RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. De Bolster

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK De Bolster Plaats : Voorst gem Voorst BRIN nummer : 00AO OKE 01 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 19 mei 2017 Datum vaststelling : 28 september 2017

2 Pagina 2 van 14

3 SAMENVATTING De Bolster is een school voor voortgezet speciaal onderwijs voor jongeren in de leeftijd van twaalf tot achttien jaar met ernstige sociale en emotionele problematiek in combinatie met een lichte verstandelijke beperking. De meeste jongeren verblijven in het orthopedagogisch behandelcentrum De Beele dat op hetzelfde terrein staat als de school. De school heeft een aanvraag ingediend voor het traject Excellente Scholen Om in aanmerking te komen voor deelname aan dit traject dient eerst onderzocht te worden of de school in aanmerking komt voor de waardering 'goed'. Om deze reden heeft de inspectie dit kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Wat gaat goed? De Bolster kent een professionele cultuur. De school heeft een ambitieus, lerend team dat het onderwijs steeds verder wil verbeteren. Met kwaliteitskringen werken alle teamleden aan de ontwikkeling van competentiegericht onderwijs. De leraren en de commissie voor de begeleiding hebben goed zicht op de ontwikkeling van de leerlingen. De school gebruikt passende instrumenten om de ontwikkeling op meerdere gebieden in beeld te brengen en te volgen. Hierdoor komen leraren in korte tijd tot een keuze voor een geschikte leerroute en zij gaan steeds na of de leerroute nog bij de jongere past. De school doet er alles aan om voor een veilig klimaat voor de jongeren te zorgen. Uit een recente meting van de veiligheid blijkt dat jongeren zich veilig voelen. De school slaagt er ondanks de soms korte verblijfsduur van de jongeren in om veel relevante gegevens over de resultaten van het onderwijs te verzamelen. Wat kan beter? Het aanbod van de school is in ontwikkeling. Dat geldt voor het onderwijs op het gebied van burgerschap, maar ook voor de praktijkvakken en interne arbeidsvoorbereiding. Ook bij de algemene vakken staan leraren voor de uitdaging om deze leerlingen zo aan te bieden dat het als betekenisvol wordt ervaren. De leraren kunnen hun didactische competenties verder ontwikkelen zodat zij leerlingen nog meer weten te motiveren en het onderwijs beter op de behoeften van de leerlingen kunnen afstemmen. De school kan ook bekijken of zij de aankleding van gebouwen en lokalen meer op de leeftijd en belangstelling van Pagina 3 van 14

4 de leerlingen kan afstemmen. Aan leerlingen die snel klaar zijn en meer aankunnen, kunnen leraren extra uitdaging bieden. Wat moet beter? Het onderwijs moet worden verzorgd door bevoegde leraren. Op De Bolster geven ook meerdere leraren zelfstandig les die niet over een onderwijsbevoegdheid beschikken. Pagina 4 van 14

5 1 INLEIDING Wat voor onderzoek heeft de inspectie gedaan? Het is een voorwaarde voor excellentie dat een school algemeen goed onderwijs biedt. Voordat een school toegelaten wordt tot het traject Excellente Scholen onderzoeken wij daarom de onderwijskwaliteit aan de hand van het Onderzoekskader Een aangemelde school krijgt een onderzoek naar 'goed' wanneer er een objectieve zelfevaluatie beschikbaar is en wanneer de school aan bepaalde criteria voldoet. Deze criteria kunt u vinden op de website Voor meer informatie over het nieuwe toezicht en de opzet van de vernieuwde kwaliteitsonderzoeken en het nieuwe onderzoekskader, zie de website van de inspectie Werkwijze Op 19 mei 2017 hebben op de hoofdlocatie van De Bolster in Voorst de volgende onderzoeksactiviteiten plaatsgevonden: een documentenanalyse; een presentatie door de school; gesprekken met verschillende groepen belanghebbenden: directie, commissie voor de begeleiding, enkele leraren en leerlingen; observaties van de onderwijspraktijk in een aantal groepen. Aan het eind van de dag voerden we een feedbackgesprek met de schoolleiding, de commissie voor de begeleiding en enkele leraren van de school. In dit gesprek zijn de bevindingen en oordelen van de inspectie besproken. Op 24 mei 2017 is de nevenvestiging van De Bolster in Apeldoorn bezocht. Hier zijn enkele lesbezoeken afgelegd. Na afloop is een gesprek over de bevindingen gevoerd met de schoolleiding en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Naast de beoordeelde standaarden hebben wij enkele aanvullende wettelijke aspecten beoordeeld. Wanneer niet voldaan is aan één of meer van deze artikelen, geven wij dat aan in paragraaf 3.6. Leeswijzer Hierna volgt eerst de conclusie van het onderzoek op De Bolster. Hoofdstuk 3 geeft per kwaliteitsgebied de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 4 is de reactie van het bestuur op het onderzoek en de rapportage opgenomen. Pagina 5 van 14

6 Pagina 6 van 14

7 2 HOOFDCONCLUSIE EN VERVOLG Eindoordeel Zeer zwak Onvoldoende Voldoende Goed Eindoordeel (op basis van voorlopig kader) Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsproces Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Schoolklimaat Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsresultaten Kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Kwaliteitszorg en ambitie Conclusie De kwaliteit van het onderwijs op De Bolster is voldoende. Hoewel de school een kwaliteitsprofiel heeft dat in aanmerking komt voor de waardering goed, krijgt de school deze waardering niet omdat we een wettelijke tekortkoming hebben vastgesteld. Om in aanmerking te komen voor de waardering goed, dient de school te voldoen aan alle wettelijke vereisten. 2.1 Afspraken over vervolgtoezicht We hebben de volgende afspraken gemaakt over het vervolgtoezicht: Het bevoegd gezag zorgt er per direct voor dat de onbevoegde leraren niet meer zelfstandig lesgeven. Daarnaast informeert het bevoegd gezag de inspectie uiterlijk 1 september 2017 over de (langetermijn)maatregelen die worden getroffen om ervoor te zorgen dat al het personeel dat zelfstandig onderwijs verzorgt, bevoegd is. Pagina 7 van 14

8 Pagina 8 van 14

9 3 RESULTATEN ONDERZOEK DE BOLSTER In dit hoofdstuk geven wij per kwaliteitsgebied de oordelen en resultaten van het onderzoek bij De Bolster. 3.1 Onderwijsproces De Bolster heeft een onderwijsaanbod dat leerlingen in voldoende mate voorbereidt op arbeid of dagbesteding. Leerlingen kunnen verschillende leerroutes volgen. De leerroutes zijn ingedeeld in fasen. Voor elke fase heeft de school een onderwijsaanbod met streefniveaus geformuleerd. De school heeft hiermee een heldere structuur voor een planmatig aanbod gecreëerd. De ontwikkeling van competenties op vier gebieden (weten, zijn, willen en kunnen) staat centraal. Versterking van het aanbod is mogelijk door bij de praktijkvakken nog meer naar reële contexten en opdrachten te zoeken. Bij de algemeen vormende vakken staan leraren voortdurend voor de uitdaging om dit onderwijs zo aantrekkelijk en functioneel mogelijk in te vullen zodat leerlingen hun vaardigheden onderhouden en verder ontwikkelen. Het gebruik van methoden die bedoeld zijn voor leerlingen in de basisschool past daar niet goed bij. Het aanbod op het gebied van burgerschap kan sterker vanuit een visie en leerlijn vorm krijgen. We waarderen de wijze waarop de school zicht heeft op de ontwikkeling van leerlingen als goed. De school hanteert hiervoor een zelf ontwikkeld leerlingvolgsysteem dat specifiek is afgestemd op de doelgroep en werkwijzen van De Bolster. Met een cirkeldiagram laat de school zien hoe de leerling zich ontwikkelt op cognitief gebied, op sociaal en emotioneel gebied, op het gebied van de leervoorwaarden en de werknemersvaardigheden. Ook is zichtbaar hoe het niveau van de leerling zich verhoudt tot het eindniveau dat bij de leerroute past. Om goed te zien of de gekozen leerroute (nog) bij de leerling past, volgen leraren de ontwikkeling op elk van de vier competentiegebieden met genormeerde instrumenten. De keuzes in het ontwikkelingsperspectiefplan (opp) worden goed onderbouwd en zorgvuldig geëvalueerd. Als extra ondersteuning nodig is dan staat dit in het opp. De kwaliteit van de lessen is sinds het laatste inspectiebezoek verbeterd. Het didactisch model dat de school hanteert is beter zichtbaar en leraren plannen vaker een groepsinstructie. We beoordelen de kwaliteit van het didactisch handelen als voldoende. Verbetering is mogelijk door de actieve rol van leerlingen meer te stimuleren en te zoeken naar betekenisvolle opdrachten en werkvormen die de leerlingen aanspreken en uitdagen. Dat geldt zowel voor de Pagina 9 van 14

10 algemeen vormende vakken als de praktijkvakken. Leerlingen werken een groot gedeelte van de dag zelfstandig. Deze werkvorm doet een groot beroep op het doorzettingsvermogen en de intrinsieke motivatie van de leerlingen. Leraren zouden het onderwijs aantrekkelijker kunnen maken door naar meer afwisseling in werkvormen te zoeken, meer gelegenheid tot interactie tussen leerlingen te bieden en hen een actievere rol tijdens de lessen te geven. De school realiseert voldoende onderwijstijd. De tijd wordt efficiënt benut, al kan de school kritisch kijken of het iets voor je zelf doen na elke les noodzakelijk is en op deze manier moet worden ingevuld. Vooral leerlingen die snel werken krijgen soms lang de tijd om andere dingen te doen. Leraren werken goed samen met de medewerkers van de behandelinstelling. Groepsleiders en leraren hebben veel contact en stellen het behandelplan gezamenlijk op. De school investeert ook veel in de samenwerking met gemeenten met het oog op een goede toeleiding naar werk. Het team kan de samenwerking met ouders nog versterken. De school is zich hiervan bewust en heeft dit opgenomen in het jaarplan. We beoordelen deze standaard als voldoende. Ook de wijze waarop de praktijkvorming vorm krijgt vinden we van voldoende kwaliteit. De stages kennen een opbouw van intern naar extern en van meer naar minder begeleiding. De leraren brengen goed in beeld hoe de werkcompetenties van de leerlingen zich ontwikkelen en koppelen hier schoolcertificaten aan. De school is bezig met het uitbreiden van vormen van leren op locatie en met het in de school halen van echte opdrachten. Hierdoor wordt het leren nog betekenisvoller voor de leerlingen. De school neemt toetsen af en biedt leerlingen de mogelijkheid om certificaten te behalen. Dit kunnen certificaten zijn voor de algemeen vormende vakken die aansluiten op de kwalificatiestructuur beroepsonderwijs of de door branches erkende certificaten voor de beroepsgerichte vakken. De standaard Toetsing en afsluiting is voldoende. Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsproces OP1 Aanbod OP2 Zicht op ontwikkeling en begeleiding OP3 Didactisch handelen OP5 Onderwijstijd OP6 Samenwerking OP7 Praktijkvorming/stage Pagina 10 van 14

11 Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed OP8 Toetsing en afsluiting 3.2 Schoolklimaat In De Bolster voelen leerlingen en personeel zich veilig. Dit komt naar voren uit de veiligheidsmeting die de school jaarlijks afneemt. Er is een veiligheidsbeleid dat consequent wordt nageleefd. Incidenten worden geregistreerd en systematisch geëvalueerd. Er is een helder stappenplan voor leerlingen die een time-out nodig hebben. Elke dag bespreken de leraren incidenten en gebeurtenissen met elkaar na. Ook is er veel uitwisseling tussen personeel van de behandelinstelling en de school. Het accent verschuift steeds meer naar preventie van incidenten. Er is een coördinator voor het beleid om pesten tegen te gaan. We beoordelen de veiligheid als goed. Het pedagogisch klimaat vinden we van voldoende kwaliteit. Het team kan de kwaliteit op dit gebied verder ontwikkelen door de gedragsregels, bijvoorbeeld op het gebied van correct taalgebruik, strikter na te leven. Ook de inrichting van de lokalen en schoolomgeving kan aantrekkelijker, meer afgestemd op de leeftijd en belangstelling van de jongeren. Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Schoolklimaat SK1 Veiligheid Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Kan beter Voldoende Goed SK2 Pedagogisch klimaat 3.3 Onderwijsresultaten De Bolster brengt jaarlijks in beeld wat de resultaten van het onderwijs zijn. Zij kijkt daarbij naar gegevens over de vier ontwikkelingsgebieden waarop zij de jongeren volgt. Voor elk gebied vergelijkt zij de resultaten met de standaarden die de school formuleerde. De school gaat na of leerlingen tussentijds van leerroute wisselen, hoeveel certificaten de leerlingen behalen en wat het leerrendement is bij de methodeonafhankelijke toetsen. Ook bekijkt de school of de leerlingen presteren op het niveau dat bij de leerroute behoort. Dat blijkt in veel gevallen nog niet zo te zijn. De school heeft inmiddels haar schoolstandaarden aangepast en verwacht dat zij in 2017 vaker haar eigen standaarden realiseert. Pagina 11 van 14

12 We vinden dat de school haar resultaten goed in beeld brengt, zowel als het gaat om de cognitieve ontwikkeling als de ontwikkeling van de sociale en maatschappelijke competenties. We achten echter verbetering mogelijk als het om de analyse gaat. Vooral in de gevallen waarin de school haar eigen doelen en standaarden niet behaalt, kan de school diepgaander analyseren of er verbeteringen mogelijk zijn in het onderwijs, zoals de onderwijstijd, de didactiek of de onderwijsmethode. De school spant zich in om zich te krijgen op het vervolgsucces van de jongeren. Een administratief medewerker belt jaarlijks om te achterhalen of de jongere nog op de plek zit waar hij naartoe uitstroomde. De school gaat niet systematisch met de vervolgbestemmingen na of zij de jongeren goed heeft voorbereid op het vervolg. Zij zou gerichter bij de vervolgbestemmingen gegevens kunnen verzamelen over de kwaliteit van haar onderwijs. Bij de overdracht van school naar werk kan de school in het overgangsdocument scherper in beeld brengen wat de begeleidingsbehoefte van de jongere is. De school gebruikt hiervoor nu het ontwikkelingsperspectiefplan maar dat is meer op onderwijs dan op werk gericht. Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Onderwijsresultaten Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed N.t.b. OR1 Resultaten Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed OR2 Sociale en maatschappelijke competenties Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Kan beter Voldoende Goed OR3 Vervolgsucces 3.4 Kwaliteitszorg en ambitie We beoordelen de kwaliteitszorg van De Bolster als voldoende. De school heeft een systeem voor kwaliteitszorg ingericht waarmee ze haar kwaliteit borgt en verbetert. De ambities voor de langere termijn staan in het schoolplan Deze worden per jaar uitgewerkt en geëvalueerd in een gecombineerd jaarplan-jaarverslag. De jaarlijkse opbrengstenanalyse vormt eveneens input voor de verbeteractiviteiten van de school. De school beoordeelt haar eigen kwaliteit door middel van interne audits en tevredenheidsonderzoeken. Ten behoeve van de aanmelding voor het traject excellente scholen heeft de school een zelfevaluatie opgesteld. De kwaliteit van het Pagina 12 van 14

13 onderwijsleerproces evalueert de school onder andere door lesobservaties met kijkwijzers. De school kan deze evaluaties en de afspraken die eruit voortvloeien meer richten op de ontwikkeling van de didactische competenties van leraren. Dat betekent dat de schoolleiding scherper moet formuleren wat zij op dit gebied aan kwaliteit van leraren verwacht. De school kan het systeem voor kwaliteitszorg verder ontwikkelen door jaarlijks goed de kenmerken van haar populatie in beeld te brengen en na te gaan of het aanbod en de organisatie nog passend zijn. De professionele kwaliteitscultuur van De Bolster beoordelen we als goed. De schoolleiding en het team werken gezamenlijk aan de voortdurende verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Zij zijn bereid om zich voor dat doel steeds verder te ontwikkelen en krijgen daar ook de ruimte voor. Er is teamscholing gericht op de verbeterpunten van de school, zoals de kwaliteit van het didactisch handelen van het personeel. In kwaliteitskringen werken alle personeelsleden samen aan de verbetering van onderdelen van het onderwijs. De wijze waarop de school zich verantwoordt over haar kwaliteit vinden we voldoende. De school heeft een informatieve website en toegankelijke schooldocumenten. Zij brengt de ontwikkeling van de leerlingen met behulp van het leerlingvolgsysteem helder visueel in beeld voor ouders. De school kan zich verder ontwikkelen door actiever de dialoog met andere scholen aan te gaan. Zij kan haar eigen ambities en resultaten bijvoorbeeld vergelijken met andere scholen die onder de stichting Pluryn vallen. Ook een uitwisseling van organisatievormen en instrumenten kan de kwaliteitsontwikkeling verder stimuleren. Kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie Onvoldoende Voldoende Goed Oordeel Kwaliteitszorg en ambitie KA1 Kwaliteitszorg KA2 Kwaliteitscultuur KA3 Verantwoording en dialoog 3.6 Overige wettelijke voorschriften Er is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, namelijk het verzorgen van onderwijs door onbevoegd personeel. Tijdens het bezoek werd een deel van het praktijkgerichte onderwijs verzorgd door leraren die wel in opleiding zijn tot leraar, maar nog niet voldoende studiepunten hebben behaald, zoals bepaald in artikel 3 van de WEC, lid 6 en ook niet voldoen aan de eisen voor vervanging zoals omschreven in artikel 3, Pagina 13 van 14

14 lid 5 van de WEC. Daarnaast trof de inspectie lessen aan gegeven door ondersteunend personeel dat niet beschikt over de onderwijskundige of pedagogische diploma s die nodig zijn om het onderwijs zelfstandig te kunnen verzorgen aan een groep leerlingen, conform de WEC, artikel 3, lid 1. Deze leraarondersteuners werden wel begeleid door bevoegde leraren. Deze leraren stonden echter ingeroosterd voor een ander vak en waren dus niet aanwezig bij de les. Degenen die niet aan de bevoegdheidseisen voldoen mogen formeel geen onderwijs verzorgen of les geven. De inspectie gedoogt wel de situatie waarin een leraarondersteuner een groepje leerlingen uit de klas lesgeeft terwijl er een bevoegde leraar voor de klas staat en dus voor hetzelfde vak is ingeroosterd. De leraarondersteuner mag een deel van de les met een groepje leerlingen van de klas in een andere ruimte zitten, zolang dat binnen de les van de bevoegde leraar plaatsvindt en de groep die les krijgt van de leraar of de onderwijsondersteuner regelmatig rouleert. Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Om deze reden geeft de Inspectie van het Onderwijs het bevoegd gezag de volgende opdracht: Het bevoegd gezag zorgt ervoor dat het onderwijs op alle dagen wordt verzorgd door bevoegd personeel of, indien dit (tijdelijk) niet mogelijk is, dat vervanging plaatsvindt onder de voorwaarden als genoemd in artikel 3, vijfde of zesde lid van de WEC. Het bevoegd gezag informeert de inspectie uiterlijk op 1 september 2017 over de wijze waarop het de tekortkoming opheft. Op 31 augustus 2017 heeft de inspectie informatie hierover ontvangen vanuit het bevoegd gezag. De inspectie kan niet instemmen met het voorstel om tot 1 augustus 2018 de huidige situatie in stand te houden, zodat het onbevoegde personeel per die datum wellicht wel bevoegd is. Het bevoegd gezag dient er daarom voor te zorgen dat al het onderwijs vanaf 1 september 2017 wordt verzorgd door bevoegd personeel of, indien dit (tijdelijk) niet mogelijk is, dat vervanging plaatsvindt onder de voorwaarden als genoemd in artikel 3, vijfde of zesde lid van de WEC. Pagina 14 van 14