BELEIDSNOTITIE SCHOUW KERINGEN

Transcriptie

1 BELEIDSNOTITIE SCHOUW KERINGEN Inleiding Het schouwen of inspecteren van de regionale en overige keringen werd min of meer meegenomen in de schouw van de oppervlaktewateren. De aandacht werd daarbij echter voornamelijk gericht op de watergangen. In de afgelopen jaren is het besef gegroeid dat met deze werkwijze geen recht gedaan wordt aan het belang van een waterkering voor de veiligheid van het achterliggende gebied. Bovendien wordt op deze manier onvoldoende recht gedaan aan de behartiging van de taak die aan het waterschap is opgedragen. Sinds 2005 wordt daarom jaarlijks een visuele inspectie van de regionale keringen uitgevoerd. Ernstige gebreken die tijdens deze inspecties werden geconstateerd, werden door het waterschap hersteld. Andere onderhoudsplichtigen werden slechts incidenteel aangeschreven als zij nalatig waren geweest. In het Waterbeheerplan is de volgende doelstelling opgenomen: Het waterschap Noorderzijlvest ziet het zorgen voor veiligheid als zijn belangrijkste opgave. Met de huidige werkwijze kan deze doelstelling niet worden gerealiseerd. In de voorliggende notitie wordt beschreven hoe het waterschap de instandhouding van de regionale en overige keringen kan waarborgen. Keur Op grond van de keur kunnen onderhoudsplichtigen van waterkeringen door het waterschapsbestuur worden aangesproken op het resultaat van hun onderhoud als dat strijdig is met het belang instandhouding waterkering. De procedure hiervoor is echter niet vastgelegd in de schouwverordening van het waterschap Noorderzijlvest. De procedure die in de schouwverordening is vastgelegd voor de waterlopen, wordt ook toegepast op de keringen. De bepalingen in de keur van het waterschap Noorderzijlvest die betrekking hebben op de regionale waterkering zijn opgenomen in bijlage 1. In artikel 78, tweede lid, van de Waterschapswet is bepaald, dat het Algemeen Bestuur van het waterschap de legger vaststelt waarin onderhoudsplichtigen of onderhoudsverplichtingen worden aangewezen. In overeenstemming met dit uitgangspunt is in de Keur bepaald dat diegenen, die in de legger tot het plegen van gewoon en/of buitengewoon onderhoud zijn aangewezen, de onderhoudsplichtigen van waterstaatswerken zijn (art ). Dit is de formele basis op grond waarvan het waterschap in de legger aan derden verplichtingen kan opleggen voor het onderhouden van oppervlaktewaterlichamen en waterkeringen. In de keur is in artikel lid 1 sub b opgenomen dat het waterschap zorgt voor het buitengewoon onderhoud en de eigenaren van de waterkering voor zover het gewoon onderhoud, als bedoeld in artikel betreft. 1

2 De provincies hebben aangewezen welke niet-primaire keringen als regionale keringen worden aangemerkt. Niet voor al deze regionale keringen is op dit moment een legger vastgesteld. De onderhoudsverplichtingen uit paragraaf 2.4 van de Keur (Onderhoud aan waterkeringen) gelden voor deze gedeelten van regionale waterkeringen onverkort, ongeacht of voor deze waterstaatswerken al dan niet een legger is vastgesteld. Nadat ook voor de overige keringen een legger is vastgesteld, kunnen de onderhoudsplichtigen hiervan door het waterschap worden opgedragen hun onderhoudsverplichtingen uit te voeren. Verwacht wordt dat op 1 januari 2013 de onderhoudsplicht van alle regionale en overige keringen is opgenomen in een (nieuwe) legger. Volgens de Waterwet is dit een inspanningsverplichting. Keurbepalingen met een onderhoudscomponent voor de keringen Hierna wordt voor de keurbepalingen met een onderhoudscomponent voor de keringen besproken welke actie daarvoor nodig is om de keursituatie te bereiken. Artikel Gewoon onderhoud aan waterkeringen De onderhoudsplichtigen van waterkeringen dragen zorg voor een goede staat en toestand van de waterkering door: a. Het vrijhouden van afval, voorwerpen en materialen; b. Het herstellen van beschadigingen; c. Het in stand houden van de aanwezige helmbeplanting en van overige begroeiingen en oeverbegroeiingen, dienende tot verdediging van de waterkering; d. Het maaien van gras en ruigte. Uit artikel volgt dat het gewoon onderhoud voor de regionale en overige keringen berust bij de eigenaren van die waterkeringen. In artikel 1.1 (begripsomschrijvingen) lid t (beschermingszone van waterkeringen) staat: de gronden grenzend aan de kernzone van oppervlaktewaterlichamen, die als zodanig in de legger zijn aangegeven en waarin ter bescherming van het oppervlaktewaterlichaam voorschriften krachtens deze Keur van toepassing zijn. Op deze strook grond is daarom ook artikel van toepassing. Bij de inspectie en de handhaving moet dit dus worden meegenomen. Volgens artikel Zonering waterkering lid c bedraagt de breedte van de beschermingszone 4 meter aan weerszijden van niet-primaire waterkeringen. Voor een goede uitvoering van artikel is het nodig dat nader wordt beschreven wat onder gewoon onderhoud wordt begrepen. Dit is van belang voor de communicatie tussen de inspecteurs en de handhavers en tussen de handhavers en de nalatige eigenaren. Beleidsuitwerking Bij de beoordeling van het gevoerde onderhoud volgens artikel wordt er door de inspecteurs op gelet dat: lid a: er helemaal niets op de kernzone van de kering ligt. Dit geldt eveneens voor de beschermingszone. lid b: de volgende beschadigingen in de kernzone en de beschermingszone moeten zijn hersteld als gewoon onderhoud door de onderhoudsplichtige: Vertrappingen Spoorvorming Ontbreken van grasmat Beginnende verzakkingen en afglijdingen Gaten (waaronder die veroorzaakt door mollen en muskusratten) Gaten achter beschoeiingen Beschadiging van oeverbeschoeiingen Jaarlijks verwijderen van spontaan opgroeiend hout; lid c: begroeiing die dient tot verdediging van de waterkering is aanwezig. In het beheersgebied van ons waterschap wordt alleen gras als begroeiing van keringen toegestaan. Alle andere 2

3 lid d: begroeiingen die de grasmat kunnen aantasten, zijn daarom in de kernzone niet toegestaan en zullen door de onderhoudsplichtige moeten worden verwijderd. Dit betekent ook dat de kruin en de taluds niet mogen worden gebruikt voor het telen van andere landbouwgewassen. In de beschermingszone zijn alleen andere gewassen toegestaan als deze zone deel uitmaakt van een perceel waar dezelfde (landbouw)gewassen staan; dat de onderhoudsplichtige gras en ruigte heeft gemaaid. De bedoeling hiervan is dat te allen tijde een aaneengesloten grasmat op de kering aanwezig is. Tijdens de schouw wordt beoordeeld of de aanwezige grasmat hieraan voldoet. Als hieraan niet wordt voldaan dan wordt in het rapportage van bevindingen van de schouw opgenomen dat de onderhoudsplichtige de grasmat voor een bepaalde datum moet herstellen. Als wordt getwijfeld of er een aaneengesloten grasmat aanwezig is, dan wordt de onderhoudsplichtige geïnformeerd dat voor medio augustus het betreffende gedeelte grasmat opnieuw beoordeeld wordt. Wanneer tijdens de schouw of de herschouw geconstateerd wordt dat er volgens het waterschap geen aaneengesloten grasmat op de kering aanwezig is, dan wordt de onderhoudsplichtige aangeschreven om bepaalde werkzaamheden uit te voeren. Te denken valt daarbij aan maaien, inzaaien of graszoden aanbrengen, bemesten en/of verwijderen van concreet te benoemen ongewenste begroeiingen. Bomen op keringen zijn in principe ongewenst. Om die reden moeten de onderhoudsplichtigen dan ook ruigte op de kering verwijderen. Hierdoor wordt mede bereikt dat ruigte niet kan uitgroeien tot een of meerdere bomen. Op regionale en overige keringen staan echter bomen omdat het waterschap in de afgelopen jaren niet voldoende daartegen is opgetreden. In het vigerende Waterbeheerplan is geen standpunt vermeld over de aanwezigheid van bomen op keringen. In het Addendum op de Leidraad Toetsen op Veiligheid Regionale Waterkeringen (april 2010) van de STOWA is in bijlage 4 een Toetsschema Bomen opgenomen. Bij het beoordelen of een boom op de kering moet worden verwijderd zal dit toetschema worden toegepast. In principe wordt deze beoordeling uitgevoerd tijdens de toetsing van de regionale en overige keringen. Dit laat onverlet om deze methodiek ook in ad hoc situaties toe te passen. Illegaal aangebrachte veranderingen aan de waterkering zijn niet opgenomen in de opsomming van te herstellen beschadigingen. Het ongedaan maken van clandestien doorgevoerde wijzigingen in het profiel van de waterkering of anderszins kan op juridische gronden namelijk niet plaatsvinden vanuit de verplichting tot het uitvoeren van gewoon onderhoud. De basis daarvoor is een geheel andere, namelijk handelen zonder vereiste watervergunning ingevolge art van de Keur. Worden tijdens de schouw of daarbuiten (ad-hoc) illegale veranderingen of bouwwerken op de waterkeringen geconstateerd, dan dient het waterschap allereerst de vraag te beantwoorden of legalisatie daarvan (door middel van het afgeven van een watervergunning) mogelijk is. In dat kader dienen alle consequenties van de veranderde situatie te worden beoordeeld. Is legalisatie gezien de gevolgen daarvan niet mogelijk, dan kan het waterschap met behulp van een handhavingsmiddel (bestuursdwang) afdwingen dat herstel in de vorige toestand plaatsvindt. Gaat de overtreder hiertoe binnen een aan hem gegunde, redelijke termijn niet over, dan kan het waterschap de vereiste werkzaamheden op kosten van de overtreder (laten) uitvoeren. De daaraan verbonden kosten kan het waterschap door middel van een invorderingsbeschikking verhalen op de overtreder. Het herstellen van alle illegaal aangebrachte veranderingen vergt derhalve maatwerk waarbij de herstel- of aanpassingskosten vanwege rechtsgelijkheid (een vergunninghouder maakt ook kosten om te voldoen aan eisen van het waterschap) ten laste komen van de eigenaar. De kosten voor het verwijderen van bomen en het herstellen van illegaal aangebrachte veranderingen komen in principe ten laste van de eigenaar van de betreffende kering. Wanneer het waterschap werkzaamheden uitvoert aan een kering waar bomen en de illegaal aangebrachte veranderingen aanwezig zijn, dan zal met de eigenaar worden overlegd of de werkzaamheden voor het verwijderen en/of herstellen meegenomen zullen worden in het werk van het waterschap. 3

4 Artikel Buitengewoon onderhoud aan waterkeringen 1. De onderhoudsplichtigen van waterkeringen zijn verplicht de waterkeringen in stand te houden overeenkomstig het in de legger bepaalde omtrent richting, vorm, afmeting en constructie of, indien in de legger hieromtrent niets is bepaald, overeenkomstig de richting, vorm, afmeting en constructie, die naar het oordeel van het Dagelijks Bestuur noodzakelijk is met het oog op een goede behartiging van de aan het waterschap toevertrouwde taken. 2. Buitengewoon onderhoud mag niet worden uitgevoerd in de periode van 15 oktober tot 15 april van enig kalenderjaar. Uit artikel volgt dat het buitengewoon onderhoud voor de regionale en overige keringen berust bij het waterschap. Dit betekent dat alle werkzaamheden die niet als gewoon onderhoud zijn aangemerkt door (of namens) het waterschap uitgevoerd moeten worden. Hieruit blijkt dat het van groot belang is om goed te beschrijven welke werkzaamheden onder gewoon onderhoud vallen. Dit is in het voorgaande gedaan. Bij gewoon onderhoud is opgenomen dat de eigenaar verzakkingen en afglijdingen zelf dient te herstellen. Dit geldt vanaf het moment dat de keringen voldoen aan de eisen van het waterschap. Bestaande verzakkingen en afglijdingen zullen door het waterschap worden hersteld wanneer de watergang naast de betreffende kering wordt gebaggerd. Een eventuele beschoeiing zal dan ook op kosten van het waterschap worden hersteld wanneer herstel naar de mening van het waterschap nodig is. Vanaf dat moment komt de onderhoudsplicht voor zowel verzakkingen en afglijdingen als voor de beschoeiing volledig bij de eigenaar, tenzij uit een andere beleidsregel van het waterschap of een vergunning blijkt dat het onderhoud bij een ander dan de eigenaar berust. Er bestaat onduidelijkheid over de betekenis van de termen vorm, richting, afmeting en constructie, waarover art van de Keur spreekt. Beleidsuitwerking De volgende betekenis wordt door het waterschap Noorderzijlvest gehanteerd: richting : dit is het tracéverloop (waar ligt de kering); vorm en afmeting : bepalen samen het dwarsprofiel van de betreffende kering; constructie : materialen en hun plaats in (= opbouw van) het dwarsprofiel Het herstellen van verzakkingen en afglijdingen valt alleen onder de buitengewone onderhoudsplicht voor vorm en afmetingen wanneer deze verzakkingen en afglijdingen niet veroorzaakt zijn door handelingen van de onderhoudsplichtige voor het gewone onderhoud. Om die reden moeten in eerste instantie verzakkingen en afglijdingen als gewoon onderhoud worden hersteld. Als de verzakkingen en afglijdingen op dezelfde plaats na herstel door de eigenaar zich blijven voordoen, dan voldoet de constructie van de kering op deze plaats niet om de vorm te realiseren. Herstel van de constructie is dan een taak van het waterschap. Dus in geval van verhaalbare schade moet de veroorzaker het oplossen, anders het waterschap. Artikel Ondersteunende kunstwerken en werken De onderhoudsplichtigen van ondersteunende kunstwerken en/of werken die in, op, aan of boven de waterkering of de beschermingszone zijn aangebracht en die een waterkerende of mede een waterkerende functie hebben, zijn verplicht deze waterkerend te houden. Het bepaalde in dit artikel richt zich tot onderhoudsplichtigen van in, op, aan of over waterkeringen, dan wel boven kernzones of beschermingszones van waterkeringen gelegen of aangebrachte werken die een waterkerende of mede een waterkerende functie hebben en die anders dan met ontheffing of vergunning zijn aangebracht. Voor met ontheffing of vergunning aangebrachte werken dienen bepalingen met een strekking als die van dit artikel in de bij die besluiten behorende voorschriften te worden nagekomen. Beleidsuitwerking De beoordeling van ondersteunende kunstwerken en werken wordt gedaan bij de toetsing van de keringen. Tijdens de jaarlijkse schouw worden deze werken alleen onderworpen aan een visuele inspectie, maar niet aan een inhoudelijke beoordeling. 4

5 Conclusie Uit het voorgaande blijkt dat het herstellen van schade aan regionale en overige keringen mogelijk is met de instrumenten die het waterschap ter beschikking staan. Overgangsregeling Omdat het waterschap in de afgelopen jaren de onderhoudsplichtigen niet systematisch heeft gewezen op hun verplichtingen zal een overgangsregeling worden gehanteerd voordat de formele schouwprocedure voor de regionale en overige keringen strikt wordt toegepast. De overgangsregeling houdt in dat voor het gewoon onderhoud tot en met 2013 geen bestuursdwang wordt opgelegd. Wel wordt de betrokkene telkens schriftelijk op de hoogte gebracht van geconstateerde gebreken. Bij deze brief wordt ook opgedragen de geconstateerde gebreken te herstellen/te verwijderen en wordt uitgelegd waarom. Als een onderhoudsplichtige de opgedragen werkzaamheden niet uitvoert, dan wordt volgens de overgangsregeling niet eerder dan in 2014 handhavend opgetreden. De onderhoudsplichtige wordt eerst in 2014 verplicht die werkzaamheden wel uit te voeren. Deze verplichting kan het waterschap met behulp van een handhavingsmiddel (bestuursdwang) afdwingen. Gaat de overtreder niet binnen een aan hem gegunde, redelijke termijn over tot het uitvoeren van de opgedragen werkzaamheden, dan kan het waterschap de vereiste werkzaamheden op kosten van de overtreder (laten) uitvoeren. De daaraan verbonden kosten zal het waterschap door middel van een invorderingsbeschikking verhalen op de overtreder. 5

6 BIJLAGE 1 KEURARTIKELEN OVER KERINGEN 6

7 BIJLAGE 1 7

8 BIJLAGE 1 Uit de toelichting: 8

9 BIJLAGE 1 Uit de toelichting: 9

10 BIJLAGE 1 10