Harmonisatie in Heemskerk

Transcriptie

1 Harmonisatie in Heemskerk, Sardes Harmonisatie in Heemskerk Onderzoek en advies naar de toekomst van het peuterspeelzaalwerk in de gemeente Heemskerk In opdracht van de gemeente Heemskerk IJsbrand Jepma en Wander van Es Sardes, Utrecht April 2016

2 Inhoudsopgave Samenvatting 2 1. Achtergrond en vraagstelling Achtergrond De vraag van de gemeente Heemskerk Aanpak van het onderzoek en het advies 7 3. Oriëntatie op het huidige en toekomstige voorschoolse stelsel Kwantitatieve gegevens over het voorschoolse stelsel Werving en toeleiding naar peuterspeelzaalwerk en (doelgroep)bereik van vve Aanbod vve in kinderdagverblijven en peuterspeelzaalwerk Samenwerking en afstemming tussen organisaties en voorzieningen Toekomstige voorschools stelsel door stakeholders Aandachtspunten bij de harmonisatie Mogelijke scenario s voor de toekomst Uitgangspunten voor de scenario s Scenario 1: het peuterspeelzaalwerk blijft in de huidige vorm bestaan Scenario 2: omvormen peuterspeelzaalwerk naar peuteropvang met vve: beperkt Scenario 3: gemeentebrede peuteropvang met vve alleen in huidige locaties Scenario 4: omvormen naar peuteropvang en vve, beide gemeentebreed Scenario 5: invoeren van peutergroepen 2,5- tot 4-jarigen in basisscholen Doorrekening van de scenario s Achtergrondinformatie bij omzetting peuterspeelzaalwerk in peuteropvang Overzicht vier typen ouders binnen huidig peuterspeelzaalwerk in Heemskerk Financiële doorrekening scenario 2 omvorming peuterspeelzaalwerk peuteropvang Advies over toekomstig scenario De scenario s naast elkaar en gewogen Voorkeursscenario Implementatieplan...49 Bijlage 1: Gesprekspartners gemeente Heemskerk

3 Samenvatting Landelijk wordt ingezet op de harmonisatie van kwaliteit, toezicht en financiën van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang en voor- en vroegschoolse educatie (vve), per 1 januari De gemeente Heemskerk heeft Sardes gevraagd te onderzoeken en te adviseren welke scenario s voor de toekomst denkbaar zijn. De harmonisatie wordt omgeven met financiële onzekerheid. Enerzijds worden er (gefaseerd) meer middelen voor peuters ter beschikking gesteld aan gemeenten, maar de financiële middelen voor het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid / voorschoolse educatie lopen waarschijnlijk (gefaseerd) terug. Er liggen voor de gemeente Heemskerk mogelijkheden om met de harmonisatie kosten op het peuterspeelzaalwerk te besparen. Door het peuterspeelzaalwerk om te vormen tot peuteropvang (onder de werkingssfeer van de Wet Kinderopvang), komen tweewerkende ouders in aanmerking voor kinderopvangtoeslag van het Rijk. De gemeente heeft dan voor deze ouders geen kosten meer. Wel heeft de gemeente extra kosten vanwege de huidige inzet van vrijwilligers als tweede beroepskracht in het peuterspeelzaalwerk. Dit mag per 1 januari 2018 niet meer vanwege de harmonisatie van de kwaliteit van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang. Alles tegen elkaar afgezet gaat het huidige kostenniveau van het peuteraanbod (ca euro) bij harmonisatie omhoog met ongeveer euro (ca euro). Dit is een gobaal kostenplaatje. Na raadpleging van het hele voor- en vroegschoolse veld (organisaties voor kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en basisonderwijs, ouders en gemeente) in Heemskerk zijn de volgende toekomstgerichte scenario s ontwikkeld. Tabel S1. Toekomstgerichte scenario s van het peuterspeelzaalwerk Scenario Omschrijving scenario 1 Huidige situatie onveranderd voort laten bestaan 2 Omvorming peuterspeelzaalwerk naar peuteropvang met vve: beperkt 3 Gemeentebrede peuteropvang met vve alleen in huidige vve-locaties 4 Gemeentebrede omvorming naar peuteropvang en vve 5 Invoeren peutergroepen 2,5 tot 4 jaar in basisscholen Per scenario zijn de volgende punten beschreven: kansen en belemmeringen, de verwezenlijking van de uitgangspunten en de gevolgen voor de kinderen, kwaliteit, ouders, personeel en financiën. De scenario s zijn financieel doorgerekend, waarbij het huidige kostenniveau van de gemeente voor peuterspeelzaalwerk en voorschoolse educatie als referentiepunt is gehanteerd. De scenario s zijn vervolgens doorgelopen op het draagvlak onder de stakeholders, de algemene toegankelijkheid van het peuteraanbod voor (doelgroep)peuters, de gevolgen voor het personeel van het huidige peuterspeelzaalwerk, de praktische uitvoerbaarheid, de financiële haalbaarheid en de toekomstbestendigheid van het scenario. De vraag dringt zich op hoe de keuze voor één van de scenario s er uit zou moeten zien. Welk scenario zou het meest passen in de Heemskerkse situatie en zou het meest omarmd worden? Alles wel beschouwd lijkt scenario 1 daarvoor niet in aanmerking te komen. 2

4 Scenario 1 kan nog maar tot 1 januari 2018 geldig zijn. Scenario 5 is meer iets voor de langere termijn. Vooralsnog gaat het dus om het kiezen tussen scenario 2, 3 en 4. Het is een zaak van nauw overleg tussen de partijen om een weloverwogen keuze te maken. Overwegingen die daarbij een rol kunnen spelen kunnen zijn: in hoeverre willen we in Heemskerk een open peutersysteem, waarbij het niet meer uitmaakt waar reguliere peuters en doelgroeppeuters vve hun peuteraanbod krijgen? (vraaggestuurd, open markt en maximale keuzevrijheid voor ouders) welk belang hechten wij aan de uitvoering van vve op een beperkt aantal locaties? vinden wij het belangrijk dat vve op alle gekwalificeerde locaties in kinderopvang en peuteropvang kan worden verzorgd (algehele kwaliteitsverhoging van het voorschoolse stelsel) ook al leidt dat tot een verspreiding van de doelgroepkinderen over meerdere locaties? Met een keuze voor één van de scenario s staat Heemskerk aan het begin van een veranderingsproces. Dit vraagt om een implementatieplan. In dit rapport is een globaal implementatieplan opgenomen voor de gemeente en een globaal implementatieplan voor de uitvoerende organisaties die peuteropvang na harmonisatie (willen gaan) aanbieden. 3

5 1. Achtergrond en vraagstelling In dit eerste hoofdstuk zetten we allereerst de achtergrond van de harmonisatie uiteen (paragraaf 1.1). Paragraaf 1.2 gaat in op de vraag van de gemeente Heemskerk. 1.1 Achtergrond Peuterspeelzaalwerk en kinderopvang worden per 1 januari 2018 gelijkgeschakeld: qua kwaliteit, toezicht en financiën 1. Dit wordt de harmonisatie genoemd. Een belangrijke verandering daarbij is dat er geen vrijwilligers meer als beroepskracht op de peutergroepen mogen staan. Een tweede belangrijke verandering is dat ouders die beiden werken ook recht krijgen op kinderopvangtoeslag voor hun peuters die naar een peuterspeelzaal gaan. Peuteropvang is peuterspeelzaalwerk dat volledig is geharmoniseerd. Peuteropvang is dan gedefinieerd als kortdurende, intentionele, brede ontwikkelingsstimulering voor peuters van 2,5 tot 4 jaar, die maakt dat ze goed voorbereid beginnen aan de basisschool 2. Het doel van harmonisatie is om verschillen tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven weg te nemen en te zorgen voor een betere afstemming tussen kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en basisonderwijs. Door de verschillen weg te nemen moet segregatie van kinderen tegengegaan worden. Harmonisatiedoel Het doel van harmonisatie is om verschillen tussen peuterspeelzalen en kinderopvang weg te nemen en te zorgen voor een beter afstemming tussen kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en onderwijs. De harmonisatie van voorschoolse voorzieningen berust op drie pijlers, namelijk a) het versterken van de pedagogische kwaliteit (vrijwilligers vervangen door professionele beroepskrachten), b) één kwaliteitskader voor peuterspeelzalen en kinderdagverblijven en c) één financieringsstructuur (tweewerkende ouders in peuterspeelzaalwerk kunnen een tegemoetkoming in de kosten aanvragen via de kinderopvangtoeslag ). Per 1 januari 2018 geldt de verplichting van twee gekwalificeerde beroepskrachten op de groep peuterspeelzalen (geldt al voor kinderopvang), ouders (die daar recht op hebben) kunnen ook een beroep doen op kinderopvangtoeslag voor de peuterspeelzalen (geldt al voor kinderopvang) en de decentralisatie-uitkering Wet OKE van het Rijk aan gemeenten vervalt en wordt gebruikt als dekking voor de extra toeslaglasten van het Rijk. Gemeenten krijgen naar alle waarschijnlijkheid meer middelen voor het organiseren van peuteropvang, maar minder middelen voor het onderwijsachterstandenbeleid. Er worden naar verwachting extra middelen ter grootte van 60 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het toegankelijk maken van twee dagdelen peuteropvang per week, voor ouders die niet in aanmerking komen voor de kinderopvangtoeslag (eenverdieners of niet-werkende ouders, al dan niet met een doelgroepstatus). In 2016 is dat 10 miljoen euro, oplopend naar 1 Ministerie van SZW, ministerie van OCW (2013). Brief aan de Tweede Kamer. Een betere basis voor peuters, 1 december Ministerie van SZW, ministerie van OCW (2014). Brief aan de Tweede Kamer. Een betere basis voor peuters, 17 juni Ministerie van SZW, Kamerbrief: Harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang: de volgende stap, 1 juli Ministerie van SZW, Kamerbrief: Het Nieuwe Toezicht: heldere doelen, duidelijke eisen en beter kwaliteit, 7 juli Jepma, IJ. en Schonewille, B. (2015). Handreiking Harmonisatie voor aanbieders van peuteropvang. Verantwoorde peuteropvang in een geharmoniseerd stelsel. Utrecht: MOgroep. Schonewille, B. en Jepma, IJ. (2015). Handreiking Harmonisatie voor gemeenten. Verantwoorde peuteropvang in een geharmoniseerd stelsel. Utrecht: MOgroep. 4

6 60 miljoen euro per Tegelijk investeert het kabinet na een periode van bezuinigingen in 2016 waarschijnlijk fors (290 miljoen euro) in het goedkoper maken van de kinderopvang voor ouders. Dit kan de vraag naar kinderopvang en dus ook naar peuteropvang (omgezet peuterspeelzaalwerk), opstuwen. De huidige verdeling van middelen voor het onderwijsachterstandenbeleid en de extra middelen gekoppeld aan het Bestuursakkoord is met een jaar verlengd t/m eind Er liggen voornemens om het onderwijsachterstandenbudget te korten 3. Vanaf 1 januari 2017 wordt naar verwachting 10 miljoen euro gekort, in 2018 is dit 30 miljoen euro, in miljoen euro en vanaf 2020 structureel 50 miljoen euro. De korting houdt verband met de daling van het aantal leerlingen in het primair onderwijs en de stijging van het opleidingsniveau van de ouders. Het middelenvolume voor het onderwijsachterstandenbeleid van gemeenten is hierop gebaseerd. Het meest waarschijnlijke scenario is dat alle gemeenten op termijn 3% minder middelen voor uitvoering van het onderwijsachterstandbeleid krijgen. De gemeente Heemskerk, als één van de G86, is ook de tijdelijke scholingsgelden in het kader van de nieuwe taalnorm 3F in de vve ter grootte van euro in 2017 kwijt. Het Rijk houdt per 1 januari 2018 de gemeentelijke decentralisatie-uitkering in het kader van de Wet OKE ter grootte van 35 miljoen euro in, om zo de extra toeslaguitgaven mogelijk te maken. Dit betekent dat gemeenten worden gekort. De rijksoverheid maakt namelijk extra kosten door werkende ouders in peuteropvang kinderopvangtoeslag te geven, en gebruikt daarvoor deze korting. Voor de gemeente Heemskerk betekent dit een korting van ,40 euro. Wat deze (deels onzekere) financiële veranderingen precies betekenen voor de bekostiging van een peuteraanbod (met voorschoolse educatie) in de gemeente Heemskerk, is bij het opstellen van dit rapport niet helemaal duidelijk. Er is in deze fase van de harmonisatie dus onduidelijkheid over de financiële middelen die de komende jaren beschikbaar zijn. De voornemens vanuit SZW tot harmonisatie van het voorschools aanbod, waarbij werkende ouders 4 in peuterspeelzalen gebruik kunnen maken van de kinderopvangtoeslagregeling, gaan in op 1 januari 2018, dit met een andere wijze van behandeling van de kinderopvangtoeslag. De financieringssystematiek van de kinderopvangtoeslag wordt waarschijnlijk weggehaald bij de Belastingdienst en overgeheveld naar DUO. Gelet op de (gefaseerde) veranderende financiële positie van de gemeente Heemskerk, is het verstandig om de harmonisatie in de jaren 2016 en 2017 ter hand te nemen, en het niet aan te laten komen op Ministerie van OCW, Kamerbrief: Evaluatie Wet ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (Wet OKE) en specifieke uitkering gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid, 26 juni Ministerie van OCW (2015). Ramingsbijstellingen voor gewichtenregeling en onderwijsachterstandenbeleid. Ministerie van OCW, Kamerbrief: Verdeling middelen achterstandenbeleid, 20 januari We spreken hier voor het gemak over werkende ouders. Er zijn grofweg drie groepen ouders die in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag. Te weten: 1) Ouders die arbeid en zorg voor kinderen combineren en beiden werken (werknemers en zelfstandigen); 2) Alleenstaande ouders die arbeid en zorg voor kinderen combineren (werknemers en zelfstandigen); 3) Doelgroepouders, bijvoorbeeld ouders die studeren of deelnemen aan een traject om weer aan het werk te komen. 5

7 1.2 De vraag van de gemeente Heemskerk De gemeente Heemskerk wil in kaart laten brengen welke toekomstscenario s bij de harmonisatie van kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en vve (voor- en vroegschoolse educatie) mogelijk zijn en welke mogelijke consequenties (voor- en nadelen en (financiële) risico s) daaraan gekoppeld zijn. Op basis daarvan wil de gemeente Heemskerk: meerdere toekomstscenario s en een voorkeursscenario laten ontwikkelen, inclusief een (globaal) implementatietraject voor de gemeente en de aanbieders van peuteropvang laten uitwerken. een breed gedragen toekomstgericht scenario krijgen, waarbij de belangrijkste stakeholders (aanbieders van kinderopvang, aanbieders van peuterspeelzaalwerk besturen van basisonderwijs, ouders, JGZ en gemeente) betrokken zijn. In termen van onderzoeksvragen: 1) Welke toekomstscenario s voor de harmonisatie van kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en vve zijn haalbaar en betaalbaar voor de gemeente Heemskerk? Naar welk scenario gaat de voorkeur uit? 2) Hoe ziet het bijpassende implementatietraject (voor gemeente en uitvoerende organisaties van peuteropvang) eruit? Leeswijzer In onderhavig rapport zijn de resultaten van het onderzoek en de daarop gebaseerde scenario s voor de Heemskerkse situatie weergegeven. In hoofdstuk 2 is beschreven op welke wijze het onderzoek en advies is uitgevoerd. Hoofdstuk 3 biedt inzicht in het huidig voorschools aanbod in Heemskerk, zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin. In hoofdstuk 4 wordt een aantal scenario s inhoudelijk uitgewerkt op basis van de situatie in Heemskerk, waarna deze in hoofdstuk 5 van een financiële onderbouwing worden voorzien. Hoofdstuk 6 bevat een vergelijking van de scenario s, voorzien van een advies over het voorkeursscenario. Ook is een schets van het implementatieplan voor de gemeente en voor de uitvoerende organisaties toegevoegd. 6

8 2. Aanpak van het onderzoek en het advies Het onderzoek is uitgevoerd in de periode januari t/m maart Hieronder zijn de stappen uiteengezet die zijn gevolgd om te komen tot de ontwikkeling van een aantal toekomstscenario s en een voorkeursscenario ten behoeve van de harmonisatie van peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en vve in de gemeente Heemskerk. Stap 1. Verzamelen van kengetallen Om een op feiten gebaseerde analyse te kunnen maken en een gefundeerd advies te formuleren, zijn gegevens verzameld die dit mogelijk maken. Daarbij is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande bronnen om de onderzoekslast voor het werkveld zo beperkt mogelijk te laten zijn. Door middel van gebruikmaking van bestaande gegevens binnen de gemeente Heemskerk, aangevuld met informatie van de aanbieders van kinderdagopvang en peuterspeelzaalwerk (zie stap 2), hebben we een goed beeld gekregen van: organisaties / locaties voor peuterspeelzaalwerk en kinderdagopvang bereik, vraag en aanbod, kwaliteit, toegankelijkheid van peuterspeelzaalwerk en kinderdagopvang, aansluiting met basisonderwijs, inpandigheid, en dergelijke aantal peuters, uitgesplitst naar doelgroep en niet-doelgroep vve, in peuterspeelzaalwerk en kinderdagopvang aantal beroepskrachten (en vrijwilligers) binnen het peuterspeelzaalwerk (indicatie van het) aantal ouders in peuterspeelzaalwerk, uitgesplitst naar type (2 hoofdtypen, te weten: 1. ouders die niet kinderopvangtoeslaggerechtigd zijn en 2. ouders die wel kinderopvangtoeslaggerechtigd zijn met voor elk van beide typen ouders, daarbinnen twee subtypen, te weten: a. niet-doelgroep vve en b. wel doelgroep vve 5 ) bevolkingsontwikkeling in kindaantallen (0 tot 4 jaar) in de gemeente Heemskerk, (GBA, CBS-Statline) organisatie, aanbod, kwaliteit en uitvoering van gemeentelijk vve-beleid begroting (inkomsten en uitgaven) van al het peuterspeelzaalwerk in gemeente Heemskerk, (onder andere Rijkssubsidie oab / vve, eigen middelen gemeentefonds, ouderbijdragen, eventuele korting decentralisatie-uitkering in het kader van de Wet OKE per 1 januari 2017) Stap 2. Gesprekken voeren met stakeholders In overleg met de beleidsmedewerker van de gemeente Heemskerk zijn vijf groepen stakeholders uit het veld uitgenodigd voor een gesprek. In de gevoerde gesprekken zijn de meningen, percepties en wensen van alle stakeholders meegenomen. Genodigd voor een gesprek zijn: 1) de aanbieders van het peuterspeelzaalwerk, 2) de aanbieders van de kinderopvang, 3) de bestuurders van het primair onderwijs, 4) enkele 5 Dit is van belang om te weten omdat de gemeente al dan niet een betalingsverplichting heeft voor verschillende groepen ouders als het bestaande peuterspeelzaalwerk wordt omgezet in nieuwe peuteropvang in de context van de voorschool. Voor 1a. ouders met recht op kinderopvangtoeslag en zonder doelgroepkind heeft de gemeente geen betalingsverplichting. Voor 1b. ouders met recht op kinderopvangtoeslag en met doelgroepkind betaalt de gemeente alleen de extra VE-kosten. Voor 2a. ouders zonder recht op kinderopvangtoeslag en zonder doelgroepkind betaalt de gemeente uit fatsoen twee dagdelen per week een peuteraanbod, hoewel dat niet wettelijk verplicht is. Voor 2d. ouders zonder recht op kinderopvangtoeslag met doelgroepkind betaalt de gemeente alle vier de dagdelen per week met VE. De gemeente ontvangt op termijn meer middelen voor het organiseren van peuteropvang voor peuters van ouders die niet in aanmerking komen voor de kinderopvangtoeslag, maar minder middelen voor VE. Zie hoofdstuk 1 voor meer informatie. 7

9 ouders van peuters in kinderopvang en peuterspeelzaalwerk, 5) de JGZ en 6) de gemeente Heemskerk. Er zijn uiteindelijk acht oog-in-oog (groeps)gesprekken gevoerd, deels op het gemeentehuis en deels op locatie 6. Met de JGZ is een telefonisch interview afgenomen. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een half gestructureerde checklist met onderwerpen. Enkele onderwerpen zijn: a) tevredenheid aanbod en kwaliteit voorschoolse voorzieningen, b) knelpunten huidige voorschools stelsel, c) toekomstige positie, richting en inrichting peuterspeelzaalwerk, d) integratie / harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk, e) acties op korte, middellange en lange termijn, f) verwachtingen ten aanzien van een regierol gemeente en de rol andere stakeholders. De gespreksverslagen zijn voor feitencheck, commentaar en aanvullingen teruggekoppeld aan de gesprekspartners, zodat het rapport met toekomstscenario s en voorkeursscenario wordt gebouwd op basis van geaccordeerde verslagen. Stap 3. Bepalen van de toekomstscenario s Op basis van het cijfermatig materiaal, gesprekken met stakeholders en beschikbaar (beleids-)materiaal uit deskresearch zijn de gevraagde scenariobeschrijvingen opgesteld en de daarbij gewenste vitale kenmerken. Per scenario is gekeken naar de volgende onderdelen: kansen, mogelijkheden en belemmeringen: denk aan draagvlak en draagkracht voor omzetting peuterspeelzaalwerk naar peuteropvang, concurrentiebeginsel consequenties voor kinderen: denk aan bereik doelgroep, verkleinen non-bereik, toegankelijkheid, bijdrage aan integratie / segregatie consequenties voor ouders: denk aan aanvragen kinderopvangtoeslag bij Belastingdienst, communicatie, (inkomensafhankelijke) ouderbijdrage consequenties voor personeel: cao-omzetting, nieuwe (uren)contracten, salariswijziging, professionalisering bijdrage aan verhogen kwaliteit: denk aan versterken en borgen van kwaliteit door behoud van vve-expertise personeel kosten: denk aan financiële haalbaarheid, kosten en baten van nieuwe peuteropvang, extra middelen van het Rijk voor verzorgen van peuteraanbod, vrijval van financiële middelen gemeente Heemskerk, kostenbesparingen op uitvoering, inrichten steunloket bij gemeente voor ouders die van financieringsgrondslag veranderen Op basis van bovenstaande onderdelen is een vergelijkingsmatrix opgesteld. Stap 4. Uitvoeren van financiële doorrekening De toekomstscenario s zijn doorgerekend, zodat inzicht is geboden in de (meer of minder) kosten die de gemeente Heemskerk heeft in de diverse scenario s, in relatie tot het huidige kostenniveau voor het peuterspeelzaalwerk. Tevens bieden de doorrekeningen inzicht in de kosten die ouders (met diverse achtergronden naar arbeidspositie en doelgroepstatus) hebben in de diverse scenario s. Belangrijk punt daarbij is dat peuteropvang in uitvoering vaak duurder is dan kinderopvang, waardoor de maximale vergoeding voor de uurprijs kinderopvang ( 6,89 in 2016) vaak niet volstaat. Dit geldt in het bijzonder voor een peuteraanbod met vve. Dit verdient bijzondere aandacht van de gemeente. 6 Een overzicht met de organisaties en gesprekspartners die hebben deelgenomen aan de gesprekken is opgenomen in Bijlage 1. 8

10 Bij de financiële doorrekening van toekomstscenario s en voorkeursscenario is gerekend met gangbare cijfers uit de publicatie MOgroep (2016). Expertmodel Kostprijs Peuteropvang Utrecht: MOgroep. Er is in de doorrekeningen onderscheid gemaakt in de kosten tussen regulier peuterspeelzaalwerk en peuteropvang, al dan niet met een vve-component (dit laatste brengt hogere kosten met zich mee). Stap 5. Bepalen van voorkeursscenario In deze stap is op basis van de verkregen informatie een beschrijving gemaakt van het scenario dat het best lijkt te passen in de Heemkerkse context. Hierbij zijn ook de opbrengsten van de bijeenkomst met de stakeholders gebruikt. Alle scenario s zijn op een open wijze tegemoet getreden. Op basis van een afwegingskader met criteria zijn de voor- en nadelen benoemd. Criteria zijn onder meer: draagvlak / draagkracht in veld, consequenties in termen van toegankelijkheid, beschikbaarheid / spreiding van voorschoolse voorzieningen en leefbaarheid in stadsdelen, personele gevolgen voor pedagogisch medewerkers en stafmedewerkers van Stichting Welschap Welzijn, praktische uitvoerbaarheid, financiële en organisatorische haalbaarheid en toekomstbestendigheid Stap 6. Maken van voorstel voor implementatie Om het geadviseerde toekomstscenario te kunnen implementeren zullen er verschillende fases doorlopen moeten worden. Deze fases zijn tijdens stap 6 inzichtelijk gemaakt door een implementatieplan Harmonisatie op te stellen. Er is een deelplan opgeleverd voor de gemeente (regievoerder): welke handelingen, in welke volgorde en tijdsbestek zal de gemeente (in overleg met de betrokken uitvoerende organisaties) moeten uitvoeren binnen het harmonisatieproces? En er is een deelplan geschreven voor de uitvoerende organisaties: wat zullen zij moeten doen om de harmonisatie (volgens het voorkeursscenario) tot een succes te brengen? De uitkomst van de scenariovergelijking heeft grote consequenties voor het implementatieplan, proces van de verandering / begeleiding van peuterspeelzaalwerk in / naar peuteropvang, betrokkenen en de (incidentele en structurele) kosten die gemoeid zijn met dit proces. Stap 7. Schrijven van conceptrapportage Alle informatie die verzameld is tijdens de stappen 1 t/m 6 is in een helder geformuleerde rapportage beschreven. Het rapport maakt tegelijk helder hoe de gemeente haar wettelijke taak op het gebied van oab / vve waar kan blijven maken bij een andere inrichting van het voorschoolse stelsel. Tegelijk is er aandacht voor behoud en versterking van de kwaliteit van vve onder eventueel nieuwe condities. De eerste contouren van een implementatieplan met onderliggende planning worden integraal opgenomen in het concept onderzoeks- en adviesrapport. Stap 8. Presenteren van concept aan stakeholders Het conceptrapport, dat is opgebouwd op basis van de resultaten van alle voorgaande stappen, is op 6 juni 2016 aan de stakeholders gepresenteerd op het gemeentehuis. Stap 9. Opleveren van finaal onderzoeks- en adviesrapport De opbrengsten van de interactieve bijeenkomst bij stap 8, het commentaar, de opmerkingen en aanvullingen e.d. zijn verwerkt in het finale rapport. 9

11 3. Oriëntatie op het huidige en toekomstige voorschoolse stelsel In dit hoofdstuk presenteren we in paragraaf 3.1 gegevens over het huidige voorschoolse stelsel in Heemskerk. Hoeveel peuters van 2,5 tot 4 jaar zijn er? Hoe staat het met de deelname aan het peuterspeelzaalwerk? Paragraaf 3.2 biedt inzicht in de werving en toeleiding van doelgroepkinderen naar peuterspeelzaalwerk en vve. In paragraaf 3.3 wordt aandacht besteed aan het vve-aanbod in kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Aandacht voor ouders in het huidige peuterspeelzaalwerk is er in paragraaf 3.4. Paragraaf 3.5 gaat over de samenwerking en afstemming tussen organisaties en voorzieningen. Meningen, opvattingen en percepties van de stakeholders in de gemeente Heemskerk staan in paragraaf 3.6. Hoe zien zij de toekomst? Slotparagraaf 3.7 sluit af met specifieke aandachtspunten bij de harmonisatie. 3.1 Kwantitatieve gegevens over het voorschoolse stelsel Het voorschoolse veld (kinderdagverblijven en peuterspeelzalen) in de gemeente Heemskerk is vrij overzichtelijk. Bijna alle kinderdagopvang en peuterspeelzaalwerk ressorteren onder Stichting Welschap Welzijn 7. Er zijn drie kinderdagverblijven (de Kangoeroe, de Vennen en de Woelwaters) die vallen onder Stichting Welschap Kinderopvang. Er wordt in al die kinderdagverblijven voorschoolse educatie geboden. Er zijn in de gemeente Heemskerk zeven peuterspeelzalen, waarvan zes onder beheer van Stichting Welschap Welzijn. Alle zes de peuterspeelzalen (de Blokkendoos, de Karekiet, de Kikker, de Toverlantaarn, het Rupsje en de Beestenboel) bieden regulier peuterspeelzaalwerk (ambitieniveau 1, met één beroepskracht en één vrijwilliger) en voorschoolse educatie met subsidie van de gemeente aan. Alle peuterspeelzalen van Stichting Welschap Welzijn zitten bij een school in. De zevende peuterspeelzaal valt onder Stichting Buurt- en clubhuiswerk d Evelaer. Peuterspeelzaal d Evelaer biedt geen voorschoolse educatie. Er werken vrijwilligers als tweede leidster op de groep (ambitieniveau 1). Stichting d Evelaer is vooruitlopend op de harmonisatie begin februari 2016 begonnen met een peuteropvanggroep in een basisschool. Deze peuteropvang staat geregistreerd als kinderopvang in het LRKP. Binnen de peuterspeelzalen van Stichting Welschap Welzijn maken 300 peuters gebruik van het aanbod. Aan de peuterspeelzaal van Stichting d Evelaer doen 140 peuters mee. Dit brengt het totaal aantal op 440 peuters die gebruik maken van het huidige peuterspeelzaalwerk. De andere peuters binnen de peuteropvang van Stichting d Evelaer en kinderdagverblijven van Stichting Welschap Welzijn vallen hier buiten, want die vallen al onder het regime van de kinderopvang. De gemeente Heemskerk rekent vanuit het onderwijsachterstandenbeleid met 170 peuters die een vve-indicatie hebben. Dit is een veel ruimere definitie dan de landelijke

12 gewichtenregeling (uitgaande van opleidingsniveau van beide ouders) die de hoogte van de financiering van de voorschoolse educatie voor de gemeente bepaalt. Stichting d Evelaer biedt een divers peuteraanbod aan de genoemde 140 peuters. s Ochtends zijn de jongste peuters van 2 jaar welkom. s Middags komen de 3-jarigen (oudste peuters). De kleintjes slapen s middags meestal nog. Vandaar dat die in de ochtend komen. Gedurende 10 dagdelen is er één groep. Gedurende drie dagdelen is er een dubbele groep. Er zijn dus 13 dagdelen in totaal. De geboden dagdelen kennen een lange tijdsduur. In de ochtend zijn de peuters van 8.30 tot uur welkom. In de middag zijn de peuters van tot uur welkom. Door de lange dagdelen is het peuteraanbod ook aantrekkelijk voor werkende ouders. De ouders mogen zelf weten wat ze afnemen: één, twee, drie of vier dagdelen per week. Dit is vraaggestuurd. Gedurende 40 weken per jaar. De meeste 2- en 3-jarigen komen twee dagdelen per week. Een aantal oudste peuters van 3 jaar komt drie dagdelen per week, een enkeling vier dagdelen per week. Er wordt per dagdeel een vast bedrag betaald van ongeveer 36 euro. De ouderbijdrage is niet inkomensafhankelijk. Stichting d Evelaer heeft geen vaste (stam)groepen, maar dat wordt door de GGD goedgekeurd. De bezettingsgraad is hoog, zo n 95%. Er is ook een wachtlijst. Geschat wordt dat er 10 vvekinderen (kinderen met een behoorlijke taalachterstand in het Nederlands) zijn. Geschat wordt dat de helft recht heeft op kinderopvangtoeslag, de andere helft niet. De kinderen met een vve-indicatie worden meestal doorverwezen naar Stichting Welschap Welzijn. Enkelen blijven. Voor de gemeente is dit feitelijk non-bereik. De bevraagde ouders oordelen dat het peuterspeelzaalwerk bij Stichting Welschap aanbodgericht is. Op woensdag is de peuterspeelzaal dicht. Je moet vaste combinaties van dagdelen afnemen (bijv. maandagochtend en donderdagmiddag). Het peuterspeelzaalwerk van Stichting d Evelaer is vraaggestuurder. Je kunt naar behoefte maximaal vier dagdelen per week afnemen. Wel is het zo dat je voor 2-jarigen aangewezen bent op de ochtend, als je kind 3 jaar is, kun je alleen middagen afnemen. Over de toegankelijkheid van het aanbod merken de ouders op dat in het centrum veel aanbod zit, vooral van peuterspeelzalen. Buiten het centrum is duidelijk minder aanbod, daar zit alleen Stichting d Evelaer. De ouders hebben ook beelden bij het aanbod. Op de reguliere peuterspeelzaal van Stichting Welschap staan één professionele leidster en één vrijwilliger op de groep. Het is duidelijk dat de leidster de leiding heeft. De kinderen trekken ook meer naar haar toe. Na de harmonisatie moeten dat twee professionele leidsters zijn. Dat vinden de ouders beter dan de huidige situatie. Dat is immers in de kinderopvang ook zo. Twee ouders zitten overigens in de oudercommissie van de peuterspeelzalen van Stichting Welschap. Op die manier hebben ouders invloed op de kwaliteit. De leidsters van Stichting Welschap Kinderopvang hebben meegedaan aan de taaltraining 3F (spreken, lezen en schrijven). Dit was een pittig traject. De meningen zijn verdeeld of je kwaliteit van leidsters kan afmeten aan het taalniveau 3F (alleen). Het gaat ook of lief en warm zijn voor de kinderen. Dan is het sneu dat sommige leidsters, die al 25 jaar prima werk verrichten, het veld hebben moeten ruimen door de hogere taaleis 3F. De peuterspeelzaal met vve bereidt goed voor op de basisschool. Maar als je werkt, dan heb je hele dagopvang nodig. De peuterspeelzaal is maar een beperkt aantal uren open. Bij 11

13 Stichting Welschap Kinderopvang kun je alleen maar hele dagen afnemen, voorheen kon je ook halve dagen afnemen. Binnenkort kun je weer halve dagen afnemen. Eén van de ouders is kritisch over de effecten van peuteropvang. Uit onderzoek blijkt volgens de ouder dat vve geen resultaten heeft op taal- of sociaal-emotionele ontwikkeling. Een andere ouder vindt gastouderopvang plezierig, want flexibel en kleinschalig (maximaal 6 kinderen). Gastouders hebben veel aandacht voor de kinderen. De kinderdagopvang is grootschaliger en de groepen zijn groter (12 kinderen in een verticale groep van 0 tot 4 jaar). Mogelijk is er daardoor minder aandacht voor ieder individueel kind. Wel is er dagelijks overdracht vanuit de kinderopvang over het kind (bij halen), dat gaat via een app. Een andere ouder is minder te spreken over gastouderopvang, onder meer omdat het vier-ogenprincipe ontbreekt. Er is ook een ouder die er bewust voor heeft gekozen om haar kind de eerste jaren niet naar de kinderopvang te brengen, maar thuis te houden. Ze wilde zelf voor haar kind in de eerste prille jaren zorgen, omdat dit goed is voor de hechting van het kind. Dit brengt het gesprek op het ouderschapsverlof dat naar de mening van de ouders in Nederland veel te beperkt is in tegenstelling tot bijvoorbeeld Scandinavische landen. Stichting Tabijn is van mening dat het goed is dat het peuterspeelzaalwerk verder wordt geprofessionaliseerd en dat vrijwilligers worden vervangen door beroepskrachten. Peuters verdienen professionele begeleiding in hun ontwikkeling. Investeren is jonge kinderen is preventief. Daarmee voorkom je dat je op latere leeftijd moet repareren. OPO IJmond geeft aan dat er geen goed beeld is van de spreiding van de voorschoolse voorzieningen in de gemeente Heemskerk. De kwaliteit van voorschoolse voorzieningen staat niet ter discussie. Over mogelijk non-bereik (doelgroepkinderen die niet deelnemen aan vve): dat is geen gespreksonderwerp dat tijdens schoolleiders bijeenkomsten aan de orde komt. Daaruit zou afgeleid kunnen worden dat er geen urgente problematiek is. Hieronder is een financieel overzicht opgenomen van de kosten die de gemeente Heemskerk heeft aan de organisatie van regulier en vve-peuterspeelzaalwerk. Tabel 3.1 Overzicht kosten gemeente Heemskerk regulier en vve-peuterspeelzaalwerk Kosten peuterspeelzaalwerk (incl. vve) Bedrag regulier peuterspeelzaalwerk Subsidie Bedrag vve Stichting Welschap Welzijn Stichting d Evelaer Stichting Welschap Welzijn ontvangt op jaarbasis euro van de gemeente voor de organisatie van het (regulier en vve-)peuterspeelzaalwerk. Verreweg het grootste bedrag betreft de Rijksmiddelen vve ter grootte van euro. Peuterspeelzaalwerk d Evelaer ontvangt jaarlijks een bedrag van euro. De gemeente Heemskerk mist per 1 januari 2017 een tijdelijk toegekend bedrag van euro (taalscholing taalnorm 3F) en per 1 januari 2018 de decentralisatiekorting van de Wet OKE ter grootte van ,40 euro. In Heemskerk zijn 12 basisscholen, verdeeld over vier schoolbesturen (Stichting Tabijn, Stichting OPO IJmond, Stichting Fedra en Stichting Islamitisch Onderwijs Noord-Holland) 8. 8 Op basis van DUO-data, teldatum 1 oktober

14 3.2 Werving en toeleiding naar peuterspeelzaalwerk en (doelgroep)bereik van vve De werving en toeleiding van de doelgroep naar de vve-voorzieningen is sluitend naar zeggen van Stichting Welschap Welzijn. Daar is volgens de respondenten nauwelijks meer winst op te behalen. Toch is er op kleine schaal sprake van non-bereik: doelgroepkinderen die niet deelnemen aan vve. Sommige ouders van doelgroeppeuters vinden vier dagdelen per week te veel, of ze zijn tegen homogene vve-groepen. Andere redenen voor non-bereik zijn dat ouders vinden dat kun kinderen geen vve nodig hebben of de afstand tot de voorzieningen (logistieke problemen). Tegelijk verbaast de kinderopvang zich over de kleine aantallen doelgroeppeuters in de kinderdagverblijven. Er zijn meerdere criteria voor de vve-doelgroep. Zijn ze wel in beeld? De web based vve-monitor moet dat binnenkort in beeld brengen. De JGZ Kennemerland speelt een belangrijke rol bij de werving en toeleiding van (vve-) peuters naar aanbod. Als kinderen twee weken oud zijn dan vindt thuis een intake plaats door een JGZ-medewerker. Er wordt dan onder andere een vragenlijst afgenomen. Onderdeel daarvan is het toetsen van de JGZ-criteria voor vve die de gemeente heeft opgesteld. Er is dus al heel vroeg bekend of een kind recht heeft op vier dagdelen vve per week. Tijdens het 18-maanden consult spreekt de JGZ met ouders over de zin van vve en de voordelen van deelname aan vve-voorzieningen van hun kind. Dit heeft de vorm van een motivatiegesprek. Soms zijn ouders niet direct gemotiveerd om hun kind aan vve deel te laten nemen. Dan wordt toeleiding ingezet. Middels één of meer huisbezoeken bespreekt de JGZverpleegkundige de voordelen van vve en het belang van het kind hierin. De JGZ werkt samen met andere zorgpartners om ouders zo goed mogelijk te informeren over vve. Per situatie wordt bekeken wat er nodig is om ouders te stimuleren om gebruik te maken van vve voor hun peuter. Er zijn financiële voordelen voor ouders om gebruik te maken van vve, ze hoeven niet voor alle dagdelen 100% te betalen. JGZ kan doelgroepkinderen doorgeleiden naar kinderdagverblijven en peuterspeelzalen van Stichting Welschap, beide typen voorzieningen bieden vve aan. Ouders kiezen zelf de vveplek voor hun kinderen. Er zijn ook ouders van een vve-kind die kiezen voor peuterspeelzaal d Evelaer. Daar wordt geen vve aangeboden. Feitelijk is dit non-bereik. Het systeem van werving en toeleiding is sluitend. JGZ geeft een signaal aan Stichting Welschap in geval ze een vve-indicatie hebben afgegeven voor een kind. Als het kind geplaatst is dan ontvangt JGZ een melding van Stichting Welschap. Op die manier zou bekend moeten zijn of er sprake is van 100%-doelgroepbereik. Binnenkort is er een web based Monitor vve operationeel. Alle belanghebbenden (ook de gemeente) kunnen dan kinderen in de vve-systematiek volgen, van vve-indicatie t/m plaatsing. Daar zijn hoge verwachtingen van. Dit maakt ook direct inzichtelijk waar kinderen in het vve-traject zitten, hoeveel dagdelen ze krijgen e.d. Bereik en non-bereik zijn dan ook voortdurend bekend in real time. Soms zijn de problemen in een gezin zo groot (schulden, verslaving e.d.), dat het zaak is om daar in eerste instantie greep op te krijgen. Als ouders dat aangeven gaat dat boven de plaatsing van een kind in een vve-voorziening. Doorgaans wordt er juist in deze situaties wél dankbaar gebruik gemaakt van vve-plaatsen. 13

15 De JGZ heeft een ruim aanbod aan peuters (en ouders). De intentie van JGZ is om risico s op taalproblemen af te wenden. Daartoe heeft ze de beschikking over meerdere instrumenten. Kinderen die taal-/spraakproblemen hebben vanuit een medische aandoening en/of ontwikkelingsstoornis vormen een andere groep dan de achterstandskinderen uit de vvedoelgroep. Instrumenten om ouders met doelgroepkinderen te helpen zijn onder andere video home - begeleiding door JGZ-verpleegkundigen. Dat is een krachtig middel om ouders in de thuissituatie te ondersteunen bij opvoeding (o.a. gedrag, spel van kinderen). Ook huisbezoeken met opvoedingsondersteuning, licht preventieve maatregelen, kunnen helpen in situaties waar kinderen een vve-indicatie hebben. In gevallen kan ook een orthopedagoog worden ingezet. JGZ beschikt alles bij elkaar over een rijk instrumentarium. Nog weer een ander adequaat instrument is de inzet van thuisbegeleiding. Dit is iemand die de ouders ontlast met heel praktische zaken (boodschappen doen, was opruimen e.d.), maar ook coacht op financiële problemen of andere zaken. Thuisbegeleiding is helaas een aanbod, dat nog maar weinig ingezet kan worden onder invloed van effecten van AWBZ, WMO en de Jeugdwet. JGZ biedt zelf geen thuisbegeleiding aan, maar zou in voorkomend gevallen graag verwijzen. Dwang en drang horen niet thuis bij de JGZ, de aangeboden zorg is altijd vrijwillig. Te allen tijde wil JGZ de relatie / dialoog met de ouders goed houden vanuit de gedachte dat we de kinderen niet bereiken zonder de ouders. Motivatiegesprekken passen bij de JGZ, en ook huisbezoeken. Uiteindelijk kiezen de ouders zelf of ze hun kind willen laten deelnemen aan vve, dat is een vrije keuze. Er is geen plicht voor ouders om het advies van de JGZ op te volgen. 3.3 Aanbod vve in kinderdagverblijven en peuterspeelzaalwerk In de kinderdagverblijven van Stichting Welschap Welzijn wordt met één programma gewerkt: Uk & Puk. De scholing van de pedagogisch medewerkers is door de gemeente betaald en de verletkosten door Stichting Welschap kinderopvang. Ook heeft de gemeente de bijscholing voor de taaltoetsen en de toetsen betaald. Ook heeft de gemeente de materiaalkosten betaald. De kinderdagverblijven worden door de GGD getoetst op vve en (bij) scholing, maar zijn (nog) niet bezocht door de Onderwijsinspectie. Ouders met een vve kind krijgen geen tegemoetkoming in de ouderbijdrage. Andere activiteiten voor peuters Er zijn in de gemeente naast het peuterspeelzaalwerk uitgevoerd door Stichting d Evelaer en de Stichting Welschap Welzijn ook peuter-/ouderochtenden, vier ochtenden verspreid over twee buurthuizen. De gemeente financiert deze ochtenden vanuit de VVE-middelen. Hierbij worden een pedagogisch medewerker en een sociaal cultureel werker ingezet en wordt een extra vangnet en toegeleiding naar het vve-aanbod gerealiseerd. Ook heeft de Stichting Welschap Welzijn een voorleestraject ( Heemskerk leest voor ) opgezet, waarbij vrijwilligers aan huis voorlezen. Ouders hebben wisselende ervaringen met de peuter-/ouderochtenden. Sommige worden in heel grote locaties gehouden (bijv. Het Spectrum). Als ouder voel je je daar niet altijd op je gemak, wordt gezegd in het gesprek met de ouders. Het is daar heel druk en de kinderen van 0 tot 4 jaar krioelen door elkaar heen. Het ontbreekt aan een structuur, programma. Het is vooral veel vrij spelen met enkele gezamenlijke momenten (eten/drinken en liedje zingen). Het is leuk bedoeld, maar slaagt niet altijd in de opzet. 14

16 Alle peuterspeelzalen van Stichting Welschap Welzijn zitten bij een school in (m.u.v. één locatie waar de school is gesloten en nog wel de peuterspeelzaal is gevestigd). Vooral de ontwikkelingen in het kader van vve hebben hier aan bijgedragen ( koppels met een doorgaande lijn ). Eén kinderdagverblijf is gekoppeld aan een school. Dit kon omdat er een lokaal vrij kwam. Mogelijk komt er ook nog een peuterspeelzaal bij. Bij de peuterspeelzalen van Stichting Welschap Welzijn wordt er met meerdere vveprogramma s gewerkt: Peuterplein, Kaleidoscoop, Puk & Co en Piramide. Dit komt omdat de peuterspeelzaal aansluit bij wat past bij de school; de programma-keuze van de school is hierin leidend. Stichting d Evelaer werkt met één beroepskracht en één vrijwilliger; dit is een stagiaire PW3/PW4 van het ROC. Soms is een ouder de tweede pedagogisch medewerker op de groep. Er zijn 13 dagdelen waarvoor dus een tweede beroepskracht gefinancierd moet worden na de harmonisatie per 1 januari Men werkt daarbij met een zeer lage overhead: er zijn vanuit Stichting d Evelaer vier uren per week voor coördinatie daarnaast staat de beroepskracht op de groep. Er wordt gewerkt met een light-versie van Puk & Co. Men krijgt geen subsidie voor vve van de gemeente, hoewel wel enkele kinderen met een vve-indicatie worden opgevangen (enkele niet-nederlandstaligen). De pedagogisch medewerkers zijn vvegecertificeerd. 3.4 Ouders in het peuterspeelzaalwerk Er zijn in het huidige peuterspeelzaalwerk vier groepen ouders te onderscheiden. Deze vier groepen ouders vormen het zogenaamde ouderkwadrant op basis van de twee dimensies: recht op kinderopvangtoeslag ja/nee en doelgroepkind ja/nee. De gemeente heeft ten opzichte van deze groepen ouders een verschillende verantwoordelijkheid. Ouders met recht op kinderopvangtoeslag, zonder doelgroepkind Ouders met recht op kinderopvangtoeslag, met doelgroepkind Ouders zonder recht op kinderopvangtoeslag, zonder doelgroepkind Ouders zonder recht op kinderopvangtoeslag, met doelgroepkind Huidig gebruik van peuterspeelzaalwerk (naar aantallen) in de gemeente Heemskerk volgens het ouderkwadrant: Tabel 3.2 Deelname aan het peuterspeelzaalwerk in Heemskerk Doelgroeppeuters vve Reguliere peuters Totaal Géén kinderopvangtoeslag Wel kinderopvangtoeslag Totaal In hoofdstuk 5 gaan we nader in op de consequenties van de huidige doelgroepdefinitie, het (toekomstig) gebruik van de voorzieningen en het al dan niet (kunnen) gebruikmaken van de kinderopvangtoeslag. Voor Stichting Welschap Welzijn geldt dat zij ten aanzien van de peuters vooral een buurtfunctie heeft. Bij de Stichting d Evelaer komen kinderen vanuit heel Heemskerk aangevuld met een paar peuters uit Beverwijk. De gemeente betaalt daar in de huidige situatie indirect aan mee via de subsidie. Het is wel zo dat peuters uit de gemeente Heemskerk voorrang krijgen. Nader gespecificeerd naar groepen ouders die gebruik maken 15

17 van het aanbod van Stichting d Evelaer betekent dit dat van de 140 peuters er bij 110 beide ouders werken en bij 30 één ouder. De ouders die werden geïnterviewd vinden de kosten van het peuterspeelzaalwerk redelijk hoog. Voor twee reguliere dagdelen per week betaalt de ouder maandelijks 52,50 euro. De ouder die vier dagdelen vve afneemt voor haar peuter, betaalt daarvoor 10 euro per maand. De ouder die één dagdeel afneemt bij Stichting d Evelaer betaalt 36 euro per maand. Bij Welschap Kinderopvang kost één dag (van 7.30 tot uur; 10,5 uren) 70,65 euro. Als je kind naar school gaat, betaal je een vrijwillige ouderbijdrage van rond de 50 euro voor het hele jaar. 3.5 Samenwerking en afstemming tussen organisaties en voorzieningen In algemene zin kan worden gesteld dat de samenwerking en afstemming goed is. Zo hebben bijvoorbeeld de Stichting Welschap Welzijn en Stichting d Evelaer twee keer per jaar overleg waaraan de coördinatoren meedoen. De kinderdagverblijven en peuterspeelzalen van Stichting Welschap Welzijn maken gebruik van een gestandaardiseerd overdrachtformulier voor het verzorgen van overdracht. Vanuit het peuterspeelzaalwerk is er warme overdracht. De kinderdagverblijven bieden telefonisch overleg aan met de scholen en zouden ook wel aan warme overdracht willen doen, maar Stichting Welschap Welzijn geeft aan dat daar geen middelen en tijd voor zijn De samenwerking komt ook tot uiting in het denken over IKC-vorming. De IKC s zijn in ontwikkeling. Stichting Tabijn heeft met de Stichting Welschap Welzijn een intentie verklaring getekend om te onderzoeken naar de mogelijkheden wat betreft IKC-vorming. De directeur van de Stichting Welschap Welzijn heeft goed contact met Stichting Tabijn. Welschap wordt serieus genomen. Is een logische partner in de gemeente. Stichting Welschap Welzijn heeft een strategisch meerjarig beleidsplan. Daarin staat onder meer dat er intensiever samengewerkt gaat worden met het basisonderwijs. Er wordt onderzocht naar de mogelijkheden van samenwerken en waar kansen liggen tot een IKC. Stichting Tabijn geeft aan dat de samenwerking in de gemeente Heemskerk goed verloopt. Er worden in de gemeente diverse kindvolgsystemen gebruikt voor een goede overdracht tussen voorschoolse en schoolse voorzieningen. Er zijn geen signalen dat de overdracht in gemeentelijk verband niet goed verloopt. Men heeft ook aandacht voor specifieke groepen: Op t Rinket, één van de basisscholen van Stichting Tabijn, zijn drie groepen met nieuwkomers ( neveninstroom ). Dat zijn vluchtelingenkinderen met een verblijfsstatus. Deze kinderen worden klaargestoomd voor deelname aan het basisonderwijs. Aan het begin van schooljaar 2015/2016 heeft men een intentieverklaring getekend met Stichting Welschap. Gezamenlijk streeft men naar IKC-vorming (aaneensluitende voorzieningen van 0 t/m 12 jaar) op elke Tabijn- basisschool in de gemeente Heemskerk. Het initiatief daartoe komt bij Stichting Tabijn vandaan. De bedoeling daarmee is de doorgaande lijn te verstevigen, één pedagogisch klimaat te creëren e.d. Stichting Welschap bedient overigens niet alleen de Tabijn-scholen. Stichting Welschap bedient ook scholen van andere besturen. Stichting Welschap wordt gezien als een goede, betrouwbare en professionele partner. Zowel op praktisch, organisatorisch als bestuurlijk niveau wordt er naar tevredenheid samengewerkt. Er is geen behoefte bij Stichting Tabijn om met andere partijen in zee te gaan. Ook de Stichting Fedra (met twee basisscholen in Heemskerk) werkt samen met Welschap. 16

18 De Ark is een zogeheten onderwijsachterstandenschool. De Ark heeft een peuterspeelzaal van Stichting Welschap inpandig, maar dat is geen vve-peuterspeelzaal. De Ark werkt met een vve-programma. Na de subsidieknip (2006), waarbij de schoolbesturen het geld voor vroegschoolse educatie rechtstreeks kregen, is dit budget alleen maar terug gelopen. De mogelijkheid om vve uit te voeren is daarmee ook afgenomen. Zo is de dubbele bezetting (onderwijsassistent naast de groepsleerkracht) niet te handhaven geweest. Het bestuur zou het toejuichen als er weer twee professionals op de kleutergroepen 1 en 2 zouden komen. Ook de tussenschoolse en buitenschoolse opvang wordt in De Ark door Stichting Welschap verzorgd. Stichting Welschap is de meest voor de hand liggende partij om de opvang rondom het basisonderwijs te verzorgen. De school is tevreden over de diensten van Welschap. Stichting d Evelaer regelt de opvang in een ander gebied van de gemeente Heemskerk. De Lunetten staat geografisch in een geïsoleerdere positie, heeft daardoor minder concurrentie van andere scholen. Stichting Fedra is van mening dat de werving en toeleiding van doelgroepkinderen naar vve naar wens verloopt. Er zijn geen grote vraagstukken of problemen met de voorschoolse voorzieningen. Voorts signaleert men het volgende: veel scholen stappen over op het continurooster. Daardoor is er geregeld overleg met Stichting Welschap over het verzorgen van tussenschoolse en buitenschoolse opvang. Stichting Welschap is tegenwoordig wat afwachtend(er). Dat heeft volgens Stichting Fedra ook te maken met de gemeente Heemskerk, die de hand op de knip houdt. Zoals eerder vermeld heeft Stichting d Evelaer geen buurtfunctie: kinderen waaieren bij het bereiken van de leeftijd van 4 jaar uit over heel Heemskerk. Zo n 46 van de 140 kinderen komen uit het eigen voedingsgebied (d.w.z. het gebied waar peuterspeelzaal d'evelaer voor bestemd is). De rest komt van daarbuiten. Stichting d'evelaer heeft dus niet alleen een buurtfunctie, maar bedient ook de rest van Heemskerk. Dit maakt het voor de organisatie lastig om de doorgaande lijn te garanderen. Wel gaat er standaard een overdrachtsformulier mee met de ouders die het aan de school kunnen overhandigen. Er is bij Stichting d Evelaer geen behoefte om al het peuterwerk in scholen te gaan uitvoeren. Toch wil ze al langer ook graag peuterwerk verzorgen op de scholen in hun werkgebied, omdat men de toekomst kent: IKC-vorming op scholen. Stichting d Evelaer betreurt het dat er een afspraak is in de gemeente dat alleen in de aangewezen vvegebieden de scholen een peuterspeelzaal mogen ( vve-koppels ) hebben. Dat betekent dat in het werkgebied van Stichting d Evelaer de beide scholen geen reguliere peuterspeelzaal mogen opzetten. Naar zeggen van Stichting d Evelaer wil de gemeente dat niet, omdat de gemeente daar ook aan mee zou moeten financieren. Men start wel met peuteropvang op basisschool de Zilvermeeuw (valt onder bestuur van OPO IJmond). Dit is een pilot. De peuteropvang is bedoeld voor tweewerkende ouders die in aanmerking komen voor de kinderopvangtoeslag. Voorlopig is deze alleen nog op de dinsdagochtend open, van 8.00 tot uur. Er zijn dan vijf peuters. Voor de donderdagochtend is er nog maar één peuter aangemeld. Bij vijf peuters is de peuteropvang rendabel. Het initiatief hiertoe komt van Stichting d Evelaer. Men is hiermee al vroeg begonnen toen er nog sprake was van harmonisatie per 1 januari De prijs is 7,50 euro per uur. De pedagogisch medewerkers zitten in de cao Welzijn. Stichting d Evelaer wil betrokken zijn bij de IKC-vorming van De Zilvermeeuw. Dit om zowel peuteropvang, tussenschoolse opvang als buitenschoolse opvang voor De Zilvermeeuw te verzorgen. Ze verzorgen vanuit de stichting al brede school-achtige activiteiten voor de kinderen van De Zilvermeeuw. Mogelijk wil men in de toekomst ook een aanbod voor 0- tot 2-jarigen verzorgen. 17