Toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018

Transcriptie

1 Toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio Inleiding In het beheergebied van waterschap Zuiderzeeland liggen 18 KRW-waterlichamen (zie figuur 1 op volgende pagina). Deze waterlichamen worden zowel chemisch als biologisch bemonsterd volgens een roulerend meetnet. Grofweg betekent dit dat ieder waterlichaam zowel biologisch als chemisch eens in de 3 jaar bemonsterd wordt. Uitzondering hierop zijn de visbemonsteringen, deze vinden eenmaal per jaar plaats. Aan de hand van de monitoringgegevens worden conform de landelijke toets- en beoordelingsprotocollen, toestandsoordelen per waterlichaam berekend. In deze notitie staan de toestandsoordelen die gebaseerd zijn op de gegevens die medio 2018 beschikbaar waren. Dit betekent dat het oordeel van sommige waterlichamen gebaseerd is op gegevens die van enkele jaren geleden dateren. Dit geldt bijvoorbeeld voor het oordeel van de vistoestand in de vaarten en tochten van Zuidelijk en Oostelijk Flevoland. Momenteel worden deze waterlichamen bemonsterd, eind dit jaar/begin volgend jaar zijn de nieuwe toestandsoordelen beschikbaar. 2. Biologische toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018 In onderstaande tabel is het toestandsoordeel per KRW-waterlichaam per biologische parameter opgenomen (fytoplankton =algen, macrofyten = waterplanten, macrofauna = kleine ongewervelde waterdieren en vis). Bij de tochten is het oordeel voor fytoplankton grijs ingekleurd omdat deze parameter voor de KRW niet relevant is voor het type waterlichaam waartoe de tochten behoren (watertype sloten ). niet van toepassing

2 Voor de meeste waterlichamen wordt de toestand of als goed of als matig beoordeeld. De macrofyten (waterplanten) voldoen in de meeste waterlichamen aan de KRW-doelstelling. In de meeste waterlichamen tochten voldoen de macrofauna en vissen nog niet aan de KRW-doelen. Bij macrofauna spelen mogelijk gewasbeschermingsmiddelen een rol. Het Bovenwater en de tochten J scoren ontoereikend op fytoplankton respectievelijk macrofauna. Het toestandsoordeel van het Bovenwater is nog gebaseerd op gegevens t/m In 2018 is de plas opnieuw bemonsterd. Doordat er afgelopen jaar minder blauwalgenoverlast is geweest, wordt verwacht dat het toestandsoordeel zal verbeteren. Tochten J scoort voor macrofauna het laagst van alle waterlichamen tochten. De tochten J zijn eveneens voor het laatst in 2015 bemonsterd. De huidige kwaliteit is nog niet bekend. De waterkwaliteit van dit waterlichaam is van nature niet goed door de toestroom van nutriënten- en ijzerrijk kwelwater. Het oppervlaktewater is hierdoor erg troebel. Daarnaast is de aanleg van duurzame oevers in dit waterlichaam in vergelijking tot de andere waterlichamen tochten, verhoudingsgewijs het minst ver gevorderd (circa 32%). Meer informatie over de ecologische toestand is te vinden op onze website: de7fb0893b8

3 Figuur 1: KRW-waterlichamen in Flevoland

4 3. Chemische toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018 In onderstaande tabel is het chemische toestandsoordeel per KRW-waterlichaam per biologische parameter opgenomen. Zoals uit de tabel blijkt overschrijden veel stoffen de normen. Een aantal stoffen (ammonium, arseen, barium, kobalt en mogelijk ook zink) komt van nature in verhoogde gehalten voor in de bodem van Flevoland. Dit hangt samen met de kwel in grote delen van Flevoland. Hier worden stoffen met het (diepe) grondwater aangevoerd. Bij de landelijke generiek normstelling wordt hier onvoldoende rekening mee gehouden. Menselijk handelen (bijv. bemesting of (grond)water-

5 standsverlagingen) kan het vrijkomen van deze stoffen zelfs versterken. Dit probleem is niet uniek voor Flevoland, andere waterschappen in Rijn-Oost lopen hier ook tegenaan. Dit probleem wordt vanuit Rijn-Oost landelijk geagendeerd. Het ph-oordeel wordt veroorzaakt door een fout in de toetsingsmethodiek. Dit is reeds aanhangig gemaakt. Gewasbeschermingsmiddelen en in mindere mate nutriënten (stikstof en fosfaat) zijn de belangrijkste normoverschrijdende stoffen in Flevoland, waarop het waterschap invloed kan uitoefenen. De aanpak van het waterschap is gericht op voorlichting om de bewustwording te vergroten, advisering, het uitvoeren van gebiedsgerichte pilots en handhaving en toezicht (beleid uit de nota Zicht op waterkwaliteit ). Onderstaand is ter illustratie een beeld gegeven van de normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen (hoe groter het bolletje, hoe meer stoffen de norm overschrijden). Meer informatie over de chemische toestand is te vinden op onze website: de7fb0893b8 4. Ontwikkelingen in toestand Biologische toestand Het is niet zonder meer mogelijk voor alle waterlichamen de biologische toestand in 2009 te vergelijken met die in Dit komt doordat het landelijke beoordelingsinstrumentarium waarmee het toestandsoordeel wordt bepaald, op een aantal punten is veranderd. Daarnaast heeft Zuiderzeeland er voor het 2 e Stroomgebiedbeheerplan voor gekozen de tochten tot een ander, beter passend, watertype te rekenen. De beoordelingscriteria verschillen per watertype.

6 Desalniettemin lijkt de toestand voor de kwaliteitselementen macrofyten (waterplanten) en macrofauna sinds 2009 verbeterd te zijn. In 2009 hadden 7 waterlichamen het oordeel ontoereikend, de Lage Vaart werd zelfs getypeerd als slecht, door de lage score voor waterplanten. Verwachting 2027 Het is niet zeker of alle biologische kwaliteitselementen aan de KRW-doelen in 2027 zullen voldoen. In veel waterlichamen zijn maatregelen om de structuur- en biodiversiteit te verbeteren, momenteel in uitvoering/uitgevoerd. De aanleg van duurzame/natuurvriendelijke oevers en de aanleg van vispassages zijn hier voorbeelden van. Ecologische systemen hebben na uitvoering van maatregelen echter ook tijd nodig om een nieuwe toestand te bereiken. Naast de ontwikkelingsnelheid van habitats spelen factoren als kolonisatiesnelheid en afstand hierbij een rol. Gezien de verbetering sinds 2010 (start eerste KRW-planperiode), wordt verwacht dat de toestand zich de komende jaren verder zal verbeteren. Daarnaast is de toestandsverbetering afhankelijk van de fysisch-chemische waterkwaliteit. Voor het bereiken van de ecologische KRW-doelen is de (fysisch-)chemische waterkwaliteit nog een aandachtspunt. Met name gewasbeschermingsmiddelen vormen in Flevoland een probleem. Chemische toestand Voor de chemische toestand geldt hetzelfde als voor de biologische toestand. Het is niet mogelijk de chemische toestand in 2009 één op één te vergelijken met die in Dit komt doordat voor een aantal stoffen de Europese en/of landelijke norm is veranderd. Daarnaast is de stoffenlijst aangepast. Toch kan geconcludeerd worden dat gewasbeschermingsmiddelen de belangrijkste normoverschrijdende stofgroep blijven in Flevoland. Stoffen als ammonium, arseen, barium, kobalt overschrijden in veel waterlichamen de landelijke, generieke norm. Gelet op de herkomst van deze stoffen is een vergelijking met gegevens uit 2015 niet zinvol. Verwachting 2027 Naar verwachting zullen in 2027 de meeste KRW-waterlichamen niet voor alle chemische stoffen aan de normen voldoen. Deels is dit te wijten aan het feit dat In Flevoland van nature gehalten voorkomen die boven de landelijk norm liggen. Deels komt dit doordat op een deel van de stoffen met het beschikbare instrumentarium (vergunningverlening en toezicht) geen directe invloed heeft. Het gaat hierbij met name om gewasbeschermingsmiddelen, nutriënten en zink. Vanaf 2016 wordt er meer dan in de vorige KRW-planperiode ingezet op verbetering van de chemische waterkwaliteit. Het Actieplan Bodem & Water en het beleid dat is ingezet vanuit de nota Zicht op waterkwaliteit vormen hiervoor belangrijke bouwstenen. De aanpak van het waterschap is gericht op voorlichting om de bewustwording te vergroten, advisering, het uitvoeren van gebiedsgerichte pilots en handhaving en toezicht. In de meeste gevallen richt deze aanpak zich op bovenwettelijke maatregelen die erop gericht zijn de emissies vanaf het erf- en perceel naar de sloot te verminderen. Het laatste jaar zien we dat de sector zelf bereid is dit soort maatregelen te implementeren. Een voorbeeld is de bollensector, waar de gezamenlijke pilot Schoon erf, schone sloot heeft laten zien dat een 75% emissiereductie van gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater mogelijk is.