Aan de orde: Maar hoe krijgen we het voor elkaar? Belangrijke data in het waterkwaliteitsbeheer:

Transcriptie

1 Kaderrichtlijn water: Europees keurslijf of hulpmiddel bij regionale bestuurlijke besluitvorming? Verleden, heden en toekomst 09/ Aan de orde: Introduktie STOWA Totstandkomen KRW Kenmerken KRW Waterkwaliteit en ecologie Relatie ecologie en chemie Bestuurlijke keuzemogelijkheden Onderzoek Kenniscentrum waterschappen Ondersteunt waterschappen bij uitvoering van hun taken door het ontwikkelen en toepasbaar maken van kennis Levert instrumenten voor het bereiken van beleidsdoelen Draagt bij aan kostenbeheersing Motto: Dienstbaar én eigenwijs Maar hoe krijgen we het voor elkaar? Belangrijke data in het waterkwaliteitsbeheer: 1897: instelling Staatscommissie voorbereiding van maatregelen tegen verontreiniging van openbare wateren. 1970: Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren 2000: Kaderrichtlijn Water 2010: Waterwet 2012 (??): Omgevingswet 1

2 WVO Afbreekbare stoffen (BZV) in boezem Delfland (regio Den Haag Rotterdam) mgo 2 /l 10 5 Winschoterdiep (1965) Kaderrichtlijn water (dec. 2000) artikel 1: Het doel van deze richtlijn is de vaststelling van een kader voor de bescherming van landoppervlaktewater, overgangswater, kustwateren en grondwater, waarmee: a aquatische ecosystemen...voor verdere achteruitgang worden behoed en worden beschermd en worden verbeterd; artikel 4: de lidstaten beschermen, verbeteren en herstellen alle oppervlaktewateren teneinde uiterlijk na 15 jaar een goede toestand van het oppervlaktewater te bereiken Kenmerkend voor KRW (1) Europese samenwerking o.a. door stroomgebiedbenadering (stroomgebiedsbeheersplannen, internationale afstemming van doelstellingen) 2

3 Kenmerkend voor KRW (2) Ecologische richtlijn. Bescherming ecosystemen primair, normen afgeleid. Dwingend. KRW dient te worden geïmplementeerd in nationale wetgeving. Afspraak is afspraak; resultaatverplichtend Kenmerkend voor KRW (3) Indeling wateren in categorieën Sterke aandacht voor hydromorfologie Ruimte voor economisch gebruik (functies) Internationale afstemming normen (intercalibratie) Georganiseerde interactie met andere belangen ( publieke participatie ) Kustwateren (zee) Overgangswateren (zoutgradiënt) Rivieren (stromend) Meren (stilstaand) Natuurlijke wateren Sterk veranderde wateren kunstmatige wateren Stroomgebiedbeheerplannen Organisatie: 2009 SGBP 1 Indeling in waterlichamen, toekenning watertypen, toekenning doelen 2015 SGBP 2 Stand van zaken 2021 SGBP 3 Herijking 2027 SGBP 4 doorstart KRW? Handreiking KRW-doelen 3

4 We willen zo veel en bedoelen het zo goed. Referentie MEP GEP Kwaliteitselement R6, M5 intermezzo Goede toestand: Goede ecologische toestand, én Goede chemische toestand Nutriënten! 4

5 Normen en doelen Combinatie biologie en nutriënten Goede Ecologische Toestand De huidige ecologische doelen zijn ambitieus en zullen veelal niet bereikt worden In SGBP 3 aanpassingen mogelijk, mits goed onderbouwd Goede Chemische Toestand Incidenten vooral bij niet-genormeerde stoffen. (Pyrazol / PFOA / GenX / ) Huidige systematiek van stof-voor-stofbenadering werkt niet De huidige toestand.. We gaan de huidige KRW-doelen waarschijnlijk niet halen doel Doelrealisatie ecologie (in waterlichamen) actueel (PBL 2014) jaar Wat te doen? Herdefinitie beleidsdoelen (en termijnen): Reëel zijn maatwerk Evaluatie maatregelpakketten: Voorkómen misinvesteringen alleen doen wat helpt Stroomgebiedbeheerplan 2021 Handreiking KRW-doelen (Wordt binnenkort vastgesteld in de Stuurgroep Water ) Twee gekoppelde sporen: Technische doelafleiding Maatschappelijke besluitvorming Erkenning van de samenhang met andere beleidsdoelen in de ruimtelijke omgeving: Samen optrekken oogkleppen af Onderwerpen 1. Waar hebben we het over? (begrenzingen, typering, status en systeemanalyse) Wat zijn de ervaringen? Zonodig technische doelaanpassing 2. Actualiseren en (her)bepalen (tussen-)doelen. Afwegen met gebruiksfuncties en milieueffecten. Belangrijke beleidsstap 3. Uitzonderingen: disproportioneel duur, fasering in de tijd. 5

6 Weten wáár de schoen wringt Uitgangspunten goed waterbeheer: Beleid en beheermaatregelen moeten bij voorkeur aansluiten bij de zwakste schakels De keuze van maatregelen en het beleid moeten gebaseerd zijn op kennis van het systeem en van het effect van de beïnvloedingsfactoren Ecologische systeemanalyse (hier voor stilstaande wateren) Bezint eer ge begint Inzicht in het systeem is dus belangrijk! Kennis over het systeemfunctioneren kan: Toeleveren aan het benoemen van doelen Maatregelen prioriteren Het (niet) bereiken van eerder gestelde beleidsdoelen verklaren Oké Sleutelfactoren of niet oké? als denkmodel 6

7 Loket naar kennis: ESF toxiciteit, link tussen GEP en GCT Voor deze ESF bestaat meer en meer belangstelling. O.a. voor medicijnresten, bestrijdingsmiddelen, kunstgrasvelden, andere CEC, Ook bestuurlijk en bij IenW belangstelling voor effecttoetsing. Uitgebreid toegepast bij ws en Drents Overijsselse Delta en Vallei en Veluwe. ESF aanvullend en aansluitend op klassieke toetsing aan stofconcentratienormen. SOLUTIONS (EU project) Sleutelfactor toxiciteit Meersporenaanpak Normtoetsing ( klassiek. Voorzorg, wettelijke taken, vinger aan de pols ) Bepalen toxische druk (mspaf) Meerdere stoffen (tot 1.900) Effecten op meerdere soorten ( ecosysteem ) Meten van effecten (toxiciteitstesten) Organisme Cel Fysiologisch proces Veldmetingen biota. Direct én relatie toxische druk en (ontbreken van) soorten met specifieke functionele eigenschappen. (e)sf Context Gereed in mei Beoordeelt op een 12 indicatoren voor Ecosysteemdiensten. Staat bestuurders (en hun adviseurs) bij bij het afwegen van belangen en functies in een (deel)stroomgebied?? Bij kunstgrasvelden met rubbergranulaat: Water en waterbodem Beoordeelt effecten van maatregelpakketten voor waterkwaliteitsverbetering op andere functies Werkt met GIS-kaarten. Maakt zoveel als mogelijk gebruik van bestaande gegevens. (emissieregistratie, Atlas Natuurlijk kapitaal,..) 7

8 (e)sf Context Met andere functies dan ecologie: Ecosysteemdiensten (maatschappelijke) kosten- en batenanalyse Over de beheerdomeinen heen! Op hoger schaalniveau Kiezen en beleid bepalen Dan route naar het doel definiëren En daarbij horende maatregelen Uiteindelijke (KRW-)doel blijft GEP Fasering is een optie Ecosysteemdiensten ESF context: Effecten op andere diensten (12 indicatoren, fictief voorbeeld) Delta-aanpak Waterkwaliteit en Zoetwater DAWZ: 136 actiepunten kennisimpuls Samenwerking kennisinstituten (WenR, KWR, Deltares, RIVM) Programma geënt op vragen van de waterbeheerders De thema s van de kennisimpuls discussie Kennisuitwisseling en kennisbenutting Ketenverkenner medicijnresten Kennis integreren/halen vanuit de gedragswetenschappen Effect-gebaseerde monitoring en mengseltoxiciteit Systeemkennis ecologie en waterkwaliteit Erfemissies en andere emissie-routes gewasbeschermingsmiddelen Verspreidingsroutes diergeneesmiddelen Nutriëntenmaatregelen Systeemkennis Brakke wateren Regionale pilots systeemanalyse Kennisuitwisseling en kennisbenutting B.van.der.Wal@stowa.nl 8