Opgesteld door: Afdeling Technische Installaties Team Beheer. Prestaties Zuiveringstechnische Werken 2010

Transcriptie

1 Opgesteld door: Afdeling Technische Installaties Team Beheer Prestaties Zuiveringstechnische Werken 2010

2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Transport van afvalwater Hoeveelheden Voldoen aan afnameverplichting Elektraverbruik Projecten en aanpassingen Transportstelsel Schelluinen OAS Geldermalsen OAS Nijmegen OAS Eck en Wiel OAS Arnhem-Zuid Voldoen aan de afnameverplichting Zuiveren van afvalwater Algemeen Functioneren rwzi s Belastingsgraad rwzi s Verwijderingsrendement fosfaat, stikstof, CZV en TZV Zuiveringsprestatie Lozingseisen Restvervuiling Zware metalen Energieverbruik rwzi s Elektriciteitsverbruik Energieproductie Bijzonderheden per zuivering Rwzi Alblasserdam Rwzi Arnhem-Zuid Rwzi Beesd Rwzi Bommelerwaard-Oost Rwzi Culemborg Rwzi Dodewaard Rwzi Eck en Wiel Rwzi Eethen Rwzi Geldermalsen Rwzi Gendt Rwzi Haaften Rwzi Hardinxveld de Peulen Rwzi Leerbroek Rwzi Leerdam Rwzi Lienden Rwzi Meerkerk Rwzi Nieuw Lekkerland Rwzi Nijmegen Rwzi Schelluinen Rwzi Sleeuwijk Rwzi Sliedrecht Rwzi Tiel Rwzi Valburg Rwzi Vianen Rwzi Wijk en Aalburg Zuivering overstijgende projecten Informatievoorziening Energiebewust zuiveren/meer Jaren Afspraak energie...14 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc i

4 3.5.3 Centralisatiestudie Asperen, Gorinchem-Oost en Leerdam Centralisatiestudie Land van Heusden en Altena Energiefabriek Veiligheidssignalering ATEX (explosieveiligheid) Z-info Verwerking van slib Algemeen Compostering Slibverbranding Onderzoek en projecten Optimalisatie slibontwatering Slibontwatering Nijmegen Slibontwatering Schelluinen Geurloos slibverladen Compostafzet...19 Bijlagen...21 I: Grafische weergave beheersgebied Waterschap Rivierenland...23 II: Jaardebiet en elektraverbruik rioolgemalen...24 III: Voldoen aan afnameverplichting...26 IV: Belastingsgraad rwzi s V: Vrachten en rendementen fosfaat, stikstof, chemisch zuurstofverbruik en totaal zuurstofverbruik...29 VI: Gemiddelde effluentkwaliteit van de rwzi s...30 VII: Normen n.a.v. WVO-vergunningen...31 VIII: Restvervuiling...32 IX: Totale vracht aan zware metalen in het influent...33 X: Zware metalen aanbod per i.e. per dag...34 XI: Gemiddeld gehalte zware metalen in het effluent...35 XII: Opname percentage zware metalen in het slib...36 XIII: Specifiek elektriciteitsverbruik rwzi s XIV: Slibproduktie, natslibafvoer en slibverwerking...38 XV: Zware metalen in het zuiveringsslib en de bemestingswaarde van het slib...40 XVI: Compost en slibkoek kwaliteit...41 Standaardoverzichten r.w.z.i. s...43 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc ii

5 1 Inleiding In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de werking van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi's) in beheer zijnde bij Waterschap Rivierenland in In bijlage I is het beheersgebied weergegeven. De zuiveringstechnische resultaten zijn ontleend aan de bemonsteringen en analyses van afvalwater en slib in de verschillende stadia van het zuiveringsproces en aan de op de installaties verzamelde gegevens met betrekking tot de bedrijfsvoering. Alle rwzi's worden volgens een in een bemonsteringsprogramma jaarlijks vastgelegde frequentie bemonsterd door het laboratorium van Waterschap Rivierenland. De bemonsteringsfrequentie is afhankelijk van de grootte van de installatie en voldoet aan het Lozingenbesluit WVO stedelijk afvalwater. Tevens komt deze frequentie nagenoeg overeen met het zogenaamde Nationaal Standaard Programma. Naast de bemonstering van het influent en effluent zijn eveneens diverse tussenstromen in het zuiveringsproces bemonsterd en geanalyseerd. Aan de hand van deze bemonsteringsresultaten zijn de belastingen, rendementen en overige kengetallen berekend. Deze gegevens worden tevens gebruikt voor de bijsturing van het zuiveringsproces voor de langere termijn. Voor de korte termijn sturing neemt de beheerder van de rioolwaterzuiveringsinstallatie gemiddeld twee keer per week een monster van onder andere influent, effluent, beluchtingcircuit, ingedikt slib en ontwaterd slib. Van deze monsters worden ter plaatse enkele eenvoudige analyses uitgevoerd. De resultaten hiervan worden met de diverse productiegegevens (kwantiteiten) gerapporteerd middels ZUIS (zuivering informatie systeem). Deze kwantiteitsgegevens zijn gehanteerd voor de berekening van de jaarcijfers. De afgezette slibhoeveelheden en de bestemming van het slib zijn vastgesteld met behulp van de logistieke gegevens. Behalve de routinematige bemonsteringen en analyses heeft bij de uitgevoerde onderzoeken ook projectmatige bemonstering en analysering plaatsgevonden. Deze gegevens zijn verwerkt bij de rapportage van de uitgevoerde onderzoeken. Doel Met dit rapport wordt voldaan aan de verplichting tot jaarlijkse rapportage krachtens de waterwet-vergunningen voor de lozingen van effluenten van de rwzi's op oppervlaktewater in beheer zijnde bij Waterschap Rivierenland. Tevens dient dit jaaroverzicht als naslagwerk voor intern en extern gebruik over de werking van de diverse rwzi s in Leeswijzer De bedrijfsresultaten zijn voor de belangrijkste parameters samengevat in totaaloverzichten voor alle rwzi's. Met de weergegeven overzichten is een vergelijking te zien tussen de rwzi's onderling en hoe de resultaten zich verhouden t.o.v. voorgaande jaren. Ook is er een overzicht van de lopende nieuwbouw projecten en wordt er in gegaan op de in het verslagjaar uitgevoerde onderzoeken. Verder worden de gevonden resultaten van de belangrijkste aspecten nader besproken. Tevens worden de bijzonderheden per zuivering vermeld, zoals opgetreden overschrijdingen van lozingseisen. De indeling van het jaarverslag sluit aan op de productenstructuur van de Unie van Waterschappen: - transporteren van afvalwater, - zuiveren van afvalwater, - verwerking van zuiveringsslib, Naast de totaaloverzichten is in de bijlagen van elke rwzi een standaardoverzicht opgenomen. Hierin zijn gegevens opgenomen over capaciteit, belasting, kwaliteiten, kwantiteiten en kengetallen. Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 1

6 2 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

7 2 Transport van afvalwater 2.1 Hoeveelheden Waterschap Rivierenland beheerde in rioolgemalen en 39 rioolwaterzuiveringen (rwzi s). Totaal werd 114 miljoen m 3 afvalwater getransporteerd, dit betekent een toename van circa 10% ten opzichte van Deze toename is te wijten aan het feit dat in 2010 meer neerslag viel dan een jaar eerder. Gemiddeld viel in Nederland 825 mm neerslag tegen 777 mm een jaar eerder. De aangevoerde vuillast is in 2010 was circa 3% hoger dan in 2009 en bedroeg gemiddeld i.e. (voor de vuillast wordt per inwonerequivalent (i.e.) het zuurstof verbruik op 150 gram TZV gesteld). De totale ontwerpbelasting van de rwzi s is niet veranderd en bleef i.e.. In figuur 1 is de ontwerpbelasting, influentbelasting en de aangevoerde hoeveelheid afvalwater weergegeven. In bijlage II is de verpompte hoeveelheid afvalwater en het energieverbruik per rioolgemaal weergegeven i.e. x miljoen m ontwerpbelasting alle rwzi's Jaardebiet influentbelasting alle rwzi's figuur 1: Ontwerpbelasting, influentbelasting en aangevoerde hoeveelheid afvalwater van alle rwzi s 2.2 Voldoen aan afnameverplichting Het voldoen aan afnameverplichting wordt op dezelfde manier berekend als in de bedrijfsvergelijking zuiveringsbeheer. In 2010 voldeden de toevoergemalen van 20 rwzi s volledig aan de afname verplichting. Overall gezien werd voor 96,8 % aan de afnameverplichting voldaan % figuur 2: Voldoen aan afnameverplichting In figuur 2 is het verloop van de afnameverplichting voor de jaren 2008 t/m 2010 weergegeven. In 2009 was voor het eerst in jaren het percentage afgenomen. Dit geeft het belang voor aandacht aan het voldoen aan de Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 3

8 afnameverplichting aan. Jaarlijks vindt een toets van de capaciteiten ten opzichten de afnameverplichting plaats. Aan de hand deze toets worden aanpassingen aan gemalen afgewogen en ingepland. In 2010 is de mate van voldoen aan de afnameverplichting weer gestegen. In bijlage III is per stelsel aangegeven in welke mate deze voldoet aan de afnameverplichting. Door wijzigingen in de afnameverplichtingen en verloop van de capaciteit van bepaalde gemalen, zijn het nu andere rioolgemalen die niet meer voldoen. Ook in 2011 zijn aanpassingen en projecten voorzien om nog meer aan de afnameverplichting te voldoen. 2.3 Elektraverbruik In bijlage II is het jaardebiet en het elektraverbruik van de diverse gemalen weergegeven. Het gemiddelde elektraverbruik van de gemalen in 2010 bedroeg 82 Wh/m 3. Dit komt overeen met het gemiddelde elektraverbruik een jaar eerder. 2.4 Projecten en aanpassingen Transportstelsel Schelluinen Dit project bestaat uit twee deelprojecten. Het eerste omvat het aanpassen van alle gemalen in het transportstelsel zodat deze voor de toekomst weer voldoen, dit deel is reeds in 2008 afgerond. Het tweede deel bestaat uit de aanleg van een transportstelsel naar de rwzi Schelluinen en het amoveren van de rwzi s Leerbroek en Meerkerk is gebruikt om zakelijk recht te vestigen. De afronding van het gehele project is gepland in OAS Geldermalsen In 2005 is door DHV in opdracht van de gemeente Geldermalsen en Waterschap Rivierenland een quick-scan voor Optimalisatie AfvalwaterSysteem uitgevoerd. In deze quick scan OAS is onderzocht of er mogelijkheden zijn om tegen lagere maatschappelijke kosten de noodzakelijke maatregelen uit te voeren. In 2006 is de eindrapportage opgesteld. I.v.m. nieuwbouwplannen voor de rwzi Geldermalsen heeft besluitvorming op zich laten wachten. In 2010 is de studie afgerond en zijn de afspraken vastgelegd in een afvalwaterakkoord. Onderdeel van de afspraken is het hergebruiken van onderdelen van de te slopen zuivering als regenwaterbuffer OAS Nijmegen In 2009 zijn de resultaten van OAS II verder uitgewerkt. Het gaat hier een om integrale optimalisatiestudie van zowel de waterketen als het watersysteem door samenwerking tussen gemeente Nijmegen, Waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat. Het betreft een integrale studie naar de relatie riolering /zuivering inclusief watersysteemanalyse Nijmegen-West. Onderzocht is in welke mate de gemeente Nijmegen moet afkoppelen om aan de basisinspanning te voldoen. De gemeente gaat door met afkoppelen. Waterschap Rivierenland gaat het hoofdgemaal De Biezen aanpassen. Door het bijplaatsen van twee droogweerpompen zal er meer berging in de riolering worden gecreëerd. Eind 2010 is met de realisatie begonnen. In 2010 is de OAS III opgestart. Dit is een gezamenlijke studie waarbij alle gemeenten binnen de zuiveringskring van de rwzi Nijmegen betrokken worden om na te gaan of er kansen zijn binnen de afvalwaterketen OAS Eck en Wiel De opstart van de OAS Eck en Wiel was gepland in Aangezien de benodigde informatie nog niet up-to-date was, is dit uitgesteld tot De verwachting op basis van de huidige prognoses is dat de hydraulische belasting mogelijk een knelpunt zal worden op rwzi Eck en Wiel. Afhankelijk van het resultaat van de OAS dienen al dan niet maatregelen genomen te worden OAS Arnhem-Zuid Samen met de gemeenten Arnhem, Nijmegen, Lingewaard en Overbetuwe is in 2010 een QuickScan OAS Arnhem- Zuid uitgevoerd. Hierbij zijn de prognoses voor rwzi Arnhem-Zuid zoals die zijn vastgesteld op basis van de oorspronkelijk beschikbare gegevens aangepast aan de hand van de laatste gegevens van de gemeenten. Hieruit blijkt dat de rwzi voorlopig niet uitgebreid hoeft te worden omdat de hydraulische capaciteit toereikend genoeg blijft en er biologisch nog voldoende capaciteit is. Als gevolg van gewijzigde plannen in het KAN-gebied is de groei veel minder sterk dan eerder was voorzien Voldoen aan de afnameverplichting In hoofdstuk 2.2 is de mate van voldoen aan de afnameverplichting reeds beschreven. Om dit percentage verder te verhogen is het project voldoen aan de afnameverplichting opgestart. Vanuit dit project worden jaarlijks een aantal gemalen (met de grootste afwijking) aangepast. In 2010 is het ontwerp voor de aanpassingen aan de gemalen Alphen, Altforst, Appeltern en Bemmel Tezelaar gemaakt. 4 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

9 3 Zuiveren van afvalwater 3.1 Algemeen In 2010 bedroeg het aantal bij Waterschap Rivierenland in beheer zijnde rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi s) 39. De gezamenlijke zuiveringscapaciteit bedroeg i.e. à 150 g TZV (zie ook figuur 1). In bijlage I is het beheersgebied grafisch weergegeven. In tabel 1 is een overzicht van de rwzi s weergegeven. tabel 1: Overzicht rwzi s Waterschap Rivierenland RWZI type Bouw jaar Ontwerp capaciteit Ontwerp capaciteit Hydr. capaciteit Ontvangend opp. water ie à 54 g BZV ie à 150 g TZV (m3.uur) Aalst Oxidatie sloot Waal Alblasserdam Schreiber De Noord Arnhem-Zuid Bio P + voordenit Hoofdwatergang Asperen Oxidatie sloot Linge Beesd Oxidatie sloot Linge Bergharen Concent Nieuwe Wetering Bommelerwaard-Oost Carrousel Waal Culemborg Carrousel Lek Dodewaard Schreiber Linge Dreumel Oxidatie sloot Alphense Uitvliet Druten Schreiber + carrousel Waal Dussen Oxidatie sloot Watergang Eck en Wiel Oxidatie sloot Neder-Rijn Eethen Oxidatie sloot Watergang Geldermalsen Oxy.bed + actiefslib Linge Gelkenes Carrousel Lek Gendt Carrousel Waal Gorinchem-Oost Carrousel Linge Groesbeek-Breedeweg Actief slib Leigraaf Haaften Oxidatie sloot Waal Hardinxveld de Peulen Schreiber Beneden Merwede Leerbroek Oxidatie sloot Middelwetering Leerdam Carrousel Linge Lienden Oxidatie sloot Neder-Rijn Maasbommel Oxidatie sloot Bermsloot Meerkerk Schreiber Merwedekanaal Millingen Oxidatie sloot Boven-Rijn Nieuw Lekkerland Schreiber + actiefslib De Lek Nijmegen Pho Redox Waal Overasselt Concent Maas Papendrecht Carrousel Beneden Merwede Schelluinen Carrousel Boven Merwede Sleeuwijk Rotoflow Robijnswiel Sliedrecht Schreiber Beneden Merwede Tiel Actief-slib Amsterdam-Rijnkanaal Valburg Oxidatie sloot Bermsloot Vianen Carrousel De Lek Wijk en Aalburg Oxidatie sloot Watergang Zetten Oxidatie sloot Linge Totaal Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 5

10 3.2 Functioneren rwzi s Belastingsgraad rwzi s Bij een gemiddelde belasting van i.e. à 150 gram TZV (zie ook hoofdstuk 2.1), bedroeg in 2010 de gemiddelde belastingsgraad van de rwzi s 83%. Dit betekent een stijging van circa 2%. In bijlage IV is de belastingsgraad van de rwzi s in de afgelopen 3 jaar weergegeven. Van de 39 zuiveringen waren in rwzi s volbelast (95%-105% belast) en 8 rwzi s licht overbelast, namelijk Aalst, Bommelerwaard-Oost, Dodewaard, Dussen, Leerbroek, Leerdam, Lienden en Zetten. De overbelasting van de rwzi Bommelerwaard-Oost werd deels veroorzaakt door illegale lozingen, dankzij een intensieve samenwerking met de afdeling handhaving zijn illegale lozingen opgespoord en is de overbelasting t.o.v afgenomen. Bij de bouw van de rwzi Bommelerwaard-Oost is destijds in het ontwerp, in verband met een stilstand tijden van de beluchting t.b.v. verdergaande denitrificatie, een grotere beluchtingscapaciteit gebouwd dan strikt benodigd was., hierdoor kan deze zuivering deze overbelasting goed verwerken. Voor de rwzi Leerdam geldt dat deze goed functioneert dankzij de aanvoer van warmer water. Hierdoor is de temperatuur van de beluchting tot 2 graden hoger dan bij een vergelijkbare andere zuivering. Tevens wordt voor deze rwzi in de toekomst weinig tot geen groei van belasting verwacht, dit maakt uitbreiding niet noodzakelijk. De rwzi s Aalst, Dodewaard, Lienden en Zetten kunnen de lichte overbelasting vooralsnog goed opvangen. Voor de toekomst zijn echter wel maatregelen voorzien. De prognoses voor deze rwzi s worden nauwlettend gevolgd om te bepalen wanneer deze maatregelen dienen te worden genomen. De overbelasting van de rwzi Dussen lijkt veroorzaakt te worden door lozingen, hier zal in 2011 aandacht voor zijn. Vooralsnog lijkt de rwzi Dussen de overbelasting goed op te kunnen vangen. Vanwege een centralisatie van de rwzi s in het land van Heusden en Altena zal de rwzi Dussen op termijn worden geamoveerd. De zuivering Leerbroek wordt binnenkort geamoveerd, dit stelsel wordt op de rwzi Schelluinen aangesloten Verwijderingsrendement fosfaat, stikstof, CZV en TZV Fosfaatverwijdering In 2010 was het fosfaataanbod 1,5 g per i.e. (à 150 g TZV). Dit komt overeen met het aanbod in daarvoor liggende jaren, toen het aanbod gemiddeld op 1,4 1,6 g per i.e. lag. Qua zuiveringsresultaat was de doelstelling voor 2010, conform de AmvB stedelijk afvalwater, een totaal verwijderingrendement voor fosfaat van 75% voor het gehele beheersgebied te bereiken. Om deze doelstelling te bereiken zijn de zuiveringen Arnhem-Zuid, Bommelerwaard- Oost, Druten, Groesbeek-Breedeweg, Papendrecht, Schelluinen, Tiel en Vianen voor biologische defosfatering ontworpen. Op de rwzi Nijmegen is om 75% fosfaatverwijdering in het gehele beheersgebied te kunnen halen, aanvullend chemisch gedefosfateerd. Verder is op de zuiveringen Wijk en Aalburg, Geldermalsen, Groesbeek- Breedeweg, Schelluinen en Sleeuwijk aanvullend chemisch gedefosfateerd om aan de individuele lozingseisen voor fosfaat te kunnen voldoen. In 2010 is in het beheersgebied 76,6% van het aangeboden fosfaat uit het afvalwater verwijderd, hiermee is evenals in voorgaande jaren aan de gestelde eis voldaan. In figuur 3 is het verloop van de fosfaatverwijdering over de jaren 2008 tot en met 2010 voor het gehele beheersgebied weergegeven. In bijlage V is een overzicht gegeven van de fosfaatverwijdering per rwzi in Te zien is dat de rwzi Hardinxveld de peulen een relatief laag verwijderingsrendement heeft, dit wordt veroorzaakt door 2 slibuitspoelingen welke in 2010 hebben plaatsgevonden. Stikstofverwijdering Ook voor de stikstofverwijdering was de doelstelling in 2010, conform de AmvB stedelijk afvalwater, een verwijderingrendement van 75% voor het gehele beheersgebied. Het uiteindelijke verwijderingrendement voor stikstof kwam in 2010 uit op 79,4%. Bij de stikstofverwijdering worden de installaties op een maximale denitrificatie gestuurd om een zo laag mogelijk energieverbruik te verkrijgen. Dit heeft er in geresulteerd dat het beoogde doel van 75% verwijdering ruimschoots is gehaald. In figuur 3 is het verloop van de stikstofverwijdering over de jaren 2008 tot en met 2010 voor het gehele beheersgebied weergegeven. In bijlage V is een overzicht gegeven van de stikstofverwijdering per rwzi in Te zien is dat de rwzi Geldermalsen een relatief laag verwijderingrendement heeft. Dit wordt veroorzaakt door de configuratie van de zuivering; gebruik van oxidatiebedden. In 2010 is een start gemaakt met de aanpassing c.q. uitbreiding van de rwzi Geldermalsen, deze zal in 2011 worden afgerond. Chemisch zuurstof verbruik (CZV) Op de rwzi s wordt niet specifiek gestuurd op de verwijdering van CZV, deze verwijdering is volgend op de stikstofverwijdering. Door de benodigde lage slibbelasting voor stikstofverwijdering wordt CZV reeds voor ruim 90% verwijderd. In het 2010 was het verwijderingrendement voor CZV circa 94%. In figuur 3 is het verloop van de verwijdering van CZV over de jaren 2008 tot en met 2010 voor het gehele beheersgebied weergegeven. 6 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

11 Totale zuurstof verbruik (TZV) Deze parameter heeft een directe relatie met de stikstof en CZV verwijdering. Hierdoor is een lagere verwijdering van TZV te zien bij zuiveringen waar de stikstofverwijdering minder is. In figuur 3 is het verloop van de verwijdering van TZV over de jaren 2008 tot en met 2010 voor het gehele beheersgebied weergegeven. Deze blijft over de jaren vrij constant. In bijlage V is een overzicht gegeven van de verwijdering van TZV per rwzi in % Ptotaal Ntot CZV TZV Eis N en P figuur 3: Verloop van fosfaat, stikstof, CZV en TZV verwijdering Zuiveringsprestatie Het begrip zuiveringsprestatie laat in één oogopslag het presteren van de rwzi s zien. De zuiveringsprestatie wordt als volgt berekend: (%CZV+%Ntotaal+%Ptotaal)/3. In 2010 was de zuiveringsprestatie circa 83%. Deze was 2 % lager dan een jaar eerder. Dit is veroorzaakt door een lagere fosfaat en stikstof verwijdering. De scherpere sturing van de aanvullende chemische fosfaatverwijdering op de rwzi Nijmegen heeft geresulteerd in de lagere fosfaatverwijdering. De lagere stikstofverwijdering is veroorzaakt door het verdunnend effect van het hogere aanvoerdebiet veroorzaakt door de neerslagtoename. In figuur 4 is de zuiveringsprestatie over de jaren 2008 tot en met 2010 weergegeven % Zuiveringsprestatie figuur 4: Verloop van zuiveringsprestatie Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 7

12 3.2.4 Lozingseisen In bijlage VI is een overzicht van de gemiddelde effluentkwaliteit over het jaar 2010 weergegeven. Beoordeeld op het jaargemiddelde hebben de rwzi s over het algemeen goed gefunctioneerd. Bij een toets aan de gestelde normen in de vergunning op de WVO is in totaal bij 16 waarnemingen verdeeld over 11 rwzi s een overschrijding van de lozingseis opgetreden. Deze overschrijdingen waren over het algemeen zeer gering van aard (zie ook tabel 2). In 2009 zijn nog bij 9 rwzi s in totaal 11 overschrijdingen geconstateerd. In hoofdstuk 3.4 worden de overschrijdingen per zuivering nader toegelicht.. In bijlage VII is per rwzi een overzicht gegeven van de gestelde normen. tabel 2: Overzicht rwzi s met normoverschrijding Parameters waarbij lozingseis is overschreden RWZI Droog BZV CZV Nkj Ntot Ptot rest Alblasserdam X Beesd X Eck en Wiel X Eethen X Geldermalsen X Hardinxveld de Peulen X Leerbroek X Nieuw-Lekkerland X X X Sliedrecht X X X Valburg X X X Wijk en Aalburg X Bezin king Cl Temp ph SO Restvervuiling Het effluent van 20 rwzi s in beheer van Waterschap Rivierenland wordt op oppervlakte water geloosd dat in beheer is bij Rijkswaterstaat. Het betreft de rwzi s Aalst, Alblasserdam, Bommelerwaard-Oost, Culemborg, Druten, Eck en Wiel, Gelkenes, Gendt, Haaften, Hardinxveld de Peulen, Lienden, Millingen, Nieuw-Lekkerland, Nijmegen, Overasselt, Papendrecht, Schelluinen, Sliedrecht, Tiel en Vianen. Voor deze lozingen dient verontreinigingsheffing te worden betaald. Deze heffing is afhankelijk van de restvervuiling aanwezig in het effluent, welke is opgebouwd uit zuurstofbindende stoffen en zware metalen. De zware metalen zijn verder onderverdeeld in 2 groepen. De grijze lijst stoffen waar zink, koper, nikkel, chroom en lood toe behoren en de zwarte lijst stoffen met arseen, cadmium en kwik. In figuur 5 is de restvervuiling over de jaren 2008 tot en met 2010 weergegeven. In 2010 bedroeg de restvervuiling in totaal (waarvan v.e. aan zuurstofbindende stoffen). Dit was een toename ten opzichte van een jaar eerder, welke met name is toe te schijven aan een slibuitspoeling op de rwzi Sliedrecht en invloed van extreme buien op de zuiveringsresultaten bij de rwzi s Nijmegen en Tiel. In bijlage VIII is een overzicht gegeven van de restvervuiling per zuivering. Rijks v.e Zware metalen zwarte lijst Zware metalen grijze lijst O2-bindend figuur 5: Restvervuiling lozing op Rijkswater en de bijbehorende rijksheffing. 8 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

13 3.2.6 Zware metalen Het zuiveringsslib en het effluent worden afhankelijk van de grootte van de rwzi 4 tot 12 maal per jaar onderzocht op het gehalte aan zware metalen. Daar in de zuivering geen afbraak plaats vindt van zware metalen kan met behulp van een massabalans het aanbod aan zware metalen worden berekend. In bijlage IX is per element per rwzi het totale aanbod per jaar weergegeven. In figuur 6 wordt het aanbod van zware metalen en de totaal vracht aan zware metalen in het effluent weergegeven ton/jaar figuur 6: Zink Kwik Nikkel Koper Lood Chroom Cadmium Jaarvracht effluent totaal Arseen Totaal (mg/i.e./d) Zware metalen aanbod en lozing op oppervlakte water mg/i.e. à 150 TZV /d In 2010 bedroeg de totale hoeveelheid aan zware metalen kg. Hiermee is het aanbod aan zware metalen t.o.v gestegen. Deze stijging is grotendeels toe te schrijven aan de rwzi Bommelerwaard-Oost. Op deze rwzi was het aanbod van zink circa kg hoger dan een jaar eerder. De oorzaak hiervan lijkt op illegale lozingen, maar dit zal eerst verder onderzocht moeten worden. De stijging is niet terug te zien in het gewogen gemiddelde van het aanbod per i.e. in Dit wijst erop dat de totale toename veroorzaakt wordt door het hoger aanvoerdebiet. Het aanbod van zware metalen blijft een punt van aandacht. In bijlage X is het zware metalen aanbod per element per i.e. weergegeven. In 2010 werd met het effluent circa kg zware metalen op het oppervlakte water geloosd, ook dit is hoger dan een jaar eerder. In bijlage XI wordt de gemiddelde concentraties aan zware metalen in het effluent per rwzi gegeven. Aan het effluent zijn geen eisen gesteld voor wat betreft het gehalte aan zware metalen. Het overige aandeel van zware metalen is door het slib opgenomen en afgevoerd. Zie bijlage XII voor de opnamepercentages in het slib. Hierin is conform de verwachting weinig verandering te zien t.o.v Energieverbruik rwzi s Elektriciteitsverbruik In figuur 7 is het elektriciteitsverbruik van alle zuiveringen weergegeven. Het totale verbruik van alle rwzi s in 2010 was 38,0 x 10 6 kwh. Dit is nagenoeg gelijk aan een jaar eerder. Voor de hoeveelheid elektra die nodig was voor de beluchting is in hetzelfde tijdvak een hoeveelheid geregistreerd van 21,7 x 10 6 kwh, dit was meer dan een jaar eerder. Het specifiek energieverbruik totaal is ten opzichte van 2009 met bijna 2% afgenomen, terwijl het specifiek energieverbruik beluchting met bijna 9% is toegenomen. Voor deze laatste toename is geen duidelijke verklaring te geven. Mogelijk is, door de aandacht voor energieverbruik, het energieverbruik in 2010 nauwkeuriger gemeten. Zo is in 2009 het energieverbuik beluchting op de rwzi Gendt niet bepaald. In bijlage XIII is voor de rwzi s het specifiek elektriciteitsverbruik over de jaren 2009 en 2010 weergegeven. Opmerkelijk is dat de rwzi s Arnhem-Zuid, Asperen, Dussen, Geldermalsen, Nijmegen en Sliedrecht een relatief gunstig specifiek verbruik beluchting hebben ( Wh/kg TZV verwijderd). Voor de zuivering Asperen is geen duidelijke verklaring te vinden. Bij de zuivering Geldermalsen is dit lage verbruik toe te schrijven aan de toepassing van oxidatiebedden. De overige zuiveringen zijn voorzien van bellenbeluchting welke over het algemeen een gunstig energetisch beeld geeft. Voor de ultra laag belaste oxidatiesloten en carrousels ligt het verbruik voor de beluchting tussen de 400 en 600 Wh/kg TZV verwijderd. Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 9

14 De rwzi s Maasbommel en Papendrecht hebben een relatief hoog specifiek verbruik overig. Bij de rwzi Maasbommel wordt dit veroorzaakt door de nazuivering met behulp van zandfiltratie. Bij de rwzi Papendrecht verklaart het feit dat dit een volledig afgedekte zuivering met een opvoergemaal is de oorzaak van het relatief hoog specifiek verbruik overig. MWh x ,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0, Wh/kg TZV verwijderd Verbruik totaal Verbruik beluchting Specifiek verbruik totaal Specifiek verbruik beluchting figuur 7: Elektriciteitsverbruik totaal, beluchting en specifiek Energieproductie Op de rwzi s Arnhem-Zuid, Nijmegen en Tiel staat een slibgisting. Het met de gistingen geproduceerde biogas wordt gebruikt voor de opwekking van elektriciteit. In figuur 8 wordt de productie van gistingsgas en elektriciteit in de jaren 2008 tot en met 2010 weergegeven. In 2010 is de opwekking van elektriciteit met ruim 15 % toegenomen. In totaal is 8,6 x 10 6 kwh aan elektriciteit opgewekt, dit is circa 22% van de eigen behoefte van de zuiveringen. De enorme toename is met name toe te schrijven aan de rwzi s Arnhem-Zuid en Nijmegen. Op beide rwzi s is in 2010 de gisting verder geoptimaliseerd. Op de rwzi Arnhem-Zuid is in ,5 x 10 6 kwh opgewekt tegen 0,8 x 10 6 kwh in 2009 en op de rwzi Nijmegen is in ,6 x 10 6 kwh opgewekt tegen 6,1 x 10 6 kwh een jaar eerder. Op tijden dat er meer elektriciteit werd geproduceerd dan verbruikt, werd het overschot teruggeleverd aan het energienetwerk, totaal betrof dit 481 x 10 3 kwh. 9,000 8,000 7,000 6,000 x ,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0, Gistingsgas (m3) Opgewekt elektriciteit (kwh) figuur 8: Productie van gistingsgas en elektriciteit 10 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

15 Voor de komende jaren is het van belang om de energieopwekking nog verder te vergroten. Om dit te realiseren zullen op de rwzi Tiel stapsgewijs procesoptimalisaties worden doorgevoerd. Op de rwzi Arnhem-Zuid zal de bedrijfsvoering verder worden geoptimaliseerd zodat minder processtoringen zullen optreden. Tevens wordt er naar gestreefd zoveel mogelijk slib te vergisten 3.4 Bijzonderheden per zuivering In de volgende paragrafen worden per zuivering de meest noemenswaardige gebeurtenissen opgesomd. De zuiveringen waarvoor geen bijzonderheden zijn te melden komen niet voor in deze lijst Rwzi Alblasserdam Tot 22 maart is de voortschrijdende lozingseis over 10 metingen voor fosfaat overschreden. De rwzi Alblasserdam is niet ontworpen voor biologische fosfaatverwijdering. Om mogelijke biologische fosfaatverwijdering toch maximaal te stimuleren is de zuurstofregeling zodanig ingesteld zodat er onbeluchte perioden ontstaan. Dit heeft er toe geleid dat vanaf 22 maart aan de voortschrijdende lozingseis over 10 metingen is voldaan Rwzi Arnhem-Zuid In januari is een blower defect geraakt. Door de inzet van een aanwezige puntbeluchter kon voldoende zuurstofinbreng worden gewaarborgd en heeft dit geen invloed op de effluentkwaliteit gehad. De blower is gerepareerd. Gedurende 2010 zijn revisiewerkzaamheden uitgevoerd aan de drie voorbezinktanks. Om de bestaande gistingscapaciteit verder uit te nutten is in 2010 naast al het primair slib ook al het interne surplusslib vergist. In 2010 is besloten om twee maatregelen in het kader van de meerjaren afspraak energie, te weten aanpassing / uitbreiding huidige membraanelementen beluchting en ombouw compressoren beluchting samen te voegen en uit te voeren in Rwzi Beesd In 2010 hebben twee beperkte overschrijdingen van de effluenteis ten aanzien van drogestof plaatsgevonden. De oorzaken die hieraan ten grondslag lagen waren een hogere slibvolumeindex dan gebruikelijk op 1 april en een bijzonder hoge belasting op 9 juli Rwzi Bommelerwaard-Oost In augustus is er een defect aan de afsluiter van de slibretourvijzel geconstateerd. Dit is verholpen. Er zijn geen gevolgen ten aanzien van de effluentkwaliteit opgetreden. In november is de capaciteit van de roostergoedverwijdering toereikend gemaakt door de bestaande influentgoot en bypass goot te integreren en één nieuw harkrooster aan te brengen. Aan de buitenzijde is een nieuwe bypass aangebracht. In het kader van energiebesparing is in 2010 het minimum toerental van de beluchters begrensd. Hiermee wordt een energetisch inefficiënte zuurstofinbreng tegengegaan Rwzi Culemborg Op 22 december is het harkrooster defect geraakt. Tot 29 december is het influent om het harkrooster geleid. Op 29 december is een tijdelijk harkrooster geplaatst. Er is geen sprake van nadelige effecten ten aanzien van de effluentkwaliteit. In 2011 zal een nieuw harkrooster worden geplaatst. Er zijn op rwzi Culemborg twee puntbeluchters en bellenbeluchting aanwezig. Na vervanging van de buisbeluchting door plaatbeluchting in 2009, functioneert de regeling niet zoals oorspronkelijk was beoogd. Daarom is de maatregel uit het Energie Efficiency Plan die voorziet in de vervanging van de huidige puntbeluchters door zogenaamde hoogrendement (HR) puntbeluchters, op hold gezet. In plaats daarvan wordt onderzocht of er mogelijk meer energiewinst te halen valt met het beter benutten en eventueel uitbreiden van de bellenbeluchting. Een definitieve keuze hieromtrent zal in 2011 worden genomen Rwzi Dodewaard Op 4 december is geconstateerd dat de ruimerbrug van de nabezinktank stilstond. Waarschijnlijk zijn als gevolg van het vastlopen van lagers, kabels kapot getrokken in de collector, waar ook de voedingskabel voor de aandrijving zich bevindt. Dit is gerepareerd en op 7 december is de ruimerbrug weer in werking getreden. Er heeft geen slibuitspoeling plaatsgevonden. Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 11

16 3.4.7 Rwzi Eck en Wiel Op 21 maart heeft zich een slibuitspoeling voorgedaan die leidde tot een overschrijding van de effluenteis ten aanzien van drogestof. De oorzaak hiervan ligt bij een hoge slibvolumeindex in combinatie met regenval. Omdat gebleken is dat er op sommige dagen sprake is van overbelasting heeft de afdeling Handhaving in 2010 een onderzoek gestart naar de bron hiervan. De resultaten van dit onderzoek worden in 2011 verwacht Rwzi Eethen De rwzi Eethen is verouderde zuivering met weinig automatisering. In 2010 is door overbeluchting 2 keer een nitraatgehalte hoger dan 25 mg/l gemeten. Dit heeft ertoe geleid dat de norm voor Ntotaal is overschreden. De planning is dat de rwzi Eethen in omstreeks 2018 zal worden geamoveerd. Vanuit beheer zal er extra aandacht zijn om in de tussenliggende periode overschrijdingen te voorkomen Rwzi Geldermalsen Gedurende 2010 heeft één overschrijding van de effluenteis ten aanzien van het biologisch zuurstofverbruik plaatsgevonden. De oorzaak hiervan kan gezocht worden bij een relatief hoge drogestofconcentratie in het effluent die echter nog wel onder de bovengrens van de effluenteis lag. Op 6 juli is geconstateerd dat de lagers van de kleine influentvijzel zo beschadigd waren dat een revisie noodzakelijk was. Daarop is deze vijzel buiten bedrijf gesteld. Op 9 juli werden de revisiewerkzaamheden afgerond en werd de kleine influentvijzel weer in bedrijf gesteld. Omdat de grote influentvijzel gewoon in bedrijf is gebleven heeft het buiten bedrijf zijn van de kleine influentvijzel niet tot problemen geleid. De bouwactiviteiten voor de nieuwbouw rwzi Geldermalsen zijn in 2010 gestart. De planning is om de nieuwe rwzi in april 2011 op te starten Rwzi Gendt In 2010 was in het kader van de meerjaren afspraak energie voorzien in de vervanging van de puntbeluchters door hoogrendement puntbeluchters. De voorbereiding hiervan heeft plaatsgevonden in Om praktische redenen is de realisatie naar begin 2011 verschoven Rwzi Haaften Op 28 januari is vanaf omstreeks uur tot ongeveer uur sprake geweest van een stroomstoring op rwzi Haaften en bijbehorende aanvoerende gemalen. Ten tijde van de stroomstoring was het droog weer en voor zover bekend hebben zich dan ook geen riooloverstorten voorgedaan. Er zijn geen nadelige gevolgen voor het milieu geconstateerd. In 2010 is de pilot afgerond waarbij in het kader van energiebesparing het zuurstofsetpoint, waarop de beluchting wordt gestuurd, werd geregeld op basis van de ammonium en nitraat concentratie. Deze regeling resulteert in een energiebesparing van circa 10% Rwzi Hardinxveld de Peulen Bij hoge aanvoer hebben op de rwzi Hardinxveld de Peulen 2 slibuitspoelingen plaatsgevonden. Om in de toekomst de zuivering hydraulisch te ontlasten zal een deel van het rioolstelsel worden afgekoppeld en worden aangesloten op de rwzi Sliedrecht. De planning is dat dit in 2011 wordt gerealiseerd Rwzi Leerbroek Regenval heeft op 3 mei geleid tot een hoge hydraulische belasting. Als gevolg daarvan heeft zich een slibuitspoeling voorgedaan en is de effluenteis ten aanzien van drogestof overschreden Rwzi Leerdam Op 5 januari heeft zich een kortstondige spanningsuitval voorgedaan op rwzi Leerdam. De zuivering is daarna automatisch weer opgestart, met uitzondering van puntbeluchter 1. Na de spanningsuitval is puntbeluchter 1 handmatig opgestart. Op 8 januari heeft zich wederom een spanningsuitval voorgedaan. De netbeheerder heeft tijdelijk een aggregaat geplaatst. Ook hier was het na de spanningsuitval nodig om op de schakelkast handmatig een startcommando te geven aan puntbeluchter 1. Er is een aanpassing doorgevoerd zodat dit commando automatisch kan worden gegeven Rwzi Lienden In 2010 was de biologische belasting circa 16% hoger ten opzichte van 2009, terwijl dit niet was voorzien. Er is daarom inzicht gewenst ten aanzien van de consequenties voor de geprognosticeerde belasting in de komende jaren. Dit zal worden meegenomen in de OAS Eck en Wiel die naar verwachting in maart 2011 zal worden opgestart. 12 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

17 Rwzi Meerkerk Op 9 augustus is de slibretourpomp defect gegaan. Er is tijdelijk een noodpomp geplaatst. Het voorval heeft niet tot overschrijding van de lozingsnormen geleid Rwzi Nieuw Lekkerland Bij extreme neerslag heeft op 3 februari een slibuitspoeling plaatsgevonden welke tot overschrijding van de lozingseisen heeft geleid. In 2009 is een studie uitgevoerd om te bekijken of de rwzi Nieuw Lekkerland gerenoveerd dient te worden of dat het aantrekkelijker is het afvalwater naar een andere rwzi te transporteren. In 2010 is naar aanleiding van deze studie besloten om de rwzi Nieuw-Lekkerland op te heffen en het rioolstelsel aan te sluiten op de rwzi Alblasserdam. Deze laatste rwzi dient echter eerst uitgebreid te worden om het afvalwater te kunnen verwerken. De planning is dat uiterlijk in 2015 de benodigde werkzaamheden zijn afgerond Rwzi Nijmegen In 2010 is gedurende 4 weken gisting 2 buiten bedrijf geweest en leeg gezet tbv inspectie en reparatiewerkzaamheden. In het kader van de energiefabriek is in december een proef opgestart om te onderzoeken of het mogelijk is om over te schakelen van simultane defosfatering naar voorprecipitatie. Doel is om meer vuil in de voorbezinktank af te vangen en te vergisten om zo meer energie op te kunnen wekken. Hierbij zal ook bekeken worden of deelstroom behandeling nodig is. Naast de rwzi ligt de awzi van de papierfabriek Sappi. Het afvalwater van Sappi heeft een tekort aan fosfaat en stikstof en moet extra worden toegevoegd. In november is een proef uitgevoerd om een deel van de stikstof- en fosfaatrijke filtraatstroom van de slibontwatering te verpompen naar de awzi van Sappi met een positief gevolg. In 2011 zal deze proef een vervolg kijgen. Er is onderzoek opgestart naar de mogelijkheid om vet afkomstig van de voorbezinktank m.b.v. specifieke bacteriën te hydroliseren met als doel het vet in te kunnen zetten als koolstofbron voor de denitrificatie Rwzi Schelluinen In het effluent werden regelmatig pieken fosfaat gemeten. Hierbij zijn de lozingseisen niet overschreden. Om er echter voor te zorgen dat ook in de toekomst voldaan kan worden aan de lozingseisen, is er een doseerpunt voor aluminiumzout gerealiseerd voor de centrifuge. Op deze manier wordt fosfaat afkomstig van extern slib chemisch gebonden, en de waterlijn minder met fosfaat belast Rwzi Sleeuwijk Tijdens verhoogde aanvoeren van afvalwater kunnen de effluentleidingen van de rwzi de hoeveelheid water niet verwerken. Dit resulteert in het overstromen van de nabezinktanks met schoon effluent. In 2010 is dit probleem verholpen worden door het plaatsen van een extra effluentleiding. In 2010 was gepland om grootschalige renovatiewerkzaamheden aan de rwzi Sleeuwijk aan te vangen. Tegelijk met deze werkzaamheden zou in kader van Meer Jaren Afspraak energie de beluchting worden vervangen. In verband met de centralisatiestudie Land van Heusden en Altena zijn de beoogde werkzaamheden uitgesteld (zie ook hoofdstuk 3.5.4) Rwzi Sliedrecht Ten behoeve van een inspectie aan de overstortrand van de nabezinktank moest het waterniveau in deze tank worden verlaagd. Hiervoor is een afsluiter 1 meter onder de overstort opengezet. Door onverwachte neerslag was de slibspiegel boven deze afsluiter gekomen, en heeft er op 3 februari een slibuitspoeling plaatsgevonden. Om dergelijke voorvallen in de toekomst te voorkomen zijn afspraken gemaakt tussen de teams beheer en onderhoud. Hierbij is benadrukt dat het proces altijd leidend is en dat beheer uiteindelijk besluit of een onderhoudsklus door kan gaan Rwzi Tiel De verstoppingsproblemen van de voorindikker zijn in 2010 hardnekkig gebleken. Ongewenst gevolg hiervan is dat de hoeveelheid primair slib die naar de gisting kan worden geleid beperkt is, wat een optimale uitnutting van de gisting onmogelijk maakt. De verwachting is dat in 2011 kan worden gestart met de implementatie van een structurele oplossing voor dit probleem. In september is geconstateerd dat de luchtleiding van de compressorruimte naar beluchtingsbassin 2 lek is. De definitieve reparatie zal in 2011 plaatsvinden. De beluchtingsregeling van dit bassin kan tot die tijd slechts handmatig worden geregeld. Het afvalwaterzuiveringsproces verloopt daarbij echter stabiel. De lozingseisen zijn hierdoor niet overschreden. Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 13

18 In 2010 is nader onderzoek uitgevoerd naar de representativiteit van de slibkoek bemonstering. Om een representatief monster te krijgen zal met behulp van een steekschuts van bovenaf uit de container op meerdere plekken monsters genomen worden. De bevindingen zullen in de werkprocedure voor slibkoekbemonstering worden verwerkt Rwzi Valburg Er hebben gedurende 2010 drie overschrijdingen van de effluenteis ten aanzien van drogestof plaatsgevonden. Als gevolg hiervan hebben zich ook twee overschrijdingen van de effluenteis voorgedaan ten aanzien van het biologisch zuurstofverbruik. Vooral op 20 oktober en 6 december is sprake geweest van een hoge hydraulische en biologische belasting. Uit een inspectie op 20 april is gebleken dat van 2 borstelbeluchters de lagers zover waren versleten dat het niet meer verantwoord was om de beluchters te laten draaien. Deze 2 beluchters zijn daarom uitgezet. Vanaf 22 april was de geplaatste noodbeluchting operationeel. Op 28 april zijn de 2 borstelbeluchters gerepareerd. Op basis van uitgevoerde sneltests kan worden gesteld dat de lozingseisen niet zijn overschreden. Op maandag 27 september is geconstateerd dat rwzi Valburg niet automatisch opgestart bleek te zijn na een kortstondige spanningsuitval op vrijdagmiddag 24 september. Als gevolg hiervan heeft het zuiveringsproces in de periode september stilgelegen. De oorzaak lag in het feit dat het softwareprogramma bij de spanningsuitval slechts gedeeltelijk was opgeslagen. Het zuiveringsproces is op 27 september weer opgestart. Inmiddels zijn maatregelen genomen waardoor deze situatie zich niet nogmaals kan voordoen. Uit een steekmonster van 27 september bleek dat er sprake was van een verslechterde effluentkwaliteit ten aanzien van CZV, BZV, N-totaal, P-totaal en onopgeloste bestanddelen. Het belangrijkste gevolg hiervan was het ontstaan van zuurstofgebrek in de bermsloten rondom de rwzi Valburg. Er is echter geen zuurstofarm water geloosd op de Linge. Het steekmonster van 29 september 2010 liet zien dat het effluent weer van goede kwaliteit was Rwzi Vianen Op 29 december is het aandrijfwiel van nabezinktank 2 afgebroken. De slibretourvijzel is daarop tijdelijk opgetoerd. Op 31 december 2010 heeft de reparatie plaatsgevonden. In het kader van de Meer Jaren Afspraak energie is de zuurstofverzadiging onder de afdekking bij de puntbeluchters gemeten. Op basis van de meting kon geconcludeerd worden dat het ventilatiedebiet voldoende was. Deze metingen zijn ook op de rwzi Papendrecht uitgevoerd, ook hier was het ventilatiedebiet afdoende Rwzi Wijk en Aalburg Om aan de individuele lozingseis voor fosfaat te kunnen voldoen is met behulp van een mobiele doseerinstallatie aanvullend chemisch gedefosfateerd. Vanwege het bijkomende positieve effect op de slibbezink eigenschappen is hierbij gekozen voor een aluminiumzout. Op 27 augustus heeft bij een extreem zeer hoge aanvoer een slibuitspoeling plaatsgevonden. 3.5 Zuivering overstijgende projecten Informatievoorziening In het IPA project wordt voorzien in renovatie van de elektrotechnische- en besturingsinstallaties, bediening op afstand en centrale gegevensopslag. Opzet is dit gestandaardiseerd uit te voeren. In 2010 zijn de in 2009 opgezette pilots op de rwzi s Beesd, Bergharen, Vianen en Zetten afgerond. Tevens is in 2010 de verdere uitrol naar de andere rwzi s aangevangen Energiebewust zuiveren/meer Jaren Afspraak energie In 2009 is in kader van de MJA3 het energie efficiency plan (EEP) opgesteld. Hierbij is gebruik gemaakt van het plan Energiebewust zuiveren. In 2010 stonden in het kader van het EEP de volgende maatregelen aangekondigd: Binnen de eigen inrichtingen rwzi Arnhem-Zuid rwzi Bommelerwaard rwzi Culemborg rwzi Dreumel rwzi Dreumel rwzi Druten rwzi Gendt rwzi Maasbommel Uitnutten bestaande gistingscapaciteit minimum toerental beluchters begrenzen Vervang puntbeluchters door hoogrendement puntbeluchters* vervanging elektrische verwarming Indompeldiepte borstelbeluchting controleren regeling effluentpompen Vervanging puntbeluchters door hoogrendement puntbeluchters* Indompeldiepte borstelbeluchting controleren 14 Jaaroverzicht ZTW 2010.doc

19 rwzi Millingen rwzi Millingen rwzi Nijmegen rwzi Nijmegen rwzi Papendrecht rwzi Sleeuwijk rwzi Tiel rwzi Vianen vervanging elektrische verwarming Indompeldiepte borstelbeluchting controleren nieuwbouw pompengemaal de Biezen* stoppen recirculatie effluent na nieuwbouw gemaal de Biezen* meten O2 verzadiging boven puntbeluchters, mogelijk ventilatiedebiet aanpassen Bellenbeluchting (schotel-, buis- of plaat-) ipv oppervlaktebeluchting* Uitnutten bestaande gistingscapaciteit meten O2 verzadiging boven puntbeluchters, mogelijk ventilatiedebiet aanpassen WS Rivierenland - alle rwzi s inkoop duurzame energie Buiten de inrichting bij ketenpartners; SNB; Verlaging luchtovermaat op de ovens SNB; lekdetectieproject perslucht SNB; nieuwe persluchtcompressor en persluchtdroger (verlaging luchtdruk) SNB; Verlaging drukvallen verbrandingslucht en rookgasreiniging SNB; Prestatiemonitor aardgasverbruik bij procesoperators HVC; energieterugwinning stoomturbine * De cursief gedrukte maatregelen zijn in 2010 nog niet afgerond. In totaal hebben de tot nu toe uitgevoerde maatregelen inclusief de aankoop van duurzaam opgewekte elektriciteit en de eigen productie van biogas een besparing van 471,784 TJ opgeleverd. Indien we alleen kijken naar de maatregelen die gericht zijn op vermindering van energieverbruik en verhoging van efficiency dan bedraagt de besparing 31,102 TJ. Dit komt overeen met kwh Centralisatiestudie Asperen, Gorinchem-Oost en Leerdam De rwzi Gorinchem-Oost is ten Oosten van de stad Gorinchem gesitueerd in landelijk gebied. De Gemeente Gorinchem gaat in de nabije omgeving van de zuivering 1400 woningen realiseren. De zuivering Gorinchem-Oost wordt dan geheel omringd door woningen en een winkelcentrum aan de westzijde. In het verleden is reeds gekeken naar de mogelijkheid om de rwzi Gorinchem-Oost te verplaatsen. Dit bleek financieel echter niet haalbaar. De gemeente Gorinchem heeft WSRL gevraagd om samen te bekijken of bij een eventuele verplaatsing van de rwzi Gorinchem-Oost centralisatie met de zuiveringen Asperen en/of Leerdam op de lange termijn voordelen biedt. In 2010 is deze studie grotendeels uitgevoerd. In 2011 zal in overleg met de betrokken gemeenten besluitvorming plaats vinden Centralisatiestudie Land van Heusden en Altena Uit een eerder uitgevoerde centralisatiestudie is gebleken dat de verwerking van afvalwater in het land van Heusden en Altena op twee locaties het meest aantrekkelijk is. In 2010 is de uitkomst van de centralisatiestudie, mede als gevolg van hoge renovatiekosten van de rwzi Sleeuwijk, heroverwogen. Besloten is om al het afvalwater op één centrale zuivering op de locatie Sleeuwijk te verwerken. In 2011 zal een systeemkeuze- en persleidingtracé studie worden uitgevoerd. Aansluitend zal samen met de betrokken gemeente een OAS worden uitgevoerd Energiefabriek De Energiefabriek is een lerend netwerk van waterschappen met de ambitie om energieneutrale rwzi s te realiseren en gezamenlijk met die waterschappen zichtbaar waterschapsenergie te leveren. Het concept van de Energiefabriek richt zich op de winning van zoveel mogelijk duurzame energie uit huishoudelijk afvalwater. Medio 2010 overwoog WSRL uit het samenwerkingsverband van De Energiefabriek te stappen omdat aanpak en strategie onvoldoende tot hun recht kwamen. Sindsdien is door stevige bemoeienis van WSRL en enkele andere waterschappen de samenwerking verbreed tot de door ons gewenste aanpak en strategie. In het verlengde daarvan heeft WSRL zich in het Directeurenoverleg van de Energiefabriek bereid verklaard het opdrachtgeverschap van Waterschap Aa en Maas over te nemen. Dit betekent ook dat de financiële administratie van het samenwerkingsverband via WSRL zal lopen. In de periode van augustus 2009 tot en met december 2010 zijn drie sporen (pijlers) parallel uitgewerkt. Het zijn de pijlers: 1. Haalbaarheidsonderzoek voor realisatie van minimaal één energieneutrale rwzi per waterschap. Rwzi Nijmegen heeft de eerste vier maanden energieneutraal gefunctioneerd. Wegens onderhoud aan de gistingstanks is de energieproductie tijdelijk lager geweest, maar eind 2010 ging het weer richting Jaaroverzicht ZTW 2010.doc 15