Toestand en trend MNLSO- en KRW-meetlocaties. Janneke Klein Joachim Rozemeijer, Nanette van Duijnhoven, Sibren Loos, Joost van den Roovaart

Transcriptie

1 Toestand en trend MNLSO- en KRW-meetlocaties Janneke Klein Joachim Rozemeijer, Nanette van Duijnhoven, Sibren Loos, Joost van den Roovaart

2 Opbouw presentatie Context: eutrofiëring Meetnet Nutriënten Landbouw Specifiek Oppervlaktewater (MNLSO) Methode Resultaten Conclusies Nutriënten-Gap: KRW-meetlocaties Methode Resultaten Conclusies

3 Eutrofiëring Country Agricultural export (in billions) United States $ Netherlands 79 $ Germany 70.8 $ France 68 $ Brazil 55.4 $

4 Eutrofiëring Interactie bodem, grondwater, oppervlaktewater Verminderde gewasgroei Droogte in natuur Verminderde basisafvoer Veenoxidatie / bodemdaling Verzilting Verlies van waardevolle grondstoffen in natte perioden: water and nutrienten Verminderde gewasgroei Eutrofiering Algenbloei Zuurstofloosheid

5 Eutrofiëring 1. Deltares eutrofieringstrategie: a) Interactie bodem, grondwater, oppervlaktewater b) Van Perceel naar Zee c) Voorkeursvolgorde voor maatregelen (vasthouden, bergen, afvoeren) 2. Tools: a) Monitoring: Meetstrategien, Meettechnieken b) Data en Modellen: NHI, Emissie Registratie, KRW-verkenner, Delwaq c) Maatregelen: Puridrain/oever, regelbare drainage

6 Samenhang meetnetten (LMM, MNLSO, KRW)

7 Meetnet Nutrienten Landbouw Specifiek Oppervlaktewater MNLSO Een meetnet in landbouw specifiek regionaal oppervlaktewater om de invloed van het mestbeleid op de oppervlaktewaterkwaliteit vast te stellen Doel: M.b.v. meetnet uitspraak doen of huidig mestbeleid leidt tot: Realisatie van de waterkwaliteitsdoelen m.b.t. nutriënten Neerwaartse trends in nutriëntenconcentraties Is er nog een waterkwaliteitsprobleem door de landbouw? Kenmerken: 172 bestaande waterschaps-meetlocaties in landbouw specifiek oppervlaktewater 99 trendmeetlocaties met een meetreeks van minimaal 10 jaar Meetfrequentie: 12 metingen voor N-totaal en P-totaal per jaar Eerste beoordeling in 2012, update in 2015

8 Methode: MNLSO Toestand 172 Trend 99 Aantal meetpunten

9 Methode: MNLSO Schaalniveau resultaten Uitspraken (toestand en trends) zijn mogelijk voor: Heel Nederland Deelgebieden: Zand Klei Veen

10 Methode: MNLSO Toestand: is er een eutrofiëringsprobleem in landbouw specifiek regionaal oppervlaktewater? Zomergemiddelde 2011 t/m 2014 voor N en P Toetsen aan: Waterschapsnorm (verschil in norm per locatie) KRW-norm (norm per watertype) N-tot P-tot

11 Resultaten: MNLSO Toestand N-totaal Jaar Voldoet (%) Voldoet niet (%)

12 Resultaten: MNLSO Toestand P-totaal Jaar Voldoet (%) Voldoet niet (%)

13 Resultaten: MNLSO Toestand: mate van normoverschrijding N-totaal P-totaal

14 Resultaten: MNLSO Trend: is de waterkwaliteit verbeterd t.g.v. het mestbeleid? Meetreeks van minimaal 10 jaar Trend per meetlocatie, daarna aggregeren per gebied Drie robuuste statistische methodes: Seasonal Mann Kendall Trendlijn met Theil-Sen s slope estimator LOWESS

15 Resultaten: MNLSO Trends N-totaal P-totaal Neerwaarts (%) 83% 55% Opwaarts (%) 3% 12% Geen significante trend (%) 14% 33% Totaal (aantal) N-totaal P-totaal

16 Resultaten: MNLSO Trend: Sen s slope estimator Mediane trend (mg/l per decennium) Onder/bovengrens 95% betrouwbaarheid (mg/l per decennium) Conclusie N-totaal P-totaal -0,61-0,71 / -0,48 Neerwaarts significant -0,015-0,022 / -0,0067 Neerwaarts significant

17 Resultaten: MNLSO Ruimtelijk beeld: trendhelling tov mediaan N-totaal P-totaal

18 Conclusies: MNLSO Waterkwaliteit in landbouwgebieden verbeterd, maar we zijn er nog niet Dalende trends voor N en P voor: > Gehele dataset > Zomer en winter > Zand-, klei en veengebieden > Verschillende meetperiodes N: tussen 48 en 64% van de meetpunten voldoet niet ( ) P: tussen de 41 en 54% voldoet niet ( ) Toestandbeoordeling niet baseren op 1 jaar (weersafhankelijk) Toetsen op zomerconcentraties geeft geen volledig beeld van de invloed van landbouw en onderschat de invloed op benedenstroomse waterlichamen Het combineren en analyseren van waterkwaliteitsdata geeft bruikbare inzichten in toestand en trends, (transport)processen en beleidseffecten

19 Nutrienten-Gap Nutrienten-Gap Toestand- en trendanalyse voor nutrienten op KRW-meetlocaties Doel: Het in beeld brengen van de nutriententoestand en trend voor: KRW-meetlocaties KRW-waterlichamen Waterkwaliteitsbeheerders KRW-watertypen Nationaal totaal Inzet Delft-FEWS: visualisatie en deel analyses Kenmerken: 1174 KRW-meetlocaties, in 593 KRW-waterlichamen 443 trendmeetlocaties met een meetreeks van minimaal 10 jaar Meetfrequentie: 12 metingen voor N-totaal en P-totaal per jaar Data van

20 Methode: Nutrienten-Gap Delft-FEWS Wat is FEWS? Flood Early Warning System Vooral in gebruik voor hoogwatervoorspellingen Sinds 3 jaar in gebruik voor ontsluiting hydrobiologische gegevens Flexibel systeem Analyses op maat Visualisatie Repeteerbaarheid Voor deze studie pilot-applicatie

21 Methode: Nutrienten-Gap Toestand: is er een eutrofiëringsprobleem? Toetswaarde per KRW-waterlichaam: Bereken zomergemiddelde per meetlocatie Bereken gemiddelde per toetsperiode (gemiddelde 3 jaren): SGBP2009: 2006 t/m 2008 SGBP2014: 2011 t/m 2013 N-tot P-tot

22 Resultaten: Nutrienten-Gap Toestand Nederland

23 Resultaten: Nutrienten-Gap N-totaal ruimtelijk beeld normtoetsing

24 Resultaten: Nutrienten-Gap P-totaal ruimtelijk beeld normtoetsing

25 Resultaten: Nutrienten-Gap Verschuiving oordeelklassen SGBP2009 en SGBP2014 Toestand SGBP2014 t.o.v. SGBP2009 N-totaal P-totaal 2 klassen achteruit 1% 1% 1 klasse achteruit 7% 6% Gelijk 69% 69% 1 klasse vooruit 21% 22% 2 klassen vooruit 1% 3% 3 klassen vooruit 1% 0%

26 Resultaten: Nutrienten-Gap Toestand: mate van normoverschrijding N-totaal P-totaal

27 Resultaten: Nutrienten-Gap Landelijke trends ( ): N-totaal P-totaal Neerwaarts (%) 83% 72% Opwaarts (%) 4% 9% Geen significante trend (%) 13% 19% Totaal (aantal) N-totaal P-totaal

28 Resultaten: Nutrienten-Gap Landelijke trends ( ): Sen s slope estimator Mediane trend (mg/l per decennium) 95% betrouwbaarheid (mg/l per decennium) Conclusie N-totaal -0,70-0,78 / -0,65 Neerwaarts significant P-totaal -0,031-0,037 / -0,026 Neerwaarts significant

29 Resultaten: Nutrienten-Gap Trend per waterschap N-totaal P-totaal

30 Resultaten: Nutrienten-Gap Trend per waterschap: Amstel, Gooi en Vecht N-totaal P-totaal

31 Resultaten: Nutrienten-Gap Trend per waterschap: Rijnland N-totaal P-totaal

32 Resultaten: Nutrienten-Gap Trend per waterschap: Hollands Noorderkwartier N-totaal P-totaal

33 Resultaten: Nutrienten-Gap Ruimtelijk beeld: trendhelling tov mediaan N-totaal P-totaal

34 Conclusies: Nutrienten-Gap Waterkwaliteit verbeterd, maar we zijn er nog niet Dalende trends voor N en P voor: > Landelijk > Meeste waterschappen N-totaal: 50% als goed beoordeeld in SGBP2014 P-totaal: 45% als goed beoordeeld in SGBP2014 > Achteruitgang bij 7-8% van de waterlichamen > Invloed van landbouw? FEWS is geschikt om resultaten goed te visualiseren en analyseren

35 MNLSO- en KRW-database en FEWS Gebruik MNLSO- en KRW-database voor beleidsvoorbereiding en evaluatie van beleid EMW2016 NiR2016 KRW-SGBP Toekomstige mogelijkheden FEWS: Uitbreiden met andere meetnetten Achtergrondkaarten (benuttingsruimte, nutrientenoverschotten, fosfaatvoorraden, grondsoort, grondwatertrap) Aanvullende analyses Koppeling met modellen Real time data

36 Vragen? Opmerkingen? Wensen?