Achtergrond harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden

Transcriptie

1 Achtergrond harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden Waarom harmoniseren? Onderwijs 0-4 is een beleidsveld dat volop in beweging is. Daarbij heeft het ook nog eens veel raakvlakken heeft met de preventieve, signalerende rol die wij als lokale overheid per in de gedecentraliseerde jeugdzorg gaan vervullen. Het onderwijs 0-4 is in dit proces een volwaardige ketenpartner. De werksoorten kinderdagopvang en peuterspeelzaalwerk zijn in de laatste jaren steeds meer naar elkaar toegegroeid. Een ontwikkeling die in de gemeente Giessenlanden ingezet is met het harmoniseren van een klein deel van het gesubsidieerde peuterspeelzaalwerk tot een vorm van commerciële peuteropvang. Op basis van de gesprekken die bestuurlijk/ambtelijk met Stichting Kindcentra Alblasserwaard (aanbieder peuterspeelzaalwerk en peuteropvang, hierna SKA) zijn gevoerd, blijkt echter dat deze vorm van peuteropvang niet echt aanslaat bij de gebruikers. Vooral omdat het voor ouders goedkoper en makkelijker is om hun kind naar een door de gemeente Giessenlanden gesubsidieerde reguliere peuterspeelzaal te sturen. Dit is het onder andere het gevolg van het ontbreken van een inkomensafhankelijke ouderbijdrage. Hiermee is het gesubsidieerde peuterspeelzaalwerk een stuk aantrekkelijker dan de commerciële tak van kinderopvang of peuteropvang waarbij het inkomen van de ouders wel invloed heeft op de kosten voor de opvang van de kinderen en er bovendien een inspanning richting de fiscus gedaan moet worden voor belastingteruggave. Met andere woorden; er is geen enkele prikkel om gebruik te maken van de commerciële peuteropvang. Op 1 augustus 2010 is de Wet OKE 1 (Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie)van kracht geworden. De Wet OKE heeft als kapstokwet geleid tot nieuwe wetgeving en wijzigingen in wetgeving op het terrein van kinderopvang, peuterspeelzalen en VVE. Het doel van de wet is de regelgeving voor peuterspeelzaalwerk in lijn te brengen met de regelgeving van de kinderopvang. Deze beweging is versterkt in het regeerakkoord Rutte-Asscher, waarin opgenomen is dat onerwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie (VVE) meer op elkaar worden afgestemd. Een eerste uitwerking van dit voornemen wordt gegeven in de brief die minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Staatssecretaris Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap recent (1 december 2013) aan de Tweede Kamer hebben verstuurd (is als bijlage toegevoegd). Hierin wordt uiteengezet met welke plannen het kabinet de afstemming tussen de eerdergenoemde voorzieningen wil stimuleren. In grote lijnen sluit dat aan bij de richting die u op 21 maart jl. heeft ingezet. De brief betreft een visie van het kabinet en moet nog verder worden uitgewerkt. Wettelijk kader De mogelijkheden voor de harmonisatie zijn dus in belangrijke mate bepaald door landelijke weten regelgeving beschreven in de Wet OKE. Anders dan de naam vermoedt, is dit geen feitelijke wet, maar een wijzigingswet voor drie aangepaste wetten: Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen; Wet op het Onderwijstoezicht; Wet op het Primair Onderwijs. Het doel voor het instellen van de wet OKE is allereerst het realiseren van een gewaarborgde veilige en stimulerende omgeving van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Daarnaast heeft het tot doel om bij kinderen die dat nodig hebben (een risico op) een achterstand effectief aan te pakken. Dit doel moet bereikt worden door drie maatregelen: Maatregel 1: Kwaliteitsimpuls voor peuterspeelzalen; Maatregel 2: Financieel toegankelijke peuterspeelzalen; Maatregel 3: Breder en beter aanbod van VVE, verbetering van toeleiding. Maatregel 1: Kwaliteitsimpuls voor peuterspeelzalen 1 Zie ook Wettelijk kader 1 Achtergrond Harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden

2 Doel is het harmoniseren van de kwaliteit van peuterspeelzalen met die van de kinderopvang. Deze harmonisatie heeft een positieve invloed op mogelijkheden om samen te werken. Het toezicht op de kwaliteitseisen en de handhavingsmogelijkheden zijn in de wet kinderopvang opgenomen. Het toezicht is een verantwoordelijkheid van de gemeente. De gemeente wijst hiervoor toezichthouders aan bij de Dienst Gezondheid en Jeugd. Zij beoordelen niet alleen de basiskwaliteitseisen, maar ook de eisen aan voorschoolse educatie op kindercentra en peuterspeelzalen. In het jaar 2011 is er een verordening vastgesteld waarin bovenstaande maatregel is verwerkt. De wet Oke moet er dus toe leiden dat er binnen peuterspeelzalen een kwaliteitsslag gemaakt wordt. Landelijk gezien zijn er echter nog grote verschillen als de beroepskracht-kindratio, de inzet van vrijwilligers, het vierogen principe en de buitenruimte. Met de eerder benoemde omvorming naar peuteropvang heeft SKA deze elementen al aangepast, waardoor zij voldoet aan de eisen die in maatregel 1 door de Wet Oke worden gesteld. Maatregel 2: Financieel toegankelijke peuterspeelzalen Het Rijk heeft per 1 januari 2009 structureel 20 miljoen toegevoegd aan de uitkering voor Onderwijsachterstandenbeleid. Hiermee kunnen gemeenten ouders van doelgroeppeuters die naar de peuterspeelzaal gaan, financieel compenseren. De bedoeling is dat de ouders van doelgroepkinderen per saldo niet meer betalen dan ouders in de kinderopvang die voor de hoogste belastingtoeslag in aanmerking komen. Maatregel 3: Breder en beter aanbod van VVE, verbetering van toeleiding VVE staat voor Voor- en Vroegschoolse Educatie en is de verzamelnaam voor de methodische en systematische aanpak van de ontwikkeling van jonge kinderen. In veel gevallen met behulp van educatieve programma s (over de implementatie hiervan is de raad van de gemeente Giessenlanden in december 2013 geïnformeerd). De focus in dit proces ligt op maatregel 2. Hoe ziet het aanbod 0-4 er op dit moment uit? Kinderdagverblijven en gastouderopvang In de gemeente Giessenlanden wordt op 6 locaties een vorm van kinderopvang (kinderdagverblijf, voor- en naschoolse opvang) aangeboden. Dit zijn commerciële bedrijven die geen subsidierelatie hebben met de gemeente Giessenlanden. Daarnaast zijn er circa 64 gastoudergezinnen. Gastouderopvang is een vorm van kinderopvang waarbij het kind in een huiselijke omgeving wordt opgevangen. Gastouderopvang kan plaatsvinden thuis door een oppasouder of in een gastgezin en in principe 24 uur per dag en zeven dagen per week. De kinderdagverblijven en de gastouders worden geïnspecteerd door de Dienst Jeugd en Gezondheid (voorheen de GGD). Daarnaast houdt de gemeente het Landelijk Register Kinderopvang bij. Hierin staan alle vormen van kinderopvang geregistreerd. Als gevolg van (fiscale) maatregelen vanuit het Rijk en de economische recessie hebben veel commerciële kinderopvang aanbieders het moeilijk. Dat geldt ook voor de aanbieders (Wasko, Catalpa en Kinderopvang Bobbi) in de gemeente Giessenlanden. De kinderopvang heeft twee doelen: het vergemakkelijken van de combinatie arbeid en zorg en het aanbieden van kwalitatief goede kinderopvang die aansluit bij de wensen van de ouders. Kinderopvang biedt ouders de mogelijkheid om deel te nemen aan het arbeidsproces. Peuterspeelzalen Het peuterspeelzaalwerk in de gemeente Giessenlanden bestaat uit twee delen. Allereerst subsidiëren wij het reguliere peuterspeelzaalwerk voor een bedrag van ,00 per jaar. Met regulier peuterspeelzaalwerk wordt het klassieke peuterspeelzaalwerk bedoeld waarbij een kind twee dagdelen in de week naar de peuterspeelzaal gaat. Daarnaast subsidieert de gemeente Giessenlanden het VVE-aanbod op de peuterspeelzalen. VVE staat voor Voor- en Vroegschoolse Educatie en heeft tot doel kinderen met een (taal)ontwikkelingsachterstand zoveel inhoudelijke bagage mee te geven zodat zij zonder die achterstand aan het basisonderwijs kunnen beginnen. De subsidie die hiervoor is verstrekt aan SKA bedraagt ,00 en geldt voor een periode van twee jaar. In tegenstelling tot het reguliere peuterspeelzaalwerk is het subsidiëren van VVE een wettelijke verplichting (Zie ook wettelijk kader). De eerder genoemde relatie met gedecentraliseerde jeugdzorg komt met name tot stand door het preventieve karakter van VVE- 2 Achtergrond Harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden

3 beleid (kinderen behoeden voor grote achterstanden in het basisonderwijs en alles wat daar mogelijk uit voortvloeit) Met ingang van 1 oktober 2008 is Stichting Peuterspeelzalen Alblasserwaard (SPA) omgevormd tot Stichting Kinderopvang Alblasserwaard (SKA). Aanleiding voor deze naamsverandering is de gedeeltelijke omvorming van peuterspeelzalen tot peuteropvang. Idee achter deze wijziging is dat kinderen, tegen commercieel tarief, langer kunnen verblijven op de peuterspeelzaal. Een vorm van kinderopvang georganiseerd rondom het reguliere peuterspeelzaalwerk. Deze verandering is ingezet om de verlaging op de jaarlijkse gemeentelijke subsidie op te vangen. Vanwege het ontbreken van de eerdergenoemde prikkel is deze wijziging tot op heden nog niet heel erg succesvol. Hoe moet het aanbod er na 2015 uit gaan zien? Het doel is het onderwijs 0-4 zo te organiseren dat het dat het aansluit bij de richtinggevende uitspraken van de raad van de gemeente Giessenlanden van 21 maart 2013 en bij de wettelijke eisen vanuit de Wet Oke en de ontwikkelingen zoals die geschetst worden in de eerdergenoemde kamerbrief van Minister Asscher en Staatssecretaris Dekker. Dat betekent dat er naast een financiële harmonisatie ook een inhoudelijke harmonisatie plaats moet gaan vinden. Intensieve samenwerking tussen verschillende partijen is hiervoor een absolute must. Om dit te realiseren, moet het aanbod in gemeente Giessenlanden voor kinderopvang van 0 4 jarige kinderen voldoende zijn qua aantallen plaatsen, toegankelijk zijn (spreiding en financieel) en voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen. Vanuit deze uitgangspunten is een harmonisatie noodzakelijk, gebaseerd op de volgende uitgangspunten: Kinderopvang kinderdagopvang en peuterspeelzalen zijn geen gescheiden werksoorten en vallen vanaf 2015 onder de noemer kinderopvang 0 4 jarigen kinderopvang omvat verschillende arrangementen zoals kinderopvang 0 4 jarigen, peuteropvang voor 2 4 jarigen en gastouderopvang de opvang is efficiënt georganiseerd (huisvesting, personeel, planning etc.) kinderopvanglocaties bieden waar dat organisatorisch en fysiek mogelijk is- alle vormen van opvang onder één dak kinderopvanglocaties zijn in principe in alle dorpen in Giessenlanden aanwezig alle ouders die gebruik willen maken van kinderopvang moeten voor financiering mits ze daaronder vallen- gebruik maken van de Wet Kinderopvang en peuterspeelzalen. VVE-peuteropvang onder kinderopvang 0 4 jarigen vallen ook de uren peuteropvang voor kinderen die VVE nodig hebben en die voor financiering niet onder de financiering van de kinderopvang vallen; de gemeente betaalt deze opvang. Ouders betalen een ouderbijdrage op basis van de landelijk geldende normering ( 105,00 per jaar). deze VVE-peuteropvang is voor peuters van jaar. VVE-peuteropvang is minimaal 10 uren per week gedurende 40 weken per jaar er komen geen aparte VVE-groepen; dit om segregatie te voorkomen. Gemengde groepen werken beter omdat zowel VVE-peuters als niet-vve peuters blijken te profiteren van VVE. de kwaliteit van opvang én VVE is goed geborgd (inspecties dienst jeugd en gezondheid) Overige peuteropvang Als gevolg van de harmonisatie komen alleen tweeverdieners en eenoudergezinnen in aanmerking voor een tegemoetkoming in de ouderbijdrage van kinderopvang. In veel gemeenten waar een harmonisatietraject is ingezet, wordt ervoor gekozen om via de gemeente voor eenverdieners en niet werkende ouders ook een tegemoetkoming in de kosten beschikbaar te stellen. Hoewel dit geen wettelijke verplichting is, heeft het wel een positieve invloed op de participatie van de kinderen van deze groep aan een voorschoolse voorziening. Landelijk gezien is de verdeling in deze twee groepen als volgt: 60% komt in aanmerking voor een tegemoetkoming in de ouderbijdrage via de Wet kinderopvang en peuterspeelzalen en 40% niet. Omdat er in dit geval gewerkt gaat worden met een inkomensafhankelijke bijdrage, is het te kort door de bocht om te stellen dat we bij invoering van deze maatregel 40% minder kunnen bezuinigen. 3 Achtergrond Harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden

4 In eerdergenoemde brief van Asscher en Dekker wordt vermeld dat het kabinet in gesprek wil gaan met de VNG over de organisatie van het gemeentelijk aanbod aan peuters van alleenverdieners en niet-werkende ouders. Op basis van de ontwikkelingen ingezet vanuit het Rijk en een door SKA uit te voeren inventarisatie over de verdeling tussen deze twee doelgroepen die gebruik maakt van de peuterspeelzalen, zal een definitief kostenplaatje geschetst worden. Doorgaande lijn/kindcentrum de inhoudelijke doorgaande lijn met het basisonderwijs is noodzakelijk en belangrijk. Het gaat dan om overdracht van gegevens en om aansluiting en borging van voorschoolse educatie naar basisscholen de gemeente ambieert voor de toekomst een kindcentrum voor 0 12 jarigen én hun ouders. Dit is het ideaalbeeld van de brede school in de toekomst waarin sprake is van een vergaande integrale benadering van onderwijs, opvang en vrije tijd. De doorgaande lijn is stevig verankerd. Een rekenvoorbeeld Gezin dat in aanmerking komt voor kinderopvangtoeslag Het tarief van het reguliere peuterspeelzaalwerk is momenteel afhankelijk van de hoogte van de subsidie die wij als gemeente per jaar betalen aan SKA. Op basis van onze huidige subsidie bedraagt het tarief voor het reguliere peuterspeelzaalwerk (2 dagdelen per week) 55,00 per maand Dit verandert wanneer de financiële harmonisatie is doorgevoerd en leidt tot het volgende kostenplaatje Bij het rekenvoorbeeld is uitgegaan van -> 40 weken, 2 dagdelen van 5,5 uur x 6,70,00 (maximaal uurtarief waarover ouders kindertoeslag kunnen aanvragen). De kostprijs is dan per jaar 2948,00 ( 245,66 per maand). Als bijlage is de kinderopvangtoeslagtabel 2014, behorende bij artikel 6 van het besluit kinderopvangtoeslag bijgevoegd. Hierin kan berekend worden welke financiële consequentie deze aanpassing heeft op individueel niveau. Met een rekenvoorbeeld wordt dit toegelicht: We nemen een gezin met een (gezamenlijk) toetsingsinkomen van ,00. Dit leidt tot het volgende overzicht: 1 e kind Inkomen Kostprijs per Tegemoetkoming in Tegemoetkoming 1 e maand % 1 e kind kind in ,00 245,66 67,1% 164,83 80,82 2 e kind Inkomen Kosten ouders per maand Kostprijs per Tegemoetkoming in Tegemoetkoming 2 e maand % 2 e kind kind in ,00 245,66 87,1% 213,96 31,69 Kosten ouders per maand 4 Achtergrond Harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden

5 Situatie voor ouder(s) verzorger(s) die niet in aanmerking kom(t)(en) voor kinderopvangtoeslag. Berekening gebaseerd op landelijk vastgestelde tabel ouderbijdrage peuterspeelzaalwerk, uitgaande van 40 weken, 2 dagdelen van 3 uur per week. TABEL OUDERBIJDRAGE 2014 per peuterplaats (gebaseerd op 2 dagdelen/week) Inkomenscategorie Bruto gezinsinkomen Maandelijkse ouderbijdrage 1 lager dan , tot , tot , tot , tot , en hoger 58,- 5 Achtergrond Harmonisatie onderwijs 0-4 Giessenlanden