Monitor Toerisme Oosterhout Economisch belang van toerisme voor Oosterhout

Transcriptie

1 Monitor Toerisme Oosterhout 2012 Economisch belang van toerisme voor Oosterhout

2 Monitor Toerisme Oosterhout 2012 De gemeente Oosterhout voert een actief toeristisch beleid. Om dit beleid goed te kunnen uitvoeren is het noodzakelijk om een goed beeld te hebben van de economische betekenis van het toerisme voor de lokale economie. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen verblijfstoerisme en dagtoerisme, waarbij de vrijetijdsbesteding van de eigen bevolking (recreatie) buiten beschouwing blijft. Ook is het belangrijk om inzicht te krijgen in de ervaringen, wensen en behoeften van de bezoekers. De Monitor Toerisme Oosterhout geeft antwoord op deze vragen. Met de Monitor 2003 is voor de eerste keer (nulmeting) de economische betekenis van het toerisme voor de lokale economie modelmatig doorgerekend. Voor de jaren 2006 en 2009 zijn vervolgmetingen gehouden om de effecten van het toeristisch beleid in beeld te brengen. Inmiddels is de vierde meting afgerond en de resultaten hiervan zijn te vinden in de Monitor Hierin zijn ook de resultaten opgenomen van de in de zomermaanden van 2012 gehouden toeristische bezoekersenquête. De toeristische sector in Oosterhout bracht in 2012 ruim 148,7 miljoen euro binnen en bezorgde tot mensen een baan, waaronder veel parttimers en seizoenskrachten. Het dagtoerisme zorgt voor ruim 80 procent van de totale bestedingen in Oosterhout. Het meeste komt terecht bij de plaatselijke detailhandel ( 85,2 miljoen) en de horeca ( 28,4 miljoen). Ook de werkgelegenheid die hiermee gepaard gaat, komt vooral voor rekening van deze sectoren. De toeristische bestedingen zijn met bijna 11 procent gedaald ten opzichte van Oorzaak hiervan is de economische malaise van de afgelopen jaren. Zo kromp in de periode de economie met 2,1 procent en kwam de inflatie uit op 7,3 procent. Dit heeft met name gevolgen voor het verblijfstoerisme en de bestedingen in de detailhandel en de horeca. Uit de toeristische bezoekersenquête blijkt dat de gemiddelde bezoeker 50 jaar is en naar Oosterhout komt met de eigen partner of het gezin. Het merendeel van de bezoekers komt hier vaker, vooral voor de camping en om een dagje te winkelen: Oosterhout winkelstad. mei 2013 Een uitgave van de gemeente Oosterhout rapporteur: vakgroep Onderzoek & Statistiek van de afdeling Service en Ondersteuning concept: 2 mei 2013 eindversie: 29 mei 2013 oplage: digitale versie 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Afbakening toerisme in Oosterhout Verblijfstoerisme Dagtoerisme 9 3. Gebruik toeristisch aanbod in Oosterhout Gebruik verblijfstoeristisch aanbod Gebruik dagtoeristisch aanbod Bezoekersenquête Economische betekenis toerisme in Oosterhout Economische betekenis per sector Economische betekenis per categorie Economische betekenis in perspectief 20 Bijlage 23 3

4 4

5 1 Inleiding De gemeente Oosterhout voert een actief toeristisch beleid. Om dit beleid goed te kunnen uitvoeren is het nodig om inzicht te hebben in de wensen en behoeften van de bezoekers. Ook is het belangrijk om een goed beeld te hebben van de betekenis van het toerisme voor de lokale economie. Om hierop antwoord te krijgen is in 2003 voor de eerste keer de Monitor Toerisme Oosterhout uitgevoerd. In 2006 en 2009 zijn vervolgmetingen gehouden. Hieruit bleek dat de toeristische sector in Oosterhout nog belangrijker is voor de lokale economie dan altijd al werd aangenomen. Zo bracht de sector in 2009 ruim 166,6 miljoen euro binnen en bezorgde tot mensen een directe baan, waaronder veel parttimers en seizoenskrachten. Als definitie van het begrip toerisme wordt hier gehanteerd: alle activiteiten van personen die reizen naar en/of verblijven in plaatsen buiten hun normale omgeving (in dit geval de eigen gemeente), voor niet langer dan één (aaneengesloten) jaar, om redenen van vrijetijdsbesteding, zaken en andere doeleinden die niet zijn verbonden met het uitoefenen van activiteiten die worden beloond vanuit de plaats die wordt bezocht. Deze definitie wordt ook door het CBS, de VN en diverse toeristische organisaties zoals de World Tourism Organization (WTO) gehanteerd. Tegenover het begrip toerisme staat het begrip recreatie, dat betrekking heeft op de vrijetijdsbesteding door de eigen inwoners. Dit valt nadrukkelijk buiten de scoop van dit onderzoek. Met behulp van deze monitor heeft de vakgroep Onderzoek & Statistiek van de gemeente Oosterhout over 2012 een nieuwe vervolgmeting uitgevoerd. Hiervoor zijn de volgende werkzaamheden verricht: het toeristisch aanbod in de gemeente (opnieuw) geïnventariseerd, gegevens opgevraagd bij de toeristische aanbieders, een toeristische bezoekersenquête gehouden (juli t/m september), de economische effecten modelmatig doorgerekend, de resultaten vergeleken met die uit de eerdere peilingen. Om de effecten van het toeristisch beleid blijvend in beeld te brengen, wordt geadviseerd om in 2016 een vervolgmeting te houden over het jaar Daaraan voorafgaand kan dan, in de zomermaanden van 2015, desgewenst weer een bezoekersenquête worden gehouden. 5

6 6

7 Donge 2 Afbakening toerisme in Oosterhout Globaal kan er een onderscheid worden gemaakt tussen verblijfstoerisme en dagtoerisme. Als richtlijn voor het dagtoerisme wordt de indeling van het CBS gehanteerd, waarbij reguliere sport, verenigingen en hobby s buiten beschouwing blijven. 2.1 Verblijfstoerisme Binnen het verblijfstoerisme in Oosterhout worden de volgende categorieën onderscheiden: hotels, campings, bungalowparken, groepsaccommodaties en watersportfaciliteiten. Op de onderstaande kaart zijn de locaties van deze accommodaties weergeven. Hieruit blijkt dat de verblijfsaccommodatie vooral is geconcentreerd aan de west- en zuidzijde van de stad, in en nabij de Oosterhoutse bossen. Toeristisch aanbod in de gemeente Oosterhout (2012) H Made A59 Drimmelen Amertak Waalwijk Den Bosch Oranjepolder Gorinchem Utrecht Centrum P P P P ^ P ^ P P P P ^ P Dordrecht Rotterdam Den Hout Wilhelminakanaal A27 P P Slotjes Willemspolder hotel, pension bed & breakfast golfbaan museum theater De Bussel recreatieoord De Warande camping / vakantiepark minicamping kamphuis uitgaanscentrum winkelcentrum Arendshof P parkeerterrein (gratis) P parkeerterrein (betaald) ^ P parkeergarage (betaald) jachthaven H ziekenhuis politiebureau busstation Markkanaal Vrachelse Heide Legenda: Breda Breda Tilburg Antwerpen Landgoed Oosterheide A27 Dorst 7 H Oosterhout Boswachterij Dorst Rijen Wilhelminakanaal Oosteind De Duiventoren Rijen Steenoven Dongen Tilburg gemeente Oosterhout, taakgroep Onderzoek & Statistiek

8 a) Hotels, pensions en bed & breakfasts In de onderstaande tabel staat het hotelaanbod in 2012 in de gemeente Oosterhout. Hierin zijn tevens de pensions en bed & breakfast (B&B) accommodaties opgenomen. Het hotelaanbod in Oosterhout bestaat uit 5 accommodaties met in totaal 145 kamers en 283 bedden. B&B Pondok Makan Yati is overigens per 1 januari 2013 gesloten, maar in april 2013 opent de nieuwe B&B Bernaish haar deuren. Tabel 2.1 Hotels, pensions en bed & breakfasts in Oosterhout Naam Sterren Kamers Bedden Golden Tulip Oosterhout Tulip Inn Oosterhout Hotel-café t Zonneke Villa BBB 4 8 B&B Pondok Makan Yati 1 3 b) Campings en minicampings Het campingaanbod in de gemeente Oosterhout wordt in de onderstaande tabel weergegeven. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen toeristische standplaatsen en vaste plaatsen (jaar- en seizoensplaatsen). In totaal omvat het aanbod in Oosterhout ruim duizend standplaatsen, waarvan 668 vaste plaatsen en 448 toeristische standplaatsen. Tabel 2.2 Campings en minicampings in de gemeente Oosterhout Vaste Naam Plaats plaatsen Toeristische standplaatsen t Haasje Oosterhout Alliance Oosterhout 29 Bergvlietse Bossen Den Hout 58 De Eekhoorn Oosterhout De Katjeskelder Oosterhout 100 Zonneweelde Oosterhout Minicamping t Kopske Den Hout 2 32 Minicamping De Kleine Abtshoeve Den Hout 5 15 Minicamping De Kwikstaart Den Hout 2 6 Minicamping Vrachelen Den Hout 5 40 Natuurcamping De Duiventoren Steenoven (Dorst) 30 c) Bungalows en stacaravans In de gemeente Oosterhout is één bungalowpark gevestigd: De Katjeskelder (Roompot Vakantieparken). Landgoed De Hannebroeck was vroeger een traditionele camping, maar is nu een chaletpark en een deel van de chalets zijn te huur. Daarnaast heeft ook Vakantiepark t Haasje chalets en stacaravans in de verhuur. Ook deze zijn in de onderstaande tabel opgenomen. In totaal zijn er in Oosterhout 400 chalets / bungalows en zo n 15 stacaravans. Tabel 2.3 Bungalows, chalets en stacaravans in Oosterhout Naam Plaats Chalets / bungalows Stacaravans t Haasje Oosterhout De Hannebroeck Oosterhout 11 De Katjeskelder Oosterhout 359 d) Watersport De gemeente Oosterhout heeft geen passantenhaven of passantensteiger. In Oosterhout is wel een jachthaven: Jachthaven Den Ouwe Sluis van watersportvereniging Sluis 1. Deze heeft 130 vaste ligplaatsen (voor leden), maar geen gereserveerde plaatsen voor toeristisch gebruik (passantenplaatsen). Als er echter tijdelijk lege plaatsen zijn, dan mogen er passanten aanleggen. In de zomermaanden wordt hier regelmatig gebruik van gemaakt. 8

9 e) Groepsaccommodaties De gemeente Oosterhout telt ook een aantal groepsaccommodaties. Deze staan in de onderstaande tabel. Het totale aanbod omvat 262 bedden. In 2009 bedroeg het aanbod nog ruim 300 bedden. Oorzaak hiervan is de sluiting van 't Van Dykhuis bij Dorst van SSB Buitenleven Vakantiewoningen (Staatsbosbeheer), dat in 2010 werd gesloten, en Kamphuis De Singel dat al eerder de poorten sloot, vanwege de komst van de Vlinderbuurt, onderdeel van de nieuwbouwwijk Vrachelen. Tabel 2.4 Groepsaccommodaties in Oosterhout Naam Plaats Bedden / plaatsen Buitenhuis Dorest Oosterhout 40 Buitenhuis Teteringen Oosterhout 32 Kamphuis Ahoy Oosterhout 90 Schiedams Schoolbuitenhuis Oosterhout Dagtoerisme Ten behoeve van de inventarisatie van het dagtoerisme in de gemeente Oosterhout wordt onderscheid gemaakt tussen: musea, recreatieoorden, evenementen, natuurgerichte openluchtrecreatie, recreatief winkelen (funshoppen), golfen, dagarrangementen en uit eten. a) Musea Oosterhout telt drie musea. Het betreft het Bakkerijmuseum, het Speelgoedmuseum Op Stelten en het Brabants Museum Oud Oosterhout. De eerste twee genoemde musea zijn gevestigd in het stadscentrum. Oud Oosterhout ligt bij het recreatieoord De Warande aan de westrand van de stad. Het Speelgoedmuseum is in het najaar van 2009 verhuist van de Sint Vincentiusstraat naar het pand van de voormalige Sint Vincentiusschool op de hoek van de Sint Vincentiusstraat en de Zandheuvel. Tabel 2.5 Musea in Oosterhout Naam Bakkerijmuseum Brabants Museum Oud Oosterhout Speelgoedmuseum Op Stelten Plaats Oosterhout Oosterhout Oosterhout b) Recreatieoorden en pretparken Aan de westrand van de stad ligt het Oosterhoutse recreatieoord De Warande, dat met name in de zomermaanden, als het weer goed is, druk wordt bezocht. De Warande telt 3 buitenzwembaden, 1 peuterbad, 3 duiktorens, een waterglijbaan, skelterbaan, trampolines, speeltoestellen en speel- en zonneweiden. c) Natuurgerichte openluchtrecreatie Onder natuurgerichte openluchtrecreatie wordt verstaan: wandelen, fietsen, mountainbiking, paardrijden, skeeleren, etc. in de polder- en bosgebieden rondom Oosterhout. Bij de bosgebieden gaat het om de Boswachterij Dorst (1.047 ha.), de Vrachelse Heide (149 ha.) en het Landgoed Oosterheide (106 ha). Het aantal bezoekers van deze gebieden wordt niet echt gemonitord. Gelukkig kunnen de boswachters van Staatsbosbeheer, de eigenaar van Boswachterij Dorst, en de boswachter van het Landgoed Oosterheide, van Natuurmonumenten, een goede inschatting maken van het aantal bezoekers van hun gebied. d) Recreatief winkelen Onder recreatief winkelen oftewel funshoppen wordt verstaan: het mede met een recreatief motief bezoeken van de Oosterhoutse binnenstad, inclusief het overdekte winkelcentrum Arendshof. Hiertoe worden alleen de bezoekers gerekend die niet woonachtig zijn in de gemeente Oosterhout en hier komen om recreatief te winkelen en / of niet-dagelijkse artikelen aan te schaffen. Volgens het laatste regionaal Koopstromenonderzoek West-Brabant 2005, en diverse andere bezoekersonderzoeken, blijkt dit zo n 40 á 45 procent te zijn van het totale aantal centrumbezoekers in Oosterhout. De Koopzondagen worden tot de evenementen gerekend. In 2012 waren er in het Oosterhoutse stadscentrum in totaal 14 koopzondagen, verspreidt over het jaar. Dan is zo n 50 á 55 procent van de centrumbezoekers afkomstig van buiten de gemeente. 9

10 e) Evenementen In Oosterhout vinden jaarlijks een groot aantal evenementen plaats. Veel evenementen zijn vooral van lokale betekenis en vallen daarom buiten dit onderzoek. De grotere evenementen hebben echter ook regionaal een bepaalde aantrekkingskracht. Deze worden in de onderstaande tabel weergegeven, voor zover ze in het afgelopen jaar bezoekers of meer hebben getrokken. Een aantal Oosterhoutse evenementen zoals het Floralia Muziekfestival en de Wielerronde van de Molen trekken lang niet meer de grote aantallen bezoekers die ze in vroegere tijden trokken en zijn daardoor uit dit lijstje verdwenen. Tabel 2.6 Evenementen Naam Datum Plaats Kaaise Dweildag 20 januari Oosterhout Carnaval Oosterhout-stad 17 t/m 21 februari Oosterhout Koninginnedag / Koninginnemarkt 29 en 30 april Oosterhout Jaarmarkt Den Hout 17 mei (Hemelvaartsdag) Den Hout Parkfeest Oosterhout (muziekfestival) 1 t/m 3 juni Oosterhout Koeckers Ridderfestival 9 en 10 juni Den Hout Jaarmarkt Dorst / Midzomernachtfeest 13 juni Dorst Oosterhout Live (Nederlandstalige muziek) 29 juni t/m 1 juli Oosterhout Pruvement Oosterhout 7 juli Oosterhout Kermis Oosterhout-stad 17 t/m 22 augustus Oosterhout Zomercarnaval 1 september Oosterhout Amerstreekspelen 4 september Oosterhout Blues Festival Oosterhout 7 september Oosterhout Openingsfeest nieuw kantoor Rabobank 8 december Oosterhout In het kader van de viering Oosterhout 200 jaar stadsrechten, vonden er in 2009 allerlei extra activiteiten en evenementen plaats. Het totaal aantal bezoekers hiervan zijn bij de vorige meting ook meegenomen bij de berekeningen. Dat was in 2012 uiteraard niet meer het geval, maar vorig jaar was er wel een nieuw eenmalig evenement in verband met de opening van het nieuwe kantoor van de Rabobank Amerstreek. Dit werd op 8 december 2012 uitgebreid gevierd. De Koopzondagen zijn niet opgenomen in het overzicht (tabel 2.6), maar worden wel meegenomen met de evenementen. In 2012 waren er in totaal 14 koopzondagen verspreidt over het hele jaar. f) Dagarrangementen en excursies In de gemeente Oosterhout worden diverse dagarrangementen en excursies aangeboden, met name door de VVV Oosterhout. In de onderstaande tabel worden deze weergegeven. Het grootste deel van de deelnemers aan deze activiteiten zijn dagjesmensen of toeristen. Doordat er kaartjes worden verkocht, is bekend hoeveel mensen er in 2012 hebben deelgenomen. Het slechte weer (veel regen, weinig zon, lage temperaturen) in met name de maanden juli en augustus heeft een negatieve invloed gehad op het aantal deelnemers aan deze activiteiten die veelal in de buitenlucht plaatsvinden. Ook door het stoppen met de vaartochten vanuit Oosterhout naar de Biesbosch en Rotterdam waren er minder deelnemers aan dagarrangementen en excursies dan in Tabel 2.7 Dagarrangementen en excursies Naam Plaats Aantal keren Dagarrangementen in groepsverband: Fietscampingtocht Oosterhout e.o. 1 Schatzoeken in de toren (incl. torenbeklimming St. Jan) Oosterhout 6 Oosterhout by night (incl. torenbeklimming St. Jan) Oosterhout 8 Treintje Oosterhout Oosterhout 5 Wandeling Heilige Driehoek Oosterhout 7 Dagarrangementen individueel: Happen en Stappen (culinaire wandelroute) Oosterhout één vaste route Happen, trappen en Afstappen (culinaire fietsroute) Oosterhout twee vaste routes Via Via Speurtocht (kinderspeurtocht) Oosterhout één vaste route 10

11 g) Golfen De gemeente Oosterhout telt twee golfterreinen. De oudste is de Oosterhoutse Golfclub met een 18 holes baan. In 2006 is de golfbaan Landgoed Bergvliet geopend. Deze omvat een 18 holes baan en een kleine 9 holes par 3 oefenbaan. Van deze golfbanen is alleen het toeristisch gebruik (greenfees) meegenomen. Het bezoek van de leden blijft in dit onderzoek buiten beschouwing. h) Uit eten Naast de eerder genoemde dagtoeristische accommodaties in Oosterhout mag ook het uit eten niet worden vergeten. Een aantal grotere aanbieders in Oosterhout hebben een bovenlokale betekenis, wat betekent dat van hun gasten 50 procent of meer afkomstig is van buiten de gemeente. Deze staan weergegeven in de onderstaande tabel en zijn meegenomen in de berekeningen bij hoofdstuk 3. Voor een eenduidige vergelijking met de vorige peilingen is gekozen voor dezelfde bedrijven als in 2006 en Tabel 2.8 Restaurants Naam Plaats Aantal stoelen Grieks Tuinrestaurant Irodion Oosterhout 350 Japans restaurant Paradijs Oosterhout 300 Bistro Merlijn Oosterhout 240 Gasterij De Seterse Hoeve Oosterhout 140 De Verbeelding Oosterhout 130 Flavours (bedieningsgedeelte AC Restaurant) Oosterhout 120 Restaurant Sihzo Oosterhout 80 Eerst Eten (vh. Brevi s) Oosterhout 70 Net als bij de vorige metingen zijn de twee McDonald s wegrestaurants in Oosterhout alsmede het zelfbedieningsgedeelte van het AC Restaurant niet meegenomen. Ook de koffiehuizen en brasseries in het Oosterhoutse winkelgebied zijn buiten beschouwing gelaten. Zij trekken weliswaar ook veel bezoekers van buiten de gemeente, maar zijn niet meegenomen in de berekeningen om dubbeltellingen te voorkomen: het gros van de gasten van die etablissementen bestaat immers uit het winkelend publiek. 11

12 12

13 3 Gebruik toeristisch aanbod in Oosterhout In dit hoofdstuk wordt het gebruik van het toeristisch aanbod in de gemeente Oosterhout in 2012 in beeld gebracht. Deze gegevens zijn nodig als input voor het berekenen van de economische betekenis van het toerisme in Oosterhout. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met het gebruik in Ook staan hier de resultaten van de bezoekersenquête, die in de zomer van dit jaar is uitgevoerd. 3.1 Gebruik verblijfstoeristisch aanbod Het gebruik van het verblijfstoeristisch aanbod in Oosterhout wordt in de onderstaande tabel weergegeven. Het betreft het aantal overnachtingen of het aantal vaste (staan)plaatsen. Deze informatie is begin 2013 opgevraagd bij de lokale aanbieders (ondernemers). Eventuele ontbrekende gegevens zijn aangevuld op basis van cijfers vanuit de toeristenbelasting en/of de gemiddelde bezettingsgraden van andere aanbieders in dezelfde categorie. De gegevens over 2009 zijn afkomstig uit de vorige peiling. Tabel 3.1 Gebruik verblijfstoeristisch aanbod in Oosterhout Categorie Maatstaf Gebruik in 2012 Gebruik in 2009 Hotels, pensions, bed & breakfasts Overnachtingen Campings toeristisch Overnachtingen Campings vast Vaste plaatsen Bungalows en chalets Overnachtingen Groepsaccommodaties Overnachtingen Watersport passanten Overnachtingen Watersport vast Vaste ligplaatsen totaal aantal overnachtingen (excl. vaste plaatsen) Het aantal toeristische overnachtingen in 2012 bedroeg bijna 592,7 duizend. In 2009 waren dat er nog bijna 689 duizend; een afname met bijna 14 procent. De grootste categorie is de bungalows en chalets (78%). Dit komt vooral door het grote aantal overnachtingen op Bungalowpark De Katjeskelder wat vooral komt door de hoge bezettingsgraad en het feit dat er het gehele jaar bungalows worden verhuurd. 3.2 Gebruik dagtoeristisch aanbod In de onderstaande tabel wordt het dagtoeristisch gebruik in Oosterhout het aantal bezoekers weergegeven. De gegevens over 2012 zijn verzameld bij de lokale ondernemers, VVV, boswachters en de gemeentelijke evenementencoördinator. Voor het bepalen van het aantal bezoekers van buiten Oosterhout dat hier komt winkelen, is gebruik gemaakt van de passantentellingen van Locatus (september 2012). Van de evenementen (met bezoekers of meer) zijn alle bezoekers meegenomen, aangezien de organisatoren niet kunnen aangeven welk aandeel van de bezoekers van buiten de gemeente afkomstig is. De boswachters van Boswachterij Dorst (Staatsbosbeheer) en Landgoed Oosterheide (Natuurmonumenten) hebben aangegeven wat hun inschatting is van het aantal bezoekers. Op basis hiervan is, net als in 2009, een schatting gemaakt van de aantallen voor het hele buitengebied. Tabel 3.2 Gebruik dagtoeristisch aanbod in Oosterhout Categorie Maatstaf Gebruik in 2012 Gebruik in 2009 Musea Bezoekers Recreatieoorden Bezoekers Evenementen Bezoekers Natuurgerichte openluchtrecreatie Bezoekers Recreatief winkelen Bezoekers Golfen (greenfees) Bezoekers Dagarrangementen en excursies Bezoekers Uit eten Bezoekers totaal aantal bezoekers

14 In 2012 kwamen bijna 4,6 miljoen bezoekers naar Oosterhout. Het grootste deel van deze dagtoeristen kwam hier om te winkelen (57%) en om te fietsen of wandelen in de natuur (26%). In 2009 kwamen bijna 5 miljoen bezoekers naar Oosterhout. Ook toen was het winkelen het belangrijkste. Ten opzichte van 2009 is het totale aantal dagtoeristen met bijna 380 duizend ( - 8%) gedaald. Alleen het aantal recreatieve golfers (greenfees) en het aantal evenementenbezoekers nam vorig jaar nog toe. Hoewel er een aantal bekende Oosterhoutse evenementen zijn verdwenen (zoals het Floralia Festival en de Wielerronde van de Molen), kwamen er nieuwe evenementen en activiteiten bij. Ook de festiviteiten rondom de opening van het nieuwe kantoor van Rabobank Amerstreek hebben bijgedragen aan het groter aantal evenementenbezoekers. 3.3 Bezoekersenquête Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek is de toeristische bezoekersenquête die in de periode juli t/m september 2012 is gehouden. Die geeft een beeld van de meningen en opvattingen van de mensen die gebruik maken van het toeristische aanbod in de gemeente, zoals hierboven geschetst. Bent u alleen of met meerdere personen naar Oosterhout gekomen? met hele gezin 21% met een deel van het gezin 15% met vrienden 11% met partner 41% met een groep 2% anders 4% alleen 6% gemeente Oosterhout, vakgroep Onderzoek & Statistiek n=746 De gemiddelde bezoeker is 50 jaar en komt naar Oosterhout met de eigen partner (41%) of het gezin (36%). Het merendeel van de bezoekers typeert het gebied als gezellig, leuk, prachtig / erg mooi en winkelstad. De onderstaande woordenwolk laat zien welke woorden door de bezoekers zijn gebruikt om Oosterhout te typeren; hoe vaker een bepaald woord is genoemd, hoe groter deze is afgebeeld. Het woord gezellig staat met stip bovenaan. Met welk woord zou u Oosterhout willen typeren? gemeente Oosterhout, vakgroep Onderzoek & Statistiek n=746 14

15 Bijna de helft van de ondervraagden was in Oosterhout op vakantie (47%). Op de tweede plaats stond dagje / avondje uit of winkelen / shoppen (44%) en op drie stond dagtochtje maken (8%). Van de mensen die hier deze zomer op vakantie waren, verbleef het merendeel (84%) op een camping of in een bungalowpark. In 2009 was 55 procent van de ondervraagden in Oosterhout op vakantie en daarvan verbleef 78 procent op een camping of in een bungalowpark. Wat is de reden voor uw bezoek aan Oosterhout? dagje/avondje uit, winkelen 44% anders 1% Waar verblijft u? camping 84% hotel / B&B 3% dagtocht 8% vakantie 47% jachthaven 9% familie/vrienden 3% elders 1% gemeente Oosterhout, vakgroep Onderzoek & Statistiek n=746 Het merendeel van de bezoekers heeft géén informatie ingewonnen. Van de mensen die dat wel heeft gedaan, heeft het merendeel voorafgaand aan het bezoek naar informatie gezocht. Als belangrijkste informatiebronnen worden genoemd: het internet (43%), familie / vrienden (30%), de VVV-winkel (14%) en het hotel of de camping waar men op dat moment verblijft (8%). Veel mensen die via internet naar informatie zoeken, doen dit via algemene zoekmachines zoals Google of de site van de locatie (museum, camping e.d.) waar men heen wil. Heeft u informatie over Oosterhout ingewonnen? nee 68% tijdens bezoek 4% vooraf én tijdens 2% voorafgaand 26% internet 43% andere manier 3% VVV-winkel 14% reisbureau 2% hotel / camping 8% social media <1% familie / vrienden 30% gemeente Oosterhout, vakgroep Onderzoek & Statistiek n=746 Steeds meer bezoekers gaan op zoek naar informatie via het internet (was in 2006 nog 20 procent en 28 procent in 2009), terwijl meer traditionele bronnen zoals de VVV- winkel en het reisbureau veel minder vaak worden genoemd als informatiebron (was 24 procent in 2006 en 21 procent in 2009). Vandaar ook dat de VVV Oosterhout sterk inzet op goede actuele informatie via hun website. 15

16 Het merendeel van de bezoekers kiest er bewust voor om naar Oosterhout te komen. Men kiest voor een speciaal doel (bijv. winkelen, bezoek familie, museum, kermis) of om hier vakantie te vieren. De vakantiegangers verbleven gemiddeld zo n 9 dagen in onze gemeente, maar er zijn ook veel gasten met een vaste seizoensplaats op een camping en die bleven langer. De gemiddelde vakantieduur was deze keer wel wat korter dan in 2009 (toen 15 dagen), maar dit komt waarschijnlijk door het slechte zomerweer. Het gros van zowel de dagjesmensen als de vakantiebezoekers komt hier regelmatig. Tweederde van de bezoekers (67%) zegt in de afgelopen vijf jaar hier al meer dan twee keer te zijn geweest en het merendeel (89%) verwacht hier de komende jaren vaker te komen. Als reden om vaker te komen wordt gegeven: kom hier graag (20%), leuk stadje (17%), bevalt hier goed (16%), kom hier graag winkelen (15%) en speciaal voor de camping (14%). Het merendeel van de bezoekers komt uit Midden-Brabant, West-Brabant, Rijnmond en Zuid-Holland. Dagjesmensen die hier o.a. komen winkelen, komen vooral uit de directe omgeving (Dongen, Gilze-Rijen en Tilburg, Breda e.o., Drimmelen, Geertruidenberg). Vakantiegangers komen met name uit de Rijnmond en Zuid-Holland (Drechtsteden, Delft Westland en de agglomeratie s-gravenhage), waarbij Rotterdam er duidelijk uitspringt. Ook in 2009 kwamen de meeste bezoekers uit deze gebieden. Opmerkelijk is dat, in tegenstelling tot de eerdere peilingen, er vorig jaar minder mensen uit de regio Utrecht kwamen en meer uit de agglomeratie s-gravenhage en de regio Leiden en Bollenstreek. Waar woont u? ss- --GGr raavveennhhaaggee LLeei iiddeenn eenn BBool lll eennsst ttr reeeekk AAmm sst tteer rddaamm UUt ttr reecchht tt VVeel lluuww ee Rotterdam 4% DDeel llf fft tt eenn WW eesst ttl llaanndd OOvveer ri iigg ZZeeeel llaanndd ZZuui ii ddoooosst tt- -- BBr raabbaannt tt Zuidoost Zuid- Groot- Holland Rijnmond West- Brabant Midden- Brabant KKoopp vvaann NNoooor rdd- --HHool lll aanndd ZZuui ii ddww eesst tt- -- GGeel ll ddeer rl llaanndd Drimmelen, Geertruidenberg 7% Tilburg, Dongen, Gilze-Rijen 19% Breda e.o. 16% NNoooor rddoooosst tt- -- BBr raabbaannt tt AAr r nnhheemm -- - NNi iij jjmm eeggeenn Legenda Corop-gebieden: < 1% 1% tot 2% 2% tot 3% 3% tot 4,5% 4,5% tot 6,5% 6,5% tot 10% >15% gemeente Oosterhout, taakgroep Onderzoek & Statistiek Gemeenten: >3% 16

17 Het merendeel van de toeristen bezoekt het Oosterhoutse stadscentrum. Daarnaast zijn met name de Oosterhoutse musea, een café of restaurant en het recreatieoord De Warande bezocht. In de regio is met name het Nationaal Park De Biesbosch en pretpark De Efteling bezocht. De bezochte locaties worden door de bezoekers over het algemeen goed tot zeer goed beoordeeld. Waar bent u gisteren en/of vandaag geweest en hoe waardeerde u dat? in Oosterhout: recreatieoord De Warande 24% 74% 2 zeer goed fiets- / wandeltocht Oosterhout Speelgoedmuseum Op Stelten 8% 16% 91% 76% 1 6% 2 goed neutraal slecht Brab.Museum Oud Oosterhout 13% 73% 12% 2 zeer slecht café / restaurant 5% 93% 2 in de regio: recreatieoord / pretpark 17% 83% zwembad 60% 35% 5% tocht door NP Biesbosch 9% 87% 3 1 gemeente Oosterhout, vakgroep Onderzoek & Statistiek n=746 Het Nationaal Park De Biesbosch wordt vooral gewaardeerd om de natuurbeleving en de vaarexcursies door het park. Veel bezoekers van De Biesbosch combineren een bezoekje aan het Biesbosch museum met een georganiseerde vaartocht door het park. Het Oosterhoutse winkelgebied het overdekte winkelcentrum Arendshof en de omliggende autovrije winkelstraten zijn een grote publiekstrekker, niet alleen voor dagjesmensen, maar ook voor de verblijfstoeristen in de bungalowparken en op de campings. Over het algemeen zijn de bezoekers redelijk tot zeer tevreden over het winkelgebied. Alleen het parkeren, en dan met name de parkeertarieven worden minder goed beoordeeld. Hoe waardeert u het Oosterhoutse winkelgebied? aantal winkels 14% 82% 4% zeer goed soort winkels (branches) assortiment in winkels sfeer in winkelgebied 12% 13% 16% 81% 79% 78% 7% 7% 1 5% 1 goed neutraal slecht zeer slecht schoon / proper / netjes 12% 81% 6% 1 veiligheidsgevoel 9% 85% 6% stalling fietsen 14% 73% 11% 2 bereikbaarheid winkels 13% 79% 7% 1 parkeervoorzieningen 8% 68% 21% 3% parkeertarieven 6% 42% 28% 22% 2 gemeente Oosterhout, vakgroep Onderzoek & Statistiek n=596 Als de waardering wordt omgerekend naar rapportcijfers, dan krijgt het Oosterhoutse winkelgebied van de toeristen een 8,8 als gemiddeld rapportcijfer. De laagste cijfers krijgen de parkeervoorzieningen en de parkeertarieven, met respectievelijk een 7,6 en een 6,3 als gemiddeld rapportcijfer. In 2009 kreeg het winkelgebied een 8,5 als gemiddeld rapportcijfer, terwijl de parkeervoorzieningen een 7,1 en de tarieven (ook) een 6,3 als gemiddeld cijfer kregen. 17

18 Op de vraag of de bezoekers één ding kunnen noemen dat ze bijzonder goed vinden aan Oosterhout, wordt het mooie / gezellige winkelcentrum (vaak in één adem genoemd met het overdekte Arendshof), de mooie bosrijke omgeving en het compacte stadscentrum met de vele voorzieningen zoals winkels, restaurants en terrasjes het meest genoemd. Op de vraag of de bezoekers één ding kunnen noemen dat ze minder goed vinden, geeft bijna driekwart van de ondervraagden aan dat ze niets zouden weten. Als men wel iets aangeeft, dan gaat het vooral om het parkeren in de binnenstad (parkeertarieven, parkeergelegenheid) en de bereikbaarheid van de stad door wegwerkzaamheden. Een kleine groep bezoekers wijst op een gebrekkige bereikbaarheid van de campings en de jachthaven met het openbaar vervoer veel toeristen weten niet dat ze gebruik kunnen maken van de buurtbussen en sommige fietsers hebben het over slechte fietspaden en onduidelijke of onjuiste routeaanduidingen in het buitengebied en de bossen. Noem één ding dat u bijzonder goed vindt aan Oosterhout en één ding dat u minder goed vindt Bijzonder goed: Minder goed: 1. Mooi / gezellig winkelcentrum 20% 1. Zou niets weten 74% 2. Mooie / bosrijke omgeving 14% 2. Parkeren in de binnenstad 11% 3. Compact stadscentrum 11% 3. Bereikbaarheid / wegwerkzaamheden 5% 4. Mooie / gezellige stad 9% 4. Bereikbaarheid campings met o.v. 3% 5. Sfeervol / gemoedelijk / gastvrij 8% 5. Fietspaden / fietsroutes buitengebied 1% Ook op de website Zoover, waar toeristen zowel accommodaties als plaatsen in binnen- en buitenland kunnen beoordelen, krijgt het stadje Oosterhout een goede waardering. Met een 8,1 als rapportcijfer bevindt Oosterhout zich in goed gezelschap: steden als Eindhoven en Rotterdam krijgen dezelfde waardering. waardering Oosterhout (NB) 8,1 267 beoordelingen Waardering. Uitgaansleven. Cultuur. Omgeving Sfeer. bron: ZOOVER 8,1 7,7 7,7 8,2 8,1 18

19 4 Economische betekenis van toerisme Met behulp van de Monitor Toerisme Oosterhout is de economische betekenis van het toerisme in Oosterhout gemeten. In 2003 is dit voor de eerste keer bepaald met behulp van deze monitor (nulmeting) en in 2006 en 2009 zijn vervolgmetingen uitgevoerd. De voorliggende monitor is de derde vervolgmeting. 4.1 Economische betekenis per sector De toeristische activiteiten in de gemeente Oosterhout generen in totaal ruim 148,7 miljoen euro aan bestedingen. De meeste bestedingen komen terecht bij de detailhandel ( 85 miljoen) en de horeca ( 28 miljoen). In 2009 werd in totaal ruim 166,6 miljoen euro door het toerisme gegenereerd. Daarvan kwam ruim 57 procent ( 96 miljoen) terecht bij de detailhandel en ruim 18 procent ( 31 miljoen) bij de horeca. Tabel 4.1 Bestedingen en werkgelegenheid naar sectoren in de gemeente Oosterhout Bestedingen (in euro s) Werkgelegenheid (in fte s) Sectoren: Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Overig Werkgelegenheid: Direct Indirect Totaal De werkgelegenheid die met deze bestedingen gepaard gaat, komt uit op fte s. De directe werkgelegenheid bedraagt fte s, waarvan het merendeel in de sectoren detailhandel en horeca terechtkomt. Aangezien in deze sectoren veel met seizoensarbeid en deeltijdarbeid wordt gewerkt, komt dit uit op zo n á werkzame personen. In 2009 ging het om zo n á banen. Wat zijn fte s? Fte staat voor fulltime-equivalent. Het is een rekeneenheid waarmee de omvang van een functie of personeelssterkte wordt uitgedrukt. Eén fte is het equivalent van één volledige werkweek. Een functie van 0,6 fte bijvoorbeeld is, uitgaande van een werkweek van 36 uur, een functie van 0,6 x 36 = 21,6 uur. De afkorting fte wordt met kleine letters geschreven (en zonder punt aan het eind), omdat het geen afkorting van een naam is. Het meervoud hiervan luidt fte s (ook zonder punt aan het eind). Bron: van het Genootschap Onze Taal 4.2 Economische betekenis per categorie De onderstaande tabel laat zien hoe de bestedingen en directe werkgelegenheid over de verschillende toeristische categorieën zijn verdeeld. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de belangrijkste verblijfstoeristische sector in de gemeente Oosterhout de bungalows zijn. Deze genereren 20,9 miljoen (ruim 14 procent van de totale bestedingen) en leveren 195 fte s (15 procent van de directe werkgelegenheid) aan werk op. Het dagtoerisme zorgt voor 80,4 procent van de totale toeristische bestedingen. Met name het recreatief winkelen (dus inclusief het kopje koffie met iets erbij, parkeren, etc.) zorgt voor een grote economische impuls in Oosterhout. Met circa 96,8 miljoen aan bestedingen en ongeveer 786 fte s aan directe werkgelegenheid is deze categorie verantwoordelijk voor bijna 81 procent van het dagtoerisme en 65 procent van de totale toeristische betekenis. Binnen het dagtoerisme zijn daarnaast de evenementen, uit eten en de natuurgerichte openluchtrecreatie (wandelen en fietsen in de natuur) belangrijke categorieën. 19

20 Tabel 4.2 Bestedingen en directe werkgelegenheid naar categorieën in de gemeente Oosterhout Bestedingen (in euro s) Werkgelegenheid (in fte s) Categorieën: Hotels, pensions en B&B Campings toeristisch Campings vast Groepsaccommodaties Bungalows Watersport passanten Watersport vast Musea Recreatieoorden Evenementen Natuurgerichte openluchtrecreatie Recreatief winkelen Golfen (greenfees) Arrangementen Uit eten Totaal Economische betekenis in perspectief Het afgelopen jaar (2012) is economisch gezien opnieuw een moeilijk jaar geweest. Zo kromp de Nederlandse economie met 1 procent en daalde het consumentenvertrouwen en de binnenlandse bestedingen. In 2009 was overigens sprake van een nog zwaardere economische recessie. Toen kromp de economie met 4 procent, maar in 2010 en 2011 was weer sprake van een lichte economische groei. In totaal is de Nederlandse economie tussen 2009 en 2012 gekrompen met 2,1 procent en kwam de inflatie uit op 7,3 procent. Dit heeft met name gevolgen voor het verblijfstoerisme en de bestedingen in de detailhandel en de horeca. De toeristische bestedingen in de gemeente Oosterhout zijn tussen 2009 (de derde peiling) en 2012 (de vierde peiling) met bijna 11 procent gedaald. Omdat de daling groter is dan de inflatie in diezelfde periode (7,3%), kan worden gesteld dat er sprake is van een reële daling van de bestedingen in de toeristische sector in Oosterhout. Belangrijkste ontwikkelingen (in miljoenen euro s) verblijfstoerisme dagtoerisme 34, milj. euro's recreatief winkelen 32,3 29, ,2 132,5 117,0 119,5 63, bungalows evenementen uit eten gemeente Oosterhout, Onderzoek & Statistiek 20

21 Het toerisme brengt niet alleen veel geld in het laatje, maar zorgt ook voor werkgelegenheid. Daarom is het niet alleen van belang om inzicht te hebben in de absolute economische betekenis van het toerisme in de gemeente Oosterhout, maar ook relevant om inzicht te hebben in het aandeel binnen de totale werkgelegenheid in de gemeente. Volgens de regionale werkgelegenheidsenquête waren er in 2012 in de gemeente Oosterhout personen werkzaam. Het totale aandeel van de werkgelegenheid (direct én indirect) dat voortvloeit uit de toeristische bestedingen volgens de bovenstaande berekeningen zo n á banen komt uit op zo n 9 á 10 procent van de totale werkgelegenheid in deze gemeente. Hiermee is het toerisme, ook voor wat betreft de werkgelegenheid, een belangrijke sector binnen Oosterhout. Tabel 4.3 Bedrijven en arbeidsplaatsen in de gemeente Oosterhout (april 2012) Bedrijven en organisaties Werkzame personen aantal aandeel aantal aandeel Branches: Land- en tuinbouw 123 3,1% 349 1,3% Industrie en nutsbedrijven 230 5,8% ,1% Bouwnijverheid 360 9,1% ,3% Handel en reparatie ,4% ,5% Vervoer en opslag 112 2,9% ,4% Horeca 119 3,0% ,9% Overige commerciële diensten ,4% ,5% Niet-commerciële diensten ,3% ,0% Totaal ,0% ,0% Bron gegevens: Rwb, Regionale werkgelegenheidsenquête West-Brabant 21

22 22

23 Bijlage De economische betekenis van het toerisme uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid wordt berekend met behulp van de Monitor Toerisme Oosterhout. Dit rekeninstrument is in 2003 speciaal voor de gemeente Oosterhout ontwikkeld door ZKA Consultants & Partners uit Breda. De vakgroep Onderzoek & Statistiek van de gemeente Oosterhout gebruikt dit instrument om op een systematische en eenduidige wijze de doorrekeningen uit te voeren. Berekenen bestedingen Om de economische betekenis te berekenen, zijn eerst de bestedingen berekent die samenhangen met de overnachtingen en bezoekersaantallen. Deze berekening vindt plaats door deze overnachtingen en bezoekersaantallen te vermenigvuldigen met de gemiddelde bestedingen per persoon, per dag, per toeristische categorie. Bij de categorieën campings vast en watersport vast hebben de bestedingen betrekking op het totaal op jaarbasis. In deze bestedingen zijn alle uitgaven van de toeristen meegenomen: zowel de bestedingen op de toeristische bedrijven zelf (bijvoorbeeld de kamerhuur in een hotel of de entree van een attractie en de verdere consumptieve uitgaven) als de bestedingen buiten deze bedrijven (bijvoorbeeld in de supermarkt, restaurant, fietshuur, openbaar vervoer, e.d.). Berekenen werkgelegenheid Zodra de bestedingen per sector bekend zijn, kan de werkgelegenheid worden berekend. Hiertoe dienen de totale bestedingen (per sector) te worden gecorrigeerd voor een tweetal effecten: Accijns: De bestedingen zijn (uiteraard) inclusief de BTW, maar aangezien die geen directe invloed heeft op de werkgelegenheid in de sector, dient hiervoor te worden gecorrigeerd. Inkoopcomponent: Het aandeel inkoop van de sector levert geen werkgelegenheid op in de desbetreffende sector, maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de producenten waar de zaken worden ingekocht (bijv. levensmiddelen of brandstof). De omzet en werkgelegenheid behorende bij de inkoop wordt weergegeven in de sector overig. In de onderstaande tabel zijn de gehanteerde BTW-tarieven en inkooppercentages (als percentage van de omzet exclusief BTW) weergegeven. Voor de sectoren horeca, detailhandel en vervoer worden samengestelde gewogen percentages gehanteerd, omdat voor deze sectoren verschillende tarieven gelden. BTW-tarieven en inkooppercentages Sector BTW / Accijns (%) Inkooppercentage Logies 6,0% 0,0% Entree 6,0% 0,0% Horeca 10,7% 29,3% Detailhandel 14,2% 60,0% Vervoer 59,6% 29,6% Noot: voor het bepalen van de inkooppercentages per sector is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: Bedrijfschap Horeca & Catering (BHC); BETA/NOVE (vervoer); Economisch Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf (detailhandel). In de onderstaande tabel staan de gehanteerde arbeidscoëfficiënten. Deze zijn uitgedrukt in termen van aantal mensjaren (fte s) werk per 1 miljoen euro finale afzet. De directe werkgelegenheid per sector wordt berekend door de finale afzet te vermenigvuldigen met de bijbehorende arbeidscoëfficiënt. Arbeidscoëfficiënten Sector Arbeidscoëfficiënt Logies 9,91 Entree 10,02 Horeca 16,89 Detailhandel 13,41 Vervoer 6,79 Overig 5,92 Noot: De arbeidscoëfficiënten (aantal mensjaren (fte.) per 1 mlj. euro finale afzet) zijn afkomstig van de Nationale rekeningen (CBS) 23

24 Na het vaststellen van de directe werkgelegenheid, kan de indirecte werkgelegenheid worden bepaald. Deze is met name het gevolg van toeleveranciers en dienstverleners die nodig zijn om de afzet in de diverse sectoren te kunnen realiseren. De indirecte werkgelegenheid is met behulp van een multiplier bepaald die 1,37 bedraagt. Dit betekent dat 1 fte directe werkgelegenheid 0,37 fte aan indirecte werkgelegenheid. Bezoekersenquête Een van de onderdelen van de Monitor Toerisme Oosterhout is de Toeristische bezoekersenquête. Hiertoe zijn in de maanden juli t/m september bezoekers op locatie ondervraagd door studenten van het studentenuitzendbureau Work-on uit Tilburg. Om een vergelijking met eerdere bezoekersenquêtes mogelijk te maken, is in grote lijnen dezelfde vragenlijst gebruikt als tijdens de eerdere onderzoeken in 2003, 2006 en Het streven was om in totaal 900 toeristen te enquêteren, verdeeld over 16 locaties in de vorm van een quotasteekproef. Dit houdt in dat er, per locatie, een minimum van te voren afgesproken aantal mensen wordt ondervraagd. Uiteindelijk is het gelukt om bijna 750 bezoekers te ondervragen. Dit aantal is ruim voldoende voor een betrouwbaar beeld per categorie. Enquêtelocaties Categorie Afgenomen Aandeel Verblijfsaccommodatie ,1% Winkelgebied ,7% Recreatieoord De Warande 96 12,9% Horeca 77 10,3% VVV 68 9,1% Musea 56 7,5% Jachthaven 33 4,4% Kermis 15 2,0% 24