Nota Integraal Watertoezicht

Transcriptie

1 Nota Integraal Watertoezicht

2

3 Inhoud Samenvatting Inleiding Nota Integraal Watertoezicht Ontwikkelingen Van handhaving naar watertoezicht Van Wet verontreiniging oppervlaktewateren naar Waterwet Organisatorische ontwikkelingen Leeswijzer Beleidscyclus watertoezicht Visie en (naleef)doelen Inleiding Visie Doelen Naleefdoelen Taak- en gebiedsanalyse Inleiding Taakanalyse Beheergebied Waterschap Zuiderzeeland (geografisch) Te beschermen onderdelen van het watersysteem (Potentieel) risicovormende activiteiten Risicoanalyse Inleiding Opzet en factoren van de risicoanalyse De risicoanalysemethodiek Prioritering Inleiding Methode van prioritering Nadere prioritering Doelgroepanalyse Inleiding De Tafel van elf Instrumenten en instrumentkeuze Inleiding Beschikbare instrumenten Selectie van de meest geschikte instrumenten Personele en financiële inzet Inleiding Bepalen personele en financiële inzet Uitvoeringsprogramma Inleiding Uitvoeringsprogramma... 25

4 11. Uitvoering Inleiding Afstemming Kwaliteitsborging Arbeidsomstandigheden Registreren en evaluatie Inleiding Registreren Evaluatie Jaarlijks Vierjaarlijks Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

5 Samenvatting Het waterschap heeft in het Waterbeheerplan (WBP) een aantal hoofddoelen vastgesteld. Deze hoofddoelen zijn veiligheid, voldoende water en schoon water. Het waterschap neemt verschillende soorten maatregelen om de hoofddoelen te realiseren. Eén van de maatregelen is het toepassen van watertoezicht. Waterschap Zuiderzeeland verstaat onder watertoezicht: Alle instrumenten die het waterschap inzet om te bereiken dat burgers en bedrijven de regels naleven, die gesteld zijn om het watersysteem 1 te beschermen. Deze instrumenten zijn: communiceren, adviseren, faciliteren en ontmoedigen, surveilleren, toezicht houden en handhaven. De Nota Integraal Watertoezicht (NIW) beschrijft hoe Waterschap Zuiderzeeland watertoezicht wil inzetten om de door het waterschap gestelde doelen te realiseren. Hoewel het waterschap de wettelijke taak heeft om te zorgen voor toezicht en handhaving, ziet het waterschap watertoezicht vooral als één van de middelen om zijn doelen te realiseren. Deze nota biedt een kader aan de hand waarvan het college jaarlijks kiest op welke activiteiten het waterschap toeziet en op welke wijze dit toezicht plaatsvindt. Zoals bovenstaand is aangegeven heeft het waterschap doelen gesteld in het WBP. Deze doelen kan het waterschap op verschillende manieren bereiken. Het waterschap kan bijvoorbeeld actief ingrepen doen, zoals dijkversterkingen of waterzuivering. Ook kan het waterschap proberen menselijk handelen te beïnvloeden. Het menselijk handelen van ingelanden heeft namelijk ook effect op het behalen van de doelen van het waterschap. Naleving van gestelde regels voorkomt bijvoorbeeld dat het oppervlaktewater onaanvaardbaar wordt verontreinigd. In de nota zijn daarom een aantal naleefdoelen opgenomen, uitgaande van de huidige naleving. Voor schoon water is de huidige naleving bekend en is ook bekend dat nog niet voldaan wordt aan de doelen die opgenomen zijn in het WBP. De naleving zal dus nog moeten verbeteren. Voor de thema s veiligheid en voldoende water is een inschatting gemaakt van de huidige naleving en zijn daarom indicatieve naleefdoelen opgenomen. Jaarlijks vindt het watertoezicht plaats volgens een vaste cyclus. Eerst voert het waterschap een aantal analyses uit (taakanalyse, gebiedsanalyse, risicoanalyse en doelgroepanalyse). Op basis van de analyses bepaalt het waterschap voor welke activiteiten watertoezicht ingezet zal worden. De kosten (financieel en personeel) van het watertoezicht bepaalt het waterschap op basis van de stand van zaken ten opzichte van de naleefdoelen. Bovenstaande stappen resulteren in een uitvoeringsprogramma dat wordt vastgesteld door het college van Dijkgraaf en Heemraden. Na uitvoering van het uitvoeringsprogramma vindt een evaluatie plaats. Het waterschap rapporteert in een jaarverslag over de resultaten van het watertoezicht en over de evaluatie. De bevindingen uit het jaarverslag vormen het startpunt voor een nieuwe cyclus. Eens in de vier jaar evalueert het waterschap het beleid. Dan bekijkt het waterschap of de doelen zijn bereikt. Eventueel kunnen dan de naleefdoelen worden aangepast. In grote lijnen volgt het waterschap tijdens de uitvoering van de beleidscyclus, die in deze nota wordt geschetst, de vier vragen uit de begroting: Wat willen we bereiken? (de doelen); Wanneer zijn we tevreden? (de naleefdoelen); Wat gaan we daarvoor doen? (het uitvoeringsprogramma); Wat gaat het kosten? (financiële en personele inzet). 1 Definitie Watersysteem: samenhangend geheel van een of meer oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen, met bijbehorende bergingsgebieden, waterkeringen en ondersteunende kunstwerken; Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 2

6 1. Inleiding 1.1. Nota Integraal Watertoezicht Het waterschap heeft in het Waterbeheerplan (WBP) een aantal hoofddoelen vastgesteld. Deze hoofddoelen zijn veiligheid, voldoende water en schoon water. Het waterschap neemt verschillende soorten maatregelen om de hoofddoelen te realiseren. Eén van de maatregelen is het toepassen van watertoezicht. Waterschap Zuiderzeeland verstaat onder watertoezicht: Alle instrumenten die het waterschap inzet om te bereiken dat burgers en bedrijven de regels naleven, die gesteld zijn om het watersysteem te beschermen. Deze instrumenten zijn: communiceren, adviseren, faciliteren en ontmoedigen, surveilleren, toezicht houden en handhaven. De Nota Watertoezicht (NIW) beschrijft hoe Waterschap Zuiderzeeland watertoezicht wil inzetten om de door haar gestelde doelen te realiseren. Deze nota biedt een kader aan de hand waarvan het college jaarlijks kiest op welke activiteiten het waterschap toeziet en op welke wijze dit toezicht plaatsvindt. Het vaststellen van handhavingsbeleid is verplicht gesteld in het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer, waarop de provincie toezicht uitoefent. Dit besluit schrijft voor dat een bestuursorgaan handhavingsbeleid moet vaststellen waarin gemotiveerd wordt aangegeven welke doelen het bestuursorgaan zichzelf stelt en welke activiteiten het daartoe zal uitvoeren. Het besluit stelt vervolgens gedetailleerde eisen aan het handhavingsbeleid (zie paragraaf 4.2). Paragraaf 1.2 schetst een aantal belangrijke ontwikkelingen voor het watertoezicht. In paragraaf 1.3 volgt een leeswijzer voor deze nota Ontwikkelingen Van handhaving naar watertoezicht Op 7 december 2004 heeft het college van Dijkgraaf en Heemraden de Handhavingsnota vastgesteld, waarin het waterschap het operationele handhavingsbeleid heeft beschreven. In 2009 heeft het college de geldigheidsduur van deze nota verlengd tot en met De handhavingsnota was het sluitstuk van het project professionalisering van de handhaving. Het doel van dit project was dat de handhaving aan een aantal kwaliteitscriteria moest voldoen. Deze criteria richtten zich op (de kwaliteit van) het proces handhaving. Daarom legde de handhavingsnota vooral het proces handhaving vast. Het college van Dijkgraaf en Heemraden heeft in 2009 besloten dat de nieuwe nota over operationeel handhavingsbeleid een andere opzet krijgt. De hoofddoelen van het waterschap uit het WBP moeten leidend zijn. Het waterschap zal instrumenten inzetten die een bijdrage kunnen leveren aan het realiseren van de hoofddoelen. Instrumenten in het kader van watertoezicht maken daar deel van uit. Deze instrumenten zijn breder dan alleen toezicht en handhaving. Ook communicatie, advisering, faciliteren en ontmoedigen en surveilleren horen daarbij. Deze instrumenten zullen afhankelijk van de situatie worden ingezet. Ook heeft het college besloten dat de nieuwe nota een integraal karakter moet krijgen. Dat wil zeggen dat de nota moet gaan over het toezicht op het hele watersysteem en niet alleen op het onderdeel waterkwaliteit. Bij de nieuwe opzet hoort ook een nieuwe naam voor de nota: Nota Integraal Watertoezicht. Deze naam staat voor de bredere benadering van de taak dan voorheen. Dit neemt niet weg dat de nota nog steeds moet voldoen aan het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer. De nota heeft echter wel een breder perspectief. Na het vaststellen van de nota zal de naam van het team Handhaving veranderen in team Watertoezicht. 3 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

7 Van Wet verontreiniging oppervlaktewateren naar Waterwet Op 22 december 2009 is een belangrijke wijziging doorgevoerd op het gebied van wet- en regelgeving. De Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) werd vervangen door de Waterwet (Wtw). Niet alleen de Wvo is vervallen. De Wtw verving naast de Wvo nog diverse andere watergerelateerde wetten, zoals de Wet op de waterhuishouding. De invoering van de Waterwet heeft een aantal ingrijpende gevolgen, namelijk: 1. Integrale benadering; 2. Taakverschuiving grondwaterbeheer; 3. Overdracht indirecte lozingen. Ad 1. Integrale benadering De Waterwet heeft een integrale benadering gericht op het watersysteem. Daarom zal ook het toezicht en de handhaving integraal moeten plaatsvinden. De Handhavingsnota richtte zich alleen om de handhaving van waterkwaliteitszaken (afvalwaterlozingen). De NIW heeft een bredere scope en ziet ook op het toezicht en de handhaving van alle zaken die te maken hebben met het watersysteem. Ad 2. Taakverschuiving grondwaterbeheer Met de komst van de Waterwet is het operationele grondwaterbeheer van de provincie Flevoland overgedragen aan het waterschap. Het waterschap is daardoor bevoegd gezag voor de vergunningverlening van en het toezicht op de meeste grondwateronttrekkingen. Dit betekent dat niet uitsluitend toezicht op oppervlaktewaterlichamen plaatsvindt, maar dat ook toezicht plaatsvindt op handelingen in grondwaterlichamen. Ad 3. Overdracht indirecte lozingen Met de inwerkingtreding van de Waterwet is de bevoegdheid voor de vergunningverlening van en het toezicht op de indirecte lozingen (lozingen in de riolering) overgedragen aan het bevoegd gezag voor de Wet milieubeheer (provincie en gemeenten). Het waterschap houdt wel de mogelijkheid te adviseren over vergunningverlening en toezicht. Daarom heeft het waterschap nog steeds de bevoegdheid de indirecte lozingen te inspecteren, maar zijn rol is veranderd. Als een overtreding door het waterschap wordt geconstateerd, zal het waterschap niet rechtstreeks tegen een bedrijf optreden, maar een advies geven aan de gemeente of de provincie over de wijze van optreden Organisatorische ontwikkelingen In het najaar van 2008 heeft de commissie Mans geadviseerd alle handhavingstaken van gemeenten en provincies samen te voegen in 25 omgevingsdiensten, om de kwaliteit van de handhaving te verbeteren. Sinds die tijd heeft veel overleg plaatsgevonden over dit onderwerp. Medio 2010 is de stand van zaken binnen de provincie Flevoland dat de provincie in gesprek is met gemeenten om een regionale uitvoeringsdienst (RUD) te vormen. Het waterschap heeft uitgesproken betrokken te willen zijn bij de oprichting en inzake zijn toezichtstaken met betrekking tot de indirecte lozingen nauw te willen samenwerken met een eventueel op te richten RUD. Dit zal de komende jaren verder worden uitgewerkt. Wat betreft de overige toezichtstaken ziet het waterschap geen synergievoordelen van deelname aan de RUD Leeswijzer Deze nota is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de beleidscyclus watertoezicht. Deze beleidscyclus vormt de rode draad in de nota. De hoofdstukken volgen de stappen van de beleidscyclus. In hoofdstuk 3 worden de visie, ambitie en de doelen weergegeven. De hoofdstukken 3 tot en met 9 geven een beschrijving van een aantal analyses die jaarlijks worden uitgevoerd om tot een uitvoeringsprogramma te komen. Hoofdstuk 10 beschrijft de opzet van het uitvoeringsprogramma. Hoofdstuk 11 beschrijft hoe de taken daadwerkelijk worden uitgevoerd. Hoofdstuk 12 tenslotte beschrijft op welke wijze de resultaten van het watertoezicht worden geregistreerd en op welke wijze evaluatie plaatsvindt. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 4

8 2. Beleidscyclus watertoezicht Het watertoezicht vindt plaats volgens twee met elkaar samenhangende beleidscycli. Het gaat om een jaarlijkse cyclus en een meerjarige cyclus. Dit hoofdstuk geeft een schematische weergave van deze cycli en een toelichting daarop. In grote lijnen volgt het waterschap tijdens de uitvoering van de beleidscyclus, die in deze nota wordt geschetst, de vier vragen uit de begroting: Wat willen we bereiken? (de doelen); Wanneer zijn we tevreden? (de naleefdoelen); Wat gaan we daarvoor doen? (het uitvoeringsprogramma); Wat gaat het kosten? (financiële en personele inzet). Visie Doelen Naleefdoelen De meerjarige beleidscyclus start (rode vakjes) met het formuleren van de doelen door het bestuur van het waterschap. Het gaat hierbij in de eerste plaats om de hoofddoelen. Vervolgens formuleert het waterschap ook doelen specifiek gericht op de naleving van regels. Taak- en gebiedsanalyse De jaarlijkse beleidscyclus (blauwe vakjes) begint met een taak- en gebiedsanalyse. Het waterschap moet goed zicht hebben op het beheergebied om te bepalen waar verbetering van de naleving kan plaatsvinden. De gebiedsanalyse omvat een geografische analyse, een analyse van de onderdelen van het watersysteem die het waterschap beschermt om zijn doelen te bereiken en een analyse van de activiteiten die een probleem voor het watersysteem kunnen veroorzaken. Ook analyseert het waterschap in deze fase de wettelijke taken die het waterschap heeft met betrekking tot het toezicht. Instrumentenkeuze Beleidsevaluatie Prioriteren Risicoanalyse Doelgroepanalyse Jaarverslag Als de activiteiten die een probleem voor het watersysteem kunnen veroorzaken bekend zijn, voert het waterschap een risicoanalyse uit. In de risicoanalyse bepaalt het waterschap per activiteit het risico dat de doelen van het waterschap niet behaald worden. Op basis van het risico bepaalt het waterschap welke prioriteit hij toekent aan het toezicht op de verschillende activiteiten. Vervolgens vindt een doelgroepanalyse plaats. Daarbij onderzoekt het waterschap wat de motieven zijn om regels wel of niet na te leven. Op basis van de doelgroepanalyse maakt het waterschap een keuze welke instrumenten worden ingezet om het gedrag van de doelgroep te beïnvloeden. Op grond van de voorgaande stappen bepaalt het waterschap de benodigde inzet aan financiële en personele middelen. Personele en financiële inzet Uitvoeringsprogramma Uitvoeren Registreren Jaarlijkse evaluatie 5 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

9 Voornoemde stappen resulteren in een jaarlijks uitvoeringsprogramma. In dit programma geeft het waterschap aan hoeveel tijd aan de verschillende doelgroepen wordt besteed en welke instrumenten worden ingezet. Het programma wordt vervolgens uitgevoerd. Het waterschap registreert de resultaten van het watertoezicht. De geregistreerde gegevens gebruikt het waterschap om de werkzaamheden te evalueren. Deze evaluatie en de resultaten van het watertoezicht legt het waterschap vast in een jaarverslag. De evaluatie en het jaarverslag dienen als startpunt voor de jaarcyclus van het volgende jaar. Het uitvoeringsprogramma en het jaarverslag worden vastgesteld door het college van Dijkgraaf en Heemraden. Eén keer in de vier jaar vindt een beleidsevaluatie plaats. Daarbij worden de doelstellingen van het waterschap tegen het licht gehouden en eventueel aangepast. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 6

10 3. Visie en (naleef)doelen 3.1. Inleiding De beleidscyclus begint met het formuleren van een visie en de doelen van het waterschap. Dit hoofdstuk beschrijft de visie en de doelen van het waterschap en de vertaling van de doelen naar naleefdoelen Visie Waterschap Zuiderzeeland is een maatschappelijke organisatie die verantwoordelijk is voor een goede waterkwaliteit en kwantiteit en die de inwoners van haar beheergebied beschermt tegen water(overlast). Het waterschap heeft een organisatiebrede visie waarin de termen Veiligheid, Voldoende water en Schoon water centraal staan. Uitgangspunt is dat de werkzaamheden worden uitgevoerd tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten. Waterschap Zuiderzeeland is doorlopend op zoek naar mogelijkheden om de werkzaamheden zo effectief en efficiënt mogelijk uit te voeren. Verantwoordelijk zijn voor het waterbeheer doe je niet alleen, dat doe je in nauwe samenwerking met je gebiedspartners. Daarbij respecteer je elkaars belangen. Het belang van het watersysteem staat voorop in het handelen van Zuiderzeeland Doelen Het waterschap heeft zijn hoofddoelen verwoord in het Waterbeheerplan (WBP). De hoofddoelen van het waterschap zijn: 1. Veiligheid. 2. Voldoende water. 3. Schoon water. De hoofddoelen heeft het waterschap als volgt nader ingevuld. Ad 1. Veiligheid: 1. Primaire waterkeringen op orde. 2. Regionale waterkeringen op orde. 3. Aantasting van waterkeringen voorkomen. Ad 2. Voldoende water: 1. Voorkomen wateroverlast. 2. Anticiperen op watertekort. 3. Goed functioneren van het watersysteem. Ad 3. Schoon water: 1. Goede structuurdiversiteit. 2. Goede oppervlaktewaterkwaliteit. 3. Goed omgaan met afvalwater. Bovenstaand is de nadere invulling in algemene bewoordingen omschreven. Het WBP werkt dit verder uit in doelstellingen en strategieën Aan de realisatie van een aantal doelen kan worden bijgedragen door middel van watertoezicht. In de tabel 1 is per doel aangegeven waar aangrijpingspunten liggen voor het watertoezicht. Deze tabel is niet bedoeld als een uitputtend overzicht van aangrijpingspunten, maar als een illustratie van de bijdrage van watertoezicht aan het behalen van de doelen van het waterschap. 7 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

11 Doel Aantasting van waterkeringen voorkomen Voorkomen wateroverlast en anticiperen op watertekort Goed functioneren van het watersysteem Goede oppervlaktewaterkwaliteit Goed omgaan met afvalwater Aangrijpingspunten Watertoezicht De primaire functie van waterkeringen is het tegenhouden van buitenwater. Deze functie mag nooit worden aangetast. Aantasting kan bijvoorbeeld plaatsvinden door werkzaamheden op of langs keringen. Wateroverlast en tekort kunnen mede ontstaan door grondwateronttrekking of infiltratie. Het waterschap ziet ook toe op deze activiteiten. De watergangen in het beheersgebied (ook in het stedelijk gebied) moeten vanuit kwantiteitsoogpunt voldoen aan de vastgestelde normen en inrichtingseisen van het watersysteem. Met andere woorden: het profiel moet voldoen aan de legger. Het maaibeheer van de watergangen is zodanig dat voldoende doorstroming en afvoer behouden blijft en wordt daarbij zo veel mogelijk afgestemd op de beoogde structuurdiversiteit. Ook het maaien en onderhouden door derden is hierbij van belang. De waterlichamen in het beheergebied voldoen uiterlijk in 2027 aan de fysisch-chemische waterkwaliteitsnormen van de Kaderrichtlijn Water voor prioritaire stoffen, overige verontreinigingen en ecologie ondersteunende stoffen door het nemen van haalbare en betaalbare emissiereducerende maatregelen in stedelijk en landelijk gebied. Hierbij zijn ook de emissiereducerende maatregelen die bedrijven (moeten) nemen van groot belang. Waterbodems vormen in 2027 in zowel het stedelijk als het landelijk gebied geen kwantitatieve en/of kwalitatieve belemmerring voor het optimaal functioneren van de watersystemen. Hiertoe wordt onder andere de verspreiding en andere toepassing van bouwstoffen, grond en baggerspecie gereguleerd. De emissies van de afvalwaterketen zijn zodanig dat aan relevante EUnormen, nationale en regionale doelstellingen wordt voldaan. Hierbij is toezicht op de afvalwaterketen van belang. Tabel 1 aangrijpingspunten watertoezicht 3.4. Naleefdoelen Zoals in het voorgaande is aangegeven heeft het waterschap doelen gesteld in het WBP. Deze doelen kan het waterschap op verschillende manieren bereiken. Het waterschap kan bijvoorbeeld actief ingrepen doen, zoals dijkversterkingen of waterzuivering. Ook kan het waterschap proberen menselijk handelen te beïnvloeden. Het menselijk handelen van ingelanden heeft namelijk een belangrijk effect op het behalen van de doelen van het waterschap. Naleving van gestelde regels voorkomt bijvoorbeeld dat het oppervlaktewater onaanvaardbaar wordt verontreinigd. Daarom stelt het waterschap naleefdoelen, uitgaande van de huidige naleving. Om naleefdoelen te kunnen vaststellen is het van belang zicht te hebben op de stand van zaken ten aanzien van de naleving. Voor het hoofddoel schoon water is de huidige naleving bekend, omdat de resultaten van inspecties consequent geregistreerd worden. Voor de hoofddoelen veiligheid en voldoende water is de stand van zaken gebaseerd op expert judgement. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 8

12 Tabel 2 geeft aan wat de stand van zaken is van de naleving (100% naleving betekent geen overtredingen). Ook zijn de naleefdoelen voor 2015 aangegeven. Naleving 2008 Naleving 2009 Naleving 2010 Naleefdoel 2015 Veiligheid Kernvoorschriften 60% 80% Overige voorschriften 25% 50% Voldoende water Kernvoorschriften 60% 80% Overige voorschriften 25% 50% Schoon water Agrarische inrichtingen 67% 66% 73% 70% Industriële inrichtingen 71% 62% 70% 75% Directe lozers 80% 84% 87% 75% Tabel 2 Naleving en naleefdoel 2015 Voor veiligheid en voldoende water is de naleving opgesplitst in twee soorten voorschriften. De kernvoorschriften en de overige voorschriften. Kernvoorschriften bevatten de essentie van een vergunning. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de diameter van een duiker. Bij overige voorschriften gaat het bijvoorbeeld om het doen van een melding voordat iemand met een activiteit begint. Voor schoon water is een opsplitsing gemaakt in het soort activiteit. Het waterschap bepaalt aan de hand van de registratie zoals beschreven in paragraaf 12.2 wat de stand van zaken is met betrekking tot de naleving. De resultaten van de uitgevoerde inspecties worden benut voor het berekenen van de naleving. Bij het berekenen van de naleving bepalen de volgende factoren de uitkomst: - Alleen de resultaten van de eerste inspectie worden benut voor het bepalen van het naleefgedrag; de resultaten van herinspecties en 2 de herinspecties zijn niet bepalend voor het naleefgedrag; - Bij het berekenen van het naleefgedrag wordt niet gecorrigeerd voor het aantal overtredingen dat geconstateerd wordt bij een eerste inspectie; een inspectie waar slechts één overtreding wordt geconstateerd, telt even zwaar mee als een inspectie waarbij meerdere overtredingen geconstateerd zijn; - In de berekening van het naleefgedrag wordt daarentegen wèl gecorrigeerd voor de zwaarte van de overtredingen. Indien tijdens een inspectie uitsluitend één of meerdere zgn. niet-kernbepalingen worden geconstateerd, wordt de inspectie aangemerkt als 100% niet-naleving. Indien echter tijdens de inspectie wordt geconstateerd dat één of meerdere zogenaamde kern-bepalingen worden overtreden, wordt de inspectie aangemerkt als 150% niet-naleving. In geval geen overtredingen worden geconstateerd, wordt de inspectie aangemerkt als 100%-naleving. 9 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

13 4. Taak- en gebiedsanalyse 4.1. Inleiding De eerste stap van de jaarlijkse cyclus (zoals beschreven in hoofstuk 2) is een taak- en gebiedsanalyse. De taakanalyse geeft een beknopt overzicht van de toezichtstaken die het waterschap heeft op basis van wet- en regelgeving. De gebiedsanalyse bestaat uit drie onderdelen: Kennis van het beheergebied (paragraaf 4.3); De te beschermen objecten (paragraaf 4.4); De (potentieel) risicovormende activiteiten (paragraaf 4.5) Taakanalyse Op grond van wet- en regelgeving heeft het waterschap bepaalde taken. Wet- en regelgeving zorgt ook voor de legitimatie voor het waterschap om zijn taken uit te voeren. In een aantal wetten zijn aan de waterschappen bevoegdheden met betrekking tot handhaving en toezicht toebedeeld, te weten: Artikel 8.1 van de Wtw geeft aan dat de beheerder tot taak heeft zorg te dragen voor de bestuursrechtelijke handhaving van de bepalingen uit de Wtw. Artikel 18.2.a van de Wet milieubeheer (Wm) geeft aan dat de waterkwaliteitsbeheerder tot taak heeft zorg te dragen voor de bestuursrechtelijke handhaving van een aantal zorgplichten uit de Wet milieubeheer. Artikel 9.1 van de Regeling gewasbescherming en biociden geeft aan dat ambtenaren van de waterschappen belast zijn met het toezicht op de (watergerelateerde) bepalingen uit de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Wgb). Artikel 5.2 van de Keur Waterschap Zuiderzeeland 2009 (keur) geeft aan dat de door het college aangewezen ambtenaren zijn belast met het toezicht op het bepaalde bij of krachtens de keur. Artikel 3 van het Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar Waterschappen 2009 geeft aan dat ambtenaren van waterschappen, die zijn aangewezen als buitengewoon opsporingsambtenaar, bevoegd zijn tot het opsporen van strafbare feiten op het gebied van milieu en welzijn. Het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer geeft een aantal voorschriften voor de bestuursrechtelijke handhaving. De belangrijkste voorschriften zijn: Het bestuursorgaan stelt handhavingsbeleid vast, waarin wordt aangegeven welke doelen het zichzelf stelt en welke activiteiten het daartoe zal uitvoeren; Het bestuursorgaan werkt het handhavingsbeleid jaarlijks uit in een uitvoeringsprogramma; Het bestuursorgaan richt zijn organisatie zodanig in dat een adequate en objectieve uitvoering van het handhavingsbeleid gewaarborgd is; Het bestuursorgaan draagt zorg voor voldoende gekwalificeerd personeel en goede middelen om de taak te kunnen uitvoeren; Het bestuursorgaan bewaakt met een geautomatiseerd systeem de voortgang van de uitvoering van het uitvoeringsprogramma; Het bestuursorgaan evalueert jaarlijks of de in het uitvoeringsprogramma opgenomen activiteiten zijn uitgevoerd en in hoeverre de activiteiten hebben bijgedragen aan het behalen van de doelen Beheergebied Waterschap Zuiderzeeland (geografisch) Het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland strekt zich uit tot buiten de primaire waterkeringen (zie figuur 2 op pagina 12 voor een overzicht van de primaire waterkeringen). De grens van het beheergebied loopt door het Markermeer en deels door het IJsselmeer. De beheertaken van het waterschap beperken zich vooral tot het binnendijks gelegen gebied en enkele kleine gebiedjes in de gemeenten Lemsterland en Steenwijkerland. Ook de regionaal buitendijkse waterkeringen worden beheerd door het waterschap. Figuur 1 geeft een overzicht van de provincie Flevoland, terwijl de rode stippellijn de begrenzing van het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland aanduidt. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 10

14 Figuur 1 Beheergebied Waterschap Zuiderzeeland Het beheergebied beslaat een oppervlakte van circa 2500 km 2, waarvan 1500 km 2 uit land bestaat en het overige deel uit water. De hoeveelheid water bestaat voornamelijk uit het grootste deel van het Markermeer, een gedeelte van het IJsselmeer, de Veluwerandmeren, het Gooimeer en de Oostvaardersplassen. Het binnendijks gelegen land wordt omgeven door 207 km primaire waterkeringen en ligt circa 4 6 meter onder NAP. Flevoland heeft circa inwoners, verdeeld over de drie polders: in Zuidelijk Flevoland; in Oostelijk Flevoland, en; in de Noordoostpolder 2. De bebouwde buitendijkse gebieden (26) worden beschermd door 18 km. Regionale kering Te beschermen onderdelen van het watersysteem Om een goede risicoanalyse te kunnen maken is het van belang dat duidelijk is welke onderdelen van het watersysteem het waterschap moet beschermen om te zorgen dat de hoofddoelen worden bereikt. Ter illustratie: primaire waterkeringen zijn direct gerelateerd aan de hoofddoelstelling Veiligheid. Door goed onderhoud te plegen aan en toezicht te houden op de primaire waterkeringen kan de hoofddoelstelling worden gerealiseerd. Per hoofddoel gaat het om de volgende onderdelen van het watersysteem: Veiligheid: Primaire waterkeringen; Regionale waterkeringen. 2 Bron: 11 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

15 Voldoende water: Watergangen; Grondwatersysteem; Gemalen; Kunstwerken, zoals stuwen, hevels en inlaatwerken. Schoon water: Waterlichamen; Rioolwaterzuiveringsinstallaties en rioolgemalen. Veiligheid De onderdelen die voor het hoofddoel Veiligheid een essentiële rol spelen zijn de primaire en de regionale waterkeringen. De primaire waterkeringen zijn de dijken die het vaste land scheiden van het Markermeer en het IJsselmeer en de daarmee in verbinding staande meren. In figuur 2 worden de primaire waterkeringen aangegeven. De primaire waterkeringen moeten voldoen aan de wettelijke veiligheidsnormen zoals gesteld in bijlage II van de Waterwet. figuur 2 primaire waterkeringen Regionale waterkeringen zijn de waterkerende voorzieningen rond bebouwing die buitendijks gerealiseerd is. Ook de Knardijk is een regionale kering. Bijlage 1 geeft een overzicht van alle regionale waterkeringen binnen het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland. Het waterschap beheert ook de regionale waterkeringen. Provincie Flevoland heeft voor de regionale waterkeringen een veiligheidsnorm vastgesteld en deze vastgelegd in bijlage IV van de Verordening Fysieke Leefomgeving. Een voorbeeld van een regionale waterkering is de kering om het bebouwde gebied van Harderhaven. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 12

16 figuur 3 Kering rond Harderhaven; een voorbeeld van een regionale waterkering Voldoende water Voor het hoofddoel Voldoende Water staan het juiste peilbeheer en een goede wateraanvoer en afvoer centraal. Het waterschap realiseert een optimaal waterpeil door het samenspel tussen gemalen, stuwen en eventueel waterinlaatwerken in oppervlaktewateren. Blokkades in de watergangen, bijvoorbeeld door foutief aangelegde duikers of onvoldoende gemaaide watergangen, kunnen leiden tot wateroverlast of watertekort. Een groot deel van het grondoppervlak in het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland wordt benut voor agrarische doeleinden. Om een goede agrarische bedrijfsvoering te kunnen realiseren, is een optimaal waterniveau essentieel: zowel teveel als te weinig water kan leiden tot gewasschade en verslechtering van de bodemstructuur. Daarnaast kunnen sterke fluctuaties in het waterpeil leiden tot verzakkingen. In het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland dragen alle oppervlaktewaterlichamen bij aan wateraan- en afvoer. Erf- en kavelsloten vormen veelal de haarvaten van een waterlichaam die uitmonden in de tochten en vaarten. Met behulp van een zevental gemalen wordt water uitgemalen als het water een bepaalde maximum waterhoogte overschrijdt. In geval van een te laag waterniveau kan via hevels en waterinlaten oppervlaktewater van buiten het omdijkte deel worden aangevoerd om daarmee verdroging te voorkomen. Schoon water De waterkwaliteit van het oppervlaktewater staat centraal binnen het hoofddoel Schoon water. Daarbij spelen de micro- en macroflora en fauna, alsmede de chemische verbindingen die in het water aanwezig zijn, een belangrijke rol. Een slechte waterkwaliteit beperkt het aantal functies van oppervlaktewater. In het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland kan het oppervlaktewater worden ingedeeld in een tweetal groepen: 1. Waterlichamen volgens de definitie van de Kaderrichtlijn Water; 2. Overige wateren. Ad 1. Waterlichamen volgens de definitie van de Kaderrichtlijn Water In het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland komen 18 Waterlichamen voor. Het gaat om zeven plassen met een afzonderlijke oppervlakte van 50 ha of meer, en elf stroomgebieden met ieder een afzonderlijk oppervlak van 10 km 2 of meer. Figuur 4 geeft de indeling van de waterlichamen in het beheergebied van het waterschap weer. 13 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

17 Figuur 4 Indeling KRW-waterlichamen Ad 2. Overige wateren Naast de waterlichamen volgens de definitie waterlichaam van de Kaderrichtlijn water, komen diverse andere oppervlaktewateren voor in het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland. De belangrijkste overige wateren zijn: plassen in natuurgebieden (b.v. de Casteleijnsplas en de Reigerplas); kavelsloten (vrijwel ieder agrarisch bouwperceel is aan weerszijden begrensd in de vorm van een kavelsloot); erfsloten (slechts enkele agrarische erven zijn niet omringd door een erfsloot); weg- en bermsloten (het merendeel van de wegbermen in Flevoland heeft een wegsloot om het overtollige water van het wegdek af te kunnen voeren); stadsgrachten en stedelijke watergangen; vijvers. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 14

18 4.5. (Potentieel) risicovormende activiteiten De te beschermen onderdelen van het watersysteem worden op basis van de vorige paragraaf in kaart gebracht. Vervolgens is het belangrijk om inzicht te krijgen in de activiteiten of handelingen die met, in, op of aan die objecten kunnen plaatsvinden door derden en die er toe (kunnen) leiden dat de drie algemene doelstellingen (Veiligheid, Voldoende water en Schoon water) in gevaar komen. Zo kan bijvoorbeeld het foutief aanleggen van een dam in een kavelsloot leiden tot lokale wateroverlast en illegale lozingen kunnen leiden tot aantasting van het aquatisch ecosysteem. Enkele voorbeelden van activiteiten zijn: Bouwactiviteiten; Aanleggen van dammen, duikers en stuwen; Aanleggen kabels en leidingen; Dempen van watergangen; Gebruik van (prioritair) gevaarlijke stoffen; Toepassen van meststoffen; Maaien en onderhouden van watergangen; Weiden van vee op waterkeringen. Jaarlijks zal het waterschap bij het opstellen van het jaarprogramma de lijst met risicovormende activiteiten opstellen. 15 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

19 5. Risicoanalyse 5.1. Inleiding Zoals in paragraaf 3.3 is beschreven heeft het waterschap een drietal hoofddoelstellingen: Veiligheid, Voldoende water en Schoon water. In paragraaf 4.4 is beschreven welke onderdelen van het watersysteem in het gebied een rol spelen bij het realiseren van deze hoofddoelstellingen. Paragraaf 4.5 beschrijft vervolgens welke activiteiten die plaatsvinden in, op of nabij de te beschermen onderdelen van het watersysteem een risico kunnen vormen voor het behalen van de doelstellingen. Om inzicht te krijgen in de risico s die het waterschap loopt op het niet behalen van de drie doelstellingen, maakt het waterschap gebruik van een risicoanalysemethodiek. Deze methodiek wordt in dit hoofdstuk beschreven Opzet en factoren van de risicoanalyse Bij het analyseren van risico s gaat het waterschap uit van de formule: RISICO = KANS x EFFECT De hoofdfactoren Kans en Effect bepalen gezamenlijk het risico. Kans De kans wordt bepaald door de gemeten of geschatte naleving van regels. Het waterschap bepaalt de naleving op basis van de resultaten van inspecties. Deze resultaten legt het waterschap vast in het digitale vergunningen- en handhavingsregistratiesysteem. Van een aantal activiteiten of doelgroepen is de naleving echter onbekend. Betrokken medewerkers (toezichthouders en regiohoofden) maken daarom door middel van expert-judgement een inschatting van de naleving op basis van praktijkervaringen. Effect Effect is een indicator van de schade die optreedt als de voorschriften niet worden nageleefd. Het gaat daarbij zowel om tastbare/materiële als niet-tastbare schade. De factor Effect wordt bepaald door de volgende subfactoren, te weten: 1. Omgeving; 2. Politiek-bestuurlijke gevoeligheid; 3. Economie. Figuur 5 geeft het schema weer van de deelfactoren die gezamenlijk het effect bepalen. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 16

20 Figuur 5 Deelfactoren effectbepaling Ad 1. Omgeving Subfactor Omgeving geeft de mate weer waarin bij niet naleving van wet- en regelgeving materiële/tastbare schade ontstaat aan de onderdelen van het watersysteem zoals beschreven in paragraaf 4.4. Daarbij wordt gekeken naar de invloed op ieder afzonderlijk onderdeel. Ad 2. Politiek-bestuurlijke gevoeligheid Niet-naleving van een activiteit kan tot bestuurlijke onrust leiden. Hierbij kan worden gedacht aan zaken die veel media-aandacht trekken. Derhalve maakt deze subfactor deel uit van de risicoanalysemethodiek. Ad 3. Economie De economische effecten worden bepaald aan de hand van de financiële gevolgen. Het gaat dan om de vraag hoe hoog de kosten zijn om de gevolgen van het niet-naleven ongedaan te maken De risicoanalysemethodiek Waterschap Zuiderzeeland maakt gebruik van een risicoanalysemethodiek waarin per te beschermen onderdeel van het watersysteem de risico s van bepaalde activiteiten voor dat onderdeel worden gekwantificeerd. Een voorbeeld van dit kwantificeren is onderstaand weergegeven. In de tabel is aangegeven dat voor het hoofddoel veiligheid twee onderdelen van het watersysteem relevant zijn, namelijk de primaire en de regionale waterkeringen (zie paragraaf 4.4). Links in de tabel zijn een aantal voorbeelden van activiteiten die het watersysteem kunnen bedreigen weergegeven (zie paragraaf 4.5). Vervolgens is beoordeeld wat het effect is van de activiteiten op de onderdelen van het watersysteem. Dit effect gaat van geen effect tot een zeer omvangrijk effect. Deze beoordeling is vertaald naar een getal (zie de kleine tabel). Dit getal wordt vermenigvuldigd met de weegfactor. De weegfactor is toegevoegd om aan te kunnen geven dat een effect op het ene onderdeel van het watersysteem zwaarder moet meewegen dan een effect op een ander onderdeel. In het voorbeeld is aangegeven dat een effect op de primaire waterkering zwaarder meetelt dan een effect op een regionale waterkering. De scores van de verschillende onderdelen worden vervolgens opgeteld tot een subscore voor een bepaalde activiteit, voor wat betreft het hoofddoel veiligheid. Zo worden ook scores ingevuld voor voldoende water en schoon water. De subscores worden bij elkaar opgeteld tot een totaalscore voor het effect van een bepaalde activiteit. Naast een totaalscore voor het effect moet in de tabel ook een score voor de kans (op basis van het naleefgedrag) worden ingevuld. Een vermenigvuldiging van de totaalscore voor effect en de score voor de kans geeft het risico van een bepaalde activiteit weer. 17 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

21 Veiligheid OBJECT Primaire waterkeringen Regionale waterkeringen WEEGFACTOR 10 5 Activiteit Invloed Score Subscore veiligheid indirecte lozingen Geen Geen 0 ontgrondingen Omvangrijk Enigszins 55 grondwateronttrekkingen Enigszins Geen 30 Bouwactiviteiten Omvangrijk Omvangrijk 60 Invloed op Veiligheid Score Geen 0 Zeer gering 1 Gering 2 Enigszins 3 Omvangrijk 4 Zeer omvangrijk 5 De schermafdruk is slechts ter illustratie van de layout en opzet van de risicoanalysemethodiek. De volledige uitwerking van de risicoanalysemethodiek maakt onderdeel uit van het jaarlijks op te stellen Uitvoeringsprogramma Watertoezicht. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 18

22 6. Prioritering 6.1. Inleiding Op basis van de risicoanalyse is duidelijk welke risico s de verschillende activiteiten met zich meebrengen. Dit hoofdstuk beschrijft op welke manier het waterschap de werkzaamheden vervolgens prioriteert. Het doel van de prioritering is dat het waterschap de beschikbare capaciteit aan mensen en middelen daar inzet waar het grootste risico bestaat op het niet bereiken van de hoofddoelstellingen. Positief gezegd betekent dit dat de beschikbare capaciteit daar wordt ingezet waar het meeste rendement te verwachten is Methode van prioritering Voorafgaand aan de prioritering van het toezicht op de activiteiten reserveert het waterschap een hoeveelheid tijd voor werkzaamheden die niet gekoppeld kunnen worden aan een bepaalde activiteit. Het gaat om het afhandelen van incidenten/calamiteiten en het deelnemen aan projecten die samen met andere overheden worden uitgevoerd. Deze werkzaamheden leveren wel een bijdrage aan het behalen van de doelen van het waterschap. Het afhandelen van incidenten/calamiteiten kan niet worden gepland. Calamiteiten dienen wel per direct te worden opgelost om ervoor te zorgen dat de doelstellingen van het waterschap niet (verder) in gevaar komen. Daarom heeft het afhandelen van incidenten/calamiteiten de hoogste prioriteit. Projecten die het waterschap samen met andere overheden uitvoert worden vaak landelijk of provinciaal opgestart. Daardoor is het niet mogelijk deze projecten in de risicoanalyse mee te nemen. Voor de uitvoering van deze projecten reserveert het waterschap een hoeveelheid tijd. Uit de risicoanalyse volgt per activiteit een score. In de risicoanalyse is nog geen rekening gehouden met het aantal malen dat een activiteit plaatsvindt (het aantal akkerbouwbedrijven is bijvoorbeeld veel groter dan het aantal afvalwaterzuiveringsinstallaties). Het aantal malen dat een activiteit plaatsvindt wordt vermenigvuldigd met de risicoscore. Dit levert een prioriteringsscore op. In formule ziet dit er als volgt uit: PRIORITERINGSSCORE (PER ACTIVITEIT) = RISICOSCORE X OMVANG ACTIVITEIT Aan de hand van de prioriteringsscore verdeelt het waterschap de beschikbare tijd over het watertoezicht op de verschillende activiteiten die door doelgroepen worden ondernomen Nadere prioritering De vorige paragraaf geeft aan dat de prioritering wordt gemaakt op basis van de inschatting van de risico s die bepaalde activiteiten met zich meebrengen. Daarbij is nog geen rekening gehouden met het verschil in kwetsbaarheid van de onderdelen van het watersysteem. Mogelijk is bijvoorbeeld het ene stuk kering minder sterk dan het andere of hebben bepaalde waterlichamen extra bescherming nodig tegen verontreinigingen. Het waterschap doet onderzoek naar de toestand van het watersysteem. Uit dat onderzoek kan blijken dat op bepaalde plaatsen extra bescherming nodig is. Als dit uit het onderzoek blijkt zal het waterschap een nadere prioritering uitvoeren. Ook vindt een nadere prioritering plaats als dezelfde doelgroep voor meerdere activiteiten (bijvoorbeeld lozen en grondwateronttrekken) kan worden benaderd. Dit levert namelijk efficiencyvoordeel op. 19 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

23 7. Doelgroepanalyse 7.1. Inleiding Door middel van een doelgroepanalyse wil het waterschap inzicht krijgen in de motieven van doelgroepen om voorschriften wel of niet na te leven. Inzicht in de reden van niet-naleving is van belang om het meest geschikte instrument in te zetten, om daarmee de naleving te bevorderen. In hoofdstuk 8 wordt ingegaan op de koppeling van instrumenten aan de motieven van naleving. De hoofdstukken 7 en 8 horen dus nadrukkelijk bij elkaar De Tafel van elf De Tafel van elf (hierna te noemen T11) is een opsomming van elementen die van belang zijn voor naleving van regels. Met behulp van de T11 kan een inschatting gemaakt worden van de motieven waarom regels wel of niet worden nageleefd. De T11 bestaat uit de volgende elf elementen: 1. Kennis van de regels. De bekendheid met en de duidelijkheid van wet- en regelgeving bij de doelgroep. 2. Kosten/baten. De (im)materiële voor- en nadelen die uit overtreden of naleven van de regels volgens. 3. Mate van acceptatie. De mate waarin het beleid en de regelgeving acceptabel worden gevonden door de doelgroep. 4. Normgetrouwheid van de doelgroep. De mate van bereidheid van de doelgroep om zich te conformeren aan het gezag van de overheid. 5. Niet-overheidscontrole. De door de doelgroep ingeschatte kans op positieve of negatieve sanctionering van hun gedrag door anderen dan de overheid. Met andere woorden: de ingeschatte kans op sociale controle. 6. Meldingskans. De door de doelgroep ingeschatte kans dat een overtreding die is geconstateerd door anderen dan de overheid wordt gemeld aan overheidsinstanties. 7. Controlekans. De door de doelgroep ingeschatte kans dat men door de overheid gecontroleerd wordt op het begaan van een overtreding. 8. Detectiekans. De door de doelgroep ingeschatte kans op constatering van de overtreding indien door de overheid gecontroleerd wordt. 9. Selectiviteit. De door de doelgroep ingeschatte kans dat een overtreder vaker wordt gecontroleerd dan iemand die de regels naleeft. 10. Sanctiekans. De door de doelgroep ingeschatte kans op een sanctie, indien na controle een overtreding is geconstateerd. 11. Sanctie-ernst. De impact van een sanctie die door de doelgroep ervaren wordt. De T11 wordt één keer in de twee jaar uitgevoerd door middel van expert judgement. Dit betekent dat meerdere medewerkers samen een inschatting maken van de motieven voor naleving van meerdere doelgroepen. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 20

24 8. Instrumenten en instrumentkeuze 8.1. Inleiding De doelgroepanalyse (hoofdstuk 7) geeft inzicht in de reden(en) waarom een doelgroep bepaalde voorschriften wel of niet naleeft. Het kan bijvoorbeeld onwetendheid zijn of juist een weloverwogen keuze. Deze kennis is van belang, om de meest geschikte instrumenten te kiezen om het ongewenste gedrag te beïnvloeden en gewenst gedrag te stimuleren. Alvorens in paragraaf 8.3 wordt beschreven welke instrumenten het meest efficiënt en effectief kunnen worden ingezet, geeft paragraaf 8.2 een beschrijving van de instrumenten waarover Waterschap Zuiderzeeland beschikt Beschikbare instrumenten Het waterschap beschikt over een aantal instrumenten om het gedrag van derden te beïnvloeden. Het gaat om: 1. Communiceren; 2. Adviseren; 3. Faciliteren en/of ontmoedigen; 4. Surveilleren; 5. Toezicht houden; 6. Handhaven. Het karakter van deze instrumenten gaat van vriendelijk vragen (communicatie) naar dwingend opleggen (handhaven). Ad 1. Communiceren De kern van communicatie is de overdracht van een bericht van een zender naar een ontvanger, met als doel de ontvanger bewust te maken of de houding en het gedrag van de ontvanger te beïnvloeden. Hiervoor kunnen verschillende strategieën gekozen worden. Waterschap Zuiderzeeland streeft ernaar, daar waar mogelijk, te kiezen voor de strategie dialogiseren. Voorbeelden van communicatie in het kader van het watertoezicht zijn: nieuwsbrieven; voorlichtingsavonden; agrarisch panel; in gesprek gaan en informatie verstrekken tijdens het toezicht houden. Bij alles wat Waterschap Zuiderzeeland doet, is communicatie belangrijk. Om het juiste communicatiemiddel(en) in te kunnen zetten, wordt eerst bepaald: Wat is de doelgroep? Wat is het doel? Wat is de boodschap? Welke strategie wordt gekozen? Afdeling Communicatie adviseert de afdelingen op het gebied van communicatie, stelt daar waar nodig een communicatieplan op en coördineert de uitvoering daarvan. 21 Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht

25 Ad 2. Adviseren Onder adviseren valt het geven van aandacht en raad aan mensen met als doel om reeds gewenst gedrag en/of een positieve houding te ondersteunen. Advies dient er toe om kennis en vaardigheden over te dragen op een ander. Het waterschap adviseert op verschillende manieren. Zo adviseert het waterschap over de mogelijkheden waarop aan de regels kan worden voldaan. Veelal vindt advisering plaats tijdens het toezicht houden. Deze advisering vindt plaats tijdens bedrijfsbezoeken, maar kan ook plaatsvinden via communicatie met grotere groepen. Ad 3. Faciliteren en/of ontmoedigen Faciliteren betekent het met behulp van financiële middelen aantrekkelijker maken van het gewenste gedrag terwijl ontmoedigen juist focust op het onaantrekkelijk maken van ongewenst gedrag. Enkele voorbeelden hiervan zijn het instellen van een subsidie of het opleggen van heffing. Faciliteren kan ook door samen met een doelgroep onderzoek te doen naar mogelijkheden om regels na te leven. Daarmee overlappen de instrumenten adviseren en faciliteren elkaar. Een voorbeeld hiervan is de financiële tegemoetkoming aan agrariërs in het project Akkerranden Flevoland. Agrariërs ontvangen een tegemoetkoming als ze akkerranden inzaaien met een kruidenmengsel, zodat zich daarin natuurlijke plaagdierbestrijders vestigen en minder gewasbeschermingsmiddelen hoeven te worden gebruikt. Ad 4. Surveilleren Surveilleren is het periodiek observeren van de staat van het watersysteem, alsmede het visueel waarnemen van activiteiten die op of nabij het watersysteem plaatsvinden. Het waterschap surveilleert door periodiek de dijken en watergangen visueel te inspecteren. Daarnaast wordt regelmatig gesurveilleerd waarbij vooral gelet wordt op agrarische activiteiten op de percelen, b.v. het toedienen van meststoffen. De surveillance wordt uitgevoerd door medewerkers van het waterschap die door het dagelijks bestuur als toezichthouder zijn aangewezen. Ad 5. Toezicht houden Toezicht houden is het nagaan of wet- en regelgeving die onder andere is vastgelegd in bestekken en vergunningen wordt nageleefd. Het toezicht richt zich in hoofdzaak op één of meerdere specifieke doelgroepen waarbij gericht een bepaalde activiteit en/of inrichting wordt bezocht. Toezicht houden heeft tot doel om een goed beeld te kunnen krijgen van de daadwerkelijke naleving van bepaalde wet- en regelgeving. De toezichthouders van het waterschap houden op diverse manier toezicht. Zo houden zij toezicht op aangelegde werken in of nabij watergangen en waterkeringen. Daarnaast voeren zij inspecties uit bij individuele inrichtingen. Toezicht wordt onder andere gehouden naar aanleiding van een verleende vergunning of ontheffing. Ook de periodieke inspecties van watergangen in het kader van de Schouw vallen onder het toezicht houden. De inspecties vinden volgens een vastgestelde procedure plaats (zie ook paragraaf 11.3 Kwaliteitsborging). Dit zorgt ervoor dat inspecties op uniforme wijze worden uitgevoerd. Niet alleen bij derden houdt het waterschap toezicht. Ook bij eigen objecten en inrichtingen houdt het waterschap toezicht. In het Gemeenschappelijk Kader zijn afspraken vastgelegd over het toezicht en de handhaving bij eigen inrichtingen om belangen verstrengeling te voorkomen (voor een toelichting op het Gemeenschappelijk Kader zie bij ad 6). Ad 6. Handhaven Onder handhaving wordt bestuurs- en/of strafrechtelijk optreden verstaan alsmede het geven van een bestuurlijke waarschuwing. Indien een toezichthouder tijdens het surveilleren of toezicht houden een overtreding constateert kan het waterschap handhavend optreden. De wijze waarop het waterschap bestuurs- en/of strafrechtelijke stappen neemt, wordt mede bepaald vanuit het Gemeenschappelijk Kader dat provinciaal is vastgelegd. Het Gemeenschappelijk Kader bevat afspraken tussen het waterschap, het Openbaar Ministerie en andere handhavende instanties in de provincie Flevoland. Bijlage 2 bevat het stappenplan dat bij het Gemeenschappelijk Kader hoort. Maart 2011 Nota Integraal Watertoezicht 22