Nationaal verkeerskundecongres 2014

Transcriptie

1 Nationaal verkeerskundecongres 2014 De Uithoflijn, het enige tramproject dat momenteel in Nederland in uitvoering is Remco van der Wösten (Movares) Steven Jansen (Movares) Samenvatting Voor een 5-tal thema s (zie hieronder) worden stellingen geformuleerd. Deze stellingen worden op de site van Verkeerskunde geplaatst. Geïnteresseerden kunnen op deze stellingen reageren en op deze wijze een discussie op gang brengen. Tevens wordt er op de site een poll geplaatst. Bezoekers aan de webpagina kunnen op deze wijze stemmen welke van de thema s tijdens het NVC 2014 wordt gepresenteerd. De presentatie start met een algemene inleiding over het project. Afhankelijk van de toebedeelde tijd kunnen vervolgens meerdere onderwerpen/thema s worden behandeld. De thema s die behandeld worden, worden gekozen op basis van de poll van de website en de wensen van de aanwezigen. De exacte inhoud wordt mede bepaald door de reacties op de stellingen op de site Trefwoorden ruimtelijke kwaliteit, integrale gebiedsontwikkeling, dubbel ruimtegebruik, mobiliteitsmanagement, verkeerskundige keuzes

2 Presentatiepaper Nationaal Verkeerskunde Congres 2014 Op verzoek van de organisatie aan te vullen of te voorzien van andere accenten Onderwerp De Uithoflijn. Het enige tramproject dat momenteel in Nederland in uitvoering is. Sprekers Steven Jansen, landschapsarchitect Remco van der Wösten, verkeerskundige Werkzaam bij Movares en beiden reeds jaren betrokken bij het ontwerp en de ontwikkeling van de Uithoflijn. Presentatievorm Interactief Voor een 5-tal thema s (zie hieronder) worden stellingen geformuleerd. Deze stellingen worden op de site van Verkeerskunde geplaatst. Geïnteresseerden kunnen op deze stellingen reageren en op deze wijze een discussie op gang brengen. Tevens wordt er op de site een poll geplaatst. Bezoekers aan de webpagina kunnen op deze wijze stemmen welke van de thema s tijdens het NVC 2014 wordt gepresenteerd. De presentatie start met een algemene inleiding over het project. Afhankelijk van de toebedeelde tijd kunnen vervolgens meerdere onderwerpen/thema s worden behandeld. De thema s die behandeld worden, worden gekozen op basis van de poll van de website en de wensen van de aanwezigen. De exacte inhoud wordt mede bepaald door de reacties op de stellingen op de site. Inhoud Algemene inleiding Voorstellen thema s/onderwerpen 1. Stationsgebied: Integrale gebiedsontwikkeling 2. Station Vaartsche Rijn: Dubbel ruimtegebruik 3. Uithof: kwaliteit openbare ruimte/inpassing 4. P+R De Uithof: Mobiliteitsmanagement 5. Ruimtelijke kwaliteit versus verkeerskundige keuzes Hieronder volgt de inleiding. Per thema is een korte beschrijving gegeven en zijn de stellingen t.b.v. de site opgenomen. Algemene inleiding De stadsregio Utrecht telt bijna inwoners, in 2040 zijn dat er Om de groene omgeving te sparen, zullen de nieuwe Utrechters voornamelijk binnen het huidige stedelijke gebied komen te wonen. In zo n compacte omgeving is het belangrijk om zorgvuldig om te gaan met de beschikbare ruimte. Voor de bereikbaarheid is er daarom naast goede auto- en fietsvoorzieningen, een uitstekend openbaarvervoersysteem nodig. Vanuit dit besef hebben de gemeenten in de regio Utrecht de ambitie uitgesproken het OV tot 2020 jaarlijks met 5% te laten groeien. De gemeenteraad Utrecht heeft in 2012 het ambitiedocument Utrecht: Aantrekkelijk en Bereikbaar vastgesteld. Bestuur Regio Utrecht (BRU) heeft daarop de ambitie vastgesteld en een visie ontwikkeld voor een regionaal tramnetwerk (Tramnet 2025). Dit regionale tramnetwerk zal uit vijf verbindingen bestaan. Op basis van vervoerswaarden zijn meerdere openbaarvervoerlijnen in en om de stad Utrecht geschikt om te vertrammen. Hierbij gaat het om de verbinding naar Vleuten via Papendorp en De Meern, de Binnenstadsas naar De Uithof (lijn 28) en Zeist en tramlijnen naar Zuilen en Overvecht. Met name vanwege de grote aantallen reizigers van en naar De Uithof, vormt de Uithoflijn de eerste stap in de uitbouw van dit systeem.

3 De Uithoflijn wordt in een complexe, stedelijke omgeving aangelegd, waar veel verkeer, winkels, bedrijven en bewoners zijn. Om de hinder tijdens de bouw zoveel mogelijk tegen te gaan, wordt het project gefaseerd uitgevoerd. Daar waar mogelijk wordt het gecombineerd met andere projecten. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de spooruitbreiding tussen Utrecht CS en Lunetten, waarmee gelijktijdig de onderbouw van de Uithoflijn wordt aangelegd. De bouw neemt dan weliswaar meer tijd in beslag, maar de stad Utrecht kan daardoor goed blijven functioneren. Nut en noodzaak Uithoflijn De Uithof, kenniscentrum aan de rand van de stad Utrecht, draagt in belangrijke mate bij aan de innovatieve kracht, de kenniseconomie en de concurrentiepositie van de regio Utrecht en Nederland. Een sterk ontwikkelde en goed bereikbare Uithof stimuleert de economie en de werkgelegenheid in de regio. De Uithof blijft de komende jaren groeien. Bijvoorbeeld door de uitbreidingen van de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht en de komst van verschillende instellingen naar De Uithof, zoals het RIVM, het Prinses Maxima Centrum en Danone. Het aantal studenten, werknemers en bezoekers dat vanaf Utrecht Centraal naar De Uithof reist, groeit daardoor de komende jaren met 25%. Concreet betekent dit dat er in 2020 meer dan OV-reizigers per dag zijn, omdat steeds meer mensen met het openbaar vervoer van en naar De Uithof reizen. De luchtkwaliteit in Utrecht staat onder druk. Utrecht heeft het drukste busnetwerk van Nederland en het traject Utrecht Centraal-De Uithof is zelfs de drukste busverbinding van het land. Op dit moment rijden buslijn 28, 12 en diverse andere buslijnen naar De Uithof. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat de groei van het aantal reizigers niet meer met bussen op te vangen is. De aanleg van de Uithoflijn biedt hierin uitkomst. Reizen per tram biedt reizigers meer ruimte en comfort. In een tram kunnen namelijk vier tot vijf keer meer reizigers vervoerd worden dan in een bus, zonder dat deze er als haringen in een ton hoeven in te zitten. Ook is reizen per tram stiller, schoner en zuiniger dan per bus. Een tram past beter binnen de beperkte stedelijke ruimte en biedt dus meer vervoerscapaciteit. Doel van de Uithoflijn is dat reizigers snel, comfortabel en milieuvriendelijk tussen Utrecht Centraal en De Uithof worden vervoerd. Het resultaat is verbetering van de bereikbaarheid van De Uithof, de leefbaarheid van de stad, de kwaliteit van het openbaar vervoer en een stimulerende werking voor economie en werkgelegenheid in de regio.

4 Stationsgebied: Integrale gebiedsontwikkeling In het Utrechtse stationsgebied is een grootschalige verbouwing gaande. Hierbij gaat het om: - het verbeteren van de bereikbaarheid: een nieuw station met extra treinperrons en nieuwe busstations, fietsenstallingsplaatsen en nieuwe toeleidende busbanen; - vastgoedontwikkeling: nieuwe kantoren (o.a. Stadskantoor), woningen en overige vastgoed Bibliotheek++, bioscoop, winkels); - het opwaarderen van de openbare ruimte, met het herstel van de singel rondom het centrum en het doortrekken van de Leidsche Rijn. Zie voor meer informatie De ontwikkeling van het stationsgebied is georganiseerd in deelgebieden met in elk deelgebied verschillende projecten met verschillende verantwoordelijken en verschillende planningen. De Uithoflijn doorsnijdt meerdere deelgebieden en raakt meer dan 10 grote projecten. Dit varieert van het gebruik maken van nieuwe busbanen voor de tram tot onder nieuwe gebouwen doorgaan, die over de bus-/trambanen heen worden gebouwd. Stellingen: - Nieuwe infrastructuur vraagt om een integrale aanpak over de hele lijn en laat zich lastig opdelen in deelgebieden Voorbeelden: De busbanen waar de Uithoflijn gebruik van gaat maken, worden in twee contracten op de markt gezet met verschillende planningen. De totale lengte van deze drie busbanen is ongeveer 800 meter. Omdat het voor de bouwfasering het meest efficiënt is om bij aanleg van de busbaan meteen de spoorconstructie mee te nemen, betekent dit dat drie aannemers verantwoordelijk zijn voor de aanleg van dit stuk trambaan. De nieuwe trams voor de Uithoflijn krijgen een lage vloer. Dit betekent dat de hoge vloertrams van de Sneltram Utrecht Nieuwegein/IJsselstein (SUNIJ) niet kunnen doorrijden richting De Uithof en eindigen op het Jaarbeursplein. Bezoekers van de binnenstad en overstappers op de Uithoflijn moeten het hele station doorlopen. Verlagen van de tramhaltes langs de SUNIJ-lijn en aanschaf van extra lage vloertrams maakt geen deel uit van het project Uithoflijn.

5 Station Vaartsche Rijn: Dubbel ruimtegebruik Voor Randstadspoor en DoorStroomStation Utrecht worden de sporen rondom Utrecht fors uitgebreid. Tussen Utrecht Centraal en Lunetten komen acht treinsporen en het nieuwe station Utrecht Vaartsche Rijn. ProRail neemt in de spooruitbreiding de onderbouw voor de Uithoflijn mee. Omdat de Uithoflijn ter hoogte van Vaartsche Rijn over een lengte van 500 meter op een viaduct wordt aangelegd, komt hieronder ruimte beschikbaar voor dubbel ruimtegebruik. Stellingen: - Als in stedelijk gebied vanwege de kruisende wegen infrastructuur verhoogd wordt aangelegd, moet altijd gestreefd worden naar dubbel ruimtegebruik, dus gebruiksfuncties onder de infrastructuur. Voorbeelden: Onder de treinsporen bij Vaartsche Rijn komen de functies, die weinig daglicht nodig hebben, zoals een parkeergarage en stationsfietsenstallingen. Omdat de Uithoflijn aan de zijkant naast de treinsporen komt, is hier meer daglichttoetreding mogelijk. Onder de Uithoflijn worden bij het station ruimtes gemaakt voor winkels en horeca. De Uithoflijn komt voorbij het station vlak langs de woningen aan de Pelikaanstraat. Dit betekent dat het straatbeeld ingrijpend verandert. Ter compensatie krijgen de bewoners de mogelijkheid om tegen gereduceerd tarief een berging of een plek in een buurtfietsenstalling of parkeergarage te huren. Ook deze bergingen en buurtfietsenstallingen komen onder de Uithoflijn.

6 De Uithof: kwaliteit openbare ruimte/inpassing In de Uithof maakt de Uithoflijn zoveel mogelijk gebruik van de bestaande busbanen. Tussen de gebouwen van de Universiteit en Hogeschool ligt een hoogwaardig ingericht voetgangersgebied als een centrale as met in het midden de busbaan. Om de overstekende voetgangers te geleiden naar veilige oversteeklocaties, liggen langs de busbaan grasbakken met zitranden. Voor de Uithoflijn wordt de bestaande inrichting zoveel mogelijk gehandhaafd. Dit betekent een baanconcept met lage snelheid (max. 30 km/h) en geen hekken langs de trambaan. Stellingen: - Sluit ook bij een regionale tramlijn met lange gekoppelde trams zoveel mogelijk aan op de omgeving. Speel hier op in door bewust te kiezen voor passende maximum snelheden en een bijbehorende inrichting van de trambaan. Voorbeelden: Hoewel voetgangers op vele plekken de bus-/trambaan kunnen oversteken is er voor gekozen om bij de oversteken op de koppen van de haltes tramwaarschuwingslichten te plaatsen. Deze gaan ook aan bij de komst van een bus. Dit verhoogt de veiligheid, maar houdt de kwaliteit en het karakter van het gebied in stand. Bij de hoofdingang van het Academisch Ziekenhuis Utrecht als onderdeel van het Universitair Medisch Centrum ligt in de huidige situatie een grote keerlus voor de dubbelgelede bussen van lijn 12. Omdat de tram deze buslijn vervangt en doorrijdt komt veel ruimte vrij voor een andere inrichting. Het UMC gebruikt deze ruimte voor een grote fietsenstalling, waarbij het gebied meer gaat aansluiten op het karakter van het voetgangersgebied bij de Universiteit en Hogeschool.

7 P+R De Uithof: Mobiliteitsmanagement Eindpunt voor de Uithoflijn is P+R De Uithof. Een groot deel van de parkeerplaatsen in dit P+R-gebouw wordt voor het personeel afgenomen door bedrijven/instellingen op De Uithof (vooral UU, en UMC Utrecht). Naast de tram halteert ook een aantal buslijnen bij het P+R. Mogelijk komen er in de weekenden geen trams maar uitsluitend bussen. De vraag is in hoeverre winkelend publiek gebruik zal maken van deze P+R indien er in de weekenden geen tram rijdt maar uitsluitend een bussen. Stelling - Ondanks dat van de plekken een bestemming hebben voor personeel van De Uithof is een tramverbinding i.p.v. een busverbinding met Utrecht Centraal essentieel voor het bestaansrecht van P+R De Uithof.

8 Ruimtelijke kwaliteit versus verkeerskundige uitgangspunten In het project is tijdens het ontwerpproces regelmatig discussie geweest over hoe om te gaan met tegenstrijdige uitgangspunten vanuit de ruimtelijke/inpassingsoptiek en verkeerskundige standpunt. Stellingen: - Ruimte en verkeerskunde zijn gelijkwaardig. Per issue dient een afweging te worden gemaakt op basis van gelijkwaardigheid. Dit kan betekenen dat niet aan verkeerskundige uitgangspunten wordt voldaan. Voorbeelden: In het ontwerp van De Uithoflijn zijn op diverse deeltracés middenmasten geplaatst. Ook op plekken waar medegebruik is van bus en hulpdiensten op de trambaan. Vanuit inpassing is de wens om het aantal masten zoveel mogelijk te beperken en een strakke lijn te vormen. Vanuit verkeerskundig oogpunt wordt op deeltracés met medegebruik de starre obstakels bij voorkeur op voldoende afstand in de zijberm geplaatst, dit om aanrijdingen te voorkomen. Er is ruim tijd besteed aan discussies over het plaatsen van bomen langs het tracé. Niet allen het type boom of de afstand (vallende taken, onderhoud, bladeren op het spoor etc.), maar ook de relatie met de zichtlijnen voor trambestuurder of overige weggebruikers. Daarnaast de wens vanuit ruimtelijk perspectief om de trambaan in het groen met een duidelijk markering van bomen langs het tracé te maken.