Inhoud. Harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk gemeente Dalfsen. Nieuwe subsidieregels en invoering

Transcriptie

1 Inhoud Harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk gemeente Dalfsen Nieuwe subsidieregels en invoering dalfsendalfsen, juli 2017

2 Inhoud 1 Inleiding Vertaling landelijk beleid naar lokale praktijk Harmonisatie Wet kinderopvang: de belangrijkste veranderingen Nieuwe subsidieregels gemeente Dalfsen Nieuwe subsidieregeling vanaf Regels wat betreft organisatie van het aanbod en financiering Kwaliteitseisen Financiële gevolgen en de overgang naar een nieuw systeem Ouderbijdrage regulier peuterspeelzaalwerk Ouderbijdrage VVE Financiële gevolgen voor de gemeente Dalfsen Ondersteuning bij het proces door de gemeente Bijlagen

3 1 Inleiding In het regeerakkoord (2013) van het huidige demissionaire kabinet is opgenomen dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie (VVE) beter op elkaar zullen worden afgestemd. In de kamerbrief Een betere basis voor peuters (van de Minister van Sociale Zaken en de Staatssecretaris van Werkgelegenheid, Onderwijs en Cultuur) worden drie verbeterpunten uitgewerkt, namelijk: 1. versterken van de pedagogische kwaliteit; 2. één kwaliteitskader voor alle voorschoolse voorzieningen en 3. één financieringsstructuur voor werkende ouders (oftewel de financiële harmonisatie). Voor de realisatie is nieuwe wet en regelgeving in ontwikkeling (zie hoofdstuk 2) en als startdatum wordt genoemd 1 januari Vertaling landelijk beleid naar lokale praktijk Om de realisatie van één kwaliteitskader en één financieringsstructuur in de gemeente Dalfsen mogelijk te maken, moeten er nieuwe subsidieregels worden opgesteld voor voorschoolse voorzieningen. Buitenhek, management & consult heeft in de gemeente Dalfsen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om binnen de gemeente vorm te geven aan de harmonisatie. Tijdens het onderzoek zijn er verschillende onderwerpen, die voor dit proces van belang zijn, besproken met aanbieders van peuterspeelzalen en kinderopvang. Vanuit het onderzoek en vanuit de praktijk zijn voorstellen gedaan en zijn keuzes gemaakt (zie hoofdstuk 3) om vorm te geven aan dit proces. Uit het onderzoek komt naar voren dat de harmonisatie haalbaar is binnen de beschikbare financiële middelen. Voor aanbieders en ouders zal dit proces gevolgen hebben. Welke gevolgen en hoe dat met hen gecommuniceerd gaat worden, wordt beschreven in hoofdstuk 4. 3

4 2 Harmonisatie Wet kinderopvang: de belangrijkste veranderingen De wet harmonisatie wet kinderopvang en peuterspeelzaalwerk is 21 februari 2017 aangenomen door de tweede kamer. Binnenkort wordt behandeling in de Eerste Kamer verwacht. Met dit wetsvoorstel worden de (grondslagen voor het stellen van) kwaliteitseisen aan kinderopvang en peuterspeelzaalwerk gelijkgetrokken worden. Peuterspeelzaalwerk valt vanaf 2018 onder de definitie van kinderopvang. De kortdurende opvang (kortere dagdelen) zal net als dagopvang in een kindercentrum worden aangeboden. Voor peuterspeelzalen betekent dit onder andere dat zij vanaf 2018 geen vrijwilligers meer mogen inzetten als tweede leidster op de groep, waar dat nu nog wel mocht op de reguliere (niet-vve) groepen. Per acht kinderen in de leeftijd 2-4, moet er minimaal één beroepskracht op de groep staan. In de meeste groepen, die uit kinderen bestaan, betekent dit dat er twee beroepskrachten werkzaam moeten zijn. Verder leidt het voorstel tot het opheffen van de verschillen in de financieringsstructuur van het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang. Tot nu toe geldt er bij de meeste peuterspeelzalen een inkomensafhankelijke ouderbijdrage die veel lager is dan de kostprijs, doordat de gemeente subsidie verleent aan peuterspeelzalen voor alle ouders. Vanaf 2018 gaan ouders die (beiden) werken, studeren of re-integreren het volledige uurtarief betalen, en kunnen zij kinderopvangtoeslag als tegemoetkoming in de kosten krijgen. Ouders die geen gebruik maken van de kinderopvangtoeslag betalen een ouderbijdrage die vergelijkbaar is met de netto ouderbijdrage (betaalde ouderbijdrage minus de kinderopvangtoeslag) van ouders die daar wel gebruik van kunnen maken. Het wetsvoorstel Wet innovatie en kwaliteit kinderopvang richt zich verder op: het opnemen van concretere pedagogische doelen in de wetgeving om meer houvast aan de sector te bieden; het aanpassen van de grondslagen voor het stellen van kwaliteitseisen aan voorschoolse educatie in lagere wetgeving teneinde het mogelijk te maken om verschillende categorieën beroepskrachten voorschoolse educatie te benoemen en per categorie de inzet en de opleidings- en scholingseisen vast te stellen, en het verhelderen van de regels omtrent het intrekken van een beschikking tot exploitatie van een kindercentrum, gastouderbureau, voorziening voor gastouderopvang of een peuterspeelzaal door het college. Daarnaast is er het bestaande OCW-Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie die wordt aangescherpt per wat betreft de kwaliteit van de beroepskrachten voorschoolse educatie. Het wetsvoorstel voor de harmonisatie wordt gezamenlijk behandeld met het wetsvoorstel Wet innovatie en kwaliteit kinderopvang. Deze wetswijziging heeft mogelijk gevolgen voor het handhavingsbeleid van de gemeente Dalfsen, maar dat komt zo nodig later terug in een apart voorstel. Wel kan deze wet gevolgen hebben voor de maximale uurtarieven die voor de kinderopvangtoeslag worden vastgesteld. 4

5 3 Nieuwe subsidieregels gemeente Dalfsen De gemeente Dalfsen wil dat alle peuters van 2 tot 4 jaar een voorschoolse voorziening kunnen bezoeken,, zodat zij in staat worden gesteld deel te nemen aan een programma dat zorgt voor ontmoeten, spelen en ontwikkelen. Dat gebeurt in een omgeving die aansluit bij hun ontwikkelingsmogelijkheden en die hen in staat stellen te werken aan doelen die belangrijk zijn voor de start van de basisschool. Werken is spelen voor peuters. Een uitdagende omgeving en een gericht aanbod toegespitst op deze doelgroep, zorgt al spelend voor een goede voorbereiding voor de toekomst op de basisschool en in het leven. Samen met de basisschool wordt gewerkt aan een doorgaande lijn en samen met ouders worden peuteropvang en thuissituatie op elkaar afgestemd. Door gericht kinderen te volgen ik hun ontwikkeling is het tevens mogelijk vroegtijdig problemen te signaleren en ontwikkelingsachterstanden op te sporen. 3.1 Nieuwe subsidieregeling vanaf Om alle peuters in staat te stellen om een goede voorschoolse voorziening te (blijven) bezoeken, die voldoet aan de wettelijk eisen en de gewenste kwaliteit, wordt een nieuwe subsidieregeling vastgesteld voor peuteropvang en voorschoolse educatie. Deze subsidieregeling gaat in per 1 januari De subsidieregeling is onder te verdelen in eisen en regels rondom organisatie en financiering en in kwaliteitseisen Regels wat betreft organisatie van het aanbod en financiering Dagdelen peuteropvang bevatten 3,5 uur in de ochtend en 3 uur in de middag. Dit is wenselijk om ieder doelgroepkind (doelgroep Voor en Vroegschoolse Educatie) een aanbod van minimaal 10 uur te laten volgen. Er is een aanbod van peuteropvang gedurende 40 weken per jaar, aansluitend bij de schoolweken van het basisonderwijs. De startleeftijd van peuteropvang is vanaf 2 jaar. Het gaat om reguliere plaatsingen. Dit sluit aan bij de huidige praktijk. Een extra derde dagdeel voor doelgroeppeuters start vanaf de leeftijd van 2,5 jaar. Dat sluit aan bij de landelijke ontwikkelingen. Daarnaast merken wij dat een derde dagdeel bij kinderen jonger dan 2,5 jaar vaak te veel is of dat middagen nog niet mogelijk zijn vanwege middagslaapjes. Om voor subsidie in aanmerking te komen is er een verplichte afname van 2 dagdelen per week (verspreid over twee verschillende dagen). Dit is noodzakelijk om doelstellingen ten aanzien van de ontwikkeling van peuters en de voorbereiding op de basisschool te kunnen bereiken. Voor doelgroepkinderen geldt dat er 3 dagdelen (twee ochtenden en een middag) wordt afgenomen op drie verschillende dagen. Een gericht programma op drie verschillende dagen is effectiever dan wanneer de 10 uur VVE over twee langere dagen worden verspreid (de landelijke richtlijn is zelfs vier dagdelen van 2,5 uur, maar dat blijkt in de praktijk voor de meeste ouders te veel, waardoor er in de praktijk vaak toch minder dagdelen worden afgenomen. Daarom kiezen wij in de gemeente Dalfsen voor 3 verlengde dagdelen, waarmee wel aan de wettelijke eis van 10 uur voor VVE wordt voldaan). Het uurtarief wordt gelijk gesteld voor alle aanbieders, om prijsconcurrentie en daardoor druk op kwaliteit te voorkomen. Het uurtarief bij een aanbod van 7 uur per week (twee dagdelen) wordt vastgesteld op 7,65 per uur (prijspeil 2017, zie verder hoofdstuk 4). Het uurtarief wordt jaarlijks door het college vastgesteld. De ouderbijdrage voor doelgroeppeuters wordt gelijk getrokken met de inkomensafhankelijke ouderbijdrage voor niet-doelgroeppeuters en is gebaseerd op de afname van twee dagdelen per week; het derde dagdeel wordt door de gemeente volledig gesubsidieerd (dit geldt ook voor ouders die een beroep doen op de kinderopvangtoeslag). Een aanvullende subsidie wordt beschikbaar gesteld aan de peuteropvang als zij een doelgroepkind (VVE) in hun voorziening hebben geplaatst. Deze subsidie bedraagt 600 per jaar en is bedoeld ter bekostiging van de extra werkzaamheden voor deze doelgroeppeuter. 5

6 Het gaat dan met name om dossiervorming, extra overleg met ouders, warme overdracht naar de basisschool, etc. De markt wordt opengesteld voor alle kinderopvangaanbieders binnen de gemeente Dalfsen, mits zij voldoen aan alle eisen rondom organisatie en fianciering en de kwaliteitseisen Kwaliteitseisen In de subsidieregeling worden de volgende kwaliteitseisen opgenomen: Er is een VVE-aanbod op alle peutergroepen (ongeacht of er doelgroeppeuters aanwezig zijn) middels een VVE-methode die door het NJI erkend is. Een methode is een middel om aan ontwikkelingsdoelen te werken. Dit middel is ingebed in het aanbod van de voorschoolse voorziening, zodat ten allen tijde een doelgroepkind geplaatst kan worden. Daarnaast komt het ontwikkelingsgericht werken dat met een VVE-aanbod wordt beoogd ten goede aan alle peuters. Binnen de methode wordt gewerkt aan in ieder geval vier ontwikkelingsdomeinen (taal, rekenen, motoriek en sociaal emotionele ontwikkeling) en er is een oudercomponent. Pedagogisch medewerk(st)ers zijn gecertificeerd in de VVE-methode die wordt gebruikt. Doorlopende training in de methodiek blijkt van doorslaggevend belang bij het succesvol uitvoeren ervan. Zeker als het gaat om doelgericht te werken. Het aanbod vindt plaats in aparte peutergroepen met alleen kinderen van 2-4 jaar. Gedurende 10 uur per week op drie verschillende dagen worden peuters is een omgeving gebracht die aansluit op hun ontwikkelingsmogelijkheden. Het is belangrijk dat dit plaatsvindt in een omgeving waarin veel interactie mogelijk is met leeftijdgenoten. Naast goede interactie met beroepskrachten lijkt dit het meest bepalend voor effectiviteit van het aanbod van de voorschoolse voorziening. De groepen bestaan niet alleen uit doelgroeppeuters. Effectief 1 blijkt te zijn: werken en spelen in gemende groepen. Daarom bestaat een groep uit maximaal 50% kinderen met een VVEindicatie. Binnen de voorschoolse voorziening wordt er gebruik gemaakt van een kind-volgsysteem. Binnen dat systeem wordt de ontwikkeling van het kind op verschillende gebieden bijgehouden en gevolgd. De resultaten worden besproken met ouders en worden met toestemming van ouders gebruikt voor overdracht naar de basisschool. Door kinderen vroegtijdig te volgen zijn problemen en achterstanden vroegtijdig op te sporen en kan actie (doorverwijzing of aanpassing aanbod) volgen. Ook kinderen met voorsprong kunnen een aanbod krijgen die past bij hun ontwikkeling. Er is sprake van een overdrachtsprotocol. Alle kinderen worden middels het overdrachtsformulier, met toestemming van ouders, overgedragen aan de basisschool. Het overdrachtsformulier wordt ingevuld op de voorschoolse voorziening en gaat mee naar de basisschool. Voor kinderen met een indicatie geldt daarnaast dat op basis van het genoemde overdrachtsformulier er een warme (mondelinge) overdracht naar het basisonderwijs plaatsvindt, in aanwezigheid of met toestemming van ouders. Er is sprake van een aantoonbare samenwerking met tenminste één basisschool, waarbij eisen kunnen worden gesteld aan de wijze van verantwoording hierover. Samen met de basisschool wordt invulling gegeven aan een doorlopende ontwikkelingslijn voor alle kinderen. 1 De Haan, Annika; Promotieonderzoek naar de effecten van voor- en vroegschoolse educatie in gemengde groepen; Utrecht

7 4 Financiële gevolgen en de overgang naar een nieuw systeem Met de invoering van de harmonisatie vinden er een aantal wijzigingen plaats. In dit hoofdstuk leest u de financiële gevolgen (voor ouders, organisaties en gemeente), Het volgende overzicht laat zien hoe de financiering van peuteropvang en VVE er uit gaat zien: Ouders wel recht op kinderopvang toeslag (werkt, studeert of volgt reïntegratietraj ect) Geen doelgroep (regulier) A Aanbieder brengt bij ouder de uurprijs van 7,65 per uur in rekening (prijspeil 2017) voor 2 dagdelen per week. Ouder betaalt factuur en ontvangt van de belastingdienst een inkomensafhankelijke toeslag. doelgroep (VVE) Aanbieder brengt bij ouder 7,65 per uur in rekening voor 2 dagdelen per week (prijspeil 2017). Het 3 de dagdeel komt voor rekening van gemeente. C Ouder betaalt factuur en ontvangt van de belastingdienst een inkomensafhankelijke toeslag voor 2 dagdelen per week. Gemeente betaalt aan aanbieder subsidiebedrag ter dekking van het derde dagdeel VVE + een vaste bijdrage van 600,- per bezette VVEplaats. Ouders geen recht op Kinderopvang toeslag B Aanbieder brengt bij ouder in rekening de ouderbijdrage conform de vastgestelde ouderbijdragentabel. Ouder betaalt ouderbijdrage conform tabel aan aanbieder. Gemeente betaalt aan aanbieder subsidiebedrag ter dekking van de niet door ouderbijdragen gedekte kosten tot aan de vastgestelde uurprijs ( 7,65) D Aanbieder brengt bij ouder in rekening de ouderbijdrage conform ouderbijdragentabel voor maximaal 2 dagdelen per week. Ouder betaalt ouderbijdrage conform tabel aan aanbieder voor maximaal 2 dagdelen. Gemeente betaalt aan aanbieder subsidiebedrag ter dekking van de niet door ouderbijdragen gedekte kosten tot aan de vastgestelde uurprijs en het derde dagdeel VVE + 600,- per bezette VVE-plaats Ouderbijdrage regulier peuterspeelzaalwerk en uurtarief Peuteropvang op peuterspeelzalen heeft met ingang van 1 januari 2018 hetzelfde tarief als de peuteropvang binnen de kinderopvang. Bij één voorschoolse voorziening hoort ook één tarief. Ouders betalen dan een inkomensafhankelijke bijdrage voor de opvang. Ouders met een hoog inkomen betalen meer dan ouders met een laag inkomen. Zoals in het onderzoek van Buitenhek blijkt, gaat van de ouders die hun kind nu naar de peuterspeelzaal brengen 70 % minder (of bijna dezelfde) ouderbijdrage betalen vanaf 1 januari Zie hiervoor de tabel op de volgende pagina. Er wordt gekozen voor een uurprijs van 7,65 (prijspeil 2017) om de ouderbijdragen voor ouders zo laag mogelijk te houden, maar om tegelijkertijd een reële uurprijs te hanteren waarvoor de organisaties ook de gewenste kwaliteit kunnen leveren. De uurprijs wordt in oktober definitief vastgesteld, wanneer ook het maximum uurtarief voor dagopvang voor de kinderopvangtoeslag voor het volgende jaar bekend is. 7

8 Indien blijkt dat de huidige peuterspeelzaalwerkaanbieders niet uitkomen met het uurtarief vanwege aantoonbaar hogere kosten ten aanzien van de reguliere kinderopvang, kunnen aanvullende afspraken gemaakt worden over een (tijdelijke) basissubsidie Ouderbijdrage VVE Het tarief voor doelgroeppeuters was tot op heden een vast laag maandtarief van 23,27 per maand, onafhankelijk van het inkomen van ouders. Deze lage ouderbijdrage voor alle ouders, zorgt er in de praktijk zelfs soms voor dat er ouders zijn die een indicatie VVE aanvragen bij het consultatiebureau, enkel omdat zij van andere ouders horen dat de peuterspeelzaal dan een stuk goedkoper is. Het gelijk trekken van de ouderbijdrage is de bedoeling van de wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Op deze manier betalen alle ouders, werkend / niet werkend, met of zonder indicatie VVE, dezelfde ouderbijdrage bij een gelijk inkomen voor peuteropvang/peuterspeelzaalwerk. Het derde dagdeel komt voort uit een indicatie VVE en wordt door de gemeente bekostigd om geen financiële drempels op te werpen. Voor ouders met een laag inkomen betekent het in de praktijk dat VVE iets goedkoper wordt, maar voor ouders met een modaal of hoger inkomen gaat de ouderbijdrage fors omhoog. Voor bestaande ouders die al gebruik maken van VVE wordt daarom een overgangsregeling getroffen om uitval te voorkomen. Voor nieuwe ouders betekent een indicatie VVE dat zij drie dagdelen afnemen, maar dat zij voor twee dagdelen een inkomensafhankelijke ouderbijdrage betalen. In onderstaand schema staan de huidige ouderbijdragen tegen de nieuwe ouderbijdrage afgezet: gezins- inkomen 2017 van tot verdeling inkomens ouders ouderbijdrage 2017 per maand Doomijn Partou 2017* 2017** De Smurfen 2017*** doel groep peuters Nieuwe ouderbijdrage p.m. bij uurtarief 7,65 en 7 uur per week % % % % % % % en hoger 134 Stijging van 5 of minder Stijging hoger dan 5 * gebaseerd op 6 uur per week. ** gebaseerd op 5,75 uur per week *** gebaseerd op 7 uur per week 8

9 4.1.3 Financiële gevolgen voor de gemeente Dalfsen In de volgende tabel is de budgetprognose uit het onderzoek van Buitenhek weergegeven en aangepast in verband met de budgetuitname die is toegepast omdat het beschikbare budget de afgelopen jaren (t/m 2016) niet volledig werd uitgegeven. budget peuterspeelzalen en VVE gemeentelijke middelen OAB-middelen* decentr. uitkering verbeteren bereik** decentralisatie-uitkering Wet OKE totaal budget totaal exclusief onzeker budget * basis voor de verdeling van de OAB-middelen over de gemeenten wordt per 2018 herzien ** de verdeling van de decentralisatie-uitkeringen over de gemeenten kan per 2018 worden herzien, korting is mogelijk De hoogte van de OAB middelen (bestemd voor onder andere VVE) en de decentrale uitkering die wordt uitgekeerd om het bereik te vergroten, zijn nog niet definitief. Het lijkt erop dat de OAB uitkering zal stijgen door een nieuwe doelgroepdefinitie, maar dat is nog niet zeker. Kosten voor peuterplekken (regulier en VVE) en de harmonisatie Het gemeentelijk budget dat structureel in de begroting is opgenomen en dus niet afhangt van onzekerheden vanuit het Rijk, bedraagt De geschatte uitgaven voor peuterplekken en VVE vanaf 2018 zijn in het onderzoek ingeschat op Dat wil zeggen dat de harmonisatie binnen het beschikbare budget kan worden uitgevoerd. Wel is het goed te benoemen dat deze inschatting is gebaseerd op een aantal aannames gebaseerd op de enquête onder ouders (% werkende ouders, inkomensverdeling). Ook is deze inschatting op basis van een uurprijs die gebaseerd is op het niveau 2017 en die de komende jaren zal stijgen o.a. omdat landelijke kwaliteitseisen aangescherpt zullen worden. Om organisaties eenmalig te ondersteunen bij het harmonisatieproces (bijvoorbeeld door collectieve scholing) en eventuele onvoorziene kosten in het overgangsjaar te kunnen dekken, reserveren wij in 2018 het resterende budget. Overige kosten voor VVE Naast de harmonisatie zullen er, met name op het gebied van VVE, nog een aantal maatregelen genomen moeten worden om als gemeente te kunnen voldoen aan de wettelijke eisen rondom VVE. Wij denken hierbij aan de taaltoetsen die moeten worden afgenomen bij pedagogisch medewerkers op de VVE-groepen, monitoring en systematische evaluatie van VVE en coördinatie van VVE. Ook moeten we onderzoeken hoe we het bereik van voorschoolse voorzieningen kunnen vergroten en daar acties op ondernemen. De OAB-middelen en de decentralisatie-uitkering ter verbetering van het bereik kunnen we hier voor inzetten. Bij de vaststelling van het VVE- beleid wordt duidelijker welke budgetten er nodig zijn voor de uitvoering van VVE en worden de financiële consequenties verder inzichtelijk gemaakt. Ook hier is het uitgangspunt dat we het doen met de middelen die we ervoor krijgen. 9

10 4.2 Ondersteuning bij het proces door de gemeente Om het harmonisatietraject goed te kunnen doorlopen, moeten de volgende stappen plaatsvinden: 1. Besluitvorming gemeente over beleidsregels (gemeente) 2. Communicatie over beleidsregels en bijbehorende aanvraagformulieren (gemeente) 3. Voorbereidingen houder t.a.v. aan te passen beleid (pedagogisch beleidsplan, bijscholingsplan) (houder) 4. Start adviestraject oudercommissies (houder) 5. Regelen registratienummer(s) LRK (gemeente en evt. houder) 6. Brief vanuit gemeente aan ouders over de veranderingen (gemeente en houder) 7. Inventarisatie wel/geen recht op toeslag en hoogte inkomen bij ouders (houder) 8. Verzenden offertes naar ouders met tarief en registratienummer (houder) 9. Aanvraag kinderopvangtoeslag (week 44) (ouders) 10. Ontvangst toeslagbeschikking en toeslag (week 51 en 52) (belastingdienst) 11. Betaling factuur door ouder (week 53) (ouders) 12. Start peuteropvang (week 1) Er zullen verschillen in behoefte zijn betreffende invoering van dit proces bij de voorzieningen in Dalfsen. Een aantal voorzieningen werkt in andere gemeenten al vanuit deze systematiek. Bij andere organisaties staat dit proces nog in de kinderschoenen. De gemeente kan organisaties met elkaar in gesprek brengen om van elkaars ervaring gebruik te maken of kan in de communicatie richting ouders ondersteunend zijn door een brief vanuit de gemeente op te stellen die de peuterspeelzalen aan hun ouders kunnen meegeven. Ondersteuning bij het organiseren van ouderavonden is daarnaast ook een mogelijkheid. Zoals in de financiële paragraaf al werd aangegeven, willen wij organisaties ook eenmalig ondersteunen om te kunnen gaan voldoen aan de gestelde kwaliteitseisen voor peuteropvang. We denken daarbij aan een nieuwe scholingsronde op het gebied van VVE. We stemmen met organisaties af waar op dit gebied behoefte aan is. Alle mogelijke ondersteuning moet binnen het beschikbare budget passen en daarnaast wegen wij af welke rol en verantwoordelijkheid organisaties in alle redelijkheid zelf hebben in het investeren in de kwaliteit van hun voorschoolse voorziening. 10

11 Bijlagen 1. Subsidieregeling 2. Onderzoek Buitenhek 11