Handreiking: Uitleg begrippen vmbo-mbo

Transcriptie

1 Handreiking: Uitleg begrippen vmbo-mbo Ook in het vmbo is er sprake van onderwijsvernieuwing. De meest in het oog springende vernieuwing is de introductie van een kern, profiel en (meerdere) keuzes. De gebruikte termen lijken sterk op die in het mbo. De betekenis er van is niet helemaal hetzelfde. In dit document zijn deze verschillen kort in beeld gebracht. Waarvoor is de handreiking bruikbaar? Tussen de stelsels van het vmbo en het mbo bestaat een aantal fundamentele verschillen. Zo is het vmbo geen eindonderwijs en het mbo wel. Het vmbo is gebaseerd op een structuur van vakken, waarbij stage (m.u.v. leerwerktrajecten) niet wettelijk verplicht is. In het vmbo worden zowel avo-vakken als beroepsgerichte programma's op school geëxamineerd. De overheid stelt de (minimale) inhoud van het onderwijs vast. Deze inhoud staat beschreven in de examenprogramma's. Voor het mbo zijn de kwalificatie-eisen voor de beginnend beroepsbeoefenaar leidend. Beroepspraktijkvorming (bpv) is in het mbo een essentieel onderdeel voor zowel bbl- als bol-opleidingen. De minister van OCW stelt de kwalificatiedossiers vast. Examinering is de verantwoordelijkheid van de scholen en kan zowel op school als in de beroepspraktijk plaatsvinden. Overeenkomsten tussen het vmbo en mbo zijn er ook. De oriëntatie op loopbaan en beroep speelt bij zowel het vmbo als het mbo een belangrijke rol. Voor het bepalen van de inhoud van de examenprogramma's en de kwalificatiedossiers denken de beide sectoren met elkaar mee. Zeker voor de vernieuwingstrajecten van vmbo en mbo is het een doelstelling om te werken vanuit een robuust, overzichtelijk deel dat over langere tijd stabiel is, naast een deel waarin aandacht is voor verbijzonderingen en flexibiliteit. Op 1 augustus 2016 treden beide herzieningen formeel in werking. In dit document worden de verschillen kort uitgelegd. Hoe is deze handreiking te gebruiken? Hoewel de terminologie bij beide onderwijsvernieuwingen sterk op elkaar lijkt, zijn en toch verschillen. Dit document helpt om meer inzicht te krijgen in deze verschillen, zodat eventuele (spraak)verwarring voorkomen kan worden. Thema Aansluiting beroepskolom Datum publicatie Maart 2016 Versie 1.0 Omschrijving Begrippenlijst waarin verschillen en overeenkomsten in terminologie duidelijk worden. Eigenaar Servicepunt IHKS Werkgroep/ Werkgroep vmbo-mbo betrokkenen Contact info@ihks.nl 1

2 Diplomering In het vmbo is minimaal verplicht voor diplomering: Diplomering In het mbo is verplicht voor diplomering: Examinering van de keuzedelen is verplicht, maar het gemeenschappelijk deel (avo-vakken): de beroepsspecifieke eisen die de kwalificatie behaalde resultaat weegt nog niet mee bij het al dan niet Nederlands, Engels, Maatschappijleer 1, Lichamelijke opvoeding, Kunstvak; stelt met daarbij de eventuele wettelijke beroepsvereisten; behalen van het diploma. De Tweede Kamer heeft op 16 juni 2015 besloten de keuzedelen op termijn onder de twee profielgebonden avo-vakken; generieke eisen voor Nederlandse taal en slaag-/ zakregeling te plaatsen. Het streven is om vanaf beroepsgericht profielvak (centraal examen) Engels (mbo-niveau 4); cohort het behaalde resultaat van een BB/KB: vier profielmodulen voldaan aan eisen voor Loopbaan en keuzedeel mee te laten tellen in de slaag-/ zakregeling. GL: twee profielmodulen Burgerschap; beroepsgerichte keuzevak (schoolexamen) met goed gevolg afgesloten bpv BB/KB: vier keuzevakken GL: twee keuzevakken loopbaanoriëntatie: loopbaandossier (bewijzen tonen) Examenprogramma Het beroepsgerichte examenprogramma bestaat uit: kern Exameneisen De exameneisen binnen het mbo zijn beschreven in de kwalificatiedossiers en keuzedelen. profielvak basisdeel keuzevak: elk profiel heeft een x aantal profieldeel keuzevakken. Een leerling kiest een vooraf keuzedelen bepaald aantal keuzevakken die in totaal 50% van het beroepsgerichte examenprogramma van de leerling omvat. Het ministerie van OCW stelt de kwalificatiedossiers en de (koppeling van) vast. Het ministerie van OCW stelt per profiel de kern, de De student kiest binnen de opleiding keuzedelen. 2

3 profielmodulen en keuzevakken vast. De leerling kiest binnen het aanbod van de school. Kern Ieder profiel bevat een kernprogramma dat bestaat uit: algemene kennis en vaardigheden; professionele kennis en vaardigheden; loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling De inhouden uit het kernprogramma krijgen inkleuring in profielmodulen en keuzevakken. Inhouden uit de kern kunnen niet los staan van profiel en/of keuzevakken. Profielvak Het profielvak bestaat uit vier profielmodulen. De profielmodulen bevatten kennis, houding en vaardigheden die de leerling kennis laten maken met het profiel. De profielmodulen worden centraal geëxamineerd. Een profieldeel omvat 50% van het beroepsgerichte examenprogramma van de leerling (uitgaande van de huidige omvang van examenprogramma s/ lesuren). Keuzevakken Elk profiel heeft een x aantal keuzevakken. Een leerling kiest een vooraf bepaald aantal keuzevakken die in totaal 50% van het beroepsgerichte examenprogramma van de leerling omvatten. Keuzevakken kunnen binnen en buiten het eigen profiel gekozen worden. Basisdeel Deel van het kwalificatiedossier waarin het gemeenschappelijke van de kwalificaties in het kwalificatiedossier beschreven staat. De basis bestaat uit een generiek en beroepsspecifiek onderdeel. In het basisdeel kunnen ook aanvullende eisen per kwalificatie zijn opgenomen. Profieldeel Deel van het kwalificatiedossier waarin de specifieke onderdelen van een kwalificatie, die niet gelden voor alle kwalificaties in het kwalificatiedossier, beschreven staan. Het is een verbijzondering voor een beroep naar niveau en/of context. Keuzedeel Aan iedere kwalificaties zijn verschillende keuzedelen gekoppeld. Iedere student volgt de minimale keuzedeelverplichting die bij zijn opleiding hoort. Keuzedelen kunnen verschillend in omvang zijn. Een Het vmbo kent een beroepsgericht- en een avoexamenprogramma. In het mbo zijn basis en profiel geen onderwijseenheden. Deze kunnen (en zullen vaak) geïntegreerd aangeboden worden. In het vmbo is het profielvak opgesplitst in vier gelijkwaardig profielmodulen. Een mbo kwalificatiedossier bestaat uit minimaal één, maar meestal uit meerdere profieldelen. Een kwalificatie is een combinatie van basis- en profieldeel. 3

4 Keuzevakken hebben een vergelijkbare omvang. Een leerling kan met zijn keuze zijn programma verdiepen of verbreden. keuzedeel kan verdiepend of verbredend zijn of gericht op doorstroom naar een vervolgopleiding. Alleen bij entreeopleidingen mag een keuzedeel ook remediërend zijn. Stage Stage is geen (wettelijk) verplicht onderdeel van de opleiding, maar bijna altijd maken leerlingen kennis met de beroepspraktijk door middel van een stage. Bij de Leerwerktrajecten (LWT) is er wel sprake van een verplichte stage. Beroepspraktijkvorming (bpv) Studenten in het middelbaar beroepsonderwijs worden via stages en leerbanen opgeleid in de praktijk van een beroep. Bpv is een verplicht onderdeel van iedere mboopleiding. Omvang De vmbo-scholen bepalen zelf de stageomvang en stagemomenten binnen de beroepsgerichte programma's. Stage telt als onderwijspraktijk als aan de bijbehorende criteria wordt voldaan. De maatschappelijke stage is als verplicht onderdeel afgeschaft. Wel kunnen scholen een maatschappelijke stage als facultatief programmaonderdeel aanbieden. Omvang Studenten kunnen kiezen uit een beroepsopleidende leerweg (bol) of een beroepsbegeleidende leerweg (bbl). Voor beide richtingen gelden, per studiejaar, wettelijke voorschriften over de minimale omvang van de beroepspraktijkvorming en van de begeleide onderwijstijd. Leerwerktraject (basisberoepsgerichte leerweg) Het buitenschoolse praktijkgedeelte omvat minimaal 640 klokuren in 80 dagen en maximaal 1280 klokuren in 160 dagen van de gezamenlijke onderwijstijd in leerjaar 3 en 4. 4

5 Het buitenschoolse deel vindt plaats in erkende leerbedrijven. Er wordt met de leerling, zijn ouders of verzorgers en het leerbedrijf een leer-/werkovereenkomst afgesloten. Loopbaanoriëntatie Dit is een onderdeel van de kern. De leerling kan aantonen welke activiteiten hij heeft uitgevoerd om de eigen loopbaan vorm te geven en welke manier deze daaraan hebben bijgedragen. Het gaat hierbij om vijf loopbaancompetenties: kwaliteitenreflectie motievenreflectie werkexploratie loopbaansturing netwerken Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) vormt een belangrijk onderdeel van de mbo-opleiding. Het helpt de student een weloverwogen keuze te maken over wat hij na de mbo-opleiding wil gaan doen. De kwalificatie-eisen loopbaan en burgerschap geven aan, aan welke aspecten de opleiding aandacht moet besteden. Zo moet de student in het kader van de loopbaanoriëntatie inzicht krijgen in de eigen kwaliteiten, mogelijkheden, waarden en motieven. Deze inzichten moet hij of zij leren gebruiken om zich te oriënteren op en inzicht te verkrijgen in de mogelijkheden die de arbeidsmarkt biedt. Ook moet de student zich oriënteren op mogelijke doorstroomtrajecten in het vervolgonderwijs (een volgend niveau in het mbo, hbo, of andere scholingsmogelijkheden) en op ondersteuningsmogelijkheden voor de loopbaanontwikkeling. Beoordeling: De kandidaat maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling Beoordeling: Loopbaan en burgerschap maakt geen deel uit van het 5

6 inzichtelijk voor zichzelf en voor anderen door middel van een loopbaandossier. examen. Het bevoegd gezag stelt de eisen vast waaraan de student moet voldoen. Centraal examen Het centraal examen voor het beroepsgerichte profielvak bestaat uit het centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe). Leerlingen voeren praktische handelingen uit en beantwoorden tussendoor vragen over de vaktheorie (minitoetsen). De afname vindt plaats in een vastgestelde periode in het derde of vierde leerjaar. Centraal examen Het examen voor generieke taal en rekeneisen bestaat voor een deel uit een instellingsexamen en voor een deel uit een centraal examen. Het is mogelijk om in het vmbo één of meer vakken op een hoger niveau af te sluiten dan de eigen leerweg. Er kan voor deze vakken op één niveau centraal examen worden afgelegd. De leerling ontvangt het diploma van de vakken van het laagst behaalde niveau. Op de cijferlijst wordt vermeld welke vakken op een hoger niveau zijn afgesloten en welk resultaat daarbij behaald is. Schoolexamen De school kan zelf bepalen op welke wijze de toetsing en afsluiting van het schoolexamen wordt ingericht en het tijdstip waarop het schoolexamen plaatsvindt. Het schoolexamen mag in het derde en vierde leerjaar afgenomen worden. Vmbo-scholen zijn zelf verantwoordelijk voor de toetsen die zij gebruiken bij het schoolexamen. De toetsen kunnen bijvoorbeeld zelf gemaakt worden, kunnen uit methoden gehaald worden en/of ingekocht worden van derden. Instellingsexamen Voor de beroepsgerichte examenonderdelen kent het mbo geen centraal examen. Instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de examinering, met inachtneming van de inhoud en het niveaus van de kwalificatie. 6