ALGEMENE VERGADERING. 28 april 2011

Transcriptie

1 VERGADERDATUM 28 april 2011 SECTOR/AFDELING STUKDATUM NAAM STELLER 18 februari 2011 J. Visser ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 12 Nota Integraal Watertoezicht PROGRAMMA bedrijfsvoering PORTEFEUILLEHOUDER C.A.A.A. Maenhout PARAAF HOOFD AFDELING BESTUURSONDERSTEUNING mr. J. van Oorschot Voorstel De Algemene Vergadering besluit: De Nota Integraal Watertoezicht vast te stellen; In te stemmen met de inkrimping van het team Watertoezicht met 1 fte per 1 januari 2012 (dit betekent een uitbreiding met 1 fte ten opzichte van de Meerjarenbegroting ); De personele consequenties (1 fte) en de financiële consequenties ( ,-) in te brengen in het voorjaarsnotaproces Samenvatting Op 27 januari 2011 heeft het college van Dijkgraaf en Heemraden de Nota Integraal Watertoezicht (NIW) vastgesteld. In deze nota zijn de naleefdoelen voor 2015 vastgelegd. Ook geeft de nota inzicht in de cyclus van werkzaamheden die het team Watertoezicht jaarlijks uitvoert. De nota geeft een kader voor het jaarlijks opstellen van een uitvoeringsprogramma voorafgaand aan een kalenderjaar en een verslag na afloop van een kalenderjaar. De reden voor het opstellen van de NIW is drieledig. Het waterschap wil transparant zijn over de invulling van het watertoezicht. Verder is het opstellen van de nota een wettelijke taak. Tenslotte is de vorige nota eind 2010 verlopen. De nota geeft aan dat de gestelde doelen bepalend moeten zijn voor de omvang van de personele inzet. Op grond daarvan zou de personele inzet met betrekking tot het watertoezicht gecontinueerd moeten worden. De Meerjarenbegroting geeft echter aan dat de personele inzet per 1 januari 2012 met 2 fte moet krimpen. Het college heeft de doelen, de taakomvang en de personele inzet tegen elkaar afgewogen en besloten aan u voor te stellen de personele inkrimping van het team Watertoezicht te beperken tot 1 fte. Belangrijkste reden daarvoor is dat door taakuitbreiding al meer taken moeten worden uitgevoerd met hetzelfde aantal medewerkers. Lelystad 4 april 2011, het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. 1 / 9

2 Toelichting Deze toelichting bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Een algemene toelichting op de Nota Integraal Watertoezicht; 2. De vast te stellen naleefdoelen en de relatie met de personele inzet; 3. Een reactie op de opmerkingen die gemaakt zijn tijdens de thematische AV-vergadering van 8 februari 2011; 4. Een vergelijking van de personele en financiële inzet met andere waterschappen; 5. Een schets van personele, financiële, juridische en communicatieve consequenties. 1. Toelichting op de Nota Integraal Watertoezicht Het waterschap heeft zich in het Waterbeheerplan (WBP) als hoofddoel gesteld om te zorgen voor veiligheid, voldoende water en schoon water. Het waterschap beschikt over meerdere mogelijkheden om deze hoofddoelen te realiseren. Eén van die mogelijkheden is het toepassen van watertoezicht. Waterschap Zuiderzeeland verstaat onder watertoezicht: Alle instrumenten die het waterschap inzet om te bereiken dat burgers en bedrijven de regels naleven, die gesteld zijn om het watersysteem (waterkwaliteit, waterkwantiteit en keringen) te beschermen. Deze instrumenten zijn: communiceren, adviseren, faciliteren en ontmoedigen, surveilleren, toezicht houden en handhaven. De Nota Integraal Watertoezicht (NIW) beschrijft hoe Waterschap Zuiderzeeland watertoezicht wil inzetten om de door het waterschap gestelde doelen te realiseren. Centraal in de NIW staat de beleidscyclus. De beleidscyclus bestaat eigenlijk uit twee cycli. Een jaarlijkse cyclus (de blauwe blokjes) en een vierjarige cyclus. Met het doorlopen van de cycli wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: Wat willen we bereiken? (visie en doelen); Wat gaan we daarvoor doen? (taaken gebiedsanalyse tot en met registreren); Wat gaat het kosten? (financiële en personele inzet). Visie Doelen Naleefdoelen Prioriteren Eerst wordt dus bepaald wat het waterschap wil bereiken en vervolgens wordt bekeken welke personele en financiële inzet daarvoor benodigd is. Het belangrijkste moment in de vierjarige cyclus is de vaststelling van de NIW. Daarin worden voor de komende jaren de doelen (beoogde effecten) vastgesteld. Personele en financiële inzet Taak- en gebiedsanalyse Risicoanalyse Doelgroepanalyse Instrumentenkeuze Beleidsevaluatie Uitvoeringsprogramma Jaarverslag Jaarlijkse evaluatie Belangrijke momenten in de jaarcyclus zijn Uitvoeren het vaststellen door het college van Dijkgraaf en Heemraden van het Registreren uitvoeringsprogramma en het jaarverslag. Het uitvoeringsprogramma bevat de planning voor één jaar. Het jaarverslag bevat de evaluatie van het achterliggende jaar, aan de hand waarvan een nieuwe jaarcyclus begint. Zie voor een nadere toelichting op de NIW ook de samenvatting en de inleiding van de NIW. 2 / 9

3 2. Relatie tussen naleefdoelen, personele inzet en meerjarenbegroting Zoals voorgaand is aangegeven, heeft het waterschap doelen gesteld in het WBP. Deze doelen kan het waterschap op verschillende manieren bereiken. Het waterschap kan bijvoorbeeld zelf actief ingrepen doen, zoals dijkversterkingen of afvalwaterzuivering. Het waterschap kan echter ook proberen menselijk handelen te beïnvloeden. Het menselijk handelen van ingelanden heeft een belangrijk effect op het behalen van de doelen van het waterschap. Naleving van gestelde regels voorkomt bijvoorbeeld dat het oppervlaktewater onaanvaardbaar wordt verontreinigd. In de nota zijn daarom naleefdoelen opgenomen (zie paragraaf 3.4 van de NIW). Onderstaand wordt schematisch de relatie tussen de doelen uit het WBP, de naleefdoelen en de personele en financiële inzet geschetst. Wijziging van één van de drie onderdelen heeft consequenties voor de andere onderdelen. Doelen Waterbeheerplan Naleefdoelen Personele en financiële inzet Om een uitspraak te kunnen doen over de gewenste inzet van personeel en financiën is in de NIW de volgende koppeling gemaakt tussen naleefdoelen en inzet van personeel en financiën. Naleefdoelen nog niet bereikt -> Bestaande inzet continueren of versterken Naleefdoelen bereikt -> Bestaande inzet continueren Naleving beter dan naleefdoelen -> Bestaande inzet verminderen Om de hoogte van de naleefdoelen te kiezen is in eerste instantie het volgende overwogen. De doelen voor schoon water uit de WBP zijn nog niet gehaald. Daarom is een verbetering van de naleving gewenst. Een vaststelling van de doelen op een iets hoger niveau dan de huidige naleving zou daarom gerechtvaardigd zijn. Volgens bovenstaande tabel zou de bestaande inzet daarom gecontinueerd of versterkt moeten worden. De Meerjarenbegroting geeft echter aan dat het team Watertoezicht met 2 fte zou moeten krimpen. Invulling van die taakstelling zou betekenen dat de naleefdoelen naar beneden zouden moeten worden bijgesteld. Door het college is op 27 januari 2011 besloten dat geringe concessies mogen worden gedaan aan de naleefdoelen om krimp van het team mogelijk te maken. Ook is door het college besloten de krimp te beperken tot 1 fte. Redenen daarvoor zijn: Het college heeft besloten dat de grondwatertaak, die is overgedragen door de inwerkingtreding van de Waterwet (22 december 2009), binnen de bestaande formatie moet worden opgevangen. Dit betekent dat meer werk (ongeveer 1 fte) moet worden verzet met hetzelfde aantal medewerkers. In het kader van de taakoverdracht indirecte lozingen heeft het college besloten de wettelijke taak die is opgedragen aan het waterschap, om toezicht te houden op indirecte lozingen en de gemeente en de provincie te adviseren, te blijven uitvoeren. Dit is inmiddels vastgelegd in de Bestuursovereenkomst WABO die op 30 juni jl. is getekend. De afgelopen jaren is de bestuurs- en strafrechtelijke handhaving van Keurzaken meer tijd in beslag gaan nemen. Het team handhaving heeft de afgelopen jaren al de nodige efficiencyslagen gemaakt in het kader van het project Professionalisering van de milieuwethandhaving ; De zogenaamde kritische massa van het team. Onder meer het bemensen van een piketdienst voor het afhandelen van milieuincidenten komt in gevaar bij krimp van het team. 3 / 9

4 De consequentie van het inkrimpen met 1 fte is dat jaarlijks 600 uur minder wordt besteed aan de inspectie van de akkerbouwbedrijven en dat geen septic tanks worden gecontroleerd (650 uur). Een consequentie daarvan is dat wordt voorgesteld de naleefdoelen op een lager niveau vast te stellen dan de huidige naleving. Gevolg daarvan is dat de doelen uit het WBP niet of minder snel gehaald zullen worden of dat andere instrumenten moeten worden ingezet om de doelen uit het WBP te bereiken. 3. Opmerkingen en vragen uit thematische AV Tijdens de thematische AV van 8 februari 2011 zijn opmerkingen gemaakt en vragen gesteld. In dit onderdeel wordt op een aantal opmerkingen en vragen nader ingegaan. Het programma Tijdens de thematische AV is gevraagd inzicht te verschaffen in de verdeling van uren over de verschillende werkzaamheden. Jaarlijks worden in een uitvoeringsprogramma alle uren aan activiteiten gekoppeld. Het uitvoeringsprogramma wordt vastgesteld door het college van Dijkgraaf en Heemraden. Vervolgens wordt een persoonlijke werkplanning gemaakt. Onderstaand wordt de procentuele verdeling van de directe uren in 2011 weergegeven. 32% 6% 61% Milieu-incidenten Toezicht en handhaving Projecten In het vervolg is een nadere uitsplitsing opgenomen wat betreft toezicht en handhaving en projectmatig watertoezicht. Binnen het onderdeel toezicht en handhaving zijn de uren procentueel als volgt verdeeld. 38% Inspecties 61% Ondersteuning en afhandeling De inzet van de instrumenten communicatie en advisering vindt vooral plaats bij het projectmatig watertoezicht. Ook tijdens het uitvoeren inspecties nemen deze instrumenten echter een plaats in. 4 / 9

5 Ondersteuning en afhandeling bestaat globaal uit de volgende activiteiten: Postafhandeling en archivering Juridische ondersteuning Kwaliteitszorg Bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving Overleg met externen Applicatiebeheer Opstellen beleid De inspecties zijn als volgt over de verschillende bedrijfscategorieën verdeeld. 4% 2% 11% 18% Agrarische inrichtingen Directe lozingen 54% Aansluitvergunningen 11% Tijdelijke lozingen Lozingen in de riolering Grondwateronttrekkingen Projectmatig watertoezicht onderscheidt zich van toezicht en handhaving doordat de projecten zich niet richten op individuele bedrijven. Projecten zijn als volgt verdeeld. 50% 15% 35% Interne projecten Externe projecten Doelgroepprojecten Voorbeelden van interne projecten zijn: Het maken van nieuwsbrieven. Beleid opstellen voor activiteiten op loswallen en communiceren over en handhaven van dat beleid. Bedrijfsafvalwateronderzoek uitvoeren in de riolering wanneer de doelmatige werking van een AWZI in geding is. Het onderzoek is er op gericht veroorzakers van de verstoring op de AWZI op te sporen. Ook voor het innnen van de verontreinigingsheffing is dit onderzoek van belang. Voorbeelden van externe projecten zijn: Erfafspoeling is een project waarbij samen met de sector onderzoek wordt gedaan naar de mogelijkheden voor agrarische bedrijven om te kunnen voldoen aan de geldende regelgeving. Wederzijds toezicht is een pilotproject waarbij met andere overheden inspecties voor elkaar worden uitgevoerd. 5 / 9

6 Doelgroepprojecten zijn projecten die speciaal gericht zijn op één doelgroep. Deze projecten worden opgestart naar aanleiding van de doelgroepanalyse. In deze projecten worden de verschillende instrumenten, zoals communicatie, advisering en handhaving ingezet. De doelgroepprojecten richten zich bijvoorbeeld op de projectontwikkelaars en jachthavens. Naleefdoelen Voor de agrarische sector wordt als naleefdoel 70% voorgesteld. Opgemerkt is dat het daardoor lijkt of geaccepteerd wordt dat 30% niet naleeft. Als eerste een toelichting op 70%. Dit betekent dat bij 70% van de inspecties geen enkele overtreding wordt aangetroffen. Bij de 30% van de inspecties, waar wel overtredingen worden aangetroffen, behoren ook overtredingen die nog niet daadwerkelijk plaatsvinden. Er wordt echter al wel preventief gewaarschuwd. Ook kan nog worden opgemerkt dat naast de inspecties op een bedrijf nog surveillances plaatsvinden en dat de medewerkers van de regiokantoren onze ogen en oren in het veld zijn. Zware overtredingen worden daardoor ook naast de reguliere inspecties geconstateerd. Wel past hier de opmerking dat 70% een lagere naleving is dan de huidige naleving. Dit voorstel wordt gedaan omdat de personele inzet moet inkrimpen ten opzichte van de huidige inzet. Het gevolg daarvan kan zijn dat de doelen uit het WBP later of niet gehaald worden of dat andere instrumenten moeten worden ingezet om de doelen uit het WBP te halen. Prioritering Met betrekking tot de prioritering is gevraagd of rekening wordt gehouden met het naleefgedrag van bedrijven. Voor het opstellen van het jaarlijkse uitvoeringsprogramma voert team Watertoezicht onder andere een risicoanalyse uit. Eén van de onderdelen van de risicoanalyse is het naleefgedrag van bedrijven. Daardoor zullen bedrijfscategorieën die slecht naleven vaker worden bezocht dan bedrijfscategorieën die goed naleven. Ontwikkelingen Tijdens de thematische AV is opgemerkt dat bij de programmering van werkzaamheden rekening gehouden moet worden met ontwikkelingen. Onderstaand wordt op een aantal ontwikkelingen nader ingegaan. Ontwikkeling aantal agrarische bedrijven. Van 2006 tot 2010 is het aantal akkerbouwbedrijven gedaald van 1664 naar 1536 (8%). Tijdens de presentatie is aangegeven dat de bezoekfrequentie van akkerbouwbedrijven door de inkrimping met 1 fte zal afnemen van 1 keer in de 4,5 jaar naar 1 keer in de 6,9 jaar. Als de daling van het aantal akkerbouwbedrijven in gelijk tempo doorgaat, is de bezoekfrequentie in 2015 één keer in de 6,4 jaar. Nog steeds een flinke daling in frequentie. Overigens neemt bij een daling van het aantal bedrijven het aantal te controleren percelen nagenoeg niet af. Toename van het aantal onttrekkingen van grondwater als de economie zich herstelt en als Almere zich ontwikkelt. Het is zeker waarschijnlijk dat het aantal onttrekkingen zal toenemen, zodra meer gebouwd gaat worden. Indien daar aanleiding voor is, kan extra inzet overwogen worden. Het team Watertoezicht wordt door de integrale benadering steeds meer betrokken bij handhavingszaken in het kader van de Keur. Ook door de overdracht van het stedelijk waterbeheer zullen meer handhavingszaken naar het team Watertoezicht toekomen. Omvang sancties Opgemerkt is dat bij verhoging van de sancties de bezoekfrequentie wellicht omlaag kan. Tijdens de thematische AV is al aangegeven dat sancties niet door het waterschap worden opgelegd. De toezichthouders van het waterschap maken een proces verbaal of een boeterapport. Het Openbaar Ministerie respectievelijk de Voedsel en Waterautoriteit biedt een schikkingsvoorstel aan of legt een boete op. De toezichthouder kan wel aangeven of de overtreding zwaar of licht is. Dit heeft (enige) invloed op de hoogte van de sanctie. 6 / 9

7 Procesoptimalisatie Opgemerkt is dat procesoptimalisatie mogelijk soulaas biedt om de inkrimping van het team op te vangen. Het team Watertoezicht heeft de afgelopen jaren al de nodige efficiencyslagen gemaakt in het kader van het project Professionalisering van de milieuwethandhaving. Daarbij zijn op basis van landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria processen, procedures en instructies beschreven en geïmplementeerd. Het team werkt met een jaarcyclus, waarbij de werkvoorraad wordt vertaald naar persoonlijke werkplannen. Deze werkvoorraad is vastgelegd in een digitaal workflow managementsysteem. Door deze activiteiten ligt de doelmatigheid op een hoog niveau. Gevraagd is of het wel nodig is altijd een volledige inspectie uit te voeren. Dit hangt af van het soort inspectie. Als een bedrijf één keer in de 6 jaar wordt geïnspecteerd vindt een volledige inspectie plaats. Als een werk (bijvoorbeeld een grondwateronttrekking) een aantal malen kort na elkaar wordt gecontroleerd, beperkt een inspectie zich tot het opnemen van meterstanden of het nemen van een watermonster. Ook digitalisering in het veld is voorwerp van onderzoek geweest. Tot op heden heeft dit nog weinig efficiencyvoordeel opgeleverd. Bij de vervanging van het huidige geautomatiseerd systeem, dat de komende jaren moet plaatsvinden, wordt onderzocht of hier nog een verbeterslag te maken is. Inmiddels is in het kader van de besparing op het wagenpark door team Watertoezicht een dienstauto ingeleverd. Regionale uitvoeringsdienst (RUD) Naar aanleiding van een aantal ontwikkelingen wordt momenteel binnen de provincie Flevoland gesproken over het oprichten van een RUD. Tot nu toe heeft het college het standpunt ingenomen geen actieve bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een RUD, maar de ontwikkelingen te volgen en wanneer mogelijke deelname aan de orde is, opnieuw een standpunt te bepalen. In landelijke platforms (zoals het Landelijk hoofdenoverleg vergunningverlening en handhaving) wordt deelname tussen de waterschappen besproken. Geconstateerd is dat maar zeer beperkt sprake zal zijn van mogelijke efficiencyvoordelen. Juist de plaats van het watertoezicht binnen een waterschap maakt het mogelijk om het toezicht op het gehele watersysteem integraal op te pakken. Binnen een RUD zal het taakveld water slechts een marginaal deel uitmaken van het totaal aan reguleringsonderwerpen die binnen een gemeente en provincie spelen. In het concept Bestuursakkoord Water is aangegeven dat onderzoek gedaan zal worden naar een natte RUD. Dit is een samenwerkingsverband tussen waterschappen en Rijkswaterstaat wat betreft de vergunningverlening en handhaving. Eind 2011 zal dit onderzoek worden afgerond. Het college heeft inmiddels opdracht gegeven om een notitie op te stellen met een overzicht van de voor- en nadelen van aansluiting bij de gewone RUD of natte RUD. 7 / 9

8 4. Vergelijking met andere waterschappen In oktober 2010 verscheen Waterschapsspiegel 2010, Waterschappen onderling vergeleken. Dit is een landelijke vergelijkingsrapportage van de waterschappen. In deze rapportage wordt onder andere een plaatje met een overzicht van de procentuele verdeling van de kosten over diverse beleidsvelden getoond. Bestudering van dit plaatje laat zien dat Waterschap Zuiderzeeland gemiddeld scoort wat betreft kosten voor de beheersing van de lozingen. Beheersing van lozingen bestaat uit: vergunningverlening en handhaving van lozingen, de aanpak van diffuse emissies (bijvoorbeeld het project Akkerranden Flevoland) en rioleringsplannen en subsidies lozingen (een activiteit van het bureau Waterketen). Een goede vergelijking maken met andere waterschappen is heel lastig. De uitslag van de vergelijking hangt sterk af van de eenheid waar de kosten tegen worden afgezet. Het is mogelijk om de kosten voor beheersing van lozingen per vervuilingseenheid uit te rekenen. Maar ook de kosten per hectare beheergebied is een methode. Dit levert heel verschillende uitkomsten op. Zie onderstaande tabel voor een vergelijking met een aantal waterschappen. Dit zijn waterschappen die in de buurt liggen, een vergelijkbaar beheergebied kennen of juist een heel ander (stedelijk) beheergebied. Kosten van beheersing van lozingen Waterschap Gerealiseerde Kosten per v.e. Kosten per ha kosten 2009 (x 1000) Zuiderzeeland ,90 12,57 Zeeuwse Eilanden ,51 22,42 Veluwe ,24 10,12 Vallei & Eem ,83 16,30 Hunze en Aa s ,05 8,20 Groot Salland ,76 23,68 Reest en Wieden ,77 10,80 Hollands ,97 16,66 Noorderkwartier Delfland ,07 68,22 AGV ,57 78,63 Ook op grond van deze vergelijking kan geconcludeerd worden dat Waterschap Zuiderzeeland gemiddeld scoort wat betreft kosten voor de beheersing van de lozingen. 8 / 9

9 5. Consequenties Personele consequenties In de meerjarenbegroting heeft de Algemene Vergadering rekening gehouden met een halvering van het handhavingsprogramma in 2012 en een afname van de personeelsformatie met 2 fte. Vaststelling van deze nota heeft echter tot gevolg dat een inkrimping van het personeel met 1 fte kan worden gerealiseerd. Derhalve zal dit voorstel leiden tot een stijging van 1 fte ten opzichte van de Meerjarenbegroting , waarmee per 2012 de totale formatie voor de afdeling EWK 26,2 fte zal bedragen. Financiële consequenties In de meerjarenbegroting heeft de Algemene Vergadering rekening gehouden met een halvering van het handhavingsprogramma in 2012 en een afname van de personeelsformatie met 2 fte ( ,-). Met de vaststelling van deze nota kan de krimp van de formatie niet worden gerealiseerd. Dit leidt tot het niet realiseren van een bezuiniging op de personeelslasten van ,- (dit komt overeen met 1 fte). Dit gegeven zal ingebracht worden in het begrotingsproces , als wijziging op de meerjarenbegroting voor 2012 e.v. ter grootte van 1 fte. Juridische consequenties Geen. Consequenties voor Communicatie Geen Voorstel: De Algemene Vergadering besluit: De Nota Integraal Watertoezicht vast te stellen; In te stemmen met de inkrimping van het team Watertoezicht met 1 fte per 1 januari 2012 (dit betekent een uitbreiding met 1 fte ten opzichte van de Meerjarenbegroting ); De personele consequenties (1 fte) en de financiële consequenties ( ,-) in te brengen in het voorjaarsnotaproces Bijlagen Nota Integraal Watertoezicht / 9