen te zeggen dat ze iets wilden doen op de begrafenis. Onze directie is met alle klasgenootjes en vrienden en collega s naar de begrafenis gereden. Hier gaat ook weer alle lof naar de ouders, die ruimte boden voor allerlei dingen van de vrienden. De dienst was hartverscheurend en tegelijk vol hoop, raar... Maxime had zelf haar hondje overgedragen aan haar beste vriendin Kikki, haar kist was beschilderd door de vriendinnen en een leerling van de klas had een liedje geschreven en heeft dat gezongen op de begrafenis. Iedereen was in witte of lichtblauwe kleding, want Maxime wilde geen trieste vertoning. Dan kregen we nog een opdracht van Maxime. Ze had vlak voor haar dood nog op het internet een goed doel gekozen. Hiervoor had ze T- shirts ontworpen en die kon je na de dienst dan kopen. Iedereen ging naar huis in een shirt van Maxime. Niets gaat verloren Het volgende schooljaar hebben we een herdenkingsmoment gehouden. Er werd geld ingezameld. Een leerkracht vertrok naar India en zij heeft dat geld met een foto van Maxime meegenomen op haar reis. We hadden haar gevraagd om het goed te besteden en vooral te vertellen dat een meisje uit Nederland dit zo graag wilde geven. Het was spannend afwachten waar het geld zou opduiken. Op het einde van de zomervakantie kreeg ik een mail met foto s uit India. De Yong Ling Kinder Garten School in Dharamsala bedankte ons en heeft de foto van Maxime in de gang gehangen. Ze stuurden ons ook kindertekeningen met bedankingen. De leerlingen waren blij en trots. Ik dacht ineens aan het grote opschrift dat boven Maximes kistje hing: LOVE IS THE ANSWER. 14 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE
6 INTRO Besluit Ik ben er me ten volle van bewust dat sommige mensen dit verhaal nauwelijks geloven. Toch is het echt gebeurd. De helende werking van al deze activiteiten was zeer groot. Dit is zo optimaal kunnen verlopen, omdat alle betrokken partijen tegelijk kozen voor openheid en samenwerking. Ik kan me goed voorstellen dat sommige ouders dit niet willen of kunnen. Of dat het kind niet de kracht heeft om zo dapper te zijn. Maar toch kan de school een grote rol spelen in het verwerkingsproces en in het verkleinen van de angst voor de dood. Als de dood maar bij het leven mag horen en niet weggemoffeld wordt. Janne Swolfs HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE ROUWEN OP SCHOOL 15
7 HALT-0027.book Page 16 Monday, May 30, :51 PM INTRO zonder jou zal ik niet meer dezelfde zijn natuurlijk zal de wereld blijven draaien en vechten natuurlijk is de school zoveel meer dan eerst gelukkig Kaat Bollen 16 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE
8 INLEIDING 1. Inleiding goede begeleiding van rouwende leerlingen Een goede begeleiding van rouwende leerlingen op school kan ervoor zorgen dat deze leerlingen niet geïsoleerd raken, geen vertraging oplopen in hun schoolloopbaan en niet terechtkomen in een gecompliceerd rouwproces. Een gepaste omkadering maakt dat ook leerlingen met een litteken kunnen uitgroeien tot sterke volwassenen. Rouwen op school probeert volwassenen en kinderen steunend en ondersteunend nabij te zijn wanneer de dood zich aandient op school. achtergrondinformatie, werkvormen, didactisch materiaal Rouwen op school biedt achtergrondinformatie over de eigenheid van rouwprocessen bij pubers. De algemene werkvormen die voorgesteld worden, leren de leerlingen omgaan met rouw en verdriet. Curatieve werkvormen kunnen op school heel nuttig zijn in een rouwgroep. Daarnaast biedt dit cahier nog een waaier aan didactisch en meditatief materiaal. Deze informatie vervangt natuurlijk geenszins een goede plaatselijke begeleiding met alle betrokken partijen, maar hoopt daartoe wel een aantal nuttige instrumenten en perspectieven aan te reiken Enkele opmerkingen overlijden van een ouder Dit cahier focust vooral op het overlijden van een ouder. Het overlijden van een ouder is voor een kind het meest ingrijpend. Dit rouwproces start bij een langdurige ziekte vaak vooraleer de ouder overleden is. Ouders kunnen op verschillende manieren overlijden (langdurige ziekte, ongeval, moord, zelfdoding, ). Deze verschillende vormen geven ook verschillen in het rouwproces. Het is onmogelijk al deze verschillen te bespreken in dit cahier. Als begeleider is het belangrijk rekening te houden met de omstandigheden waarin de ouder overlijdt. Maar kinderen kunnen natuurlijk ook een klasgenoot, grootouder, broer, zus, verliezen. Je kunt in de tekst dan meestal ouder vervangen door broer, zus, klasgenoot, vriend, grootouder, HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE ROUWEN OP SCHOOL 17
9 INLEIDING betrokkenheid van de lezer In dit cahier wil ik de betrokkenheid van de lezer vergroten door niet te spreken over ouder, maar ouder vaak te vervangen door papa of mama. Mijn opzet is niet een afstandelijk boek te schrijven, maar een cahier dat voor de leerkrachtengroep zowel theoretisch als praktisch bruikbaar is. De lezer van dit cahier wordt aangesproken in de rol van leerkracht of ouder. Ik focus me vooral op het onderwijs, vanuit mijn job als (godsdienst)leerkracht en leerlingenbegeleidster. De theorie verhelder ik regelmatig met eigen praktijkvoorbeelden. Uit respect voor de leerlingen heb ik hun voornamen veranderd. Dikwijls zijn de tips voor leerkrachten of leerlingenbegeleiders ook bruikbaar voor de ouders, jeugdleiders,... Om de aanspreekbaarheid en concreetheid te vergroten, schrijf ik dan ook in de je-vorm. termen kinderen en jongeren Dit boek bestudeert de rouw bij kinderen. Met kinderen worden de 0- tot 18-jarigen bedoeld. Ik gebruik de leeftijdsgrens van 18 jaar, omdat deze grens ook gebruikt wordt bij de rechten van het kind. Wanneer ik expliciet over jongeren spreek, betekent dat specifiek kinderen vanaf 12 jaar. 18 ROUWEN OP SCHOOL HANDBOEK LEERLINGENBEGELEIDING TWEE
Het Rouwende Kind. een handvat voor de volwassene
Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Nina José Verhoeven Elk kind dat oud genoeg is om van iemand te houden, is oud genoeg om te rouwen. Alan
Nadere informatieVoor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02
Papahoorjeme_bw.indd 2 05-05-11 15:02 Papahoorjeme_bw.indd 3 05-05-11 15:02 Voor Indigo en Nhimo Tamara Bos Papa, hoor je me? met tekeningen van Annemarie van Haeringen Leopold / Amsterdam De liefste
Nadere informatieBoekverslag Nederlands zoenen door Nel
Boekverslag Nederlands 10.000 zoenen door Nel Kleverlaan Boekverslag door een scholier 1324 woorden 24 mei 2005 7,5 69 keer beoordeeld Auteur Genre Nel Kleverlaan Jeugdboek Eerste uitgave 2002 Vak Nederlands
Nadere informatieToneelstuk Harde noten : nabespreking
Toneelstuk Harde noten : nabespreking Ondanks alle campagnes en initiatieven blijft pesten een moeilijk uit te roeien probleem dat ook de dertienjarige Kaat, hoofdpersonage uit de boeken Harde noten en
Nadere informatieDraaiboek bij ziekte en overlijden
Datum Draaiboek bij ziekte en overlijden Hoe kan de school handelen bij het overlijden van een leerling? In dit overzicht vindt u een samenvatting van deze informatie in een checklist per onderdeel. Dit
Nadere informatieLevende Verhalen Het verhaal van Anke
1 Levende Verhalen Het verhaal van Anke Anke is een krachtige, levenslustige vrouw die midden in haar leven staat. Ze heeft een intensieve baan als leidinggevende in de zorg en naast haar drukke baan is
Nadere informatieAndere mensen helpen bij rouwverwerking na overlijden kind vrijdag, 11 september 2015 12:00
Tekst: Judice Ledeboer Foto s: Ken Wong Met gierende sirenes werd Djenaeya, die bij de geboorte niet ademde naar het Sehos gebracht waar een team artsen alles deed om het kleine meisje aan het ademen te
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatieVrije Basisschool de Regenboog
Protocol Rouwverwerking 1. Het overlijden van een leerling 2. Het overlijden van een personeelslid 3. Het overlijden van een ouder, broer of zus van een leerling 1. Het overlijden van een leerling 1.1.
Nadere informatieOmgaan met verlieservaringen in een schoolcontext
Omgaan met verlieservaringen in een schoolcontext Aanbod vanuit de netwerken palliatieve zorg Lucie Cannie Psychologe Netwerk Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Netwerk palliatieve zorg 15 Vlaamse netwerken,
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Het theater, de brief en de waarheid door Harry Mulisch
Boekverslag Nederlands Het theater, de brief en de waarheid door Harry Mulisch Boekverslag door een scholier 1886 woorden 18 maart 2000 3,1 23 keer beoordeeld Auteur Genre Harry Mulisch Novelle Eerste
Nadere informatieAls het licht weer aan gaat
Als het licht weer aan gaat Als het licht weer aan gaat Joyce de Groot Copyright Joyce de Groot Coverontwerp: Gerrit Hendriks ISBN: 978.94.021.5289.0 Inhoudsopgave Voorwoord blz. 7 Het boek wordt geboren
Nadere informatieInhoud. Hallo!...5. Wie is wie? Even voorstellen...7. Wat is mijn PrOP? PrOP opstellen Doelen voor mijn PrOP...19
Inhoud Hallo!...5 Wie is wie? Even voorstellen...7 Wat is mijn PrOP?...9 1 PrOP opstellen...11 2 Doelen voor mijn PrOP...19 Ik verander mijn P!...23 3 Leren van anderen: het sociogram...25 4 Omgaan met
Nadere informatieAlles is weg Naam: Ken Witbreuk Klas: 3G3 Docent: Busm Auteur: Anke Kranendonk Uitgever: Querido Kinderboek (Slash) Eerste jaar uitgave: 2008 1 ste druk Niveau: Niveau 1 15 t/m 19 jaar Pagina s: 212 Over
Nadere informatie1. Het bericht komt binnen Tijdens of na de schooluren: Deelneming betuigen. Vragen wat er gebeurd is. Het nieuws direct melden aan de directie.
DRAAIBOEK BIJ HET OVERLIJDEN VAN EEN LEERLING DATUM: Wat gebeurt er? Wat moeten we doen? 1. Het bericht komt binnen Tijdens of na de schooluren: Deelneming betuigen. Vragen wat er gebeurd is. Het nieuws
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Rouw en verlies Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 8-12 jaar
DOELSTELLINGEN De deelnemers worden zich bewust van hun eigen omgang met rouw en verlies en de rol die hun geloof of levensoriëntatie hierbij heeft. De deelnemers weten dat ieder op een eigen manier rouwt
Nadere informatieLiesbeth Gellens vertelt in boek over verlies van haar zoon Toon (12) en de nasleep daarvan
Raymond Lemmens Liesbeth Gellens vertelt in boek over verlies van haar zoon Toon (12) en de nasleep daarvan In het boek Anders Nabij vertellen vijf ouders over het verlies van hun kind en hun rouwproces.
Nadere informatieDoelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden;
Lesbrief 1 Beroemd worden Voorbereiding Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; - De leerlingen kennen de verschillende
Nadere informatieVeel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal
Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal De mensen van voorbij Zij worden niet vergeten De mensen
Nadere informatieErvaringen van deelnemers Individuele begeleiding
PRAKTIJK VOOR VERLIESVERWERKING Wilma Luyke Doetinchem Ervaringen van deelnemers Individuele begeleiding "Ik kan U vertellen dat ik in zak en as zat voordat ik bij Wilma aanklopte. Mijn vrouw is plotseling
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 1 Je ouders zijn ook maar mensen 11 2 Eerst ruzies, nu ook nog de scheiding 21 3 Dit is niet eerlijk! 31 4 Wat cijfers ons leren 41 5 En toen veranderde mijn wereld 51 6 Bij wie
Nadere informatieHoofdstuk 1. Introductie
Hoofdstuk 1 Introductie Wat kan dit boek voor jou betekenen? Als je dit boek leest, sta je op het punt een enorm succes te maken van je bedrijf. Dat vind ik geweldig cool. Welkom! Mijn naam is Marielle
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieVerslag door Naomi 1807 woorden 30 maart keer beoordeeld. Nederlands. KanjerGuusje Mijn leven is van mij. Inhoudsopgave. Jaar van 1 e uitgave
Verslag door Naomi 1807 woorden 30 maart 2016 0 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands KanjerGuusje Mijn leven is van mij Inhoudsopgave Titel Schrijver Jaar van 1 e uitgave Genre Onderwerp
Nadere informatieINHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN
INHOUD 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN 7 Verdriet uit je hart en verdriet om je zorgen 11 De belangrijkste relatie is die met jezelf 14 In dankbaarheid ligt geluk
Nadere informatieRouwen. Praten en delen met lotgenoten
Rouwen Als een dierbaar iemand pas gestorven is en je afscheid van hem of haar hebt moeten nemen, dan voel je je vaak heel wezenloos. Je vraagt je af waarom dit moest gebeuren maar je krijgt geen antwoord.
Nadere informatieKinderen, rouw en beeldende therapie
Rosanne van Alphen de Roo Kinderen, rouw en beeldende therapie Dingen die je moet weten als je met een rouwend kind te maken hebt De Zwaan, beeldende therapie 1 Kinderen en rouw In dit E-book krijg je
Nadere informatieHet leven van Max en z,n mama *week 11*
Het leven van Max en z,n mama *week 11* Op naar de drie maanden toe, want Max is nu 11 weken oud. Daarna nog een maand van aftellen, dan zitten de vier maanden erop die Daan heeft geleefd. Hopelijk wordt
Nadere informatieIn de middag gingen we naar het Martiniziekenhuis, dit is mijn terrein. Omdat Daan op de kinderafdeling heeft gelegen ken ik daar mensen.
Folders uitdelen Ik begin aan mijzelf te twijfelen, ben ik echt wel goed bezig. Ben ik echt wel toe aan andere ouders helpen. Zo overtuigd dat ik het aankon, zo erg is dat naar beneden gehaald omdat ik
Nadere informatieOriëntatie 1. Hieronder zie je de voorkant van de originele uitgave (1) en die van de lijsteruitgave (2) (afbeelding zie bijlage).
Boekverslag door M. 1448 woorden 20 november 2014 5,9 54 keer beoordeeld Auteur Lydia Rood Genre Jeugdboek Eerste uitgave 2011 Vak Nederlands Party! Lydia Rood Verwerkingsopdrachten Oriëntatie 1. Hieronder
Nadere informatieWij weten hoe het voelt
www.freya.nl Twitter: @Freya_NL facebook.com/freyanl Wij weten hoe het voelt Om je heen lijkt iedereen zomaar kinderen te krijgen. Bij jou blijft die zo gewenste zwangerschap uit. Bij Freya weten we als
Nadere informatieROUWKOFFER. Lien Lagrange & Evelyne Vercauteren (2018) 1/9
ROUWKOFFER Lien Lagrange & Evelyne Vercauteren (2018) 1/9 Inhoud van de koffer: Materialen voor de kinderen / jongeren Doelgroep Thema Naam Thema: rouw algemeen Thema: verlies algemeen / positief einde
Nadere informatieInleiding WIST JE DAT JE GEVOEL VAAK BEPAALT WAT VOOR HUMEUR JE HEBT?
Inleiding Gevoelens: we hebben ze allemaal. Maar soms is het lastig te weten hoe je je nu écht voelt. Je bent blij, maar ook zenuwachtig. Of je weet niet of je boos of verdrietig bent. Of je snapt niet
Nadere informatieBen je slachtoffer? Folder voor jongeren
Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde
Nadere informatieINFORMATIE JONGEREN IN ROUW 13-18 JAAR STICHTING STERRENKRACHT
INFORMATIE JONGEREN IN ROUW 13-18 JAAR STICHTING STERRENKRACHT Voorwoord Beste ouders/verzorgers, Deze informatie is bedoeld om antwoord te geven op vragen als: Hoe ga ik om met het verdriet, angst of
Nadere informatieRouwverwerking CBS Roemte Wirdumerweg 16 9919 HD Loppersum 0596 571390 mail@cbsroemte.nl www.cbsroemte.nl
Rouwverwerking CBS Roemte Wirdumerweg 16 9919 HD Loppersum 0596 571390 mail@cbsroemte.nl www.cbsroemte.nl rouwverwerking CBS Roemte 1 ROUWVERWERKING BIJ KINDEREN Voor achtergrondinformatie zijn er in deze
Nadere informatieBoekverslag Nederlands LEEF! door Laura Maaskant
Boekverslag Nederlands LEEF! door Laura Maask Boekverslag door L. 1423 woorden 5 januari 2017 4,4 5 keer beoordeeld Auteur Genre Laura Maask Biografie Eerste uitgave 2014 Vak Nederlands Titel: LEEF Auteur:
Nadere informatieTHEMAONTMOETINGEN. Er zijn ontmoetingen rondom vier thema s: Waardevol opvoeden Zelfbewust zijn Investeren in je relatie Leven met verlies
THEMAONTMOETINGEN Ieder mens heeft weleens vragen die hij niet zomaar kan beantwoorden. Bijvoorbeeld over wie je bent of wilt zijn, hoe je je relatie kunt versterken, hoe je omgaat met verlies of over
Nadere informatieSchuld Mel Wallis de Vries
Schuld Mel Wallis de Vries Gemaakt door: Daniëlle Star Datum: 4 maart 2019 Het Boek schuld heeft de genre Jeugdthriller omdat er heel erg veel spanning in terugkomt en er woorden in het boek schuld moorden
Nadere informatieEXTRA IMPROVISATIE OPDRACHTEN
EXTRA IMPROVISATIE OPDRACHTEN De Vloer Op Jr. in de klas Captijn (2016) INHOUD INLEIDING... 3 OPDRACHTEN... 3 INTEGRATIE EN DISCRIMINATIE... 3 ROT OP NAAR JE EIGEN LAND... 3 VOOR MIJ BEN JIJ EEN NUMMER...
Nadere informatieAls ouder wil je niets liever dan je kind groot verdriet besparen. Maar dan gaat papa of mama dood. Hoe help je je kind om te leven met zo n verlies?
J/M juni 2011 Als ouder wil je niets liever dan je kind groot verdriet besparen. Maar dan gaat papa of mama dood. Hoe help je je kind om te leven met zo n verlies? Ditty Eimers Op een zondagnacht werd
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatieNoem vijf voorbeelden uit de film die kenmerkend zijn voor het leven van de jaren negentig/nu (denk aan situaties, handelingen, objecten of types):
Boekverslag door Joey 2014 woorden 6 juni 2017 0 keer beoordeeld Vak CKV Romeo & Juliet Vraag 1: Verklaar onderstaande krantenkoppen: 1. Romeo and Juliet for the nineties 2. Shakespeare voor de MTV-generatie
Nadere informatieBIJLAGEN LESPAKKET 1.2
BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGE 1 A4 BLADEN THEMA S BIJLAGE 2 DOMINO EMOTIES BIJLAGE 3 MATCHING OEFENING GEVOELENS BIJLAGE 4 VRAGENLIJST FILM BIJLAGE 5 VRAGENSTROOKJES HOEKENWERK BIJLAGE 6 ANTWOORDENBLAD
Nadere informatieDe tocht door het land van rouw
De tocht door het land van rouw Bron: Herbergen van Verlies, geschreven door Riet Fiddelaers- Jaspers en Sabine Noten Toegelicht door Sandra de Bruyne Integreren Opbouwen Funderen Ankeren Verduren Aanschouwen
Nadere informatieNieuws brief. 3 november 2015. Parkeren.
Nieuws brief 3 november 2015 Parkeren. Het blijft een terugkerend probleem: het parkeren bij de school. Wilt u ALSTUBLIEFT uw auto niet neerzetten bij het stopverbod.ook niet voor heel eventjes, want dat
Nadere informatieGeef een. Over rapportgesprekken en eigenaarschap
Over rapportgesprekken en eigenaarschap Geef een Het is voor een kind heel fijn om te weten waar het staat, hoe het daar gekomen is, waar het naartoe gaat werken én hoe het daar kan komen. Renée van Eijk
Nadere informatieKinderen in rouw: onder de oppervlakte
In de praktijk Kinderen in rouw: onder de oppervlakte Truus Breukers Eerder verschenen in Huisarts Wet 2003;46(9):522-3 Wat moet je ze vertellen en wat kunnen ze aan? Het kind speelt gewoon door; dringt
Nadere informatieC.S. Lewis. Verdriet, dood en geloof. Franeker: Van Wijnen, 2001.
Niemand heeft mij ooit verteld, dat verdriet hetzelfde gevoel geeft als angst. Ik ben niet bang, maar de gewaarwording is dezelfde als bij bang zijn. Hetzelfde nerveuze gevoel in de maag, dezelfde rusteloosheid.
Nadere informatieJe mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou
Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Heb je naar aanleiding van dit dagboek vragen of opmerkingen? Mail me
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo!! Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Afscheidsbrief door Bobje Goudsmit
Boekverslag Nederlands Afscheidsbrief door Bobje Goudsmit Boekverslag door een scholier 1687 woorden 11 januari 2010 8,2 11 keer beoordeeld Auteur Genre Bobje Goudsmit Jeugdboek Eerste uitgave 1999 Vak
Nadere informatieSPREEKRECHT VAN EEN MOEDER
SPREEKRECHT VAN EEN MOEDER Als eerste wil ik u bedanken voor de gelegenheid om spreekrecht te kunnen uitoefenen. Ik zou willen uitleggen wat de waarde daarvan is en hoeveel pijn het heeft gedaan dat ik
Nadere informatieHet bericht van overlijden komt op school binnen op:. Via:...
Protocol verdriet en rouw op de basisschool. Het bericht komt binnen. Het bericht van overlijden komt op school binnen op:. Via:... De ontvanger zorgt voor: De opvang voor degene die het meldt. De overdracht
Nadere informatieThema: Gezonden worden gaat en verkondigt 40 dagen 5
Lezen: Lucas 24:1-12 Tekst: Lucas 24:32-35 Thema: Gezonden worden gaat en verkondigt 40 dagen 5 Pasen! Gemeente geliefd door Jezus, De afgelopen 40 dagen tijd zijn we opgelopen met 2 mannen op weg naar
Nadere informatieTOOLKIT ROUW EN VERDRIET
TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil
Nadere informatieWerkstuk Biologie Hersenkanker/tumor
Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat
Nadere informatie(Neem echt iemand in gedachten om aan te schrijven, bijv. partner/kind /vriend)
SCHRIJF EEN BRIEF AAN UW NAASTE(N) - BRIEF, INVULDOCUMENT - Lieve/beste, (Neem echt iemand in gedachten om aan te schrijven, bijv. partner/kind /vriend) De laatste tijd denk ik meer na over mijn laatste
Nadere informatieVerschillen tussen leerlingen, leerkrachten en scholen Multiculturele school:
Mijn visie Deze foto past bij mij omdat ik voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het beklimmen van een berg. Wanneer ik niet
Nadere informatieMaatschappelijk werk (alweer)
Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.
Nadere informatieEEN VERLIES VERWERKEN KAN NIEMAND ALLEEN, OOK NIET OP HET WERK!
EEN VERLIES VERWERKEN KAN NIEMAND ALLEEN, OOK NIET OP HET WERK! Wat doet u als werknemer als u na het overlijden van een geliefd persoon niet in staat bent om te werken? Als u innerlijk volledig in beslag
Nadere informatieThe fault in our stars
Boekverslag door F. 1798 woorden 17 januari 2016 3,3 4 keer beoordeeld Auteur John Green Eerste uitgave 2012 Vak Engels The fault in our stars auteur: John Green jaar van verschijnen: 2012 plaats van verschijnen:
Nadere informatiehttps://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen
1 2 Odensehuis Hoeksche Waard: Odensehuizen landelijk platform: Dementie.nl: Dementie winkel: Doorleven: Fotofabriek: Handen in huis: Samen Dementievriendelijk: Stichting Alzheimer Nederland: http://odensehuishw.nl
Nadere informatieWeekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten
Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Naar mijn vriendin 19 maart ging ik in de middag naar Den-Haag met de trein. Ik zag hier wel erg tegenop met 6 maanden zwangerschap zo,n lange reis
Nadere informatieBoekverslag door een scholier 1979 woorden 14 maart keer beoordeeld. Jeugdboek, Kinderboek Eerste uitgave 1999 Nederlands
Boekverslag door een scholier 1979 woorden 14 maart 2006 7 56 keer beoordeeld Auteur Genre Jacques Vriens Jeugdboek, Kinderboek Eerste uitgave 1999 Vak Nederlands Titel: Achtste groepers huilen niet Schrijver:
Nadere informatieLieve broer! Je liefste zus!!! Camille Vandenbussche. 12-19 oktober
Lieve broer! 12-19 oktober Je bent nog maar 1 week weg, en ik mis je al! Hopelijk zie ik je nog terug! Ik heb gehoord dat er al heel wat mannen zijn gestorven! Jij nog niet,gelukkig! En,papa, alles goed
Nadere informatiePaaswake voor kinderen 31 maart 2018
We luisteren: - Veldhuis & Kemper is het mooi Is het constant een zooi Er is lief Er is leed Er is zuinig of breed Er is kort Er is lang Vrolijk en bang Er is hoop Er is stil Er is zang Er is langzaam
Nadere informatieBoekverslag Engels Stepmom door Maggie Rob
Boekverslag Engels Stepmom door Maggie Rob Boekverslag door een scholier 2078 woorden 25 april 2003 6,1 17 keer beoordeeld Auteur Maggie Rob Eerste uitgave 1998 Vak Engels 1. Zakelijke gegevens a. Auteur:
Nadere informatieInleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN.
Inleiding Met wie heb je de meeste lol? En wie bel je als je een probleem hebt? Vaak zijn dat je. Sommige mensen hebben veel, andere mensen hebben er maar een paar. Vriendschap is belangrijk in ons leven.
Nadere informatieWaarom is het onderhouden van contact met de school van uw kind belangrijk?
Contact met school Contact onderhouden met de school van uw kind kan op verschillende manieren. Denk aan het bezoeken van een ouderavond of het aanspreken van de leerkracht aan het einde van de schooldag
Nadere informatieErvaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier
Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden
Nadere informatieMeningsvorming: jij en vluchtelingen
Meningsvorming: jij en vluchtelingen Korte omschrijving Het kan uw leerlingen bijna niet ontgaan zijn dat de Europese Unie te maken heeft met een grote stroom vluchtelingen. Sinds een paar maanden is dit
Nadere informatieInleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens
Inleiding Omgangskunde draait om contact maken. Met deze oefeningen hoop ik dat u echt contact kan maken met leerlingen. We willen allemaal gezien en gehoord worden. We zijn allemaal mensen en iedereen
Nadere informatieBoekverslag Nederlands De foto in mijn hoofd door Yennik Meert
Boekverslag Nederlands De foto in mijn hoofd door Yennik Meert Boekverslag door een scholier 1960 woorden 2 februari 2007 7,8 9 keer beoordeeld Auteur Genre Yennik Meert Jeugdboek Eerste uitgave 2000 Vak
Nadere informatieDe stappendans van oplossingsgericht werken Voorbeeld van een onlinegesprek
De stappendans van oplossingsgericht werken Voorbeeld van een onlinegesprek Onderstaand gesprek illustreert de beweeglijkheid van het oplossingsgericht werken. De kleuren geven de bewegingen aan in het
Nadere informatieMartine Uitvaart. Martine is geboren op 20 juli Dit is typisch een verhaal dat Wouter van As, de vader van Martine, beter kan vetellen.
Als we dan toch afscheid nemen van een mooie sterke vrouw, beter dat we dan beginnen met een mooi nummer van een sterke vrouw. Elegie van Patty Smith Welkom allemaal bij de afscheidsbijeenkomst van Martine
Nadere informatieAlmelo, 8 juli 2015. En dat is niet zo makkelijk voor iedereen want de meeste kinderen zijn gewend aan school, vrienden, azc, enz, enz.
Almelo, 8 juli 2015 Onderwerp: Moeilijk verhuizen! Beste heer/mevrouw Ik ben (...) Ik ben 14 jaar oud. Ik woon met mijn ouders en mijn 2 kleine broertjes in azc Almelo. In deze vakantie moeten er ongeveer
Nadere informatieROUW- EN VERLIESBEGELEIDING
SPELEN KINDEREN OOK ALS ZE VERDRIETIG ZIJN? KINDEREN & ROUW Ieder verlies vraagt ruimte om te rouwen. Rouwen is een taak waarbij je moet leren leven in de nieuwe werkelijkheid. Op deze pagina wordt beschreven
Nadere informatiewww.papillontrainingencoaching.nl Inleiding Voor u ligt de nieuwe folder van Papillon training en coaching. Papillon verzorgt verschillende trainingen binnen het basis- en het voortgezet onderwijs en geeft
Nadere informatie..en. rouwend. VOOK 6 oktober 2011 ( )Carine. Kappeyne van de Coppello
Jong, eigen-wijs..en rouwend VOOK 6 oktober 2011 ( )Carine Kappeyne van de Coppello Krijgen kinderen met de dood te maken? Internationaal onderzoek wijst uit dat van ongeveer 5% van de kinderen tot 16
Nadere informatieNieuwsbrief De Vreedzame School
Nieuwsbrief De Vreedzame School Algemeen Onze school werkt met het programma van de Vreedzame School. Dit programma wil een bijdrage leveren aan een positief sociaal klimaat en de vorming van actieve en
Nadere informatieGroeien in liefde en tederheid Vriendschap
Alleen dan pas! in nood leren we delen bij gevaar elkaar bij te staan moet eerst een halve wereld vergaan om met elkaar te kunnen leven dan pas samen te kunnen vechten voor een beter bestaan! Groeien in
Nadere informatieOde aan de doden 2009
Ode aan de doden 2009 Opinieonderzoek over rouw om overleden dierbaren Rapport 593 oktober 2009 Drs. Joris Kregting Dr. Gert de Jong Kaski onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5
Nadere informatieWat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen?
Wat is kindermishandeling? Hoe kan kindermishandeling stoppen? Wie kan je hierbij helpen? In deze folder vind je een antwoord, en lees je ook bij wie je terecht kan als je over mishandeling of verwaarlozing
Nadere informatieRouwproces. Door Dorine Peters SPV, Indigo Gelderland
Rouwproces Door Dorine Peters SPV, Indigo Gelderland Definitie rouwproces Rouwen is het verwerken van een groot verdriet. Het is een proces waarbij iemand geleidelijk aan leert omgaan met pijn, verdriet,
Nadere informatieOp de grens van hemel en aarde. Een bijna-doodervaring
Op de grens van hemel en aarde Een bijna-doodervaring Eerste druk, 2014 2014 Tineke H.C.M. Verwij Illustraties: Tineke H.C.M. Verwij Coverfoto: Tineke H.C.M. Verwij isbn: 9789048432684 nur: 402 Uitgever:
Nadere informatieRouwprotocol Widdonckschool Weert
Rouwprotocol Widdonckschool Weert overlijden van ouder(s) / verzorger(s) In dit protocol wordt beschreven hoe Widdonckschool Weert kan handelen bij het overlijden van een ouder(s) / verzorger(s) van (een
Nadere informatieHulpvragen Signs of Success
Hulpvragen Signs of Success Signs of Success is een vragende benadering. Je probeert verandering bij de jongere en zijn netwerk op gang te brengen door vragen te stellen. In deze tool vind je een bonte
Nadere informatieRouwen op school. Ellen De Boeck. Praktijklector Centrum Academische Lerarenopleiding Faculteit Godgeleerdheid K.U.Leuven
Rouwen op school Ellen De Boeck Praktijklector Centrum Academische Lerarenopleiding Faculteit Godgeleerdheid K.U.Leuven Wanneer de dood de school binnenstormt De dood is taboe en wordt in onze samenleving
Nadere informatieDie bus heeft hij van zijn vader gekregen, waar hij heel goed mee kan opschieten.
Boekverslag door B. 1451 woorden 11 maart 2014 5,6 6 keer beoordeeld Auteur Carry Slee Genre Jeugdboek Eerste uitgave 2003 Vak Nederlands Samenvatting De vader van Paco heeft een garage met allemaal oldtimers.
Nadere informatieOMGAAN MET VERANDERING
OEFENING OMGAAN MET VERANDERING OEFENING 1 UITSPRAKEN WELKE UITSPRAAK PAST HET BEST BIJ JOU? Hoe ga jij om met de gidsen in jouw organisatie? Zeg jij hoe de dingen moeten gebeuren? Of leg jij uit waarom
Nadere informatieKinderboekenweek 2012
www.dekloostertuin.nl De Kloostertuinier Informatiebulletin van: CBS De Kloostertuin te Assen 8 e Jrg. nr. 2 27 september 2012 Kinderboekenweek 2012 Hallo wereld in tachtig dagen Mooi project, mooi project
Nadere informatieNIEUWSBRIEF 2015-2016 // OKTOBER 2015
NIEUWSBRIEF 2015-2016 // OKTOBER 2015 OPEN OCHTEND VRIJDAG 6 NOVEMBER // KOM OOK GEZELLIG MEEDOEN MET ONZE HERFSTSPEURTOCHT IN DE SCHOOL! Op vrijdag 6 november organiseren alle ABBO-scholen van 9.00 12.00
Nadere informatieIris marrink Klas 3A.
Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15
Nadere informatie2. Onze lieve zoon, broer, zwager, oom en vriend is niet meer bij ons
1. Verdrietig, maar vol dankbaarheid voor alle goede zorgen en liefde die wij van hem mochten ontvangen, geven wij kennis van het overlijden van mijn maatje en onze lieve vader.. 2. Onze lieve zoon, broer,
Nadere informatieMet wie kan jij dan praten? Een brochure voor kinderen van 7 tot 11 jaar
Als je moeder naar een psychiatrisch ziekenhuis moet... of je vader naar een psychiater... Met wie kan jij dan praten? Een brochure voor kinderen van 7 tot 11 jaar Deze brochure werd - met toestemming
Nadere informatieHallo en welkom in De Steiger
Hallo en welkom in De Steiger Hier komen kindjes voor kort of wat langer wonen. Sommige gaan in de weekends en vakanties naar huis, anderen blijven ook die dagen in De Steiger. Dit hangt van kind tot kind
Nadere informatieRouw en Verdriet bij Ouderen. Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder
Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen Fysieke veranderingen - Gezondheid - Mobiliteit - Fysieke capaciteiten
Nadere informatie