Budgetcursus Omgaan met geld
|
|
- Nora Brabander
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Budgetcursus Omgaan met geld De veelgebruikte Nibud-cursus Omgaan met geld is volledig vernieuwd en nu online beschikbaar. Het lesmateriaal is volgens de laatste didactische inzichten opgezet. Daarnaast is de lesstof in een fris en toegankelijk jasje gestoken. En natuurlijk zijn de cijfers en teksten zoals ieder jaar grondig geactualiseerd. Met dit nieuwe lesmateriaal wordt het nog leuker om deze budgetcursus te geven én te volgen. In deze docentenbrief vind je meer informatie over de achtergrond en opzet van deze cursus. Doel en doelgroep Doel In de budgetcursus Omgaan met geld werken deelnemers aan het vergroten van hun financiële vaardigheden. Het is de bedoeling dat zij gewoontegedrag doorbreken en dat zij bewust werken aan gedragsverandering voor de lange termijn. De deelnemers hoeven niet zelf over alle financiële vaardigheden te beschikken. Het is belangrijk om te weten wat je níet weet of kan, zodat je daarvoor anderen kunt raadplegen. Na afloop van de cursus is de deelnemer in staat om zelfstandig zijn financiële huishouden te voeren en tijdig hulp in te schakelen bij problemen. Doelgroep De cursus richt zich op mensen die moeite hebben met omgaan met geld en daardoor een risico lopen op financiële problemen of deze al hebben. Het lesmateriaal is geschikt voor deelnemers die het Nederlands op NT2- niveau beheersen. De deelnemers werken aan vaardigheden en houding. De cursus is niet gericht op het oplossen van problematische schulden, en is dus niet geschikt voor personen met acute schulden, waarbij een huisuitzetting of het afsluiten van de energie dreigt. Opzet van het lesmateriaal Gedragsinzichten De budgetcursus wordt veelvuldig ingezet door gemeenten en maatschappelijke organisaties. Het ontbrak tot nu toe aan een wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit van de budgetcursus. Bevordert de budgetcursus gezond financieel gedrag en draagt deze bij aan het voorkomen en/of verminderen van problematische schulden? Momenteel doen de Wageningen University & Research (WUR) en de Hogeschool Utrecht (HU) onderzoek naar de effectiviteit van de traditionele Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 1
2 budgetcursus en een aangepaste eursus gebaseerd op gedragswetenschappelijke inzichten. Bij dit onderzoek zijn het Nibud en organisaties uit verschillende gemeenten betrokken. Op basis van de resultaten van dit onderzoek is de cursus Omgaan met geld geheel vernieuwd. In de cursus zijn de volgende economische gedragsinzichten verwerkt. 1. Vergroten van de motivatie (willen) a. De deelnemers kunnen in grote mate welke onderwerpen in de cursus behandeld worden. De docent kiest op basis hiervan de lessen uit die in de cursus aan bod komen. b. De deelnemers stellen haalbare doelen op. c. De docent kan aanvullend materiaal ontwikkelen en gebruiken. 2. Het doen-vermogen vergroten (kunnen) a. De deelnemers werken aan concrete acties. b. De deelnemers worden gestimuleerd om hulp te vragen (in het netwerk, online of bij instanties). 3. Stimuleren van zelfvertrouwen (lukken) a. Het lesmateriaal is opgeknipt in korte lessen met concrete werkvormen. b. De deelnemers ontdekken hun gewoonten en bedenken nieuwe vuistregels. c. De deelnemers leren om te reflecteren en zichzelf een beloning te gunnen. Traditionele cursus versus vernieuwde cursus Omgaan met geld De traditionele cursus is gestoeld op standaard uitgangspunten voor financiële educatie. De cursus heeft als doel om financieel gezond gedrag te bevorderen. Door overdracht van informatie wordt de financiële kennis van de deelnemers vergroot en de financiële vaardigheden verbeterd. Ook de nieuwe budgetcursus heeft als doel financieel gezond gedrag te bevorderen. De manier waarop dit doel wordt gerealiseerd komt deels overeen met die van de traditionele budgetcursus. Door financiële educatie wordt de financiële kennis vergroot en worden financiële vaardigheden aangeleerd. De nieuwe cursus bevat daarnaast extra elementen, zoals vuistregels en doel- en actieplannen. Hiermee kun je als docent meer sturen op toepassing in de praktijk. Deze elementen zijn gericht op het versterken van de motivatie, self-efficacy en zelfcontrole van deelnemers. De combinatie van kennis, vaardigheden en de aanvullende, op de psychologie gebaseerde elementen draagt bij aan de gedragsverandering. Uitgangspunten De opzet van de vernieuwde cursus is gebaseerd op deze uitgangspunten: 1. Leerbehoeften deelnemers centraal; 2. Werken met thema s; 3. Micro-leren; 4. Gedragselementen. Ad 1. Leerbehoeften deelnemers centraal Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 2
3 In de vernieuwde cursus staan de leerbehoeften van de deelnemers centraal. De deelnemers kunnen op een overzicht met onderwerpen aankruisen wat zij zouden willen leren. Er zijn veel onderwerpen om uit te kiezen. Ook kan een deelnemer zelf onderwerpen of thema s aandragen. Alle deelnemers geven individueel hun leerbehoeften aan. Daarna bespreek je dit in de groep en kies je op basis daarvan de lessen die in de cursus aan bod komen. De cursus heeft geen vooraf bepaalde volgorde van de lessen. Alleen de eerste les staat vast; deze is vooral bedoeld om de leerbehoeften van de deelnemers te inventariseren. Aan de hand van de uitkomsten hiervan stel je een programma op voor de volgende bijeenkomsten. Het verschilt dus echt per trainer en per groep hoe de bijeenkomsten worden ingevuld. In de ene cursus staan één of twee thema s centraal en in een andere cursus worden alle thema s behandeld. Voor de bijeenkomsten kun je gebruikmaken van het lesmateriaal dat per onderwerp ontwikkeld is. Daarnaast kun je zelf lesmateriaal maken, door antwoorden te zoeken op vragen van de deelnemers, filmpjes te zoeken, een presentatie te maken, etc. Ook kun je gastlessen organiseren, bijvoorbeeld door een deurwaarder of iemand van het Juridisch Loket uit te nodigen om iets te komen vertellen. Ad 2. Werken met thema s De cursus bestaat uit zes thema s. Deze hebben elk een eigen kleur en icoon. Elk thema bestaat uit een meerdere onderwerpen die betrekking hebben op het thema. Voor elk onderwerp is een les beschikbaar. De zes thema s zijn: 1. Je geldzaken op orde 2. Omgaan met je inkomen 3. Nu rondkomen 4. Rondkomen in de toekomst 5. Omgaan met je schulden 6. Geld en gedrag Binnen het laatste thema Geld en gedrag kun je werken aan de motivatie, self-efficacy en zelfcontrole van de deelnemers. De onderwerpen in de thema s zijn geschikt voor zowel preventieve als curatieve aanpak. Er zijn ook onderwerpen die niet echt populair zijn, maar wel zinvol om in te zetten. Tot slot zijn er ook onderwerpen waarmee de deelnemer een succeservaring kan hebben. Ad 3. Micro-leren In het lesmateriaal is het principe van micro-leren toegepast. De onderwerpen zijn in echt kleine blokjes onderverdeeld. De lessen zijn daardoor overzichtelijk en ingewikkelde onderwerpen kun je in kleine stapjes behandelen. De deelnemers kunnen ervaren dat zij iets af kunnen maken. Ad 4. Gedragselementen De cursus bevat elementen die de deelnemers motiveren om hun problemen aan te pakken en daarmee hun gedrag aan te passen. Het doorbreken van gewoontegedrag Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 3
4 gebeurt doorgaans namelijk niet van de ene op de andere dag, maar verloopt in een aantal stappen, waarbij terugval in de oude gewoonte altijd kan voorkomen. Nieuw gedrag wordt een gewoonte door herhaling. De volgende gedragselementen kun je in de cursus inzetten: 1. Willen, kunnen, lukken. In de eerste les besteed je uitgebreid aandacht aan deze onderwerpen. willen: wat wil je bereiken en wat zijn hierbij drempels? kunnen: welke vaardigheden heb je hiervoor nodig? lukken: de invloed van stress, faalervaringen en het geloof in eigen kunnen. 2. Doel- & actieplan: hierop schrijven deelnemers hun doel en de acties die ze gaan uitvoeren om het doel te halen. 3. Vuistregels: de deelnemers denken bij elk onderwerp na over hun huidige gewoonte (vuistregel) en bepalen hun nieuwe gewoonte (nieuwe vuistregel). 4. Volhouden! Gedurende de cursus kijken de deelnemers naar hun gedrag Maken zij voortgang? Hoe kunnen zij zichzelf motiveren? Hiervoor zijn aparte werkbladen beschikbaar. 5. Herhaal belangrijke vaardigheden, zoals het bijhouden van een kasboek en het stellen van doelen. Lesmateriaal Het lesmateriaal bestaat uit documenten voor de docent en documenten voor de deelnemers. Voor de docent Infosheets voor de docent PowerPoint-presentaties Aanvullende materialen Voor de deelnemers Werkbladen Doel- & actieplan Een voorbeeld van het lesmateriaal vind je op winkel.nibud.nl/professionals/omg als ISSU-bestand, waarin je kunt bladeren. Nibud-competenties voor financiële redzaamheid Vier competentiegebieden Het opleidingsmateriaal is gebaseerd op de Nibud-competenties voor financiële redzaamheid. Het Nibud heeft vier competentiegebieden opgesteld om de financiële redzaamheid te toetsen: 1. Voldoende inkomsten verwerven om van te leven Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 4
5 De consument verwerft voldoende inkomsten zodat hij in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien. De consument houdt daarbij rekening met zijn rechten, plichten en verantwoordelijkheden. 2. De geldzaken organiseren De consument beheert en monitort de betalingen, houdt de administratie bij en brengt de inkomsten en uitgaven in kaart, zodat er overzicht is dat inzicht geeft in de mogelijkheden om de inkomsten en uitgaven in balans te houden. 3. Verantwoord besteden De consument besteedt de inkomsten zodanig dat de bestedingen van de consument passen bij de persoonlijke voorkeuren en het beschikbare budget, zodat de inkomsten en uitgaven op de korte termijn in balans zijn. 4. Voorbereid zijn op (on)voorziene gebeurtenissen De consument houdt er rekening mee dat voorziene en onvoorziene wensen en gebeurtenissen op de (middel)lange termijn gevolgen kunnen hebben voor zijn financiële situatie. De consument stemt de huidige bestedingen hierop af en kiest bewust financiële producten, zodat de inkomsten en uitgaven ook in de toekomst in balans zijn. Kijk voor meer informatie en het rapport Nibudcompetenties voor financiële redzaamheid op nibud.nl/beroepsmatig/nibudcompetenties. Een cursus uitvoeren Werken met groepen De cursus wordt gegeven in groepen. Dit groepsgewijze werken heeft verschillende voordelen, bijvoorbeeld dat een taboe wordt opgeheven doordat geldzaken bespreekbaar worden. Het is belangrijk dat de deelnemers zich veilig voelen en daarom is het goed om de eerste bijeenkomst te benadrukken dat alles wat wordt besproken, binnen de groep blijft. Daarnaast vinden deelnemers veel herkenning in elkaars verhalen en zien zij in elkaar als gelijkgestemden, wanneer iedereen zichzelf voorstelt en zijn situatie globaal schetst tijdens de eerste bijeenkomst. De deelnemers worden dan open naar elkaar, er ontstaat een wij-gevoel en soms ontstaan vriendschappen. Daarnaast werkt een groep drempelverlagend om hulp te zoeken en inkomensondersteuning aan te vragen. Als docent zijn er veel mogelijkheden om gebruik te maken van de groep. Uit de literatuur blijkt dat mensen hun gedrag graag in overeenstemming brengen met wat ze eerder hebben gezegd. Door deelnemers te laten benoemen aan welke doelen zij thuis gaan werken, committeren zij zich aan de groep en is de kans groter dat zij daadwerkelijk hun geplande acties gaan uitvoeren. Het kan helpend zijn om deelnemers te koppelen, zodat ze elkaar helpen. Of laat (vergevorderde) deelnemers wat extra uitzoekwerk doen, zodat zij zich ook betrokken blijven voelen in de cursus. Doelen stellen Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 5
6 Deelnemers komen om verschillende redenen naar de cursus en zullen meestal geen duidelijk doel voor ogen hebben. Door de deelnemers aan het begin van de cursus een doel te laten stellen, is het voor henzelf duidelijker wat zij eigenlijk willen en kunnen met de cursus. Daarnaast werken doelen motiverend doordat het bereiken van doelen laat zien dat iemand in staat is om invloed uit te oefenen op de situatie. Tijdens het voorstellen kan de deelnemers al worden gevraagd naar hun doel, wat dan later verder wordt uitgewerkt. Het is belangrijk dat deelnemers goede doelen stellen: concreet, haalbaar, belangrijk voor de cursist, niet opgelegd, uitdagend en specifiek, opgesplitst in (sub)doelen voor de korte termijn. Elke bijeenkomst stellen de deelnemers een doel voor de volgende les en kijken daar aan het begin van de volgende les kort op terug. Ook aan het eind van de cursus stellen de deelnemers een doel. Wanneer deelnemers hun plannen uitwerken, binden ze zich hier meer aan en hebben ze een concreet plan hoe ze verder kunnen na de cursus. Zelfvertrouwen Veel deelnemers hebben een laag zelfvertrouwen op financieel gebied. Een manier om aan het zelfvertrouwen te werken, is door de deelnemers te laten benoemen op welke punten ze vooruitgang hebben geboekt. Het heeft meer effect als de groep hierbij wordt betrokken. Competenties docent Uit de evaluaties met de cursus in de vernieuwde opzet zijn de volgende competenties benoemd waarover een docent idealiter beschikt: Faciliteren van leren Begeleiden van groepsprocessen Presenteren van leerstof en werkvormen Kennis van schuldhulpverlening (SHV) Daarnaast kwam uit de evaluatie naar voren dat de volgende houding en vaardigheden voor een trainer belangrijk zijn bij het geven van de cursus in de vernieuwde opzet: Luisteren naar deelnemers Meebewegen met de deelnemers en de groep Enthousiast zijn Improviseren Creatief zijn Verbanden leggen Werken vanuit vertrouwen Groepsgrootte Een groepsgrootte van zes cursisten wordt als prettig ervaren, acht zou ideaal zijn voor de aantallen en twaalf is maximaal voor onervaren trainers. Een grotere groep kan beter gesplitst worden. Duur van de cursus De ideale cursus Omgaan met geld bestaat uit vijf bijeenkomsten van elk 2,5 uur. Tijdens een cursus van deze omvang kunnen alle competenties aan bod Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 6
7 komen die nodig zijn om de financiële redzaamheid van de deelnemers te vergroten. Het organiseren van een terugkombijeenkomst, een aantal maanden na de laatste bijeenkomst is erg waardevol. Tijdens deze terugkombijeenkomst kunnen de cursisten met elkaar delen wat ze na de cursus hebben gedaan en tegen welke dingen ze nog aanlopen. Meer informatie Deze docentenbrief is een verkorte versie van de docentenhandleiding bij Omgaan met geld. Hij is bedoeld om je een goed beeld te geven van hoe de cursus is opgezet, en hoe je de lessen kunt uitvoeren. Wil je daarnaast meer informatie, neem dan contact op met Gusta Ripken: of Nibud 2019 Budgetcursus Omgaan met geld 7
Het bevorderen van financiële zelfredzaamheid Literatuurstudie
Het bevorderen van financiële zelfredzaamheid Literatuurstudie Laatst bijgewerkt: 6 mei 2019 Als je begrijpt waarom mensen bepaalde beslissingen nemen, kun je ze beter motiveren om hun gedrag te veranderen.
Nadere informatieGoed omgaan met geld. Achtergronden bij de competenties voor financiële zelfredzaamheid. Nibud, 2012
Goed omgaan met geld Achtergronden bij de competenties voor financiële zelfredzaamheid Nibud, 2012 Inhoud 1 AANLEIDING... 2 2 COMPETENTIES BESCHREVEN ALS VAARDIGHEDEN... 4 3 AANSLUITEN BIJ INTERNATIONALE
Nadere informatieDraagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen?
Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Effectiviteitsonderzoek naar lesmateriaal Wijzer in geldzaken voor groep 7 www.wijzeringeldzaken.nl Inleiding:
Nadere informatieFinanciële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens
Financiële Educatie aan Jongeren Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens NVVK Studiedag Schuldhulpverlening 28 oktober 2014 WWJB richt zich op jongeren en hun financiën Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB)
Nadere informatieDocentenhandleiding. PC-vaardig - plus
Docentenhandleiding PC-vaardig - plus Titel Docentenhandleiding PC-vaardig - plus Eerste druk December 2017 De docentenhandleiding PC-vaardig - plus is een onderdeel van de WERK-portal.nl. De WERK-portal.nl
Nadere informatieDit is een door het CCV goedgekeurd lesplan
Pagina 1 van 6 1. CBR Registratienummer 2. Naam opleider 3. Versienummer en datum 201719-002 / 09-08-2017 4. Cursuscode, cursusnaam en type training U19-1, Leefstijl, e-learning (systeem: All Secure Cargo)
Nadere informatieU19-1 Leefstijl e-learning CBR Registratienummer. 2. Naam opleider
1. CBR Registratienummer 2. Naam opleider 3. Versienummer en datum 201719-002 / 09-08-2017 4. Cursuscode, cursusnaam en type training U19-1, Leefstijl, e-learning (systeem: All Secure Cargo) 5. Doel De
Nadere informatieopleiding Leergang Train de Trainer Trainers in
Trainers in opleiding Leergang Train de Trainer Het is niet de sterkste die overleeft, ook niet de slimste, maar degene die het meest openstaat voor verandering. Unieke insteek! De wereld om ons heen verandert
Nadere informatieLesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A
LVF2: 4C-ID model 0. Algemene gegevens Naam cursisten Tamara Lust, Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Naam hoofddocent Tamara Lust Namen begeleiders Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Datum
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatieDatum Betreft Brief ter aanbieding antwoorden kamervragen van de leden Moors en Straus (VVD)
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513 AA1XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieFinanciële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens
Financiële Educatie aan Jongeren Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens WWJB richt zich op jongeren en hun financiën Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) richt zich op het vergroten van de financiële zelfredzaamheid
Nadere informatieVakopleiding Wijk- en buurtbeheerder
Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Informatiebrochure Inhoud Waarom een Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder? 3 Voor wie is de Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder bestemd? 3 Resultaten van de opleiding
Nadere informatieEffectieve schuldhulp, een stand van zaken
Seminariereeks sociaal werk de toekomst in! Effectieve schuldhulp, een stand van zaken Dr. Nadja Jungmann Een organisatie van de Master in het sociaal werk en sociaal beleid (KU Leuven i.s.m. hogescholen)
Nadere informatieHoe voorkomt u schulden bij uw medewerkers?
Hoe voorkomt u schulden bij uw medewerkers? 7 praktische tips voor werkgevers Hoe voorkomt u schulden bij uw medewerkers? Tip 1: Herken het probleem tijdig Door financiële problemen bij werknemers vroegtijdig
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieVisiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn:
Visiestuk Deze foto past bij mij omdat ik altijd voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite en is het eigenlijk onmogelijk. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het
Nadere informatieHuiswerkbeleid Beleidsdocument Huiswerk opgeven en plannen De Passie Utrecht Namens de werkgroep: Matthijs Langeraar April 2018
Huiswerkbeleid Beleidsdocument Huiswerk opgeven en plannen De Passie Utrecht Namens de werkgroep: Matthijs Langeraar April 2018 1 P a g i n a Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Problemen... 3 3. Doel visiedocument...
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatie2012-2016. Zelfstandig Leren
2012-2016 Zelfstandig Leren 0 Inhoud Beschrijving doelgroep... 2 Visie op onderwijs... 2 Basisvisie... 2 Leerinhouden/ activiteiten... 2 Doelen voor het zelfstandig leren... 3 Definitie zelfstandig leren...
Nadere informatieVerbetertraject Zeggenschap / Kwaliteit van Bestaan sector Lichamelijke Gehandicaptenzorg
Verbetertraject Zeggenschap / Kwaliteit van Bestaan sector Lichamelijke Gehandicaptenzorg Cursus Mondigheid Dit praktijkvoorbeeld uit het verbetertraject Zeggenschap in de LG sector is door InteraktContour
Nadere informatieSignalering in de palliatieve fase
Signalering in de palliatieve fase Train de trainer projectleiders dagdeel 2: implementatie en projectmatig werken december2015 Programma Ken uw doelgroep het implementatietraject taken en rol van projectleider
Nadere informatie11/8/2016. Academisch Schrijven in het curriculum. Opzet van deze bijeenkomst. Academisch schrijven. Toepassing in curriculum.
Academisch Schrijven in het curriculum Dr N. Saab, ICLON, Dr Ph. Dol, Academisch Talencentrum, Dr. J.A. Mol, Faculteit der Archeologie Opzet van deze bijeenkomst Interactief: 1. Wij geven enkele voorbeelden
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieSCHAARSTE, SCHULDEN EN GEDRAG. inzichten uit de wetenschap en praktijkexperimenten Minou van der Werf Jorien van der Laan
SCHAARSTE, SCHULDEN EN GEDRAG inzichten uit de wetenschap en praktijkexperimenten Minou van der Werf Jorien van der Laan 1 PROGRAMMA Voor de lunch 1. Introductie 2. Schaarste: theoretische basis 3. Praktijkexperimenten
Nadere informatieNationaal Instituut voor Budgetvoorlichting
Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Financiële problemen op de werkvloer Micha Aarts Nibud Nibud is een onafhankelijk kenniscentrum Doelstellingen: Verhogen zelfredzaamheid consument Voorkomen
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieStartbijeenkomst ptaak jaar 2. Ontwerpen en innoveren
Startbijeenkomst ptaak jaar 2 Ontwerpen en innoveren Wat is het doel? Hoe gaan we dat doel bereiken? Met extra aandacht voor Ontwerponderzoek Dataverzamelingsmethoden Interviewen Toetsen van leereffect
Nadere informatieSlim omgaan met geld
Slim omgaan met geld Deel 1 Oorzaken en financieel overzicht. Dit werkboek is van: Datum: 1 Copyright - Drukke Moeders Marijke Minten Welkom Drukke Moeders Online Cursus Financiën Werkboek Dit is een werkboek
Nadere informatieSOL. SOL self-organised learning
SOL self-organised learning SOL is een didactisch concept waarin verschillende moderne methoden op een nieuwe manier gebruikt worden. Essentieel is dat SOL het leren combineert met doceren met als achterliggende
Nadere informatieNokNok Veerkrachttest en vernieuwd coaching platform Anne Verlinden
NokNok Veerkrachttest en vernieuwd coaching platform Anne Verlinden Congres onlinehulp voor welzijn en gezondheid 28 maart 2019 NokNok Wie is daar? Adolescentie = kwetsbare periode 1/3 de Vlaamse jongeren
Nadere informatieHet rondetafeloverleg (i.v.m. 1Gezin1Plan)
Het rondetafeloverleg (i.v.m. 1Gezin1Plan) Inleiding Tijdens een rondetafeloverleg of -bijeenkomst overlegt een gezin met personen uit het sociale netwerk en betrokken zorg- en dienstverleners over het
Nadere informatieBudget oké hét alternatief voor beschermingsbewind waarbij u als gemeente wel regie heeft
Budget oké hét alternatief voor beschermingsbewind waarbij u als gemeente wel regie heeft De toestroom van beschermingsbewind neemt aanzienlijk toe. Een groei van het aantal mensen onder bewind waar u
Nadere informatieWie ben jij? HANDLEIDING
HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan
Nadere informatie2013-2017. Huiswerkbeleid
01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het
Nadere informatieTraining met persolog profielen
Training met persolog profielen Verkrijg de beste resultaten op het werk en in uw dagelijks leven Ontdek een praktische manier om uw persoonlijkheid te ontwikkelen: U leert verschillende gedragstendensen
Nadere informatieKortom: Een schaatsvereniging is er dóór leden en vóór leden. De vereniging is intern gericht, waarbij de leden bepalen wat er gebeurt.
Vrijwilligersbeleid binnen de schaatsvereniging Van beleid tot uitvoering in de praktijk Schaatsverenigingen en de vrijwilligersproblematiek De doorsnee schaatsvereniging in Nederland is een vrijwilligersorganisatie:
Nadere informatieSmart met geld Inspiratiedag Gezond Budget SAM
Smart met geld Inspiratiedag Gezond Budget SAM Voorstellen: MEE NL Trainer Smart met Geld Hogeschool Utrecht Kenniscentrum Sociale Innovatie Lectoraat Participatie en stedelijke ontwikkeling. Bibian Hengeveld
Nadere informatieMentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs
Mentale Weerbaarheid activiteiten voor het voortgezet onderwijs De school is voor jongeren een belangrijke plek voor het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden. Jongeren die sociaal en emotioneel
Nadere informatieZelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties
Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige
Nadere informatieU14-1 Communicatieve en sociale vaardigheden e-learning CBR Registratienummer. 2. Naam opleider
1. CBR Registratienummer 2. Naam opleider 3. Versienummer en datum 201814-001 / 30-01-2018 4. Cursuscode, cursusnaam en type training U14-1 Communicatie en sociale vaardigheden, e-learning (systeem: All
Nadere informatieVOORWOORD. De opbouw van de leereenheden
VOORWOORD Angerenstein SB (Sport en Bewegen) is een complete serie leermiddelen voor het kwalificatiedossier Sport en Bewegen. Angerenstein SB bestaat uit boeken met theorie en opdrachten, online verdiepingsstof
Nadere informatieOPEN INSCHRIJVING UTRECHT
OPEN INSCHRIJVING UTRECHT KORTE OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE (OPLOSSINGSGERICHT WERKEN) 1 KORTE OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE WAT IS DE KORTE OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE? De Solution-Focussed Therapy is ontwikkeld
Nadere informatieDocentenhandleiding. PC-vaardig - basis
Docentenhandleiding PC-vaardig - basis Titel Docentenhandleiding PC-vaardig - basis Eerste druk December 2017 De docentenhandleiding PC-vaardig - basis is een onderdeel van de WERK-portal.nl. De WERK-portal.nl
Nadere informatieStress Cope. Krachtgerichte groepsaanpak rond psychisch welzijn
Stress Cope Krachtgerichte groepsaanpak rond psychisch welzijn Interview je buur Wat is jouw naam? Wat maakt je blij? Wat geeft je energie? Wat maakt je boos? Wat irriteert je? Benoem successen van je
Nadere informatieMeldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek
GASTLESSEN 2016-2017 Meldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek Het afgelopen schooljaar is het Meldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek met veel plezier en succes gestart met het geven van gastlessen
Nadere informatieWeek 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal
Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de
Nadere informatieAls docent werk je vanuit een positie van autoriteit, als trainer vanuit een positie van gelijkwaardigheid
JOUW ROL ALS TRAINER Het klinkt misschien overbodig om het te hebben over de rol die je hebt bij het beïnvloeden van het denken en doen van anderen in groepssituaties. Iedereen weet toch wel wat die rol
Nadere informatieIndividuele coaching en groepsbijeenkomsten. Volwassenen met AD(H)D
Individuele coaching en groepsbijeenkomsten Volwassenen met AD(H)D Behandeling en coaching Psycho-educatie cliënt en partner Staken alcohol en/of drugs Medicatie Coaching individueel Coaching in de groep
Nadere informatieVerleg je grenzen! Waarom kiest ú voor het nieuwe Taalblokken? Taalblokken Engels Brochure MBO
Brochure MBO Toetsing Figuur 4, toetsing Door de nieuwe aanpak en de goede mix van digitaal lesmateriaal en boeken geeft Taalblokken Engels mij de ruimte om les te geven zoals ik wil. Verleg je grenzen!
Nadere informatieWerkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas
Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Doel Dit werkdocument is bedoeld voor scholen in het voorgezet onderwijs die een initiatief voor passend onderwijs aan het opzetten
Nadere informatieVrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Letteren Afdeling Nederlands Tweede Taal De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam
De deur uit is ontwikkeld door de Vrije Universiteit Amsterdam Afdeling Nederlands Tweede Taal, mede op initiatief van het Amsterdams Buurvrouwen Contact (ABC). De ontwikkeling was mogelijk dankzij een
Nadere informatieNA ANDAAG. Financiele problemen bij werknemers. Daar doen we wat aan!
Financiele problemen bij werknemers. Daar doen we wat aan! Waarom... Als werkgever kunt u behoorlijk last hebben van de financiële problemen van uw medewerker. Een medewerker met financiële zorgen heeft
Nadere informatieDE KUNST VAN HET VERANDEREN, VERBINDEN VAN KENNIS & PRAKTIJK. Drs. Astrid Hazelzet
DE KUNST VAN HET VERANDEREN, VERBINDEN VAN KENNIS & PRAKTIJK Drs. Astrid Hazelzet astrid.hazelzet@tno.nl VERANDEREN?! WAT?! WIE?! WANNEER? 2 VERANDEREN? JOHN KOTTER Het draait uiteindelijk niet om strategie,
Nadere informatieU15-1 Sociale veiligheid en omgaan met agressie e-learning CBR Registratienummer. 2. Naam opleider
1. CBR Registratienummer 2. Naam opleider 3. Versienummer en datum 201815-001 / 30-01-2018 4. Cursuscode, cursusnaam en type training U15-1 Sociale veiligheid en omgaan met agressie, e-learning (systeem:
Nadere informatieMasterclass Science. Masterclass Science TBL
Masterclass Science Masterclass Science TBL Tijdens de masterclass Science leer je ontwerpen, bouwen, innoveren, onderzoeken, programmeren, presenteren en wetenschappelijk verslagleggen. Vaak doe je dit
Nadere informatieCosis Begeleid Leren
Vaardigheidslessen: Hulp op school Om met succes je opleiding te kunnen volgen kan het voor jongeren met een psychische beperking belangrijk zijn om over een aantal specifieke vaardigheden te beschikken.
Nadere informatieProjectmatig werken voor de secretaresse
Nationale Secretaresse Dag 2009 www.secretary.nl/officemanagement Schriftelijke cursus in vijf lessen met twee bijeenkomsten Startdatum 9 april 2009 Projectmatig werken voor de secretaresse Postzegel niet
Nadere informatieDoel van deze presentatie is
Doel van deze presentatie is Oplossingsgericht? Sjoemelen? Evaluatie van de praktische oefening. Verbetersuggesties qua oplossingsgerichtheid (niet met betrekking tot de inhoud van de gebruikte materialen)
Nadere informatieVoorbeeld. Naam opleider en registratienummer CBR, registratienummer 0000H0. Versienummer en datum Opleidingsplan versie 2; 18 juni 2015
Naam opleider en registratienummer CBR, registratienummer 0000H0 Versienummer en datum Opleidingsplan versie ; 18 juni 0 Code en type training Code: U1-1 EHBO Type: Regulier, en in dagdelen (=opgeknipt)
Nadere informatieWmo-werkplaats Twente. Scholingshandleiding voor cursist en trainer. Samenwerken met vrijwilligers
Wmo-werkplaats Twente Scholingshandleiding voor cursist en trainer Samenwerken met vrijwilligers De vrijwilliger als vanzelfsprekende partner in zorg en welzijnswerk juli 2011 Saxion. Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieHoofdstuk 5 L Mijn persoonlijk actieplan
Hoofdstuk 5 L Mijn persoonlijk actieplan Duur 40 minuten Leerdoel deelnemers Deelnemers kunnen tenminste één risicofactor kiezen en actie(s) benoemen om hun gezond in positieve zin te verbeteren. Inhoud
Nadere informatieHet Begint met Taal. & Taal doet meer. Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau
Het Begint met Taal & Taal doet meer Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau Welkom en kennismaking Wat betekent gezondheid voor jullie? https://www.youtube.com/watch?v=wzkw2hq2fks
Nadere informatieVerleg je grenzen! Compleet vernieuwd! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO
Taalblokken Nederlands Brochure MBO Verleg je grenzen! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? U kunt gemakkelijk differentiëren studenten leren wat nodig is Motiverend en uitdagend lesmateriaal voor
Nadere informatieVerleg je grenzen! Waarom kiest ú voor het nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO
Taalblokken Nederlands Brochure MBO Na het doorlopen van de weet ik precies wat ik kan verwachten op het examen Nederlands. Door deze goede voorbereiding zie ik het examen met vertrouwen tegemoet! Toetsing
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieHandleiding Palliatieve Zorg
BOL-MZ Handleiding Palliatieve Zorg Werkprocessen: 3.1 Werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep 3.3 Stemt de werkzaamheden af met betrokkenen 1.1 Inventariseren van de
Nadere informatieOpzet Masterclass. 1.Inzichten over de verbinding tussen burger overheid en procedurele rechtvaardigheid
2 Ilona Opzet Masterclass 1.Inzichten over de verbinding tussen burger overheid en procedurele rechtvaardigheid 2. Wat betekenen deze inzichten voor invordering? --> Handreiking met handvatten 3. Inzichten
Nadere informatieMinder Drank of Drugs. Module voor cliënten met een lichte verstandelijke beperking
Minder Drank of Drugs Module voor cliënten met een lichte verstandelijke beperking Voorstellen Willy Ron Marion Agenda Uitleg over Minder Drank of Drugs Willy en Ron spelen een sessie na Uitleg over de
Nadere informatieMijn communicatie met leerkrachten
Mijn communicatie met leerkrachten Ik durf of kan niets vragen aan leerkrachten. Ik stel vlot mijn vragen aan mijn leerkrachten. Ik slaag er niet in tot een opbouwend gesprek te komen met leerkrachten.
Nadere informatieRONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen in het KLEUTERONDERWIJS
CONFERENTIE STEUNPUNT GOK: De lat hoog voor iedereen!, Leuven 18 september STROOM KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN RONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen
Nadere informatieDocentenhandleiding. Project Storesafari
Docentenhandleiding Project Storesafari Docentenhandleiding project Storesafari Inhoud opdracht Storesafari De opdracht bestaat uit: 1 Links naar project Storesafari en retailquiz. 2 Docentenhandleiding
Nadere informatieToepassing van de fases van gedragsverandering in de praktijk
Toepassing van de fases van gedragsverandering in de praktijk Jouw werk bestaat eruit om de klant te begeleiden bij een verandering in zijn financiële gedrag. Daarvoor kun je het model van DiClemente,
Nadere informatieHGZO 2011. HGZO 2011 'de studentarena' Verloskunde Academie Rotterdam
HGZO 2011 Verloskunde Academie Rotterdam HBO opleiding Starten 60 studenten per jaar vierjarige opleiding, 50% stage Vanaf 2009-2010: competentiegericht onderwijs ZO congres 2011 de StudentArena Voor 2009-2010
Nadere informatieWat wil jij worden? Docentenhandleiding. Juni 2018 Spirit4you.
Wat wil jij worden? Docentenhandleiding Juni 2018 Spirit4you www.bekijkjetoekomstnu.nl Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie Waarom deze opdrachtkaarten? Voor wie? Algemene lesdoelen Opbouw Taalniveau
Nadere informatie1 - Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs
Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs Inhoudsopgave: Het belang van volgens kabinet Balkenende IV Het belang van volgens kabinet Balkenende IV 1 Bramediawijs als onderdeel van het lokaal
Nadere informatieOnderwijs in Geldzaken
Onderwijs in Geldzaken Onderwijs en geldproblemen Geldproblemen kunnen leiden tot mindere prestaties op school, (meer) verzuim en uiteindelijk zelfs tot schooluitval. De gemeente Súdwest-Fryslân en RMC
Nadere informatieLeergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018)
Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) In de VMBO stroom van het ACL wordt sinds het schooljaar 2016-2017 expliciet aandacht besteed aan de leergebied overstijgende (LGO)
Nadere informatieBusiness Zorg concept expenses online. Zorg voor geldzaken. voor uw werknemer. Bevordert het Financieel Welzijn.
Business Zorg concept expenses online Zorg voor geldzaken voor uw werknemer Bevordert het Financieel Welzijn http://www.expensesonline.nl Business Zorg concept expenses online 2 Zorgconcept Wij zien het
Nadere informatieLeerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A
Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 12: Het vinden van werk c: Kiezen en solliciteren naar passende stageplek Thema 1 Introles De leerling oriënteert zich op
Nadere informatieIntroductie voor Trainers
Introductie voor Trainers Inleiding Sinds de implementatie van het competentiegerichte onderwijs staat het leren in de praktijk in de spotlights. Er worden bijvoorbeeld steeds meer initiatieven genomen
Nadere informatieGevangen in Schuld. over de uitzichtloze schuldsituaties van cliënten van de verslavingsreclassering. door Marc Anderson
Gevangen in Schuld over de uitzichtloze schuldsituaties van cliënten van de verslavingsreclassering door Marc Anderson Hoe vorm te geven aan een sluitende aanpak van problematische schulden bij cliënten
Nadere informatieLerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Stageopdracht Effectief leren
Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn 2015-2016 Stageopdracht Effectief leren 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Werken aan competenties... 3 Praktijkopdracht Effectief leren... 3 Bijlage 1: Beoordelingsformulier...
Nadere informatieBIJLAGE BIJ DE INLEIDING DE TIEN STAPPEN
BIJLAGE BIJ DE INLEIDING DE TIEN STAPPEN Checklist Stap Naam Wie gaat dit doen? Op of voor welke datum? Opmerkingen 1 Regel de randvoorwaarden 2 Verdeel de groep in subgroepen 3 Bedenk materiaal per subgroep
Nadere informatieKPB Observeren en differentiëren
2014-2015 Cursuscode: Cohort 2012: LGWKOD40P2 Cohort 2013: LGWKOD40P2 Cohort 2014: LGWKOD40P2 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Werken aan competenties 3 Praktijkopdracht observeren en differentiëren 3 Bijlage
Nadere informatieAvans visie Onderwijs & ICT
Avans visie Onderwijs & ICT Samen het maximale uit jezelf halen met ICT Algemeen De visie op Onderwijs en ICT is afgeleid van de Avans Onderwijsvisie en opgesteld vanuit de overtuiging dat we onze ambitie
Nadere informatieUtrecht Business School
Cursus Persoonlijke Effectiviteit De cursus Persoonlijke Effectiviteit duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties
Nadere informatieWerkvormen. Individueel
Werkvormen NT2 Flex laat zich eenvoudig voegen naar uw bestaande onderwijssituatie. Gemiddeld werken de cursisten 40% van de tijd groepsgewijs en 60% van de tijd zelfstandig individueel of in kleinere
Nadere informatieInhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89
Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op
Nadere informatieBijlage 1: Stappenplan hoe werknemers te
Bijlage 1: Stappenplan hoe werknemers te bewegen tot scholing en opleiding Doel van dit stappenplan is aan te geven hoe P&O leidinggevenden kan helpen bij het selecteren van de doelgroep, het voeren van
Nadere informatieInnovatief onderwijs. Stap 1. Instructie probleem
Innovatief onderwijs In het kader van innovatief onderwijs heb ik gekozen voor een groep 1 e jaars leerlingen niveau 3. Wanneer het gaat over rassenkennis blijken steeds weer een groot aantal leerlingen
Nadere informatieOnze producten. Naar een toekomst met een leuke baan. Heb je nog vragen of wil je meer weten? Ga dan naar
Naar een toekomst met een leuke baan Heb je nog vragen of wil je meer weten? Ga dan naar www.toekomstwinkel.nl of via: Onze producten Designed by: Solute Design Inspiratiedag Ons basisproduct. Door middel
Nadere informatieEvaluatie Topondernemers groepen 8. 8 april 2015
Evaluatie Topondernemers groepen 8 8 april 2015 In april 2015 is door de kinderen van groep 8 een aantal vragen over de methodiek Topondernemers beantwoord. Gekozen is voor deze groepen omdat zij het vergelijk
Nadere informatieHoe ga je om met CD-junioren tijdens trainingen? Bart Raijmakers
Hoe ga je om met CD-junioren tijdens trainingen? Bart Raijmakers De leukste jeugdtrainer van Nederland 2 Dit jaar zit jij in de jury! Stel dat jij dit jaar in de jury zit... Kruip in de huid van CD-junioren
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieLezen voor Beroep en Studie. 2 e trainingsavond, 13 oktober 2014
Lezen voor Beroep en Studie 2 e trainingsavond, 13 oktober 2014 Doelen van de tweede trainingsdag - Deelnemers kijken terug op de eerste bijeenkomst - Deelnemers maken kennis met de inhoud en opzet van
Nadere informatieMuiswerk Strategisch Lezen is gericht op het aanleren van deelvaardigheden die nodig zijn voor een strategische leesaanpak.
Strategisch Lezen Muiswerk Strategisch Lezen is gericht op het aanleren van deelvaardigheden die nodig zijn voor een strategische leesaanpak. Doelgroepen Strategisch Lezen Muiswerk Strategisch Lezen is
Nadere informatiePersoonlijk Ontwikkelplan Fase 1 - portfolio Opleiding tot hooggevoeligheidsdeskundige
Persoonlijk Ontwikkelplan Fase 1 - portfolio Opleiding tot hooggevoeligheidsdeskundige Inhoud Inleiding... 3 De basis... 4 Opleiding tot hooggevoeligheidsdeskundige... 4 Overview persoonlijk ontwikkelplan...
Nadere informatieDE L CKER EEN LEUKE ONTDEKKING: MASTURBEREN
EEN LEUKE ONTDEKKING: MASTURBEREN DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf de eerste klas Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatie