INTERN MEMO. Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 10 november 2015 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater

Transcriptie

1 Intern memo INTERN MEMO Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 0 november 205 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater Bijlage: Bestuursnotitie wfn40342 in DB april 204 Inleiding Het AB-lid Dhr. Lieuwe Tamminga (VVD) heeft geïnformeerd naar de ontwikkelingen in de voedingsstoffen in het oppervlaktewater (9 oktober 205). Hij vraagt dat in het licht van de aanstaande evaluatie van het mestbeleid in 206. Hij acht het van belang inzicht te verkrijgen in de actuele toestand en in de bronnen van belasting van het oppervlaktewater met de voedingsstoffen (stikstof en fosfaat). Beantwoording door DB In 204 heeft het DB kennis genomen van de rapportage over de trends van stikstof (N) en fosfaat (P). Dit DB stuk is bijgevoegd. Het DB heeft het rapport betrokken bij de opstelling van de Beslisnota KRW waarover het AB onlangs heeft besloten. (zie pagina 2). De monitoring van N en P is voortgezet. Aan het kennisinstituut Alterra is gevraagd de N en P vrachten van een zestal gebieden in ons beheergebied uiteen te rafelen. Met name zijn wij geïnteresseerd in de vrachten (belasting) die beïnvloed kan worden door het mestbeleid, maatregelen van ons waterschap en andersoortige maatregelen. Het DB wil nog dit jaar een actieprogramma opstellen voor de diffuse bronnen. In dit actieprogramma wil het DB de strategie bepalen ten aanzien van o.a. de voedingsstoffen N en P. De onderbouwing van de strategie ten aanzien van N en P is noodzakelijk vanwege het Deltaprogramma agrarisch waterbeheer (DAW) en vanwege de opstelling van het waterschap ten aanzien van de evaluatie van het mestbeleid. De vragen van dhr. Tamminga zullen in dit actieprogramma worden beantwoord (voor zover dit niet al is gebeurd in het genoemde DB-stuk). Naar verwachting zal het algemeen bestuur in het voorjaar van 206 worden geïnformeerd over het actieprogramma diffuse bronnen. ** Pagina van 0

2 Uit Beslisnota KRW Actuele toestand (205) De fosfaat- en stikstofconcentraties voldoen in de periode al in een deel van de waterlichamen aan de doelen. Uit onderzoek is gebleken dat stikstof een licht dalende trend vertoonde van 2000 tot Na 2006 is er geen sprake meer van een afname. Voor fosfaat is het gehalte eveneens stabiel, in sommige waterlichamen is er zelfs een licht stijgende trend. Een verdere afname van stikstof- en fosfaatgehalten is zonder het nemen van aanvullende maatregelen niet te verwachten. Uit het onderzoek rond de pilot visstandbeheer is gebleken dat naast de concentraties, ook de mate van belasting met nutriënten een belangrijke rol in het ecologisch herstel speelt. Voor het bereiken van de ecologische doelen is het dan ook van belang dat emissies van nutriënten verder worden teruggedrongen. Figuur 3.2 Aantal waterlichamen per kwaliteitsklasse voor ecologie ondersteunende parameters in 2009 en 205 voor het beheergebied van Wetterskip Fryslân (boven) en het stroomgebied Rijn (onder). Pagina 2 van 0

3 Bestuursnotitie Vergadering d.d.: Agendapunt: xx Cluster: Cluster Gegevensbeheer Registratienummer: WFN Behandeld door: Roelof Veeningen Status: Telnr. beh. medew.: In DO d.d.: openbaar Akkoord portefeuillehouder: Ja In DB d.d.: In APSZ d.d.: In WF d.d.: ir. R. de Jong Monitoring In AB d.d.: Clustermanager Akkoord Drs. P.D. Schaafsma Secretaris-directeur Onderwerp: Chemische toestand KRW waterlichamen Bijlage(n):. de chemische toestand per waterlichaam; 2. de ontwikkeling van het aantal overschrijdingen van ammoniak in de periode Het dagelijkse bestuur neemt kennis van:. de resultaten van de bepaling van de chemische toestand van de KRW waterlichamen Inleiding Voor de 24 waterlichamen van de KRW is de chemische toestand bepaald. Dit is gedaan op basis van monitoring in de periode De resultaten zijn getoetst aan de normen. Vervolgens worden de resultaten betrokken bij de rapportage over de planperiode en de planvorming voor de periode (Beslisnota KRW). De resultaten zijn ook opgenomen in de KRW factsheets voor ons beheergebied. Pagina 3 van 0

4 Kernboodschap Bijna alle waterlichamen voldoen aan de chemische toestand (prioritaire stoffen KRW). Bij de specifiek verontreinigende stoffen is er nu alleen sprake van een overschrijding van de norm voor ammoniak. Dit maakt de opgave op dit terrein kleiner dan in de afgelopen planperiode. Een aantal ontwikkelingen kan leiden tot een bijstelling: de aanvulling op de lijst met prioritaire stoffen, de verscherping van de normen voor Pak s en de definitieve normstelling voor een aantal metalen. Prioritaire stoffen Bij de chemische toestand wordt in de eerste plaats gekeken naar de concentraties en overschrijdingen van de zogenaamde prioritaire stoffen. De actuele toestand is nu gebaseerd op een consistente meetreeks in de jaren Er is nu alleen sprake van overschrijding van de norm voor enkele Pak s (teerachtige stoffen) op twee locaties (zie bijlage ). In vergelijking met de uitgangstoestand voor de KRW in 2009 worden de normen voor cadmium, DDT achtige stoffen en DEHP (een weekmaker) nu niet meer overschreden. Voor de komende planperiode zal de monitoring van de genoemde Pak s worden voortgezet. Daarbij moet er rekening gehouden worden met een aanscherping van de normen voor deze categorie stoffen. Dit kan betekenen dat de toestand ernstiger is dan nu is vastgesteld. De herkomst van de Pak s is divers. Tot de belangrijke bronnen worden gerekend: verkeer, vervoer, effluenten rwzi s en waterbodem. Er is generiek rijksbeleid om de emissie van deze stoffen te verminderen. Specifiek verontreinigende stoffen Het oordeel over de specifiek verontreinigende stoffen weegt mee bij de bepaling van de ecologische toestand. Tot deze stoffen behoren o.a. een serie zware metalen zoals koper en zink. Bij de bepaling van de actuele toestand is nu voor het eerst gecorrigeerd voor de bio-beschikbaarheid. Het resultaat is dat er geen sprake meer is van overschrijdingen bij koper en zink. Tot de overige verontreinigende stoffen behoort ook het gasvormige ammoniak (NH3). Deze stof is boven een bepaald niveau giftig voor vis. In 4 van de 24 waterlichamen (zie bijlage ) wordt dit giftige niveau enkele malen gedurende het jaar overschreden. Een betrekkelijke lage ammonium concentratie leidt bij een hoge temperatuur en een hoge ph al gauw tot een overschrijding van de norm. Bij de bepaling van de toestand in 2009 is hierover niet gerapporteerd omdat de analyse niet nauwkeurig was (een hoge rapportagegrens). Het vaststellen van effecten op organismen is in het veld moeilijk te meten. De overschrijdingen hebben in ieder geval niet geleid tot vissterfte. De bronnen van ammonium zijn divers: effluenten rwzi s, uit- en afspoeling uit landerijen en verhard oppervlak, neerslag en IJsselmeerwater. Het aantal overschrijdingen is sinds de jaren 985 drastisch afgenomen (zie bijlage 2). Ook waterschappen zoals Rijnland en Vallei en Veluwe hebben te maken met overschrijdingen in veel waterlichamen. Het ligt voor de hand om dit knelpunt samen met andere waterschappen te onderzoeken (inclusief de normstelling). Alle andere specifiek verontreinigende stoffen voldoen aan de norm. Vervolg De resultaten van de bepaling van de chemische toestand zijn opgenomen in de factsheets KRW. En de beleidsmatige conclusies zijn opgenomen in de Beslisnota KRW. Vervolgens zal bekeken worden in hoeverre de monitoring voor de komende jaren kan worden aangepast (als onderdeel van het onderzoek naar Monitoring in het kader van Wetterskip in Balans). Pagina 4 van 0

5 Communicatie Bij het Gebiedsproces KRW zijn de KRW Beslisnota en de KRW factsheets beschikbaar. Bijlage. Chemische toestand per waterlichaam. Bij de chemische toestand gaat het om een overschrijding van enkele Pak s in twee waterlichamen. Bij de specifiek verontreinigende stoffen gaat het om overschrijdingen van ammoniak in 4 van de 24 waterlichamen. Het getal in de kolom specifiek verontreinigende stoffen heeft betrekking op het aantal overschrijdingen in de periode In totaal zijn er op die punten circa 35 metingen uitgevoerd. Pagina 5 van 0

6 Code Watertype locatie nr. chemische toestand (prioritaire stoffen) specifiek verontrein igende stoffen: ammoniak Naam waterlichaam Linde en Noordwoldervaart NL02L R5 Tjonger bovenloop NL02L2 R4 Tjonger middeloop NL02L3 R5 Koningsdiep NL02L4 R5 Lauwers NL02L R6 Friese boezem- overige meren NL02V M4 Sneekermeergebied e.o. NL02V9 M4 Fluessen e.o. NL02V0 M4 Alde Faenen NL02V M4 Grote Wielen NL02V2 M4 Friese boezem- grote ondiepe kanalen NL02L9a M6b Friese boezem- grote diepe kanalen NL02L9b M7b Friese boezem- regionale kanalen met scheepvaart NL02L9c M3 Friese boezem- regionale kanalen zonder scheepvaart NL02L9d M3 Laagveenplassen Friesland NL02V4 M27 Nannewijd NL02V5a M4 Kleine Wielen NL02V5b M4 Fries kleigebied- zoete polderkanalen NL02L9 M3 Zuidoost Friesland- vaarten met recreatievaart NL02L0a M3 Zuidoost Friesland- vaarten zonder recreatievaart NL02L0b M3 Midden Friesland- polderveenvaarten NL02L4 M0 Noordwestelijke Wouden- regionale zandkanalen NL02L6 M3 Polder eilanden- zwak brakke sloten NL02L2 Mb Fries kleigebied- zwak brakke polderkanalen NL02L3 M Bijlage 2. Het aantal overschrijdingen van ammoniak in de periode Uit de onderstaande grafieken wordt duidelijk dat het aantal overschrijdingen sinds 980 enorm is verminderd. Weergegeven zijn alle (maandelijkse) metingen op circa 00 meetpunten in de periode De norm voor ammoniak ligt op 0,008 mg NH3-N/liter. De ammoniak-concentratie is uitgezet tegen de ph omdat een hoge ph de vorming van het ammoniak-gas uit het ammonium-ion Pagina 6 van 0

7 bevordert. Een lage ammoniumconcentratie kan in combinatie met een hoge temperatuur en een hoge ph (onder invloed van bijvoorbeeld algenbloei) al leiden tot een overschrijding van de norm. De laatste figuur heeft betrekking op de gegevens van de KRW meetpunten in de periode In bijlage is de frequentie van de overschrijdingen op die meetpunten in die periode samengevat. Pagina 7 van 0

8 Pagina 8 van 0

9 Pagina 9 van 0

10 Pagina 0 van 0