Het DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017

Transcriptie

1 Het DNA van rouw Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017

2 Symposium rouw bij levend verlies 27 juni 2017 Welkom Johan Maes

3 8s

4 Zoveel soorten verlies: zoveel soorten rouw Verlies na overlijden Levend verlies

5 Dood door overlijden Traumatisch: zelfdoding- ongeval ramp moord - andere Zelfdoding: Vader op 70 jaar / zoon van 15/ beste vriendin Door depressie / liefdesverdriet/ pesterij Hechtingsgeschiedenis/coping

6 De 6 W s van het verliesverhaal WIE verliest: de persoon van de rouwende WAT of Wie wordt verloren (primair/secundair) WELK verlies: hoe, omstandigheden, aard WAAR : ruimte (omgeving, plaats, context) WANNEER : tijd (leeftijd, levensloop, VHT) WAAROM : betekenis, oorzaak Elke rouw heeft unieke kleur!!

7 Levend verlies: duizend en één verliezen Verlies van gezondheid Verlies van werk Verlies van dromen, verwachtingen, doelen Verlies van een relatie (partner/ouder/kind) Verlies van integriteit Verlies van land Verlies van veiligheid, vertrouwen En dat soms allemaal samen!!!!!!!

8 Levend verlies en hechting Elk verlies van een persoon, plaats, doel of object dat zorgt voor betekenisvolle relatie:.een veilige haven (verbinding, bescherming, veiligheid en zorg).een veilige basis (exploratie, doel, uitdaging)

9 Veelkleurig verlies Primair Secundair letterlijk Verlies werk symbolisch Anticiperend verwacht Open Verlies relatie Verlies identiteit Verlies dierbare Plotseling traumatisch Verborgen Duidelijk Enkelvoudig Verlies gezondheid Ambigu Meervoudig Geïntegreerd verlies Afgesplitst onbewerkt

10 Potentiële verliezen geassocieerd met chronische (fysieke, psychische) ziekte: patiënt Gezondheid netwerken keuzes Relaties autonomie bewegingsvrijheid Zekerheid vermogens toekomst, plannen Macht rollen socio-econ. status Werk inkomen seksuele vermogens Veiligheid identiteit intimiteit Lichaamsbeeld zelfbeeld zelfwaarde Hobbies controle rechten Zingeving privacy sociaal kapitaal Mogelijkheden overtuigingen stabiliteit

11 Levend verlies. Blijvend, permanent. Verlies dat soms toeneemt of terugkeert. Niet erkende rouw: verlies, relatie, verliezer. Geen rituelen, sociale steun verdwijnt, te veel focus op de draad weer opnemen. Chronische rouw (geen pathologie): verlies verweven in het leven (levenslang, geen eindpunt). Uit verlies wordt ook winst geboren. De uitdaging: identiteits-reconstructie

12 Definitie van rouw Rouw is het antwoord dat iemand geeft op het verlies van iemand (iets) waarmee een betekenisvolle relatie bestààt. Het is een aanpassingsproces aan een intern en extern verander(en)de realiteit dat tot doel heeft het verlies te integreren of te verweven in het eigen en gedeelde levensverhaal. Rouw is liefde die een andere vorm zoekt

13 Waarom rouwmodel? Ingrijpend verlies kan ontwrichten: - In ons zelfbeeld (mee sterven) - In onze beleving van tijd en ruimte - In de ervaring van on-zin Rouwmodel: houvast, anker, kompas, structuur, voorspelbaar traject in Terra Incognita

14 Eerste systematische studie Freud: Trauer und melancholie in 1917 (100 jaar geleden)

15 Klassieke rouwmodel: ver-werk-ing Universeel, uniform proces, normatief Medisch model: herstel van symptomen Eerst erkennen verlies en dan doorwerken van emoties Emoties uiten is gezond Rouw herleid tot de rouwpijn Loslaten van de band is essentieel Een lineair proces: gericht op eindpunt (stadia, taken) Focus op het intra-psychische Rouw uitsluitend bij overlijden

16 Een verlies verwerken Van Dale:.het geleidelijk te boven komen.iets tot iets anders maken (cf eten, compost).en dus beter?.iets (bv informatie) in zich opnemen: leven mét gemis: verweven

17 Het zit in ons DNA: We zijn bedraad voor hechting in een wereld waarin niets blijft

18

19 Het DNAmodel DNA is universeel en uniek Het zit in mijn DNA dat.. DNA is blauwdruk: interactie met omgeving (trauma!) DNA als woordenboek: zelf betekenis geven Spiraal: niet lineair, geen eindpunt Twee spiralen en de basenparen = drie dimensies die in elkaar verweven zijn (inter-ageren). De hechting. De verlieservaring. Het voortgaande leven

20

21 Het DNAmodel van rouw Drie realiteiten of dimensies die met elkaar interageren 1. (her)definiëren van de relatie (hechting verbindt twee en drie) 2. (her)definiëren van het verlies 3. (her)definiëren van het voortgaande leven mét het gemis: (her)definiëren van het leven

22 Kenmerken van het DNA-model Copingflexibiliteit: openen en sluiten Drie breinsystemen: lijf, voelen, denken Hechtingspatronen worden gereactiveerd De blijvende verbinding (intern, extern) Emotieregulering en tolerantie De transformatieve kracht van rouw Geen norm, complex, pluriform Alle vormen van verlies

23 De blijvende verbinding Verbinden ons met verschillende vormen Veilig: van extern intern Onveilig: meer extern (het fysieke terug) Uitdaging: relatie herdefiniëren naar meer intern (via transitie-objecten) Interne verbinding = kans tot groei, draagvlak, aangaan nieuwe verbindingen en veiligheid kunnen bieden aan anderen

24

25