TOEKOMSTVISIE. Landbouw en landschap in de Noordoostpolder

Transcriptie

1 TOEKOMSTVISIE Landbouw en landschap in de Noordoostpolder

2 Woord vooraf Wij, de afdeling Noordoostpolder van LTO Noord, zijn er voor onze leden. Onze leden zijn zeer diverse bedrijven in de agrarische sector. Lokaal proberen wij de belangen zo goed mogelijk te behartigen. Enerzijds door deel te nemen aan overleggen, projecten en activiteiten aangaande actuele zaken, anderzijds door proactief punten onder de aandacht te brengen bij lokale partners en overheden, vooruit te kijken in de ontwikkeling van onze polder en kennis te brengen en ontwikkelen daar waar het nodig is. Als bestuur willen we zichtbaar en bereikbaar zijn. In deze visie bespreken we de belangrijkste items van onze belangenbehartiging op lokaal niveau en benoemen we speerpunten voor de komende jaren. Het document zal niet volledig of exclusief zijn, maar biedt ons een handvat om vooruit te kunnen kijken. Voor u als lezer, lid of samenwerkingspartner is het een naslagwerk waarbij u kennis kunt nemen van de standpunten van ons als lokale afdeling. LTO Noordoostpolder, Marien Verhage Tjarko Edzes Frans Reijrink Matthijs Gebbink Marijn van Aart Sabrina Huisman melkkoeien Van het landoppervlakte is ruim ha door de landbouw in gebruik. Dit is meer dan 60 % De Noordoostpolder in In 2019 heeft het Tulpenfestival feiten en cijfers bezoekers naar de Noordoostpolder getrokken. Met ruim bollenvelden is Noordoostpolder één van de grootste bloembollengebieden van Nederland. Er zijn ha agrarische bedrijven actief. van het totale landoppervlak. 2 - Toekomstvisie LTO Noordoostpolder Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 3

3 Profiel van de land- en tuinbouw De cultuurhistorisch-landschappelijke waarde van de Noordoostpolder is groot. Het uitgestrekte open landschap, de rechtlijnige vormen van de kavels en de polderranden die verdicht zijn. Onze boeren en tuinders beheren een groot deel van deze ruimte. Hun doen en laten bepaalt voor duizenden burgers die in en om dit agrarische landschap wonen, werken, verblijven en recreëren, de dagelijkse omgeving. HÉT IDEALE LANDBOUWGEBIED Na de Tweede Wereldoorlog werd het platteland van de Noordoostpolder zo goed mogelijk ingericht voor het produceren van voedsel. Boeren en tuinders begonnen van onderop om iets op te bouwen. Goede omgevingsfactoren zoals de vruchtbare grond, de gunstige pachtsituatie, moderne bedrijfsstructuur en de goede infrastructuur, droegen bij bekend te worden als hét ideale landbouwgebied. Inmiddels heeft de land- en tuinbouw ruim 60 procent van het landoppervlak van de Noordoostpolder in gebruik, zo'n ha. Hier zijn ruim 800 agrarische bedrijven actief die zich inzetten voor de productie van duurzaam, gezond en veilig voedsel. De diversiteit van deze bedrijven is groot: zowel gangbare, als biologische bedrijven, specialisaties en multifunctionele landbouw. En ook vanuit verschillende sectoren: akkerbouw, vollegrondsgroenteteelt, melkveehouderij, glastuinbouw, fruitteelt, bloembollenteelt, intensieve veehouderij en paardenhouderij. Stuk voor stuk bedrijven met eigen wensen en ontwikkelingskansen. Het belang van de agrarische sector voor de Noordoostpolder is nog steeds onverminderd groot. De sector is een van de belangrijkste economische spelers en heeft een groot aandeel in de toegevoegde waarde van de totale regionale economie. Qua werkgelegenheid zorgt de agrarische sector direct voor ruim 11% van de banen in de Noordoostpolder. Maar denk ook aan de bijdrage indirect, zoals Toen de eerste agrariërs naar de Noordoostpolder kwamen was er niets. De noodzaak om te pionieren voor het opbouwen van je bedrijf was hier groter dan elders. De ondernemerskwaliteiten werden hierdoor extra gestimuleerd en geprikkeld. Dit heeft er mede voor gezorgd dat we koploper zijn op het gebied van innovatie, kennis en techniek. DIVERSITEIT TOEGEVOEGDE WAARDE verwerkers en toeleveranciers die zich vestigen in de Noordoostpolder. Daarmee is de Noordoostpolder het centrum voor kennis, innovatie en techniek. Onder andere het Agrofoodcluster, waar LTO Noordoostpolder lid van is, zet zich in om ondernemers, onderwijs, overheid en onderzoek te verbinden. Ook draagt de sector positief bij aan het imago van de Noordoostpolder. Vanuit de bloeiende velden waar jaarlijks duizenden toeristen op af komen, open dagen en door de koploperspositie in kennis en ontwikkeling. VOLGENDE GENERATIE Het percentage jonge boeren en bedrijven met een opvolger ligt in de Noordoostpolder relatief hoog. Jonge ondernemers zien kansen en mogelijkheden om in de Noordoostpolder een agrarisch bedrijf verder te ontwikkelen, onder andere door het economische perspectief dat de Noordoostpolder biedt. Daarnaast heeft ruim de helft van agrariërs een hbo- of universitaire opleiding gevolgd. Waar staan we in 2030? De land- en tuinbouw is een GEWAARDEERD onderdeel van de Noordoostpolder en, nog steeds, een belangrijke ECONOMISCHE DRAGER van het platteland. De sector is koploper in SMARTFARMING. Data en techniek zijn belangrijke uitgangspunten voor bedrijven om verder te ontwikkelen. De PIONIERSGEEST van ondernemers zorgt voor nieuwe oplossingen in samenwerking met overheid, onderwijs en onderzoeksinstellingen. GROEN ONDERNEMERSCHAP wordt gewaardeerd en vertaald in aantrekkelijke verdienmodellen. De DIVERSITEIT in het gebied is gegroeid, qua gewassen maar ook qua type bedrijven. De sector produceert meer MARKTGERELATEERD. Met name voor de wereldmarkt, maar er ontstaan ook in toenemende mate nichemarkten. De verscheidenheid aan afzetmarkten is een aanwinst voor het gebied. Veel bedrijven werken aan doelstellingen om ENERGIENEUTRAAL te worden en een aantal leveren zelfs energie voor de omgeving. 4 - Toekomstvisie LTO Noordoostpolder Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 5

4 Ruimtelijke ontwikkelingen Noordoostpolder is van oudsher een agrarische gemeente en ook vandaag de dag is de land- en tuinbouw belangrijk. De agrarische sector is beeldbepalend voor het landschap. Alleen een gezonde land- en tuinbouwsector kan dit landschap blijven beheren. ONTWIKKELINGSRUIMTE PACHT LANDSCHAPSBEHEER RUILVERKAVELING De landelijke trends van verdergaande schaalvergroting, verbreding en verduurzaming is ook in de gemeente Noordoostpolder zichtbaar. LTO Noordoostpolder verwacht dat deze ontwikkeling zich de komende jaren voortzet. We hechten dan ook veel waarde aan de ruimte die geboden wordt om de bedrijven uit te breiden en verder te ontwikkelen. Hierdoor kunnen ondernemers blijven investeren in duurzaamheid en innovatie en waarborgen we de vitaliteit van het gebied. Echter vragen nieuwe, grotere bedrijfsgebouwen, stallen en kassen ook een flexibele indeling van het bouwblok, zodat ze in harmonie met de omgeving zijn. Dan kunnen gebouwen beter ten opzichte van elkaar gesitueerd worden wat beter bij het landschap past. De ondernemer biedt kwaliteit; de gemeente ruimte. In de Noordoostpolder is een groot deel van de agrarische bedrijven zogenaamd pachtafhankelijk. Het huidige pachtsysteem zorgt voor veel onduidelijkheid en onzekerheid bij deze bedrijven. De kortlopende pachtcontracten resulteren in hoge pachtprijzen, weinig continuïteit en weinig stimulans om te investeren in bodemkwaliteit. Dit heeft uitputting van de bodem tot gevolg. Wil de Noordoostpolder haar positie als koploper en proeftuin voor de agrarische sector voortzetten, dan zal het huidige pachtsysteem in Flevoland meer gericht moeten zijn op de lange termijn. De herintroductie van het structuurbeleid is hierin een onmisbare schakel. LTO Noordoostpolder hanteert de volgende uitgangspunten voor uitvoering: Boeren en tuinders beheren een groot deel van het landschap, onder andere met agrarisch natuurbeheer. Steeds meer ondernemers sluiten zich aan bij het Flevolands Agrarisch Collectief. Elke ondernemer kan kiezen voor een beheerpakket dat bij zijn bedrijf en bedrijfsvoering past. Zo is er bij ondernemers in de Noordoostpolder een groot draagvlak voor akkerrandenbeheer. Dit draagt niet alleen bij aan de biodiversiteit, maar ook aan het imago en daarmee het draagvlak voor de sector. De komende jaren ligt de focus op een versterkte inzet op agrarisch natuurbeheer. Hierin moet ook voldoende aandacht zijn voor het faunabeleid, want meer natuur moet ook passen bij de kwaliteiten en eigenschappen van het gebied. Belangrijk is dat de samenleving al die inspanningen voor dit groen ondernemerschap weet te waarderen en dit wordt vertaald in aantrekkelijke verdienmodellen voor natuur- en landschapsbeheer. Ruilverkaveling biedt mogelijkheden om de agrarische structuur te versterken. LTO Noordoostpolder is een voorstander van ruilverkaveling en voor het benutten van financiële middelen die hiervoor beschikbaar zijn. Echter zijn er ook bedrijven die bewust voor kavels is verschillende gebieden kiezen. Daar hebben zij goede redenen voor, zoals bijvoorbeeld risicospreiding in verband met grote neerslag en de benodigde bodemeigenschappen voor verschillende gewassen. Het initiatief voor ruilverkaveling ligt in het gebied en bij ondernemers zelf. VRIJKOMENDE AGRARISCHE BEBOUWING Naar verwachting stoppen in de Noordoostpolder jaarlijks 3-4% van de agrarische bedrijven. Vrijkomende gronden worden verkocht of verpacht aan andere agrarische bedrijven. De bedrijfsgebouwen dienen in eerste instantie in aanmerking te komen voor ander agrarisch gebruik. Dat geldt zowel voor de woonhuizen als voor schuren en andere bouwwerken. Indien dat niet mogelijk blijkt, kan de desbetreffende bebouwing een niet-agrarische functie krijgen. Dit moet wel passen binnen de regelgeving en bij het karakter van de polder. Landbouw blijft namelijk de primaire functie en omliggende bedrijven mogen geen negatieve effecten van deze andere functies ervaren. Om verrommeling tegen te gaan biedt de rood voor rood regeling mogelijkheden. Daarin hebben we de voorkeur voor bedrijfsgebouwen in plaats van woningen. 6 - Toekomstvisie LTO Noordoostpolder Hanteren van een maximale leeftijd, gecombineerd met een pachtersvergoeding, als ijkpunt voor het beter beschikbaar komen van de pachtgronden. Uitgifte van pachtgronden op basis van langjarige overeenkomsten (duurzaamheid). Criteria voor de verdeling van vrijkomende gronden, zoals bijvoorbeeld: aan agrarische bedrijven met toekomstperspectief die een positieve bijdrage leveren aan de versterking van de agrarische structuur. Ontwikkelruimte en investeringsmogelijkheden in duurzaamheid, uitbreiding en innovatie door gesprekspartner te zijn voor: Een flexibel bouwblok; Ruimte voor ander agrarisch gebruik bij vrijkomende agrarische bebouwing of een niet-agrarische functie dat past bij het karakter van de polder; Een toekomstbestendig pachtsysteem; Versterkte inzet op agrarisch natuurbeheer; Behoud van leefbaarheid platteland. Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 7

5 Bodem en water Het beschikbaar hebben van zoet water en een gezonde bodem is voor de land- en tuinbouw van levensbelang. We willen naar een agrarische sector die zo duurzaam mogelijk produceert en de emissies tot een minimum terugbrengt. BODEM- EN WATERKWALITEIT De laatste jaren is er veel gewerkt aan een betere kwaliteit van het water en de bodem. Denk aan het reduceren van erfafspoeling en de emissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Het draagvlak om efficiënter om te gaan met nutriënten en middelen is groot. Boeren en tuinders zetten zich de komende jaren in voor het verder reduceren van emissies. Projecten, zoals het Actieplan Bodem & Water i.s.m. het waterschap dragen hier aan bij. Veel akkerbouwers en veehouders werken met elkaar samen. Deze samenwerking is in de meeste situaties gericht op grondruil en biedt daarmee mogelijkheden voor bouwplanverruiming. De variatie in het bouwplan komt ten goede van de benutting van de grond en de bodemkwaliteit. De opbouw van organische stof door de teelt van gras en de inzet van mest vanuit de veehouderij helpt bij het verbeteren van de bewerkbaarheid van de bodem, het opslaan en vasthouden van water en het verhogen van de beschikbaarheid van voedingsstoffen. De bodemkwaliteit verbetert dus door de aanvoer van organische stof. Op dit moment is de aanvoer veelal te laag in verhouding tot de afvoer, mede doordat de opbrengst per hectare veel hoger ligt in de Noordoostpolder dan het landelijk gemiddelde. Om de mineralenbalans op peil te krijgen is actualiseren van het huidige mestbeleid onvermijdelijk. De Noordoostpolder is een uniek landbouwgebied. LTO Noordoostpolder pleit daarom voor meer ruimte in gebiedsgerichte projecten en kringlopen, zodat ondernemers de bodem de input kunnen geven die het verdient. aanpak waarbij maatwerk noodzakelijk is en altiijd in samenwerking met de ondernemers. Waar geen toekomstmogelijkheden meer zijn voor hoogwaardige landbouw moet een passende oplossing komen met aandacht voor het verdienmodel en de impact op bedrijfsniveau. Bodemdaling is een breed maatschappelijk vraagstuk. Voor goede maatregelen is maximale inzet nodig van overheden, kennispartijen, bedrijfsleven en de maatschappij. LTO Noordoostpolder levert onder andere een bijdrage door middel van gebiedsgerichte projecten, zoals in het zuidwesten van Emmeloord. WATERSYSTEEM Hevige piekbuien en langere periodes van droogte komen vaker voor en het watersysteem is daar (nog) niet altijd op ingesteld. Om aan de opgaven te kunnen voldoen is een flexibel en toekomstbestendig watersysteem nodig: voldoende capaciteit om het water weg te pompen uit de polder en voldoende zoetwatervoorraad in tijden van droogte. Het IJsselmeer is in dat laatste geval de belangrijkste buffer. Een grote buffer op het land ten tijde van overlast en een groter vochtleverend vermogen tijdens droogte maakt de boeren en tuinders minder kwetsbaar en afhankelijk. Een eventuele tijdelijk overloop in het landelijk gebied heeft veel impact en kan alleen mits er draagvlak is en goede afspraken zijn gemaakt. Tevens zal het verbeteren van de bodemkwaliteit leiden tot een evenwichtiger watersysteem. Behoud van, en efficiënt en zuinig om gaan met, zoet water; Inzet op verbetering van de bodemkwaliteit door een passende mineralenbalans; Inzet op verbetering van waterkwaliteit door minder erfafspoeling; Maatwerk in gebieden met bodemdaling; Gezamenlijk met het waterschap werken aan een toekomstbestendig watersysteem a.d.h.v. een gebiedsgerichte aanpak; Maatwerk voor ruimte passend bij opbrengstniveau Noordoostpolder. BODEMDALING Bodemdaling zorgt onder andere in het gebied ten zuidwesten van Emmeloord voor (steeds) grote(re) uitdagingen. De mate waarin de bodem daalt varieert, zelfs per kavel. Er is geen eenduidige oplossing voor deze uitdaging. De aanpak van bodemdaling vraagt om een gebiedsspecifieke LTO Noordoostpolder ziet zichzelf als belangrijke gesprekspartner om samen met waterschap praktische en slimme oplossingen te vinden voor een toekomstbestendig watersysteem. Ook hier werken we samen in een gebiedsgerichte aanpak om kennis, draagvlak en ontwikkelruimte op een zo'n hoog mogelijk niveau te brengen. 8 - Toekomstvisie LTO Noordoostpolder Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 9

6 Duurzame energie De agrarische sector wekt in Nederland al 50% van alle duurzame energie op. Boeren en tuinders willen en kunnen dan ook een substantiële bijdrage leveren aan de doelstelling van de gemeente Noordoostpolder: in 2030 energieneutraal zijn. Infrastructuur Het belang van een goede infrastructuur en ontsluiting nemen in de toekomst alleen maar toe door meer productie en recreatiemogelijkheden. Dit geldt ook voor een goed mobiel (data)netwerk en daarmee de ontwikkeling rondom data gedreven productieprocessen. UITGANGSPUNTEN We zien dat de gemeente vol inzet op een energietransitie, de ambitieniveaus zijn hoog. Steeds vaker worden in dat kader boeren en tuinders benaderd voor de realisatie van duurzame energie. LTO Noordoostpolder hanteert de volgende uitgangspunten voor duurzame energie: Eerst benutten van lege bedrijfsdaken, overhoeken en bedrijfsterreinen voor zonnepanelen of kleinschalige windsystemen. Zuinig zijn met landbouwgrond (waar goede omstandigheden heersen voor primaire productie). Bedrijfsgerichte verduurzaming: energie opwekken en besparen dat past bij het bedrijf, omgeving en maatschappelijk geaccepteerd wordt. (Kleine) windmolens en andere (biogas)installaties die passen in het gebied: combinatie van zon, wind en biogas vullen elkaar aan, zodat er een constante energieopwekking ontstaat. Mogelijkheden voor nieuwe energiebronnen die kunnen bijdragen aan de energietransitie. De verwachting is dat de komende jaren meer energie wordt opgeslagen op bedrijfsniveau. De grootste uitdaging voor duurzame energie zit hem dan ook niet in het opwekken, maar in de beschikbaarheid op het juiste moment. Een energienet dat de hoeveelheid opgewekte energie aan kan is hiervoor essentieel. Naast de opgaven voor energie werken we ook aan het behoud van de open polders en diverse opgaven voor water en biodiversiteit. De doelstellingen voor deze opgaven gaan niet altijd samen. LTO Noordoostpolder is een belangrijke schakel tussen overheden, ondernemers en investeerders om met elkaar en de omgeving een juiste afweging tussen de verschillende belangen en wensen te maken. Dit doen we onder andere door onze actieve bijdrage aan het NETwerk Noordoostpolder Energieneutraal. MOBIEL NETWERK Iedereen moet op een veilige en doeltreffende manier op de plaats van bestemming kunnen komen. Hierbij gaat het niet alleen om auto- en vrachtverkeer, maar ook om fiets- en landbouwverkeer en voetgangers. Goede rondwegen rondom de dorpen helpen de kernen te ontlasten. Ook onderhoud van de wegen is hierin een belangrijk aandachtspunt. Achterstallig We hoeven maar om ons heen te kijken om te weten dat data de toekomst heeft. Dit geldt ook voor de land- en tuinbouw. Denk aan een goede digitale communicatie met afnemers en leveranciers, automatische melkinstallaties en de toename van het gebruik van nieuwe technologieën. Deze ontwikkelingen mogen niet blijven steken wegens onderhoud heeft namelijk direct gevolg voor de veiligheid op de weg. De sector heeft zelf de verantwoordelijkheid om te zorgen voor waarschuwingsborden of schone wegen tijdens het oogstseizoen. We zien voor onszelf een belangrijke rol in de bewustwording over transport en veiligheid bij boeren en tuinders. Daarnaast zijn we gesprekspartner richting overheden als het gaat om onderhoud, inrichting of knelpunten op de weg. gebrek aan een goede digitale infrastructuur. De ontwikkeling van internet of things - het verbinden van apparaten met internet om gegevens te kunnen uitwisselen - gaat een grote rol spelen in het delen van data en het aansturen van bedrijfs- en productieprocessen. Onder andere door sensorsystemen in het veld, de opslag en tijdens de verwerking. Van belang is dat het mobiele netwerk in de Noordoostpolder toereikend is voor nieuwe technologieën. ASBEST I.C.M. ZON Voor 2025 moeten alle asbestdaken gesaneerd zijn. Het verwijderen van een asbestdak is een mooie opstap voor de aanschaf van zonnepanelen. Op die manier worden ondernemers gestimuleerd in zowel het saneren van asbestdaken als het investeren in duurzame energie. Dit wordt nog aantrekkelijker wanneer zonnepanelen ook teruggeplaatst kunnen worden binnen een ander bouwblok. Dit vergt meer flexibiliteit binnen het huidige beleid. Ook pleiten wij voor stimuleringsmaatregelen voor kleinverbruikers zodat ook daar hele daken benut kunnen worden voor de productie van energie. Energieneutraal op bedrijfsniveau; Inzet op energiebesparende maatregelen; Samenwerking via NETwerk Noordoostpolder Energieneutraal; Voldoende capaciteit van het energienet; Stimuleringsmaatregelen passend bij de bedrijfsvoering Toekomstvisie LTO Noordoostpolder BEREIKBAARHEID EN VERKEERSVEILIGHEID Inzet op bereikbaarheid en veiligheid en meer bewustwording creëren bij boeren en tuinders; Een toereikend mobiel (data)netwerk. Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 11

7 Kennis en innovatie Net als in de rest van de maatschappij, gaan ontwikkelingen in de land- en tuinbouw in de Noordoostpolder steeds sneller. Dit vraagt om ondernemers die bereid zijn nieuwe kennis te willen ontwikkelen, delen en toepassen en een faciliterende overheid. ONDERWIJS NIEUWSTE ONTWIKKELINGEN Onderwijsinstellingen in het gebied versterken het vestigingsklimaat voor kennisintensieve bedrijven en de positie van de sector als toekomstige werkgever. We zijn dan ook een groot voorstander van agrarische opleidingen in het gebied, zowel mbo als een koppeling met het hbo. De aansluiting met het onderwijs is onmisbaar voor de sector. De komende jaren zetten we in op meer afstemming met de praktijk, zodat er een goede aansluiting is met de ontwikkelingen in het werkveld. Dit doen we onder andere door onze deelname aan het Agrofoodcluster, zodat we samen de verbinding met het onderwijs en de praktijk vorm geven. Het toepassen van nieuwe technologieën in de landen tuinbouw is volop in ontwikkeling in de Noordoostpolder. Zo is GPS gemeengoed geworden en worden veel andere technieken, zoals sensoren, steeds meer omarmd door boer en tuinder. Daar investeren ze veel tijd, geld en energie in. Door nieuwe technieken naast de praktijk te ontwikkelen, verwaarden we die investering en behouden we onze positie als koploper op het gebied van techniek, productie en innovatie. In de toekomst zullen we techniek en Smart Farming ook steeds meer inzetten om verspillingen te beperken en arbeidsefficiëntie te verhogen. Het versterken van de samenwerking met het Agrofoodcluster om de koppeling met ondernemers, onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven te intensiveren. Omgeving Het werk van boer en tuinder staat ten dienste van mensen. Alleen daarom al, staan zij middenin de maatschappij. We hebben een verantwoordelijkheid als het de omgeving aangaat en nemen deze ook. Doen waar je goed in bent en laten zien wat je doet. De land- en tuinbouw heeft alleen toekomst als er waardering en vertrouwen is van de mensen om ons heen. Het blijven verbinden met de maatschappij blijft van belang. Boeren en tuinders zijn sterk bepalend voor het landschap en hebben daarmee maatschappelijke impact. Er ontstaan initiatieven waarbij de burger de boer op gaat, zoals Kom in de Kas, het tulpenfestival en de verlichte boerderijenroute. We zijn trots op het succes van deze initiatieven en blijven dit soort initiatieven in de toekomst ondersteunen. Daarmee creëren we in de maatschappij draagvlak voor agrarische ondernemers in het gebied. Stimuleren van boeren en tuinders om hun bedrijven open te stellen; Ondersteuning lokale initiatieven Toekomstvisie LTO Noordoostpolder Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 13

8 Onze 7 kernpunten Dit zijn de kernpunten van de ambities en doelen van land- en tuinbouw in de Noordoostpolder voor de komende jaren. BEHOUD VAN VOLWAARDIGE LANDBOUWGROND RUIMTE OM TE KUNNEN ONDERNEMEN GOEDE BEREIKBAARHEID EN VEILIGHEID OP DE WEG KOPLOPER IN KENNIS EN TECHNIEK Het behoud van het landbouwareaal is nodig voor een vitale agrarische sector. Voldoende areaal is de basis voor het toekomstperspectief van de sector. Alle agrarische bedrijven moeten de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Gangbaar of biologisch, groot of klein, met of zonder verbreding en iedere sector. Dit versterkt de diversiteit van het gebied. Om bedrijven bereikbaar en dus levensvatbaar te houden, moet een goede doorstroming van het (landbouw)verkeer gewaarborgd zijn. Veiligheid voor alle weggebruikers staat hierin voor op. We zetten in op de koppeling tussen onderzoek, onderwijs en praktijk om kennis en innovatie te stimuleren. Door actieve deelname van de praktijk sluit onderwijs hier beter op aan. BEHOUD VAN VOLDOENDE SCHOON EN ZOET WATER NOORDOOSTPOLDER ENERGIENEUTRAAL MIDDEN IN DE MAATSCHAPPIJ De beschikbaarheid van water van de juiste kwaliteit is essentieel. Verantwoord gebruik is de verantwoordelijkheid van de sector. De agrarische sector levert haar bijdrage om energieneutraal te worden. Met energiebesparing, wind, zon, biogas-installaties, aardwarmte en waterstof. Het nemen van onze verantwoordelijkheid en het laten zien wat we doen aan de mensen om ons heen. Op die manier behouden we ons draagvlak in dit gebied Toekomstvisie LTO Noordoostpolder Toekomstvisie LTO Noordoostpolder - 15

9 Deze visie is een uitgave van LTO Noord afdeling Noordoostpolder. Augustus, 2019 LTO Noord T E info@noordoostpolder.ltonoord.nl I Hoofdkantoor LTO Noord Zwolle Zwartewaterallee DX Zwolle Postbus AE Zwolle