RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN IN DE GEMEENTE. Kollumerland c.a.

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN IN DE GEMEENTE Kollumerland c.a. Plaats : Kollum Gemeentenummer : 0079 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 14 maart 2017 Datum vaststelling : 7 juli 2017

2 Pagina 2 van 14

3 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD INLEIDING VVE IN DE GEMEENTE KOLLUMERLAND C.A CONCLUSIES Pagina 3 van 14

4 Pagina 4 van 14

5 VOORWOORD De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op voor- en vroegschoolse educatie (vve). In dit kader hebben alle gemeenten die middelen ontvangen voor het onderwijsachterstandenbeleid (OAB) eind december 2016 een vragenlijst ontvangen. Bij een steekproef van gemeenten voeren wij een nader onderzoek uit waarbij we gegevens verzamelen over het gemeentelijk beleid op het terrein van de voor- en vroegschoolse educatie (vve) ten behoeve van de jaarlijkse rapportage "De staat van het onderwijs". De gemeente Kollumerland c.a. is opgenomen in deze steekproef. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Kollumerland c.a. in voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke ontwikkelingen de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 14

6 1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Kollumerland c.a. in De aanleiding van het onderzoek is een stelselonderzoek waarbij we bij een steekproef van gemeenten gegevens verzamelen over het gemeentelijk beleid op het terrein van de voor- en vroegschoolse educatie (vve) ten behoeve van de jaarlijkse rapportage "De staat van het onderwijs". De basis van het onderzoek is een gesprek met betrokkenen van de gemeente, de door de gemeente ingevulde vragenlijst, de toelichting daarop en aangeleverde relevante beleidsdocumenten. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de ontwikkelingen in de afgelopen jaren in beeld gebracht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: Pagina 6 van 14

7 Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Kollumerland c.a. Pagina 7 van 14

8 2 VVE IN DE GEMEENTE KOLLUMERLAND C.A. De gemeente Kollumerland c.a. heeft een digitale vragenlijst ingevuld. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de ontwikkelingen in het gemeentelijk vve-beleid; het aantal locaties met voorschoolse educatie en het aantal houders van deze locaties, het aantal goede locaties en het aantal risico-locaties. De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Kollumerland c.a. sinds de bestandsopname In heeft de inspectie een bestandsopname gemaakt van de kwaliteit van vve in de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland (afgekort Kollumerland c.a.). De inspectie heeft daarbij geconstateerd dat een aantal punten in het gemeentelijk vve-beleid om nadere uitwerking vroegen. Deze betroffen het ouderbeleid, afspraken over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de (voor)scholen, de coördinatie van de uitvoering van vve op de locaties, de coördinatie tussen voor- en vroegschool, de doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool en de systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau. Verder was een belangrijk verbeterpunt dat de gemeente nog geen afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode had gemaakt. Pagina 8 van 14

9 Op basis van het rapport van de bestandsopname heeft de gemeente in 2013 een plan van aanpak gemaakt voor de verdere ontwikkeling van vve in Kollumerland c.a.. Tijdens de bestandsopname boden drie peuterspeelzalen en twee kinderdagverblijven voorschoolse educatie aan. Inmiddels zijn de peuterspeelzalen in verband met de harmonisatie omgezet tot peuteropvanggroepen. Eén peuterspeelzaal is overgenomen door een kinderdagverblijf. Dit betekent dat er binnen de gemeente nu vier locaties zijn die voorschoolse educatie aanbieden. Het aantal vroegscholen is stabiel gebleven. Op gemeentelijk niveau heeft er een ambtelijke fusie plaatsgevonden tussen vier samenwerkende gemeenten: Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a. (DDFK-gemeenten). De beleidsambtenaren van Kollumerland c.a. zijn nu verantwoordelijk voor de taakgebieden vve en kinderopvang in de vier gemeenten. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Kollumerland c.a. heeft aangeleverd De gemeente heeft geen nieuwe documenten toegestuurd. 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vvebeleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien ( 4 ). Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A1 1A2 Definitie doelgroepkind Bereik Pagina 9 van 14

10 HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES A 2B GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader Wij publiceren jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak Er zijn geen verbeterpunten met een afspraak. 2 Verbeterpunten 1a4 Ouderbeleid Op gemeentelijk niveau is er nog geen concreet beleid vastgelegd, op basis van een analyse van de ouderpopulatie, om ouders als partner te betrekken bij het voorkomen of verminderen van achterstanden bij peuters. De gemeente geeft aan dat dit in ontwikkeling is. Zij organiseert hiervoor binnenkort een workshop voor voor- en vroegscholen. Vanuit de verschillende bij vve betrokken ondersteuningsinstellingen is er wel een breed aanbod van activiteiten voor ouders. Wellicht kunnen de ervaringen met dit aanbod als basis dienen voor het gemeentelijk ouderbeleid. 1a7 Interne kwaliteitszorg De vve-instellingen leggen verantwoording af over de besteding van de subsidiegelden voor vve. Er zijn echter geen afspraken over de wijze waarop zij de kwaliteit van uitvoering van vve evalueren, verbeteren en borgen. De Pagina 10 van 14

11 gemeente geeft aan op basis van de rapportages van de peuteropvangorganisatie wel vertrouwen te hebben in de wijze waarop deze de kwaliteit van de voorschoolse educatie bewaakt. De organisatie heeft hiervoor een kwaliteitsmedewerker in dienst. 1c Systematische evaluatie Er vindt driemaandelijks een vve-overleg plaats tussen de bij vve betrokken partijen, waarbij de uitvoering van vve besproken wordt. Een systematische evaluatie en een rapportage daarvan, heeft echter na 2013 niet meer plaatsgevonden. De gemeente heeft ervoor gekozen de destijds gemaakte afspraken te continueren. Deze geven richting aan het te ontwikkelen plan voor de afstemming tussen de vier gemeenten. 3 Voldoende 1a5 Integraal vve-programma De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen afgesproken dat zij werken met hetzelfde integrale vve-programma. Dit gebeurt ook op alle voorscholen. Een deel van de scholen in Kollumerland c.a. gebruikt echter een ander programma. Op gemeentelijk niveau zijn geen afspraken gemaakt over hetzelfde te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de (voor)scholen. Wel zijn er afspraken over het overdrachtsformulier naar de basisschool (zie1a8) en het gebruik van toetsen in de voorscholen. Alle voorscholen gebruiken naast de toetsen een observatieformulier. 1a8 Doorgaande lijn De gemeente heeft de afspraken met de schoolbesturen en vve-instellingen over de overdracht van doelgroepkinderen naar het basisonderwijs vastgelegd. Er is een standaard overdrachtsformulier en er vindt een 'warme' overdracht plaats van de doelgroeppeuters naar de basisschool. Wanneer een peuter 3,5 jaar is, observeert de intern begeleider van de basisschool de peuter op de peuteropvang. Dan wordt bekeken of het kind op de basisschool geplaatst kan worden en hoe de zorg doorgezet kan worden. De gemeente geeft aan dat ook de vve-middagen waar pedagogisch medewerkers en leraren van de onderbouw van het basisonderwijs elkaar twee keer per jaar treffen, een positieve bijdrage leveren aan de doorgaande lijn van voor- naar vroegschool. Men kent elkaar, weet elkaar nu te vinden en bespreekt casussen. Over de afstemming van het aanbod zijn, zoals bij 1a5 vermeld is, afspraken gemaakt. Dit is nog niet het geval voor het pedagogisch klimaat, het educatief handelen en de ouderbetrokkenheid. De doorgaande lijn in het stimuleren van Pagina 11 van 14

12 ouders van doelgroepkinderen om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten met hun kind te doen, zal dit jaar opgepakt worden(zie ook 1a4). 1a9 Resultaten Gemeente, schoolbesturen en voorschoolse voorzieningen hebben vastgelegd wat de gewenste resultaten zijn van de voor- en de vroegschoolse educatie. Deze resultaten betreffen voor de voorscholen een vooruitgang in de toetsresultaten van de doelgroepkinderen vanaf het begin tot aan het eind van de voorschoolse periode. Voor de vroegscholen zijn er afspraken over het percentage doelgroepkinderen dat zonder doublure doorstroomt naar groep 3. Onderdeel van de resultaatafspraken is dat de gemeente de resultaatgegevens ontvangt. Het is raadzaam om ook deze gegevens onderdeel uit te laten maken van een systematische evaluatie van vve (zie ook 1c). 2a GGD inspectie De gemeente heeft ervoor gezorgd dat de GGD de basisvoorwaarden van voorschoolse educatie in alle peuteropvanggroepen beoordeeld heeft. 2b Gemeentelijk subsidiekader De gemeente hanteert een gemeentelijk subsidiekader waarin de gemeente heeft vastgelegd dat de voorschoolse voorzieningen moeten voldoen aan de eisen uit het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. Daarnaast subsidieert de gemeente ook de tutoring op de basisscholen. Over de besteding van de subsidiegeden moeten de (voor)scholen verantwoording afleggen aan de gemeente (zie ook 1a7). 4 Voorbeeld voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente hanteert een brede definitie voor doelgroeppeuters. De doelgroep voor de voorschoolse educatie bestaat uit peuters die behoren tot de doelgroep van de 'nieuwe gewichtenregeling basisonderwijs' en/of bij wie door het consultatiebureau een laag taal- en/of ontwikkelingsniveau is vastgesteld. Ook kunnen kinderopvangvoorzieningen een peuter voor indicering aanmelden indien tijdens de wenperiode blijkt dat de peuter een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. 1a2 Bereik Volgens de gewichtenregeling zou de gemeente een aanbod van voorschoolse plaatsen moeten realiseren voor 14 doelgroepkinderen (75% van de 4 en 5 jarigen doelgroepkleuters op ). Hieraan voldoet de gemeente in ruime Pagina 12 van 14

13 mate. Zij heeft 51 kindplaatsen voor voorschoolse educatie gerealiseerd bij de peuteropvang en 15 bij het kinderdagverblijf. Volgens de eigen definitie van de gemeente zouden per peuters gebruik moeten maken van voorschoolse educatie. Het aantal kinderen dat er daadwerkelijk gebruik van maakt is per Het bereik volgens de eigen definitie ligt hiermee op 100%. 1a3 Toeleiding De JGZ (consultatiebureau) is verantwoordelijk voor de indicering en toeleiding van peuters naar voorschoolse educatie. Indien nodig voert het consultatiebureau specifieke acties uit om ouders extra te motiveren hun kinderen eraan deel te laten nemen. Via de maandelijkse overzichten van de JGZ monitort de gemeente het (non)bereik van de doelgroepkinderen. Op de overzichten vermeldt de JGZ ook de redenen voor niet deelname aan voorschoolse educatie. 1a6 Externe zorg Door de samenvoeging van de werkgroep vve met de werkgroep passend onderwijs heeft de gemeente zorggedragen voor een sluitende zorgstructuur. Er is een zorgcoördinator aangesteld die een centrale rol speelt bij de inschakeling van externe hulpverlening en desgevraagd ook ondersteuning biedt aan de pedagogisch medewerkers. Naast de zorgcoördinator is er een flexibele tutor waar ook de peuteropvanggroepen die geen vve aanbieden een beroep op kunnen doen. De tutor maakt indien nodig ook handelingsplannen voor de zorgpeuters. 1b Vve coördinatie De gemeente Kollumerland c.a. is aantoonbaar regievoerder van vve binnen de gemeente en de overige gemeenten waarmee zij ambtelijk is gefuseerd. De gemeente is initiatiefnemer om bij de verdere ontwikkeling van het vve-beleid in de vier gemeenten samen op te trekken en vve ook een duidelijke plek te geven in het passend onderwijs. De gemeente coördineert de verschillende door haar georganiseerde overlegvormen: het driemaandelijks overleg met alle vve-partners en de vvemiddagen voor pedagogisch medewerkers en leraren van de onderbouw van het basisonderwijs. Op bestuurlijk niveau wordt het LEA-overleg omgevormd tot een REA-overleg in verband met de fusie per van drie van de vier ambtelijk gefuseerde gemeenten. Pagina 13 van 14

14 3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Kollumerland c.a. beoordeeld. De oordelen zijn gebaseerd op de antwoorden op de vragenlijst. De antwoorden van de gemeente zijn geverifieerd in gesprekken. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Uit het onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het vve-beleid van de gemeente Kollummerland c.a. ten opzichte van verbeterd is. Ten opzichte van de bestandsopname constateert de inspectie met name verbeteringen in het integraal vve-programma, de doorgaande lijn, de resultaatafspraken en de vve-coördinatie op gemeentelijk niveau. Ontwikkelpunten liggen er nog in het ouderbeleid, in de afspraken met de vveinstellingen over de interne kwaliteitszorg op het gebied van vve en in de systematische evaluatie van vve op gemeentelijk niveau. Belangrijk voor de borging van het vve-beleid is dat de gemeente in het kader van de ambtelijke fusie al samen met de andere gemeenten het vve-beleid aan het uitwerken is. Dit geeft kansen om de ontwikkelpunten en de verbeterafspraak samen op te pakken. Verbeterpunten 1a4, 1a7 en 1c Voldoende oordelen 1a5, 1a8, 1a9, 2a en 2b Voorbeelden voor anderen 1a1, 1a2, 1a3, 1a6 en 1b Pagina 14 van 14