Jaarverslag aansluiting

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 aansluiting

2 2

3 Voorwoord De materiaalwagens die met wielerploegen meegaan, zien er vaak prachtig uit. Kijk maar naar beelden van de Giro d Italia of de Tour de France. De buitenkant zegt iets over het materiaal dat ze meenemen. Ze hebben alles bij zich om de renners zo goed mogelijk te ondersteunen. Zo hoort het ook. Renners kunnen nog zo getraind en helemaal gefocust zijn, het materiaal moet wel deugen. Alleen met een juiste combinatie van motivatie en materiaal kun je winnen. Dit beeld heb ik graag voor ogen als het over de rol van Kenteq gaat. De renners zijn onze stakeholders: branche organisaties, sociale partners, bedrijven en onderwijsinstellingen voor de techniek. Kenteq is de materiaalwagen met alles in huis om de doelen van de renners te kunnen verwezenlijken. Zodat zij topprestaties neer kunnen zetten. Elke renner heeft een eigen missie, net als het materiaalteam. Maar met elkaar vormen we die ene ploeg Technische Vakmanschap. We gaven dit jaarverslag het thema Aansluiting mee. Natuurlijk liet Kenteq de materiaalwagen zo goed mogelijk aansluiten op de wielerploeg. Maar de richting bepalen onze stakeholders. Zij hebben ons in 2011 bestuurd. De vragen die de renners stellen, vullen wij met onze expertise zo goed mogelijk in. Een deel van ons materiaalteam laten we aan het woord om dit toe te lichten. Ieder op zijn eigen terrein. De karavaan trekt verder. De renners trainen en rijden hun koersen. De materiaalwagen ondersteunt hen. Mag 2012 een succesvol jaar worden voor onze ploeg Technisch Vakmanschap! Henk Grotenhuis Algemeen directeur Hilversum, mei 2012 Afgelopen jaar hebben we goed naar onze materiaalwagen gekeken. We luisterden naar de wensen van de wielerploeg. We daagden onszelf uit om materiaal te hebben dat logisch op elkaar aansluit. Dat voor elke situatie waarin renners zich kunnen bevinden meerwaarde biedt. Betrouwbaar is en verder helpt. Dit jaarverslag over 2011 illustreert onze activiteiten om met succes die natuurlijke en betrouwbare partner te zijn. 3

4 in dit jaarverslag komen de directie leden en managers van Kenteq aan het woord. Zij geven voorbeelden van activiteiten die het kennis- en adviescentrum ontplooit. Verbinding met de buitenwereld en met de collega s binnen Kenteq vormt de leidraad van hun bijdrage. 4

5 Introductie Kenteq is op basis van de Wet educatie en beroepsonderwijs aangewezen als Kenniscentrum voor Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven voor de technische sectoren. Als hét kennis- en adviescentrum voor technisch vakmanschap wil Kenteq een bijdrage leveren aan hoogwaardig vakmanschap in de techniek door kennisoverdracht, begeleiding, training, scholing en advisering. Kenteq is een maatschappelijk georiënteerde organisatie die publieke en private taken combineert. In 2013 wil Kenteq een moderne netwerkorganisatie zijn voor de technische sector, onmisbaar in zijn ondersteunende rol om in Nederland het technisch vakmanschap in stand te houden en verder te ontwikkelen. Een kennis- en adviescentrum dat de uitdagingen van de technische sector voor de lange termijn (2020) weet te verbinden aan kansen voor het technisch vakmanschap in de komende drie tot vijf jaar. De toekomst dichtbij halen en de branche ondersteunen met een toegepast aanbod, zodat bedrijven en scholen kunnen anticiperen op wat komt. Dat heeft Kenteq zich ten doel gesteld bij zijn herpositionering die het verwoordde in de Strategie Leeswijzer Dit jaarverslag beschrijft Kenteq en zijn activiteiten in 2011 rondom vier thema s: samenwerken en faciliteren; verkennen en ontwikkelen; praktijkleren; loopbaan in de techniek. Samenwerken en faciliteren Samenwerking met stakeholders is volgens Kenteq een eerste vereiste om de technologische sector in Nederland ook in de toekomst voldoende gekwalificeerde vakmensen te kunnen leveren. De brancheorganisaties FME-CWM, Koninklijke Metaalunie en UNETO-VNI; de opleidingsfondsen A+O Metalektro, OOM en OTIB, de werknemersorganisaties FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen en de MBO Raad en ROC s zijn voor Kenteq als partners van levensbelang. Het kennis- en adviescentrum is er om hen te faciliteren. Verkennen en ontwikkelen Bij de activiteiten van Kenteq gaat het vaak om ontwikkeling. Zo ontwikkelt en onderhoudt het kennis- en adviescentrum een landelijke kwalificatiestructuur voor technisch vakmanschap. Over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor de elektro-, installatie- en metaalberoepen verzamelt Kenteq informatie en publiceert arbeidsmarktanalyses. Het expertisecentrum voor technisch vakmanschap in de toekomst, Hiteq, verkent, analyseert en beschrijft relevante toekomstige ontwikkelingen op het gebied van innovatie. Het Onderzoek- & Innovatieteam dat Kenteq in 2011 in het leven riep, kijkt tot vijf jaar vooruit naar kansen voor het technisch vakmanschap en draagt zo bij aan productontwikkeling bij Kenteq. Praktijkleren In het moderne beroepsonderwijs neemt praktijkleren een belangrijke plaats in. Leerlingen kunnen als onderdeel van hun opleiding bij een erkend leerbedrijf kennis en vaardigheden verwerven en ontwikkelen. Kenteq ondersteunt leerbedrijven en leerlingen bij het praktijkleren. Een belangrijk onderdeel van de activiteiten van Kenteq bestaat uit aandacht voor praktijkopleiders die willen excelleren. In 2011 is Kenteq, na een brede inventarisatie van zijn producten en diensten, gestart met de uitvoering van een verbeterplan om alle leermiddelen en examens up-to-date te maken. De vernieuwingsslag moet in het najaar van 2012 zijn voltooid. Loopbaan in de techniek Een technisch vakman zal zich tijdens zijn loopbaan moeten blijven ontwikkelen. Naast initiële scholing, richt Kenteq zich ook op loopbaanontwikkeling. Het kennis- en adviescentrum heeft instrumenten beschikbaar om te meten wat iemand al kent en kan, en wat hij nog moet leren om zich verder te kunnen bekwamen als technisch vakman. Bovendien geeft Kenteq advies en biedt cursussen aan om verdere scholing te faciliteren. Praktijkopleider zijn, kan een onderdeel vormen van een loopbaan in de techniek. Kenteq ontwikkelt samen met sociale partners en opleidingsfondsen cursussen voor praktijkopleiders. Op pagina s 44 t/m 47 staat een handzaam overzicht van Kenteq in (financiële) cijfers. 5

6 Samen werken en faciliteren vormen de basis van onze strategie Wij gaan met kleine teams gericht naar buiten treden Financiële feedback en vooruitblik scheppen basis voor sturing Wij werken voor onze stake holders samenwerken 6

7 Hoofdstuk 1 en faciliteren 7

8 SAMENWERKEN EN FACILITEREN Strategie Kenteq wil in 2013 een moderne netwerkorganisatie zijn voor de technische sector, onmisbaar om in Nederland het technisch vakmanschap op hoog niveau in stand te houden. Een alom gerespecteerd en maatgevend centrum van kennis zijn, dat in staat is de uitdagingen van de technische sector voor de lange termijn (2020) te verbinden aan een krachtige korte termijnstrategie ( ) met kansen voor het technisch vakmanschap. Dat is het doel van de herpositionering van Kenteq. Ontwikkelingen In 2011 is een aantal ontwikkelingen zichtbaar in de technologische sectoren. De trend dat minder jongeren kiezen voor techniek, gekoppeld aan een toe nemende vergrijzing in de techniek zet zich onverminderd voort. Dit is zorgwekkend omdat nu en in de toekomst veel meer vakmensen nodig zijn. De overdracht van kennis en kunde van oudere vakmensen op jongeren die instromen, is een bittere noodzaak. Kenteq zet alles op alles om dit laatste mogelijk te maken en hoogwaardig technisch vakmanschap voor Nederland te behouden. Door de economische crisis staan opleidingsbudgetten bij bedrijven onder druk. Scholing is niet meer vanzelfsprekend. Kenteq benadrukt keer op keer het grote belang van scholing. Want als de economie aantrekt, hebben bedrijven adequaat opgeleide vakmensen nodig om aan de toenemende vraag naar producten en diensten door de economische opleving te kunnen voldoen. Het georganiseerde bedrijfsleven en het onderwijs spraken in 2011 uit dat ze de kenniscentra voor een effectieve afstemming op een gelijkwaardige wijze willen besturen en richtten de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) op. Met gezamenlijke krachten werken ze aan een kwalitatief hoogwaardiger middelbaar beroepsonderwijs. SBB verwacht van kenniscentra, zoals Kenteq, dat ze faciliterend zijn naar zowel onderwijs als bedrijfsleven. En dat is ook de positie die Kenteq wil innemen en in zijn strategie verwoordt: vanuit een dienstverlenende rol samenwerken in strategische partnerschappen. Strategische partnerschappen Relevante verbindingen leggen met partners die de toevoegde waarde van Kenteq erkennen, is een van de kenmerken van het vernieuwde Kenteq dat staat voor samenwerken en faciliteren. De strategische partnerschappen moeten ervoor zorgen dat de technologische industrie in Nederland kan blijven beschikken over gekwalificeerde vakmensen. Kenteq zoekt nadrukkelijk contact met zijn stakeholders: brancheorganisaties FME-CWM, UNETO-VNI en Koninklijke Metaalunie; opleidingsfondsen A+O Metalektro, OTIB en OOM; werknemersorganisaties FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen; MBO Raad en ROC s. En besprak in 2011 regelmatig met hen de strategie en ook de uitwerking ervan in concrete projecten. Daarnaast stelde Kenteq de stakeholders voor om de faciliterende rol waar Kenteq bewust voor koos, jaarlijks te evalueren. En om daaraan te koppelen een bespreking over wat ze van hun kennis- en adviescentrum verwachten. Kenteq heeft de functie van liaison officer ingesteld om de contacten met partners soepel te laten verlopen. Samenwerking technische kenniscentra Eind 2011 zijn de acht technische kenniscentra - Fundeon, Innovam, Kenteq, PMLF/VAPRO, Savantis, SH&M, SVGB, VOC - oriënterende besprekingen begonnen om te bekijken op welke gebieden samenwerking meerwaarde kan opleveren. Het gaat daarbij om een grotere effectiviteit en doelmatigheid, en een hogere kwaliteit. De acht thema s van de verkenning zijn: z kwalificatiestructuur z ontwikkelafdelingen en digitalisering z sociale media z kwaliteitsbevordering bij wettelijke taken en interne organisatie z examinering z subsidies z nieuwe beroepen en interne employability. 8

9 Henk Grotenhuis algemeen directeur De oprichting van de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) in 2011 is voor ons een belangrijke ontwikkeling geweest. SBB is een samenwerkingsverband van het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en werkgevers- en werknemersorganisaties. De ontstaansreden is dat de initiatiefnemers, MBO Raad en sociale partners, meer verantwoordelijkheid wilden nemen voor het afstemmen van de beroepsopleidingen op de praktijk. Samenwerken en faciliteren vormen de basis van onze strategie SBB zal in de komende jaren zorgen voor een herpositionering binnen het totale veld van middelbaar beroepsonderwijs. Kenniscentra zullen een faciliterende en ondersteunende rol krijgen. Wij blijven verantwoordelijk voor de techniek. SBB gaat sectoroverstijgend de inhoud van het beroepsonderwijs bepalen. Kenteq is al in 2010 begonnen met zijn organisatie daarop in te richten. Samenwerken en faciliteren vormen de basis van onze strategie en daarom verwelkomen we deze ontwikkeling. De brancheorganisaties FME-CWM, Koninklijke Metaalunie en UNETO-VNI; de opleidingsfondsen A+O Metalektro, OOM en OTIB, de werknemersorganisaties FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen en de MBO Raad en ROC s zijn van onbeschrijfelijk groot belang voor Kenteq. Zij zijn onze stakeholders en wij zijn er om hen te faciliteren. En samenwerking is daarvoor essentieel. 9

10 SAMENWERKEN EN FACILITEREN Profiel en organisatie De belangrijkste taak van Kenteq is bedrijven te helpen aan voldoende adequaat opgeleide technische vakmensen. Om deze brugfunctie tussen individu en werkgever te kunnen vervullen, heeft Kenteq alle benodigde instrumenten beschikbaar. Daarbij is de basisgedachte de partijen die bij dit opleidingsproces zijn betrokken, scholen en bedrijven, te faciliteren en te ontzorgen. Verder ontwikkelt en onderhoudt Kenteq de kwalificatiestructuur. Ook wordt arbeidsmarktinformatie verzameld, geanalyseerd en gepubliceerd. Twee pijlers De activiteiten van Kenteq rusten op twee pijlers: initiële scholing en loopbaanontwikkeling. Dit is afgeleid van de twee fases in de loopbaan van een technisch vakman. Allereerst moet hij een vak leren, op school en in de praktijk. En na zijn diplomering moet hij zich continue laten scholen om zijn vak te kunnen blijven uitoefenen. Om in de eerste fase scholen te ondersteunen, ontwikkelt Kenteq lesmaterialen en examens. Voor bedrijven die de mogelijkheid bieden tot praktijkleren wil Kenteq ontzorgend zijn door onder meer instrumenten aan te bieden voor de begeleiding van praktijkopleiders en leerlingen. Bovendien wil Kenteq ervoor zorgen dat leerlingen een betere kans van slagen hebben en niet tussentijds het gekozen vak vaarwel zeggen. Voor de loopbaanontwikkeling in de techniek beschikt Kenteq over instrumenten om te meten wat iemand al kent en kan, en wat hij als technisch vakman nog kan leren om zijn kennis te verbreden en zich verder te ontwikkelen. Om verdere scholing te faciliteren biedt Kenteq cursussen aan, van korte cursussen tot volledige opleidingstrajecten. Integraal aanbod Als kennis- en adviescentrum voor technisch vakmanschap richt Kenteq zich op de honderdveertig beroepen in de metaal en werktuigbouw, in de elektro- en installatietechniek en in de mechatronica. Belangrijk kenmerk in het profiel van het vernieuwde Kenteq is een integraal aanbod van producten en diensten, gebaseerd op de denklijn van een loopbaan in de techniek. Daarbij maakt Kenteq voor zijn klanten geen onderscheid tussen publieke en private activiteiten. Kenteq kan elke vakman en elke leerling op de vier niveaus van het technisch mbo helpen zichzelf te ontwikkelen, op elk moment in zijn loopbaan. In het kader van leven lang ontwikkelen om de vakman wendbaar en weerbaar te houden, biedt Kenteq bedrijven en scholen een integraal aanbod van up-to-date producten en diensten. Kenteq ziet een grote toekomst in e-learning en serious gaming oftewel kennis en vaardigheden in digitale vorm overdragen. Voor het ontwikkelen van dit soort leermethoden die plaats- en tijdonafhankelijk zijn, zoekt Kenteq samenwerking. De nieuwe manier van kennisoverdracht en van leren moet in de komende jaren bijdragen aan een grotere zij-instroom in het beroepsonderwijs en aan het behoud van vakmensen in de techniek. Klantvraag als basis Kenteq zal op basis van de klantvraag een combinatie van zijn producten en diensten inzetten, zodat vanuit ons gestandaardiseerd aanbod voor de klant maatwerk ontstaat. De behoefte in de markt is voor Kenteq leidend bij de ontwikkeling van producten en diensten die bijdragen aan het verbeteren van technisch vakmanschap, vooral ook samen met stakeholders. Een van de voorbeelden van afstemming met klanten is het ontwikkelen van content, actueel lesmateriaal en examens voor alle technische beroepen binnen het Kenteq-domein. Na het voltooien van het revitaliseringsproject voor producten en diensten zal in 2013 alles centraal digitaal zijn opgeslagen in een content managementsysteem. Lesmateriaal, leermiddelen, examens en cursussen zullen via verschillende media en distributievormen beschikbaar komen voor klanten, die zelf kunnen bepalen welke onderdelen zij willen aanschaffen. Organisatie Vanuit de nadrukkelijke keuze voor dienstverlening binnen de twee pijlers is Kenteq gaandeweg op zoek naar een passende organisatiestructuur. Eind 2012 moet de organisatie van Kenteq klaar zijn om in de toekomst zijn opdracht te kunnen uitvoeren om het technisch vakmanschap in Nederland te behouden en verder te ontwikkelen. 10

11 Waldo Bominaar directeur Operations We gaan met kleine teams gericht naar buiten treden om specifieke werkwijzen die volgen uit de strategie, uit te proberen. We opereren hierbij vanuit de gedachte dat we veel kennis hebben en dat scholen en bedrijven niet altijd op de hoogte zijn van wat beschikbaar is. Wij gaan met kleine teams gericht naar buiten treden Een van de teams richt zich op het ontzorgen van bedrijven die leerlingen hebben. Op het moment dat Kenteq weet dat een bedrijf een leerling binnen zijn muren heeft, gaan we de ondernemer informeren waar hij mee te maken zal krijgen. We laten zien dat Kenteq een scala aan producten en diensten heeft die het bedrijf ontzorgt. En dat Kenteq een belangrijk deel van de inspanning die nodig is voor het opleiden, weg kan nemen. Het bedrijf kan zich dan bezighouden met de activiteiten waarvoor het is opgezet. Voorheen bleven wij wachten tot een bedrijf zich meldde en boden de dienst aan die werd gevraagd. Met de nieuwe manier van werken, willen we aantonen dat door de inzet van de kwalitatief hoogwaardige dienstverlening van Kenteq de leerling minder kans op uitval en een hogere kans van slagen heeft. Een ander team gaat gericht ROC s bezoeken en de onderwijsgevenden informeren over de mogelijkheden voor een school als zij de dienstverlening en lesmaterialen van Kenteq gebruikt. In het verleden gingen heel veel verschillende mensen naar ROC s en dat leidde tot versnipperde informatie bij de onderwijsinstellingen, en bij Kenteq. We hopen dat de nieuwe, gerichte werkwijze leidt tot een grotere tevredenheid in het onderwijs. En ook dat we door actief naar de scholen te gaan en te vragen wat aan het lesmateriaal eventueel kan worden verbeterd, in staat zijn tot een snellere aanpassing van de lesmaterialen. 11

12 SAMENWERKEN EN FACILITEREN 12

13 Financieel beleid De economische crisis heeft zich in 2011 voor Kenteq vertaald in een verminderde afzet van zijn betaalde producten en diensten. Het kennis- en advies centrum ontving ook 1 miljoen euro minder aan basissubsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW). Met een bezuiniging op de bedrijfskosten zijn de lagere inkomsten voor een deel opgevangen. Om bij het bevorderen van technisch vakmanschap een vooraanstaande rol te kunnen blijven spelen, moet Kenteq op zoek naar extra private inkomsten. Dat is eens te meer nodig om uiteindelijk vanaf 2017 als kennis- en adviescentrum van betekenis te blijven en kostendekkend te kunnen opereren. Not-for-profit Kenteq levert producten en diensten waarvoor soms de overheid betaalt en soms een bedrijf zelf moet betalen. Deze verbinding van publieke en private dienstverlening voor de afnemer komt in de visie van Kenteq het beste tot haar recht vanuit een not-for-profit-benadering. Want Kenteq is een maatschappelijke organisatie, bestuurd door georganiseerd bedrijfsleven en onderwijs, die van betekenis wil zijn bij het in stand houden en ontwikkelen van hoogwaardig technisch vakmanschap. Daarbij leidt een goede verbinding tussen privaat en publiek tot meer dan de som van de delen. Het streven van Kenteq is gericht op continuïteit in de dienstverlening voor de klanten en voor Kenteq, en niet op winstmaximalisatie. Vanuit die filosofie kan Kenteq zijn dienstverlening aan bedrijven en ROC s tegen een zo laag mogelijke prijs verrichten. In de praktijk betekent het bijvoorbeeld dat de prijs van een examen dat door veertig ROC s wordt afgenomen slechts een kwart bedraagt, van de prijs die moet worden berekend als tien ROC s afnemer zijn. Deze essentie van het not-for-profitprincipe - hoe meer afnemers, hoe lager de prijs - is in 2011 in contacten met stakeholders voortdurend benadrukt. Een voorbeeld van de not-for-profitbenadering is de Examenservice MEI (Metaal, Elektro, Installatie). Kenteq stelt een infrastructuur ter beschikking die het mogelijk maakt dat er een volledig dekkend aanbod aan examens is dat kwalitatief aan de eisen voldoet. De achterliggende gedachte is dat de infrastructuur slechts eenmalig hoeft te worden betaald en dat bij het toenemen van het aantal afnemers de prijs daalt. Kenteq streeft immers niet naar winstmaximalisatie. Afzetdaling Kenteq kreeg in 2011 over de gehele linie te maken met een afzetdaling. Door de economische crisis zijn de scholingsuitgaven van de bedrijven aantoonbaar gedaald en dat had zijn weerslag op de afzet. Het gevolg is dat Kenteq met haar private activiteiten over 2011 verlies heeft geleden. De krimp in de bijscholingsactiviteiten is deels vanuit de economische crisis te verklaren, omdat de scholingsbudgetten bij bedrijven onder druk staan. De verminderde afname van producten, die het onderwijsproces moeten ondersteunen, zoals leermiddelen en examens, was ruimer dan verklaarbaar uit de daling van leerlingaantallen in de BBL- en BOL-opleidingen. Kenteq zal in de eerste helft van 2012 de achterliggende oorzaken hiervan onderzoeken. 13

14 SAMENWERKEN EN FACILITEREN Extra inkomstenbronnen aanboren Voor het opvangen van de forse verlaging van subsidie is een grote inspanning nodig. Kenteq zal, om in 2017 tot een kostendekkende exploitatie te komen, extra private inkomstenbronnen aan moeten boren voor zijn dienstverlening, en dit moeten combineren, bovenop het natuurlijk verloop, met een beleid dat mobiliteit van zijn medewerkers stimuleert. Kenteq moet bij een dalende afzet allereerst kritisch kijken naar zijn kosten en waar mogelijk hierop bezuinigen, zoals in 2011 ook is gebeurd. Maar om tot een kostendekkende exploitatie te komen, moet ook de prijsstelling onder de loep worden genomen. Want uit de not-forprofit-filosofie volgt ook dat de prijzen bij een dalende afzet relatief hoger moeten zijn. Kenteq zal zich in de komende jaren inspannen om over het voetlicht te brengen dat de prijzen van leermiddelen en examens voor het beroepsonderwijs fors naar beneden kunnen, als meer producten worden afgenomen. Besparing Een daling van de uitgaven aan bedrijfskosten met 4 à 5 procent vergeleken met 2010 en een verhoging van de brutomarge waren onvoldoende om de verminderde inkomsten door de afzetdaling in 2011 op te vangen. Daarom trof Kenteq in 2011 voorbereidingen om de huisvestingskosten substantieel naar beneden te brengen. Een verbouwing van het kantoorpand in Woerden maakte de ruimte geschikt voor 35 medewerkers. Door bovendien te gaan werken met flexibele werkplekken, kan bij de vernieuwing van het huurcontract voor het hoofdkantoor in Hilversum in 2012 het aantal te huren vierkante meters beduidend worden beperkt. De besparing op de huisvestigingskosten bedraagt meer dan een half miljoen euro per jaar. Subsidievermindering In 2011 is de eerder aangekondigde basis subsidieverlening door het ministerie van OCW met circa 1 miljoen euro verminderd, ten opzichte van Verder zijn de contouren duidelijk geworden van een nieuwe verdeelsystematiek voor de OCW-subsidieverlening aan individuele kenniscentra. Dit zal voor Kenteq in de jaren 2013 tot en met 2017 een subsidievermindering inhouden die wellicht kan oplopen tot zo n 40 procent. Om als kennis- en adviescentrum voor de technische sectoren een rol van betekenis te kunnen blijven spelen bij het bevorderen van hoogwaardig technisch vakmanschap dient Kenteq een kritische massa overeind te houden. Daarbij hoort ook de invulling van de maatschappelijke rol van Kenteq die onder meer bestaat uit het aanbieden van producten en diensten voor getalsmatig kleine opleidingen. Om de lagere subsidies in de jaren tot 2017 gedeeltelijk op te vangen, heeft Kenteq eind 2011 vanuit zijn reserve 24,5 miljoen euro apart gezet. Dit moet tijdelijk de exploitatiekosten dekken die ontstaan door de dramatische subsidievermindering. Een deel van het bedrag zal ook worden aangewend om, in samenspraak met de stakeholders, nieuwe initiatieven te ontplooien in het private domein, want Kenteq kan niet alleen maar bezuinigen. Revitalisering Kenteq heeft zich de kritiek op de inhoud van zijn producten en diensten aangetrokken en startte in 2011 met een noodzakelijke vernieuwingsslag. Om de revitalisering van het aanbod te bekostigen, kwam eind 2010 uit de reserves 5 miljoen euro beschikbaar. Het les- en examenmateriaal was in de vernieuwingsslag als eerste aan de beurt. 14

15 Ger Driessen Financieel directeur De afdeling Financiën & Control is een faciliterende afdeling. We ondersteunen de operationele afdelingen van Kenteq en we zijn er ter ondersteuning van de directie en van het bestuur van Kenteq. Gerelateerd aan de operationele plannen stellen we ieder jaar een begroting op, de vertaling van de plannen in geld. Het is belangrijk de uitvoering van de plannen financieel te monitoren want ook bij Kenteq is geld een schaars goed. De financiële voortgang bespreken we regelmatig met managers, directie en bestuur. Financiële feedback en vooruitblik scheppen basis voor sturing De afdeling analyseert bijvoorbeeld elke maand de subsidieontwikkeling en de gerealiseerde omzet. Deze analyse komt aan de orde in het maandelijks overleg met de managers. Management, directie en bestuur krijgen ieder kwartaal een overzicht van de exploitatiecijfers. En ieder kwartaal wordt, na overleg met de managers, ook de vooruitblik voor het hele kalenderjaar geactualiseerd. De consequenties op financieel terrein met managers doornemen is van groot belang. Financiële feedback en vooruitblik scheppen basis voor sturing van activiteiten in de toekomst. Het zijn signaalmomenten om bij te sturen op operationeel, tactisch en strategisch niveau. Maar de vooruitblik gaat verder. Zo maakten we in 2011 een doorkijk voor de publieke financiering tot 2017 op basis van de voorziene herverdeling door het ministerie van OCW van het beschikbare budget voor de individuele kenniscentra. Deze herverdeling betekent een zeer forse subsidievermindering voor Kenteq, oplopend tot Deze analyse van de subsidieontwikkeling op de langere termijn draagt bij aan de beleidsontwikkeling binnen Kenteq. Daarmee wil de directie ook op termijn Kenteq financieel gezond houden en de continuïteit behouden. 15

16 SAMENWERKEN EN FACILITEREN Communicatie Dialogen Bij de communicatie over de strategie volgt Kenteq intern twee sporen die elkaar regelmatig raken: van directie naar management en medewerkers, en van managers naar medewerkers. Het directieteam krijgt actief ondersteuning bij het overbrengen van de strategie aan iedereen die bij Kenteq in dienst is. Daarvoor zijn er in de eerste helft van 2011 dialogen geweest tussen directie en alle medewerkers en managers. De dialogen hebben tegen het einde van het jaar een vervolg gehad. Tegelijkertijd zijn maandelijks bijeenkomsten gehouden met managers om strategie te vertalen naar aanpak. In die sessies komt een gedeelde visie tot stand die de managers weer vertalen naar de medewerkers. Tekst in stijl Kernwoorden in de nieuwe strategie zijn openheid en transparantie. Kenteq heeft in 2011 zijn huisstijl daarmee in lijn gebracht én een teksthuisstijl laten ontwikkelen. Want ook in het taalgebruik dienen de waarden van Kenteq door te klinken. Medewerkers en managers moeten in duidelijke bewoordingen en een heldere stijl de essentie kunnen overbrengen waar Kenteq voor staat. De richtlijnen voor direct en helder taalgebruik staan, toegelicht met tientallen voorbeelden, in het handboek Tekst in stijl. Alle medewerkers krijgen een tekstatelier, een workshop om zich de teksthuisstijl eigen te kunnen maken. Sociale media Kenteq is sinds 2011 actief op de sociale media. Het past in de strategie om als organisatie persoonlijke contacten te kunnen leggen. De verwachting is dat de sociale media zullen leiden tot verbinding met grotere groepen belangstellenden voor Kenteq, de techniek en het technisch vakmanschap. Duidelijk is dat niet alleen stakeholders Kenteq volgen, maar bijvoorbeeld ook journalisten en cursisten. Kenteq heeft ervoor gekozen het gebruik van sociale media gaandeweg te ontwikkelen, zoals een kind met vallen en opstaan de gewoontes en beleefdheidsregels in het leven aanleert. Het streven is de sociale media in de volle breedte te gebruiken, om boodschappen van klanten te ontvangen en ook om opvattingen van Kenteq kenbaar te maken. Bij grotere evenementen, zoals de prijsuitreiking van het Beste Leerbedrijf en de Beste Praktijkopleider, zijn sociale media gebruikt om de bijeenkomst live te volgen. Kenteq zal in 2012 het gebruik van sociale media intensiveren om de mogelijkheden van deze communicatiekanalen optimaal te benutten. 16

17 Johan Hijnberg Manager Corporate communicatie Wij organiseren vaak op verzoek werkbezoeken aan bedrijven en soms ook scholen. Het kan gaan om ministers, ambtenaren, Kamerleden, bestuurders, sociale partners en noem maar op. Ook buitenlandse delegaties melden zich voor contact met de werkvloer. Wij kunnen deze mensen uit de buitenwereld verbinden met ons werkveld, de bedrijven. Met een aantal projecten zoals de deskundigheidsbevordering van de praktijkopleiders laten wij zien dat we werken voor onze stakeholders: de brancheorganisaties FME-CWM, Koninklijke Metaalunie en UNETO-VNI; de opleidingsfondsen A+O Metalektro, OOM en OTIB; de werknemersorganisaties FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen en MBO Raad en ROC s. Wij werken voor onze stakeholders Intern waren wij in 2011 onder meer de verbindende schakel tussen het directieteam en alle medewerkers en managers van Kenteq. Om de strategie te laten landen in de praktijk van alle dag hebben we dialogen georganiseerd. Iedereen kon direct, oog-in-oog met de directeuren van gedachten wisselen over wat de strategie inhoudt voor het optreden namens Kenteq. We maakten daarbij de verbinding met de wensen van de stakeholders, die de werkzaamheden van medewerkers raken. Medewerkers moeten begrijpen wat een faciliterende opstelling betekent en daar in de praktijk naar handelen. Want wij met zijn allen bepalen het imago van Kenteq, onder andere door ons gedrag en taalgebruik. 17

18 Draagvlak creëren door informatie uit te wisselen Kennis over duurzaamheid gebundeld Door elkaar aan te vullen samen bedrijven verder helpen verkennen en 18

19 Hoofdstuk 2 ontwikkelen 19

20 VERKENNEN EN ONTWIKKELEN Ontwikkeling is een centraal begrip bij de activiteiten van Kenteq. Het kennis- en adviescentrum ontwikkelt en onderhoudt een landelijke kwalificatiestructuur voor technisch vakmanschap. Over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor de elektro-, installatie- en metaalberoepen verzamelt Kenteq informatie om te delen met alle belanghebbenden. Op het gebied van innovatie verkent, analyseert en beschrijft het expertisecentrum voor technisch vakmanschap in de toekomst, Hiteq, relevante toekomstige ontwikkelingen. Het in 2011 opgezette Onderzoek- & Innovatieteam van Kenteq kijkt tot vijf jaar vooruit naar kansen voor het technisch vakmanschap en draagt zo bij aan productontwikkeling bij Kenteq. 20

21 Kwalificatiestructuur Een van de taken van Kenteq is het inrichten en onderhouden van een landelijke kwalificatiestructuur voor technisch vakmanschap. De inrichting van deze kwalificatiestructuur gebeurt op basis van de wensen van de branches aan de ene kant en van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) aan de andere kant. In 26 kwalificatiedossiers, met daarin opgenomen 85 kwalificaties, staan per beroep de eisen voor een beginnende beroepsbeoefenaar. Vanaf schooljaar moeten alle mbo-opleidingen beroepsgericht worden aangeboden. Dit betekent dat een beginnend beroepsbeoefenaar competent moet zijn. Het verwerven van de benodigde vaardigheden, beroepsattitude, vakkennis en inzichten zullen tijdens de opleiding integraal aan bod komen. Veel meer dan nu het geval is. Boven - dien behoort de reële beroeps praktijk uitgangspunt van de opleiding te zijn. Kenteq voert het secretariaat van de Paritaire Commissie beroepsonderwijs en bedrijfsleven, die tot taak heeft een duurzame kwalificatiestructuur voor het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) in te richten en te onderhouden. De commissie adviseert het Kenteq-bestuur over de bouw van de kwalificatiestructuur, over kwalificatiedossiers en over het onderhoud aan de beroepscompetentieprofielen die de basis vormen voor de kwalificaties. Onderhoud kwalificatiestructuur Nieuwe technieken, werkwijzen en regelgeving stellen andere eisen aan beroepen. Ook ontstaan nieuwe beroepen. Het onderhouden van de bestaande kwalificatiestructuur heeft als doel de kwalificaties daar waar nodig af te stemmen op deze veranderingen. In 2011 begon Kenteq met het onderhoud aan de kwalificatiedossiers voor het schooljaar Belangrijkste activiteit was het aanpassen naar en betere herkenbaarheid voor het bedrijfsleven. Het ging om vijf kwalificatiedossiers die de minister van OCW in 2010 heeft genoemd. De kwalificaties Vliegtuigonderhoud; Service apparatuur en installaties; Installeren; Metaalbewerken; Assistent operator en Infratechniek kregen een meer specifieke omschrijving. Verder is de kwalificatiestructuur verrijkt met een aantal beroepscompetentieprofielen: (eerste) Monteur koudetechniek, Monteur bliksem- en overspanningsbeveiliging, Monteur lichtreclame, Onderhoudsmonteur werktuigbouw, Onderhoudstechnicus werktuigbouw, Monteur elektrotechnisch wikkelen, Onderhoudsmonteur van installaties voor warm tapwater en klimaatbeheersing. Op aangeven van het bedrijfsleven zijn er vier kwalificaties toegevoegd: Servicetechnicus Werktuigbouw, Onderhoudsmonteur industrie, Onderhoudsmonteur installatietechniek en Monteur koudetechniek. In 2011 is ook in enkele kwalificaties in het domein Koudetechniek een verwijzing naar wettelijke beroepsvereisten opgenomen. Dit hangt samen met Europese milieuregelgeving. Herziening kwalificatiestructuur Parallel aan het onderhoud van de kwalificatiestructuur loopt een operatie om te komen tot een verkorting van de nominale opleidingsduur van mbo 4-opleidingen met één jaar en een herziening van de kwalificatiestructuur. Samen met de acht technische kenniscentra leverde Kenteq op 1 december 2011 aan de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) een lijst met vierjarige opleidingen die niet kunnen worden verkort, die de minister van OCW heeft gehonoreerd: Researchinstrumentmaker, Middenkader Engineering Technicus, Middenkader Engineering, Commercieel Technicus, Vliegtuigonderhoud Technicus Part-66 Cat. B2, Vliegtuigonderhoud Technicus Part-66 Cat. B1, Mobiele werktuigen 4 (Kenteq/Fundeon) en Technicus landbouwmechanisatie. De overige opleidingen gaan terug naar drie jaar. 21

22 VERKENNEN EN ONTWIKKELEN Vooruitblik staat in het teken van een versterking van de kwalificatiestructuur en een herbezinning op de samenstelling van de kwalificatiedossiers. De ontwikkeling die Kenteq in 2011 samen met het bedrijfsleven, MBO Raad en SBB inzette om te komen tot een herkenbare kwalificatiestructuur zal worden voortgezet. De wens van de minister van OCW en het bedrijfsleven dat er een heldere en herkenbare kwalificatiestructuur komt als basis voor aantrekkelijke mboopleidingen, zal daarmee werkelijkheid worden. Het moet leiden tot herkenbare beroepen in de kwalificatiestructuur afgestemd op de wensen en eisen van het bedrijfsleven. Diploma s voor de leerlingen krijgen dan weer een erkenning in de betreffende branches. Bij de herziening van de kwalificatiestructuur gaat het om een vereenvoudiging van de kwalificatiedossiers. Een aantal van de huidige kwalificaties is niet meer herkenbaar voor het bedrijfsleven omdat de context van deze dossiers op een te hoog abstractieniveau ligt. Daardoor verliezen deze dossiers de aansluiting met de beroepspraktijk. De kwalificatie Middenkader Engineering is hiervan het meest sprekende voorbeeld. De dossiers moeten worden aangepast zodat ze meer handvatten bieden voor bedrijven en scholen om goede beginnende beroepsbeoefenaars op te leiden. Kenteq streeft naar een duidelijke kwalificatiestructuur voor het bedrijfsleven waarin beroepen weer herkenbaar zijn. Vergelijking mbo 4-kwalificaties met het European Qualification Framework (EQF) In 2011 zijn de mbo 4-kwalificaties gepositioneerd ten opzichte van de vergelijkbare kwalificaties in de andere landen van de Europese Unie. Voor internationaal opererende bedrijven kan dit van belang zijn. Hierbij is vastgesteld dat de mbo 4-kwalificaties in het EQF op niveau 4 zijn ingeschaald. Consequenties taal- en rekeneisen Samen met docenten startte Kenteq in 2011 met het formuleren van de specifieke eisen voor taal en rekenen in de technische beroepen op niveau 2. Uitgangspunt daarbij is dat het niveau van taal en rekenen in de opleiding voldoende is, zodat de beginnend beroeps beoefenaar in zijn functie kan functioneren. 22

23 Joop Mays Productmanager Kwalificatiestructuur Het aanpassen van het abstractieniveau van vijf kwalificatiedossiers in 2011 is een uitgelezen voorbeeld van veelvormige samenwerking en draagvlak creëren door informatie uit te wisselen. Hiteq creëerde op ons verzoek draagvlak bij onze stakeholders. Dat zijn onder meer de brancheorganisaties, bedrijven, onderwijsinstellingen, Paritaire Commissie, ministerie OCW en collega-kenniscentra. De consultatie van de stakeholders gebeurde in eerste instantie via interviews. Die fase hebben we, samen met de stakeholders, afgesloten met een rondetafelconferentie. Op basis van de resultaten van de raadpleging en de werkconferentie paste Kenteq de vijf kwalificatiedossiers aan. Na toetsing door de Toetsingskamer SBB, voorheen Coördinatiepunt, zijn de dossiers ter vaststelling aangeboden aan de minister van OCW. Draagvlak creëren door informatie uit te wisselen Binnen Kenteq is voor ons de afdeling Examens een natuurlijke partner. Want hoe dichter de exameneisen bij de kwalificaties liggen, hoe beter het is. In 2011 hebben we Examens bijvoorbeeld gevraagd mee te denken over eindtermen die niet te examineren zijn, zoals het schakelen in hoogspanningsnetten. Uit overleg met het werkveld, bedrijven en scholen bleek dat beëindiging van deze eindtermen geen gevolgen zou hebben voor het vakmanschap van de beginnende beroepsbeoefenaar. We overlegden ook met de Onderwijsinspectie over de uitvoering en met het ministerie van OCW over de juridische aspecten. Opleidingsadviseurs die contacten hebben met de bedrijven, zijn voor ons waardevolle partners. Als we deskundigheid op het gebied van een beroep nodig hebben, of als een externe partij een nieuw beroep geplaatst wil zien in de kwalificatiestructuur, dan is het vaak de buitendienst van Kenteq die deze deskundigheid levert. 23

24 VERKENNEN EN ONTWIKKELEN Arbeidsmarktinformatie Kenteq verzamelt informatie over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt voor de elektro-, installatie- en metaalberoepen en deelt deze met alle belanghebbenden. Een voorbeeld is de zogenoemde Krapte-indicator die aangeeft hoe krap de arbeidsmarkt in deze beroepsgroepen is. In het najaar van 2011 stelde Kenteq een beknopte Arbeidsmarktschets Randstad op. Daarbij ging het vooral om de ontwikkeling van het aantal mbo-studenten in de elektro-, metaal- en installatietechniek, bezien in het licht van de te verwachten wervingsbehoefte. Deelname beroepsonderwijs Uit de cijfers blijkt dat de economische crisis tussen 2008 en 2010 een fors negatief effect heeft gehad op de instroom in de beroepsbegeleidende leerweg (bbl). In 2011 is die instroom weer iets verbeterd. In 2011 besteedde Kenteq veel aandacht aan een aantal nieuwe invalshoeken. Zo is de ontwikkeling van de mbo-deelname per regio vergeleken met de ontwikkeling van het aantal jongeren. De conclusie is dat de demografische ontwikkeling in de meeste regio s geen verklaring biedt voor de afname van het aantal deelnemers aan middelbaar beroepsonderwijs. Deze analyse leverde ook een kaart op die per gemeente de belangstelling voor techniek weergeeft. Ook de doelmatigheid van het opleidingsaanbod is onder de loep genomen. Kenteq bracht op regionaal niveau de deelname per kwalificatie in beeld. 24

25 Doorstroming van vmbo/havo naar mbo Kenteq heeft in 2011 in relatie tot de technische arbeidsmarkt ook cijfers geanalyseerd van de doorstroming van het voortgezet onderwijs naar het beroepsonderwijs, waarbij de elektro-, installatie- en metaaltechniek centraal stonden. De analyse kan worden gebruikt voor het te volgen beleid dat is gericht op een grotere instroom op de techniekopleidingen. Uit de analyse blijkt bijvoorbeeld dat bijna een kwart van de mbo-studenten elektro, installatie en metaal afkomstig is van het vmbo theoretisch (mavo). Het kan daarom zinvol zijn de promotie van een studie techniek niet alleen te richten op het vmbo techniek. Voorts bleek dat onderwijsdeelnemers gedurende hun onderwijsloopbaan nogal eens van richting veranderen. Dat geldt het sterkst voor metaal en werktuigbouw. BPV-plaatsen Net als in 2010 stelde Kenteq in 2011 een rapport op met de verdeling van de erkende leerbedrijven naar kwalificatie en regio. Kenteq realiseerde een livekoppeling met de registratie van overeenkomsten voor beroepspraktijkvorming (BPV) in de Basisregistratie Onderwijs van DUO (BRON), zodat Kenteq precies kan zien welke leerbedrijven een bezette BPV-plaats hebben en voor welke kwalificatie dat is. Dat geldt zowel voor de bbl, als voor de beroepsopleidende leerweg (bol). Kenteq kan door dit systeem ook knelpunten opsporen. Arbeidsmarkt De economische crisis vanaf 2008 vergrootte de behoefte aan frequente informatie over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt voor mbo-gediplomeerden. Kenteq stelde in 2011 verschillende onderzoekberichten op en publiceerde ze op zijn website. Het ging hierbij om de ontwikkeling van de jeugdwerkloosheid, de krapte aan personeel en de verwachte personeelsontwikkeling. In de eerste drie kwartalen van 2011 was de jeugdwerkloosheid onder mbo-ers in de elektro-, installatie- en metaalberoepen duidelijk lager dan in In het vierde kwartaal trad een stijging op, zodat de jeugdwerkloosheid eind 2011 weer even hoog was als eind Parallel hieraan zijn bedrijven in het vierde kwartaal negatiever geworden over de verwachte werkgelegenheidsontwikkeling en nam de krapte aan personeel af. Verkenning gevolgen composieten Kenteq pikt voor zijn onderzoeksvelden ook signalen op vanuit het bedrijfsleven. Zo is nagegaan in hoeverre door het toenemende gebruik van composietmaterialen behoefte is aan aangepaste opleidingen in het mbo. In dit onderzoek keek Kenteq naar verschillende toepassingsgebieden. Het bleek dat vooral binnen de luchtvaart behoefte is aan meer middelbaar geschoolde onderhoudsmedewerkers die kunnen werken met composieten. Evaluaties Kenteq streeft er continu naar zo goed mogelijk aan te sluiten op de wensen en behoeften van het bedrijfsleven. Daarom evalueert de afdeling Arbeidsmarktonderzoek regelmatig de tevredenheid van bedrijven. In dit kader onderzocht Kenteq hoe bedrijven die voor het eerst als leerbedrijf erkend zijn, het proces van erkenning ervaren en de rol die de opleidings adviseur daarin speelt. Uit de resultaten blijkt dat nieuwe leerbedrijven zeer positief zijn over beide onderdelen. Een ander onderzoek richtte zich op de effecten van de ondersteuning die Kenteq biedt op het vlak van het praktijkleren. Voor een aanzienlijk deel van de praktijkopleiders geldt dat de advisering van Kenteq een positieve bijdrage levert aan de beroepspraktijkvorming. Vooruitblik 2012 Een belangrijk aandachtspunt voor 2012 is het beter toegankelijk maken van arbeidsmarkt- en onderwijsgegevens via de Kenteq-website. In 2011 is daarmee een begin gemaakt door sneller resultaten beschikbaar te stellen in de vorm van onderzoekberichten. Kenteq onderzoekt de mogelijkheden van een interactief systeem waarmee klanten zelf selecties uit de gegevens kunnen maken. Kenteq zal verder steeds meer informatie op regionaal niveau leveren. Het streven is de samenwerking met opleidingsfondsen en brancheorganisaties te intensiveren. 25

26 VERKENNEN EN ONTWIKKELEN Innovatie Hiteq Innovatie is voor Kenteq het brede terrein dat zich uitstrekt van onderzoek naar de toekomst tot en met de ontwikkeling van praktische toepassingen. Het expertisecentrum voor technisch vakmanschap in de toekomst Hiteq, dat in 2005 door Kenteq is geïnitieerd, brengt de relevante toekomstige ontwikkelingen in beeld. De opdracht voor het Onderzoek- & Innovatieteam, dat in september 2011 binnen Kenteq van start ging, is de uitdagingen van de technische sector voor de lange termijn te vertalen naar kansen voor het technisch vakmanschap op de middellange en korte termijn. Hiteq Het doel van de activiteiten van Hiteq is vroegtijdig signalen af te geven aan het technische beroepsonderwijs en het bedrijfsleven, van toekomstige ontwikkelingen die van invloed zijn op het technisch vakmanschap. Voor Kenteq is deze strategische kennis van essentieel belang bij de ontwikkeling van onder meer leermiddelen, cursussen en de kwalificatiestructuur. Cradle to Cradle In 2011 verdiepte Hiteq zich onder meer op het gebied van duurzaamheid in de gevolgen van produceren volgens het zogeheten Cradle to Cradle (C2C)-principe. Bij C2C worden grondstoffen steeds opnieuw hergebruikt in hoogwaardige toepassingen waardoor een gesloten kringloop ontstaat. Deze ontwikkeling brengt grote veranderingen teweeg in de (gesloten) keten van ontwerp, productie, gebruik en verval, en hergebruik. Producten worden bijvoorbeeld anders ontworpen en er worden andere materialen gebruikt. In het verlengde daarvan heeft C2C consequenties voor het technisch vakmanschap en hoort het Cradle to Cradle-concept een plaats te krijgen in het technische beroepsonderwijs. Hiteq en zijn partners verzamelden als eerste aanzet tien aansprekende voorbeelden van de toepassing van C2C, zowel bij bedrijven als business cases, als bij het onderwijs in opleidingen. De voorbeelden zijn gebundeld in de publicatie Inspired by Cradle to Cradle - C2C practice in education. Brein- en talentontwikkeling In de loop van de jaren is in de breinwetenschappen veel kennis opgebouwd onder meer over hoe hersenen werken. Zo ontstaat bij de mens het vermogen om te plannen pas in de late adolescentie. In 2011 onderzocht Hiteq de behoefte aan kennis over brein- en talentontwikkeling in de technische sector. Bedrijven blijken zeer geïnteresseerd in kennis op het gebied van breinontwikkeling vooral als deze is gerelateerd aan onderwerpen, zoals teamontwikkeling, motivatie, arbeidsproductiviteit en talentontwikkeling. Meer kennis over de beweegredenen van mensen voor hun handelen, kan een organisatie onder meer helpen medewerkers optimaal in te zetten. In 2011 voerde Hiteq bij drie bedrijven pilots over toepassing van kennis van het brein uit. Vernieuwingsproces Kenteq Binnen Kenteq draagt Hiteq bij aan het faciliteren van het vernieuwingsproces van de organisatie en de implementatie van de strategie De inhoudelijke kennis die Hiteq in huis heeft, wordt benut bij het actualiseren van leermiddelen, cursussen en de kwalificatiestructuur. Maar Hiteq ontwikkelde ook concepten, zoals transitiemanagement. Zo kunnen eindbeelden uit toekomst scenario s via de methode van backcasting, oftewel terug redeneren vanuit een gewenst toekomstbeeld, worden omgezet naar een beheerste ontwikkeling vanaf het heden naar de toekomst. Op die manier kan de transitie op een gestructureerde manier worden vormgegeven. Voor het bepalen van het eindbeeld voerde Hiteq onder meer verkenningen uit naar de ontwikkelingen in het middelbaar beroepsonderwijs en naar de eisen die in de toekomst aan beroepsbeoefenaren in de technische sector zullen worden gesteld. Nieuw techniekonderwijs vmbo Het ministerie van OCW streeft naar een programmavernieuwing binnen het vmbo. In het kader daarvan moet de Stichting Platforms Vmbo (SPV) de mogelijkheden voor kern- en keuzeprogramma s voor het vmbo bekijken. Hiteq heeft in 2011 in opdracht van SPV onderzoek gedaan naar de kern- en keuzeprogramma s voor de sector techniek en advies uitgebracht over hoe in de toekomst het vmbo techniekonderwijs kan worden gestructureerd, overzichtelijk en actueel. De uitkomsten van het Hiteq-onderzoek moeten een vliegende start geven aan het werk van de sectorvernieuwingscommissie Techniek. Vooruitblik zal voor Hiteq vooral in het teken staan van het benutten van bestaande kennis en het uitbouwen van zijn netwerk. Een aantal publicaties zal worden vernieuwd en daarbij zullen onder meer de laatste inzichten over het brein worden verwerkt. 26

27 Wil Verhoeven Manager Hiteq Wij zijn als Hiteq al geruime tijd bezig kennis te ontwikkelen over een duurzame samenleving en met het in beeld brengen van de consequenties daarvan voor technisch vakmanschap van de toekomst. Cradle to Cradle (C2C), het concept waarbij bestaande grondstoffen voortdurend worden hergebruikt om nieuwe producten te maken, maakt hiervan onderdeel uit. Door de invloed op het vakmanschap verdient C2C het te worden opgenomen in het leerplan voor het technisch beroepsonderwijs. Op een congres zijn we in 2011 in contact gekomen met de Duitse chemicus Michael Braungart, een van de grondleggers van het C2C-concept. Kennis over duurzaamheid gebundeld Uit dat eerste contact is samenwerking gegroeid en hebben we kennis gebundeld. In de praktijk zijn tien inspirerende voorbeelden verzameld en beschreven waarin C2C al is opgenomen in het onderwijs en in trainingsprogramma s bij bedrijven. Die voorbeelden zijn gepubliceerd in een boekje waaraan ook Agentschap NL van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en de stichting Duurzaam Hoger Onderwijs meewerkten. De bedoeling is dat het boekje anderen in het onderwijs aanzet tot initiatieven om C2C in het leerplan op te nemen. C2C hoort daarom ook in de kwalificatiestructuur thuis. Samen met onze collega s van leermiddelen en examens kijken we dan naar de manier waarop dit onderwerp in leerplan en kwalificatiestructuur kan worden meegenomen. 27

28 VERKENNEN EN ONTWIKKELEN Innovatie Onderzoek- & Innovatieteam Het nog jonge Onderzoek- & Innovatieteam (O&I-team) van Kenteq richt zich op de kansen voor het technisch vakmanschap op een termijn tot 5 jaar in de toekomst. Daarmee levert het team onder meer een bijdrage aan de productontwikkeling bij Kenteq. Enkele thema s waarop het O&I-team zich richt, zijn: het uitbreiden van het cursusaanbod, het op een meer flexibele en klantgerichtere wijze ontsluiten van content, het begeleiden van innovatieprocessen en het inzetten van sociale media. Passend cursusaanbod voor OOM Het opleidingsfonds voor de metaalbewerking OOM belegt regelmatig zogeheten Kennisavonden om nieuwe technologie te introduceren bij vakmensen en hen te stimuleren zich verder te ontwikkelen. In het najaar van 2011 benaderde OOM Kenteq met de vraag zijn Kennisavonden CNC te voorzien van een passend cursusaanbod. Het O&I-team heeft in overleg met OOM, in korte tijd en in samenwerking met collega s van de binnen- en buitendienst vier cursussen samengesteld en aangeboden aan de cursusdeelnemers. Waarderen van vakmanschap In het werkveld leeft de wens om vakmanschap vast te leggen in certificaten met een Kenteq-logo, omdat dit een landelijk herkenbaar merk is en vertrouwen geeft. Het O&I-team is een oriënterend onderzoek gestart om te bekijken of zoiets haalbaar is en welke positie Kenteq kan innemen zonder inbreuk te maken op de verantwoordelijkheid van de scholen voor het verstrekken van diploma s en certificaten. Dit zal gebeuren in nauwe samenspraak met de betrokken branches. Techniekstad Het O&I-team buigt zich over de vernieuwing van de functionaliteiten van Techniekstad, de digitale leermiddelenbank die vmbo- en mbo-scholen, en bedrijven onder meer mogelijkheden biedt om via internet zelf op maat les materiaal samen te stellen. Het lesmateriaal is nu beschikbaar in pdf-formaat. De mogelijkheden om flexibeler content samen te voegen en te ontsluiten naar hedendaagse media zoals tablets, worden onderzocht en geïmplementeerd. Cursusmodule LinkedIn Kenteq kan door sociale media te gebruiken, zijn positie als innovatief kenniscentrum versterken. Sociale media, zoals LinkedIn, Twitter, Facebook, Flickr en YouTube, stellen Kenteq in staat om snel relevante informatie te delen met een grote groep mensen en ook om gebruik te maken van de kennis en kunde van stakeholders en andere partijen. Dat maakt de positie van Kenteq in het netwerk sterker. Sociale media zijn bijvoorbeeld ideaal om vakmensen die bij Kenteq een cursus volgen, met elkaar te verbinden. Bijvoorbeeld omdat cursisten die later bij hun werk tegen een vraag aanlopen, gemakkelijk bij hun medecursisten te rade kunnen gaan. Kenteq kan in zo n geval met zijn kennis een begeleidende rol spelen. Het O&I-team begon onder de naam Social Kenteq met het ontwikkelen van een cursusmodule LinkedIn die dat mogelijk moet maken. Vooruitblik 2012 In 2012 moet het O&I-team op stoom komen. Naast de implementatie van de Cursusmodule LinkedIn, staat op het programma de vernieuwing van de functionaliteit van Techniekstad in samenhang met onderwerpen die hierop aansluiten. Verder zullen in samenwerking met het Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland (KIEN), een initiatief van de Stichting Elektrotechnische Ondernemers (SETO), kennis- en cursusmodules worden ontwikkeld op het gebied van zogenoemde nul-energienetwerken. Hierbij wordt de duurzame energie, die in een woonwijk wordt opgewekt ook in die wijk verbruikt. En samen met het kenniscentrum Fundeon (bouw en infra) wordt een module Ondernemerschap voor BBL 3 en 4 ontwikkeld. In het kader van duurzame inzetbaarheid gaat het O&I-team, op verzoek van opleidingsfonds A+O Metalektro aan de slag met introductiemodules, waarmee werknemers bewustere keuzes kunnen maken voor hun verdere ontwikkeling. En in samenspraak met de Koninklijke Metaalunie zullen de mogelijkheden worden onderzocht en uitgewerkt voor het certificeren van vakmanschap. 28