Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

Transcriptie

1 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee Sociaal Geografisch Bureau bureau voor beleidsonderzoek en statistiek Dordrecht drs. R.D.J. Scheelbeek drs. F.W. Winterwerp december 2006

2 Colofon Opdrachtgever Realisatie Uitvoering onderzoek Tekst Drukwerk Informatie Waterschap Hollandse Delta Mainstream marketing communicatie Sociaal Geografisch Bureau Sociaal Geografisch Bureau Stadsdrukkerij Mainstream Marketing Communicatie en Sociaal Geografisch Bureau Postbus AA DORDRECHT telefoon: (078) Het overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van duidelijke bronvermelding

3 Inhoud Samenvatting en conclusies Inleiding Achtergrond en doel Opzet en uitvoering Respons en representativiteit Inhoud van de rapportage Nabijheid en gebruik van het water op en rond Goeree-Overflakkee Nabijheid open water en belangen Gebruik open water Eerste associatie en beleving Associaties bij en aansprekendheid van water Beleving diverse aspecten van water Waarden en wensen De waarden van het water Wensen met betrekking tot water Kennis, houding en gedrag Kennis van functies en waarden Kennis van het watersysteem Houding en gedrag Samenhang beleving, kennis en houding Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Bijlage 1 Vragenlijst belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

4

5 Samenvatting en conclusies Samenvatting Aanleiding, doel en uitvoering Het Waterschap Hollandse Delta wil de plannen voor het waterbeheer die het met samenwerkende partijen ontwikkelt zo veel mogelijk laten aansluiten op de meningen en wensen van de bewoners in de betreffende gebieden. Daartoe laat het onder de bevolking van een werkgebied in samenwerking met het bureau Mainstream marketing communicatie geregeld een belevingswaardeonderzoek met betrekking tot het oppervlaktewater uitvoeren. Om ook voor Goeree-Overflakkee een beeld te kunnen verkrijgen van de waterbeleving onder de bewoners heeft het Waterschap Mainstream marketing en communicatie opdracht verstrekt voor een belevingswaardeonderzoek onder bewoners van dit eiland. De uitvoering van het onderzoek is door Mainstream marketing communicatie uitbesteed aan het Sociaal Geografisch Bureau. Doel van het onderzoek is om een betrouwbaar beeld te krijgen van de meningen, wensen, houding en beleving van inwoners van het gebied met betrekking tot het water in hun omgeving. Deze rapportage doet verslag van dit onderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een telefonische enquête onder een aselecte steekproef van in totaal netto 351 inwoners in het gebied. Als steekproefkader heeft het telefoonboek gediend. De steekproef is zo ingericht dat op gemeenteniveau apart uitspraken konden worden gedaan voor de kernen en op het niveau van Goeree-Overflakkee als geheel voor het buitengebied. Nabijheid, belangen en recreatief gebruik Veel bewoners wonen in de directe nabijheid van water Bijna tweederde deel van de bewoners van Goeree-Overflakkee beschikt op loopafstand van de eigen woning over open water, zoals sloten, singels en/of grachten. Bewoners van het buitengebied hebben vrijwel zonder uitzondering open water in hun directe woonomgeving. Binnen de kernen valt op dat de inwoners van Goedereede relatief weinig open water in hun buurt hebben, de inwoners van Oostflakkee hebben dit juist relatief vaak. Slechts weinig bewoners zonder water in de directe woonomgeving hebben daar wel behoefte aan. In buitengebied veel belangen bij het water in de directe omgeving Bijna de helft van de bewoners van het buitengebied heeft belangen bij de watergangen in de directe woonomgeving, omdat men hier eigendommen langs heeft, terwijl 14% grond direct langs een watergang pacht. Een kwart van de bewoners van het buitengebied heeft beroepsmatige belangen bij de watergangen; 4 van de 10 hebben een agrarisch bedrijf. Veel recreatief gebruik water in directe omgeving, vooral om naar te kijken, langs te wandelen en 's-winters te schaatsen De bewoners van de Goeree-Overflakkee gebruiken het water in hun directe woonomgeving met name om naar te kijken, langs te wandelen en/of in de winter op te schaatsen. In iets mindere mate gebruikt men het water ook om te vissen. Het minst populair blijkt het water in de directe omgeving om op te varen en in te zwemmen. In totaal 11% van de bewoners van de Goeree-Overflakkee gebruikt het water in de directe woonomgeving op géén van de genoemde manieren. Tussen de bewoners van de kernen en de bewoners van het buitengebied zien we geen verschillen van betekenis wat betreft het (recreatief) gebruiken van het water in de directe woonomgeving. Tussen de kernen onderling zijn er wel enige verschillen (zie hiervoor tabel 2.3). Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 5

6 Ook veel recreatief gebruik water op grotere afstand van de woning Ruim driekwart van de bewoners van Goeree-Overflakkee zoekt het water op en rond het eiland, op wat grotere afstand van de woning, buiten de woonkernen wel eens op. Tussen bewoners van de kernen en bewoners van het buitengebied zien we wat dit betreft geen verschillen van betekenis. Wanneer bewoners het water op wat grotere afstand van de eigen woning opzoeken doen zij dit voornamelijk om een bezoek te brengen aan het strand en/of om te zwemmen. Ook populair zijn wandelen langs het water, fietsen langs het water en kijken naar het water. Varen, watersport en vissen doen de bewoners wat minder op de wateren wat verder van huis en buiten de woonkernen. Schaatsen komt hier nauwelijks voor. Tussen de kernen en het buitengebied en tussen de kernen onderling doen zich op dit punt wel enkele verschillen voor (zie hiervoor tabel 2.5). Eerste associatie en beleving Vooral soorten water (de sloot, de vijver, de zee etc), iets over de fysieke staat of over de kwaliteiten van het water zijn eerste associaties De meeste mensen (22%) noemen wat betreft het water in hun directe omgeving als eerste voorbeelden van watergangen, zoals sloten, vijvers, boezems, kreken, de zee, een haven, of specifieke watergangen zoals het Haringvliet. Iets meer dan één op de tien bewoners (12%) merken als eerste iets op over de fysieke staat van het water en/of het milieu. Deze bewoners spreken van vies en troebel water, water met veel algen en/of dode vissen of juist van schoon water. Eveneens iets meer dan één op de tien bewoners (11%) geven als eerste associatie een kwaliteit aan van het water, zoals gezellig, mooi, rust, fijn dat het er is, etc. In totaal 6% van de bewoners van Goeree-Overflakkee denkt bij water in de directe omgeving als eerste aan zaken als dieren, planten, natuur en landelijkheid, terwijl 5% een eerste associatie heeft die samenhangt met het gebruik van water, zoals vissen, zwemmen, schaatsen, zeilen, het in de gaten houden van kinderen en gebruik ten behoeve van landerijen en vee. In totaal 3% van de bewoners tot slot denkt bij het water in de directe omgeving als eerste aan aspecten die samenhangen met het watersysteem, zoals de afwatering, het waterpeil, overstromingen, drainage, waterberging, gemalen, etc. Bijna vier op de tien bewoners hebben geen enkele associatie bij het water in hun directe omgeving. Dit aandeel ligt onder bewoners van het buitengebied (3%) aanzienlijk lager dan gemiddeld. Bewoners van het buitengebied noemen vooral vaker aspecten van het watersysteem en gebruiksfuncties van het water. Stukje natuur dicht bij huis spreekt het meeste aan Wat de bewoners van Goeree-Overflakkee het meest aanspreekt aan het water in hun omgeving is het hebben van een stukje natuur dicht bij huis. Ook de dieren in en om het water, het landelijke gezicht, het mooie uitzicht en de begroeiing, planten en bloemen worden door een aanzienlijk deel van de bewoners genoemd. Waterstand voor de meeste bewoners in orde, slechts weinigen - ook in het buitengebied - vinden waterstand te laag Bijna negen van de tien bewoners van Goeree-Overflakkee zijn van mening dat de waterstand in de eigen omgeving goed is. 10 à 15% van de bewoners vindt de waterstand te laag. Tussen de bewoners van het buitengebied en de bewoners van de kernen zien we wat dit betreft geen verschillen van betekenis. Ook de mening van de agrariërs in het buitengebied verschilt niet opvallend van de rest van de bewoners. Merendeels positief oordeel over de verschijningsvorm Het merendeel van de bewoners van Goeree-Overflakkee is positief over de verschijningsvorm van de watergangen in de eigen omgeving. Ruim negen op de tien bewoners ervaren het water in hun omgeving als rustig en ondervinden hier weinig tot geen overlast van. Over de geur van het water, de levendigheid, de natuurlijkheid en het onderhoud is ongeveer tweederde deel van de bewoners posi- 6 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

7 tief. Zes van de tien bewoners vinden het water weinig vervuild, de helft noemt het water schoon. De bewoners van het buitengebied zijn duidelijk positiever over de verschijningsvorm van de watergangen in de eigen omgeving dan de bewoners van de kernen. Vooral over de mate waarin het water schoon is en de mate waarin het water goed ruikt zijn zij aanzienlijk positiever dan de bewoners van de kernen. Bewoners met een agrarisch bedrijf zijn op vrijwel alle punten positiever over de verschijningsvorm van de watergangen in de directe omgeving dan gemiddeld. Ook tussen de kernen onderling zijn er enkele - kleine(re) verschillen (zie hiervoor tabel 3.4). Waarden en wensen Bewoners hechten veel belang aan de aanwezigheid van water Het grootste deel van de bewoners Goeree-Overflakkee (75%) hecht aanzienlijk belang aan het water in de directe omgeving. Bijna een derde geeft zelfs aan het water in de directe omgeving als onmisbaar te beschouwen. Aan water op iets grotere afstand, buiten de woonkernen hechten de bewoners (88%) nog iets meer belang. Vier op de tien bewoners vinden dat water onmisbaar, terwijl de helft dat water als belangrijk beschouwt. Bewoners van het buitengebied hechten meer nog dan bewoners van de kernen waarde aan zowel het water in hun directe omgeving als dat op grotere afstand. Binnen de kernen hechten bewoners van Goedereede het minste belang aan water op het eiland. Liever zo natuurlijk mogelijk dan keurig netjes verzorgd Driekwart van de bewoners van Goeree-Overflakkee verkiest water in de omgeving dat er zo natuurlijk mogelijk uitziet boven water dat er keurig netjes verzorgd uitziet. Vooral de gebruikswaarde voor de boer, de natuurwaarde, de landschappelijke waarde en de recreatieve waarde vinden bewoners belangrijke waarden van het water in hun omgeving De gebruikswaarde voor de boer, de natuurwaarde en de landschappelijke waarde vindt men het belangrijkst van het water in hun omgeving. Ruim negen van de tien bewoners geven aan deze waarden (erg) belangrijk te vinden. De gebruikswaarde voor de recreant wordt door ruim driekwart van de bewoners als (erg) belangrijk aangemerkt. Van iets minder belang in de ogen van de bewoners blijken de gebruikswaarde voor transport (63%) en de cultuurhistorische waarde (52%). De bewoners van het buitengebied hechten wat minder aan de gebruikswaarde voor de recreant (57%) en de gebruikswaarde voor transport (48%) dan de bewoners van de kernen. Bewoners met een agrarisch bedrijf vinden de gebruikswaarde van het water voor de boer - vanzelfsprekend - zonder uitzondering (erg) belangrijk. Aan de gebruikswaarde van het water voor de recreant hechten zij wat minder waarde dan gemiddeld. Vooral beter onderhoud gewenst Slechts één op de tien bewoners heeft behoefte aan meer open water op het eiland. Niettemin heeft bijna een derde deel van de bewoners wel wensen met betrekking tot het water in de directe omgeving. De meeste bewoners hebben behoefte aan beter onderhoud en beter schoonhouden van de watergangen. Verder noemen de bewoners het natuurlijker maken/ natuurlijk karakter behouden van het water, behoud van zoet water of juist laten verzilten en het waterpeil handhaven, verhogen of verlagen. Iets minder dan een vijfde deel van de bewoners heeft wensen met betrekking tot het water op grotere afstand, buiten de woonkernen. Ook wat betreft het water op grotere afstand noemen de bewoners vooral beter onderhoud en schoonhouden van het water. Daarnaast noemen zij meer recreatiemogelijkheden als fiets- en wandelpaden, kanoroutes, strandjes, zwemwater, etc. en het zoet houden van het water/ tegengaan van verzilting (van het Haringvliet). Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 7

8 Kennis, houding en gedrag Naast recreatieve functie zijn bewoners zich vooral bewust van de gebruikswaarde voor de boer Gevraagd naar andere functies of waarden van het water dan de recreatieve functie geeft bijna vier op de tien bewoners van Goeree-Overflakkee een antwoord dat we kunnen scharen onder de gebruikswaarde voor de boer. Eén op de vijf bewoners noemt de natuurwaarde, terwijl één op de tien bewoners wijst op de landschappelijke waarde van het water. Tussen de kernen en het buitengebied en tussen de kernen onderling doen zich op dit punt enige verschillen voor. Zo noemen bewoners van het buitengebied en inwoners van Middelharnis relatief vaak de gebruikswaarde voor de boer. Weinigen goed bekend met inhoud begrip watersysteem Een derde deel van de bewoners van Goeree-Overflakkee zegt zich niet zoveel te kunnen voorstellen bij de inhoud van de term 'watersysteem', ruim 40% kan zich hier bijna niets bij voorstellen. Het resterende kwart zegt zich veel te kunnen voorstellen bij het watersysteem. De bewoners van het buitengebied kunnen zich meer voorstellen bij de betekenis van het watersysteem dan de bewoners van de kernen. Op de vraag of zij een of meer onderdelen van het watersysteem konden noemen, noemden bewoners vooral gemalen en rioleringen. 15% wist niets te noemen. Veel bewoners voelen zich vanuit betrokkenheid met natuur en water medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het water in de directe omgeving. Iets meer dan een derde deel van de bewoners van Goeree-Overflakkee voelt zich heel sterk medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het open water in de eigen omgeving. Een vergelijkbaar aandeel voelt zich hier een beetje voor verantwoordelijk. Een kwart van de bewoners tot slot voelt zich niet echt medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het open water in de eigen omgeving. Bewoners van het buitengebied (62%) voelen zich aanzienlijk vaker heel sterk medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het open water in de omgeving dan bewoners van de kernen (36%). Binnen de kernen voelen bewoners van Goedereede zich relatief zelden (sterk) medeverantwoordelijk. Bijna vier van de tien bewoners van Goeree-Overflakkee typeren zichzelf sterk als natuurliefhebber. Iets meer dan vier op de tien noemen zichzelf een beetje natuurliefhebber, terwijl twee op de tien zeggen niet echt een natuurliefhebber te zijn. Bijna vier op de tien bewoners van Goeree-Overflakkee voelen zich een beetje betrokken bij het onderwerp water. Een derde deel voelt zich hier sterk bij betrokken, terwijl iets meer dan een kwart zich niet echt betrokken zegt te voelen bij het onderwerp. Bewoners van het buitengebied voelen zich relatief vaak sterk betrokken bij het onderwerp water. Binnen de kernen geldt dit ook voor de bewoners van Dirksland en Middelharnis. De bewoners van Goedereede voelen zich daarentegen relatief zelden sterk bij het onderwerp betrokken. Betrokkenheid wordt voornamelijk gevoed vanuit belangstelling. Verder voelt iets meer dan een kwart zich sterk betrokken wegens afhankelijkheid van het water, terwijl iets minder dan een kwart zich beroepsmatig sterk betrokken voelt. Dit laatste geldt in relatief sterke mate voor bewoners van het buitengebied. Kennis van het watersysteem lijkt betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid te vergroten Een duidelijke samenhang tussen enerzijds kennis en houding en anderzijds de wijze van beleving van het water kon in dit onderzoek niet aangetoond worden. Er zijn wel enige verbanden, maar deze zijn zwak. Tussen kennis en houding onderling is wel sprake van een duidelijke relatie. Bewoners die zich veel voor kunnen stellen bij de betekenis van het watersysteem voelen zich duidelijk sterker medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het water in hun omgeving dan de rest van de bewoners. Bewoners die zich weinig bij de betekenis van deze term 8 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

9 voor kunnen stellen voelen zich daarentegen duidelijk minder dan gemiddeld medeverantwoordelijk. Bovendien blijken bewoners met een hoog kennisniveau zich ook veel sterker bij het onderwerp water betrokken te voelen. Betrokkenheid uit zich in belangstelling voor bewonerspanel Van de bewoners die aangeven zich sterk bij het onderwerp water betrokken te voelen gaven er 37 aan wel deel te willen nemen aan een bewonerspanel over het onderwerp water met andere bewoners van Goeree-Overflakkee, de waterbeheerders en de andere deelnemende partijen. Conclusies Algemeen De bewoners van Goeree-Overflakkee staan over het algemeen positief tegenover het water in hun omgeving. Zij gebruiken het water voor verschillende doeleinden en hechten over het algemeen veel waarde(n) aan het water. Het merendeel is positief over de verschijningsvorm van de watergangen in hun omgeving. Veel bewoners voelen zich ook medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het water in hun omgeving en voelen zich betrokken bij het onderwerp. Dit uitte zich ook in de grote bereidheid om aan dit onderzoek mee te werken. Men vindt het een belangrijk onderwerp. Buitengebied versus woonkernen Bewoners van het buitengebied beschikken aanzienlijk vaker over open water op loopafstand van de woning dan bewoners in de woonkernen. Onder bewoners van het buitengebied komt het verder relatief weinig voor dat zij geen enkele associatie hebben bij het open water in hun omgeving. De bewoners van het buitengebied zijn duidelijk positiever over de verschijningsvorm van de watergangen in de eigen omgeving dan bewoners van de kernen. Zij hechten ook meer waarde aan het open water, zowel in de directe omgeving als op wat grotere afstand. Een aantal specifieke waarden vinden de bewoners van het buitengebied echter minder belangrijk. Aan de gebruikswaarde voor de recreant en voor transport hechten zij minder dan de bewoners van de woonkernen. Vanuit het oogpunt van waterkwaliteitsbeheer is het lage waterpeil een probleem en zou een hoger peil gewenst zijn. Het is echter bekend dat verhoging van het waterpeil onder agrariërs weinig tot geen draagvlak heeft. Het is daarom opvallend dat toch nog zo'n 15% van de agrariërs in het buitengebied het waterpeil als te laag ervaart. De bewoners van het buitengebied kunnen zich meer voorstellen bij de betekenis van het watersysteem dan bewoners van de kernen. Zij weten naast de zichtbare watergangen ook meer onderdelen van het watersysteem te noemen. Ook voelen bewoners van het buitengebied zich aanzienlijk vaker medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het water in de omgeving dan de bewoners van de kernen. Daarnaast typeren zij zichzelf vaker (een beetje) als natuurliefhebber en voelen zij zich -vooral beroepsmatig- sterker betrokken bij het onderwerp water. Woonkernen Binnen de woonkernen valt vooral Goedereede op. De bewoners van Goedereede hebben relatief weinig open water in hun directe woonomgeving. De bewoners die wel open water in hun directe omgeving hebben, hebben hier relatief vaak geen enkele associatie bij. Ook hechten zij relatief weinig waarde aan water, zowel in hun directe omgeving als op wat grotere afstand. Zij hebben ook minder wensen ten aanzien van het water dan de bewoners van de andere woonkernen. Bij de betekenis van het watersysteem kunnen de bewoners van Goedereede zich aanzienlijk minder voorstellen dan de bewoners van de andere woonkernen. Verder voelen zij zich minder medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van het wa- Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 9

10 ter, typeren zij zichzelf relatief weinig als natuurliefhebber en voelen zij zich minder betrokken bij het onderwerp water dan gemiddeld. Aanbevelingen Op basis van de bevindingen uit dit onderzoek formuleren we onderstaande aanbevelingen. Ook de bewoners van Goeree-Overflakkee spreekt het hebben van een stukje natuur dicht bij huis het meest aan aan het water in hun omgeving. Bewoners vinden natuurlijke of in elk geval natuurlijk uitziende watergangen belangrijk. Tegelijkertijd zijn niet alle bewoners over dit aspect even positief. Het verdient aanbeveling om bij het beheer en onderhoud van bestaande en de eventuele aanleg van nieuwe watergangen met deze bewonerswensen rekening te houden. Hierbij zou echter tevens in aanmerking dienen te worden genomen dat bewoners van Goeree-Overflakkee de cultuurhistorische waarde van het water en de gebruikswaarde voor de recreant relatief belangrijk vinden. Ook uit dit onderzoek blijkt dat er een duidelijke relatie bestaat tussen het kennisniveau van bewoners en hun houding ten opzichte van het water. Op grond hiervan verdient het aanbeveling om bewoners meer te informeren over het water(beheer) en het watersysteem. De medeverantwoordelijkheid en betrokkenheid van bewoners kan hierdoor in de toekomst verder worden vergroot. Ook het zichtbaar maken van en informeren over onderhoud aan de watergangen kan hieraan een bijdrage leveren. Daarnaast kan, indien het beeld onder bewoners niet overeenstemt met de objectieve werkelijkheid, getracht worden dit beeld door gerichte informatie bij te stellen. Dit lijkt in elk geval van toepassing op de door bewoners uitgesproken geringe behoefte aan meer open water op het eiland. Hoewel dit deels zal voortkomen uit de vraagstelling (gevraagd is: "heeft u behoefte aan meer open water op het eiland?"), spreekt hieruit toch ook dat nog weinig bewoners kennelijk zijn doordrongen van de noodzaak van extra waterberging. De wensen van de bewoners ten aanzien van het water in hun omgeving zouden ten slotte verder uitgediept kunnen worden in bewonerspanels. Een aantal benaderde bewoners heeft te kennen gegeven wel deel te willen nemen aan een dergelijk panel. 10 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

11 Inleiding 1.1 Achtergrond en doel Het Waterschap Hollandse Delta wil de plannen voor het waterbeheer die het met samenwerkende partijen ontwikkelt zo veel mogelijk laten aansluiten op de meningen en wensen van de bewoners in de betreffende gebieden. Daartoe laat het onder de bevolking van een werkgebied in samenwerking met het bureau Mainstream marketing communicatie geregeld een belevingswaardeonderzoek met betrekking tot het oppervlaktewater uitvoeren. Om ook voor Goeree-Overflakkee over de benodigde input te kunnen beschikken heeft het Waterschap Mainstream marketing communicatie opdracht verstrekt voor een belevingswaardeonderzoek onder inwoners van dit eiland. De uitvoering van het onderzoek is door Mainstream marketing communicatie uitbesteed aan het Sociaal Geografisch Bureau. Doel van het onderzoek was om een betrouwbaar beeld te krijgen van de meningen, wensen, houding en beleving van inwoners van het gebied met betrekking tot het water in hun omgeving. 1.2 Opzet en uitvoering Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een telefonische enquête onder een aselecte steekproef van in totaal netto 351 inwoners in het gebied. Als steekproefkader heeft het telefoonboek gediend. De steekproef is zo ingericht dat op gemeenteniveau apart uitspraken konden worden gedaan voor de kernen en op het niveau van Goeree-Overflakkee als geheel voor het buitengebied. De vragenlijst is afgeleid van eerder soortgelijk onderzoek in Ridderkerk en de Krimpenerwaard Respons, representativiteit en statistische betrouwbaarheid De netto respons in de enquête bedraagt 351 ingevulde vragenlijsten. Onderstaande tabel 1.1 geeft de aantallen per onderscheiden gebied. Voor de kernen is de respons herwogen naar geslacht, leeftijd en inwonertal van de gemeente. De respons voor het buitengebied hebben we - bij gebrek aan gegevens over de werkelijke populatie - niet gewogen. Wel is via de steekproeftrekking een goede verdeling over het eiland gewaarborgd. Door het aantal waarnemingen en de weegprocedure zijn de resultaten representatief voor de bevolking van Goeree-Overflakkee, onderscheiden naar kernen en buitengebied. Wel zijn de resultaten zoals bij elk enquêteonderzoek omgeven door statistische nauwkeurigheidsmarges. Zo ligt een uitkomst van 60% bij 350 waarnemingen statistisch gezien met 95% zekerheid tussen de 55% en de 65%. De aanwezigheid van zulke marges betekent ook dat verschillende uitkomsten pas bij wat grotere verschillen ook echt betekenisvol zijn. We hebben alle verschillen getoetst en alleen de betekenisvolle in de tekst aangeduid. Ook de mogelijke samenhangen zijn met statistische toetsen bekeken. 1.4 Inhoud van de rapportage In de volgende hoofdstukken presenteren we de resultaten van het onderzoek. Deze zijn telkens geordend naar de kernen van de 4 gemeenten Goedereede, Dirksland, Middelharnis en Oostflakkee. Ook geven we telkens de totalen voor de kernen en voor het buitengebied en ten slotte voor Goeree-Overflakkee totaal. Omdat naar schatting hooguit 2% van de bevolking in het buitengebied woont, komt dit totaal voor Goeree-Overflakkee steeds (vrijwel) overeen met het totaal voor de kernen. In hoofdstuk 2 kijken we allereerst naar de nabijheid van water en de wijze waarop de bewoners van Goeree-Overflakkee het water in hun omgeving gebruiken. In hoofdstuk 3 komt de beleving van het water aan de orde, gevolgd door het belang van diverse waarden en de wensen die bewoners hebben ten aanzien van het water (hoofdstuk 4). In hoofdstuk 5 tot slot kijken we naar de aanwezige kennis over het water en de houding en het gedrag van bewoners ten opzichte van het water. We besluiten dit hoofdstuk met een beschouwing van de samenhang tussen enerzijds de wijze waarop bewoners het water beleven en anderzijds hun kennis van en houding ten opzichte van het water. Voorin het rapport hebben we de belangrijkste bevindingen van dit belevingsonderzoek samengevat. Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 11

12 Tabel 1.1 Respons naar leeftijd en geslacht deelgebied mannen vrouwen tot 55 jaar 55 jaar en ouder tot 55 jaar 55 jaar en ouder Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Zie voor vragenlijst bijlage Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

13 2 Nabijheid en gebruik van het water op en rond Goeree- Overflakkee In dit hoofdstuk kijken we allereerst naar de aanwezigheid van open water in de directe omgeving van de bewoners van Goeree-Overflakkee (paragraaf 2.1). Vervolgens bekijken we de wijze waarop de bewoners het water in hun omgeving gebruiken (paragraaf 2.2). 2.1 Nabijheid open water en belangen Nabijheid open water Bijna tweederde deel (64%) van de bewoners van Goeree-Overflakkee beschikt op loopafstand van de eigen woning over open water, zoals sloten, singels en/of grachten (tabel 2.1). De bewoners van het buitengebied (94%) hebben vaker open water in hun directe woonomgeving dan de bewoners van de woonkernen (63%). Binnen de kernen valt op dat de bewoners van Goedereede (38%) relatief weinig open water in hun buurt hebben, de bewoners van Oostflakkee (82%) hebben dit juist relatief vaak. Aan de bewoners van de kernen die aangaven niet te beschikken over open water in hun directe woonomgeving hebben we gevraagd of zij hier wel behoefte aan hebben (tabel 2.2). In Goedereede en Middelharnis geeft (ruim) 10% van de bewoners zonder open water op loopafstand van de woning aan hier wel behoefte aan te hebben. Onder bewoners van Dirksland en Oostflakkee bestaat deze behoefte niet. Bewoners die aangeven niet over open water in hun directe omgeving te beschikken, maar hier wél behoefte aan hebben, zouden het liefst vijvers en/of sloten in hun buurt hebben. Hier hebben zij vooral behoefte aan voor recreatieve functies (b.v. vissen) en voor het mooie gezicht. Belangen inwoners buitengebied Bijna de helft (46%) van de bewoners van het buitengebied heeft belangen bij de watergangen in de directe woonomgeving, omdat men hier eigendommen langs heeft, terwijl 14% grond direct langs een watergang pacht (figuur 2.1). Een kwart van de bewoners van het buitengebied heeft beroepsmatige belangen bij de watergangen. Tabel 2.1 Aandeel inwoners dat open water heeft op loopafstand van de woning, in procenten deelgebied open water op loopafstand (%) Goedereede 38 Dirksland 72 Middelharnis 63 Oostflakkee 82 totaal kernen 63 buitengebied 94 totaal Goeree-Overflakkee 64 Tabel 2.2 Geen water in directe omgeving, wel behoefte aan deelgebied behoefte aan water in directe omgeving (%) Goedereede 10 Dirksland 0 Middelharnis 14 Oostflakkee 0 totaal kernen 9 Figuur 2.1 Belangen bij watergangen in omgeving (in % van alle bewoners buitengebied) eigendommen langs watergangen pacht grond langs watergangen beroepsmatig geen Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 13

14 Iets meer dan vier op de tien bewoners van het buitengebied (42%) hebben een agrarisch bedrijf op het eiland 2.2 Gebruik open water Mensen kunnen het water in hun omgeving op verschillende manieren gebruiken : bijvoorbeeld om te vissen, te varen of gewoon langs te wandelen. De wijze van gebruik kan van invloed zijn op de manier waarop het water beleefd wordt. De bewoners van Goeree-Overflakkee gebruiken het water in hun directe woonomgeving met name om naar te kijken (54%), langs te wandelen (41%) en/of in de winter op te schaatsen (38%) (tabel 2.3). In iets mindere mate gebruikt men het water ook om te vissen (24%). Het minst populair blijkt het water in de directe omgeving om op te varen (13%) en in te zwemmen 10%. In totaal 11% van de bewoners van de Goeree-Overflakkee gebruikt het water in de directe woonomgeving op géén van de genoemde manieren. Tussen de bewoners van de kernen en de bewoners van het buitengebied zien we geen verschillen van betekenis wat betreft het (recreatief) gebruiken van het water in de directe woonomgeving. Binnen de kernen valt op dat de bewoners van Oostflakkee (10%) relatief weinig van het open water in hun directe omgeving gebruik maken om te vissen. De bewoners van Goedereede (62%) en Dirksland (60%) gebruiken het water in hun directe woonomgeving relatief vaak om langs te wandelen, bewoners van Middelharnis (22%) doen dit juist relatief weinig. De bewoners van Middelharnis (40%) gebruiken het water in hun directe woonomgeving ook wat minder vaak om naar te kijken. Bewoners van Dirksland (71%) doen dit juist relatief vaak. Ruim driekwart (78%) van de bewoners van Goeree-Overflakkee zoekt het water op en rond het eiland, op wat grotere afstand van de woning, buiten de woonkernen wel eens op (tabel 2.4). Tussen bewoners van de kernen en bewoners van het buitengebied zien we wat dit betreft geen verschillen van betekenis. Tabel 2.3 Waar gebruikt men het water in de buurt voor? (in % van alle bewoners) deelgebied varen vissen schaatsen wandelen zwemmen kijken geen Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Tabel 2.4 Zoekt men het water rond het eiland, buiten de woonkernen wel eens op? (in % van alle bewoners) deelgebied ja nee Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

15 Wanneer bewoners het water op wat grotere afstand van de eigen woning opzoeken doen zij dit voornamelijk om een bezoek te brengen aan het strand en/of om te zwemmen (49%) (tabel 2.5). Ook populair zijn wandelen langs het water (30%), fietsen langs het water (24%) en kijken naar het water (24%). Varen (17%), watersport (13%) en vissen (10%) doen de bewoners wat minder op de wateren wat verder van huis en buiten de woonkernen. Schaatsen (2%) komt hier nauwelijks voor. Wanneer we de bewoners van het buitengebied vergelijken met die van de kernen valt op dat de bewoners van het buitengebied (36%) wat minder vaak van het water op grotere afstand gebruik maken om te zwemmen. Wandelen doen de bewoners van het buitengebied (50%) hier echter relatief vaak. Binnen de kernen valt op dat varen op water wat verder van huis vooral een geliefde activiteit is onder de bewoners van Goedereede (29%). De bewoners van Oostflakkee (2%) gaan relatief weinig varen, maar doen daarentegen relatief vaak aan wandelen rond het water (43%), fietsen (38%) en kijken naar het water (40%). De bewoners van Middelharnis (18%) doen relatief weinig aan wandelen rond water buiten de kernen, de bewoners van Dirksland (11%) fietsen hier relatief weinig, terwijl de bewoners van Goedereede (10%) de wateren buiten de kernen minder dan gemiddeld opzoeken om naar te kijken. Het strand tot slot wordt relatief vaak bezocht door bewoners van Middelharnis (63%). Bewoners van Dirksland (30%) en Oostflakkee (36%) komen hier wat minder vaak. Tot slot hebben we de bewoners gevraagd waar zij precies naartoe gaan wanneer zij de wateren op en rond het eiland, buiten de woonkernen opzoeken. De meeste bewoners van Goeree- Overflakkee noemen het Grevelingenmeer, de Grevelingendam of het Grevelingenstrand (82 keer genoemd). Eveneens veel bewoners zoeken het strand in Ouddorp op (59 keer genoemd), of noemen de Noordzee of het Noordzeestrand (39 keer genoemd). Nauwelijks minder populair dan het Noordzeestrand is het Haringvliet/ de Haringvlietdam (35 keer genoemd). In totaal 14 bewoners zoeken buiten de woonkernen het Havenhoofd in Middelharnis op, terwijl 10 bewoners regelmatig te vinden zijn bij de Brouwersdam. Tabel 2.5 Waar gebruikt men het water op en rond het eiland, buiten de woonkernen voor? (in %) deelgebied water varen schaats vissen zwem wandel strand fietsen kijken sport en men en Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree- Overflakkee Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 15

16 16 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

17 3 Eerste associatie en beleving In dit hoofdstuk staat de wijze waarop bewoners het water in hun omgeving beleven centraal. In paragraaf 3.1 kijken we daartoe allereerst naar de associaties die het water in de directe omgeving bij de bewoners oproept en welke aspecten van het water in de omgeving de bewoners het meest aanspreken. Vervolgens bekijken we in paragraaf 3.2 hoe de bewoners diverse aspecten van het water beleven. 3.1 Associaties bij en aansprekendheid van water Water in de directe omgeving Wat komt het eerst bij mensen op wanneer ze aan het water bij hen in de omgeving denken? De eerste associaties die de bewoners van Goeree-Overflakkee hebben bij het water in hun omgeving zijn zeer divers. Desondanks vallen een aantal typen associaties te onderscheiden. Onderstaand schema geeft een overzicht van deze typen. De meeste mensen (22%) noemen wat betreft het water in hun directe omgeving als eerste voorbeelden van watergangen, zoals sloten, vijvers, boezems, kreken, de zee, een haven, of specifieke watergangen zoals het Haringvliet. Iets meer dan één op de tien bewoners (12%) merken als eerste iets op over de kwaliteit van het water en/of het milieu. Deze bewoners spreken van vies en troebel water, water met veel algen en/of dode vissen of juist van schoon water. Eveneens iets meer dan één op de tien bewoners (11%) geven als eerste associatie een algemene indruk, zoals gezellig, mooi, rust, fijn dat het er is, etc. In totaal 6% van de bewoners van Goeree-Overflakkee denkt bij water in de directe omgeving als eerste aan zaken als dieren, planten, natuur en landelijkheid, terwijl 5% een eerste associatie heeft die samenhangt met het gebruik van water, zoals vissen, zwemmen, schaatsen, zeilen, het in de gaten houden van kinderen en gebruik ten behoeve van landerijen en vee. In totaal 3% van de bewoners tot slot denkt bij het water in de directe omgeving als eerste aan aspecten die samenhangen met het watersysteem, zoals de afwatering, het waterpeil, overstromingen, drainage, waterberging, gemalen, etc. Bijna vier op de tien bewoners (39%) hebben geen enkele associatie bij het water in hun directe omgeving. Dit aandeel ligt onder bewoners van het buitengebied (3%) aanzienlijk lager dan gemiddeld. Bewoners van het buitengebied noemen vooral vaker aspecten van het watersysteem (19% versus 3% gemiddeld) en gebruiksfuncties van het water (20% versus 5% gemiddeld). Wat de bewoners van Goeree-Overflakkee het meest aanspreekt aan het water in hun omgeving is het hebben van een stukje natuur dicht bij huis (genoemd door 47%) (tabel 3.2). Ook de dieren in en om het water worden door een aanzienlijk deel van de bewoners genoemd (36%). Ditzelfde geldt in iets mindere mate voor het landelijke gezicht (31%), het mooie uitzicht (27%) en de begroeiing, planten en bloemen (24%). De loop van het water (6%) spreek de bewoners het minst aan. Tabel 3.1 Eerste associatie bij het water in de eigen omgeving (%) deelgebied algemene indruk natuur gebruik kwaliteit/ milieu voor beelden water systeem anders géén associatie Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree- Overflakkee Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 17

18 Tabel 3.2 Wat spreekt mensen aan bij het water in de buurt? (in % van alle bewoners) deelgebied mooi uitzicht loop van het water begroeiing dieren in en om het water landelijk gezicht natuur dicht bij huis Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree- Overflakkee Tabel 3.3 Eerste associatie bij het water op en rond het eiland, buiten de woonkernen (%) deelgebied algemene indruk natuur gebruik kwaliteit/ milieu voor beelden water systeem géén associatie Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree- Overflakkee Wanneer we de bewoners van het buitengebied vergelijken met die uit de kernen valt op dat bewoners van het buitengebied (54%) vooral gecharmeerd zijn van het landelijke gezicht van het water in hun omgeving. Met de dieren in en om het water (25%) hebben zij wat minder. Binnen de kernen zien we dat de bewoners van Goedereede vooral genieten van het mooie uitzicht dat zij op het water hebben (48%). Een stukje natuur dicht bij huis (35%) noemen zij wat minder vaak dan gemiddeld. De bewoners van Dirksland (53%) vinden relatief vaak de dieren in en om het water aansprekend. Zij hebben juist weer wat minder met een mooi uitzicht (14%). De bewoners van Oostflakkee (57%) tot slot noemen relatief vaak een stukje natuur dicht bij huis als meest aansprekende aan het water in hun omgeving. Water op en rond het eiland, buiten de woonkernen Naast wat betreft het water in de directe omgeving hebben we de bewoners ook gevraagd wat er als eerst bij hen opkomt wanneer zij denken aan het water op wat grotere afstand van hun woning, op en rond het eiland, maar buiten de woonkernen. Ruim de helft van de bewoners (55%) noemt als eerste een voorbeeld van een watergang, zoals Haringvliet, Grevelingen, Noordzee, etc. In totaal 17% geeft als eerste associatie een algemene indruk zoals gezellig, mooi, rust, fijn dat het er is, etc. Tot slot denkt een klein deel van de bewoners bij water op grotere afstand in eerste instantie aan natuur, dieren en planten (7%), gebruik van water zoals zwemmen, vissen, varen, etc. (6%), of zaken die samenhangen met de kwaliteit van het water en/of het milieu (6%). In totaal 5% van de bewoners van Goeree- Overflakkee heeft geen enkele associatie bij water op wat grotere afstand van hun huis, op en rond het eiland, maar buiten de woonkernen. 3.2 Beleving diverse aspecten van water Bijna negen van de tien bewoners van Goeree- Overflakkee zijn van mening dat de waterstand in de eigen omgeving goed is (tabel 3.4). In totaal 7% vindt de waterstand te laag, terwijl 6% juist aangeeft de waterstand in de eigen omgeving te hoog te vinden. Tussen de bewoners van het buitengebied en de bewoners van de kernen zien we wat dit betreft geen verschillen van betekenis. Omdat de kans bestaat dat bewoners die beroepshalve afhankelijk zijn van de waterstand hier anders over denken, is apart gekeken naar de mening van bewoners met een agrarisch bedrijf. Onder de bewoners van het buitengebied bevinden zich 30 bewoners die zelf een agrarisch bedrijf hebben. De agrariërs verschillen wat betreft hun mening over de waterstand echter niet opvallend van de rest van de bewoners. 18 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

19 Het merendeel van de bewoners van Goeree- Overflakkee is positief over de verschijningsvorm van de watergangen in de eigen omgeving (tabel 3.5). Ruim negen op de tien bewoners ervaren het water in hun omgeving als rustig en ondervinden hier weinig tot geen overlast van. Over de geur van het water, de levendigheid, de natuurlijkheid en het onderhoud is ongeveer tweederde deel van de bewoners positief. Zes van de tien bewoners vinden het water weinig vervuild, de helft noemt het water schoon. De bewoners van het buitengebied zijn duidelijk positiever over de verschijningsvorm van de watergangen in de eigen omgeving dan de bewoners van de kernen. Vooral over de mate waarin het water schoon is (76%) en de mate waarin het water goed ruikt (84%) zijn zij aanzienlijk positiever dan de bewoners van de kernen. De bewoners van Goedereede zijn relatief positief over de mate waarin het water schoon is (60%), onderhouden wordt (75%) en goed ruikt (88%). De bewoners van Dirksland zijn over de geur juist wat minder tevreden (57%). De bewoners van Middelharnis zijn relatief positief over de geur (79%) en de mate van levendigheid (83%) van het water. De bewoners van Oostflakkee zijn over deze beide aspecten juist wat minder vaak positief dan gemiddeld (54% resp. 52%). Tabel 3.4 Mening over de waterstand in de eigen omgeving (in % van alle bewoners) deelgebied goed te hoog te laag Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Tabel 3.5 Mening diverse aspecten van de verschijningsvorm van watergangen in de eigen omgeving (% (erg) positief) deelgebied schoon ruikt goed levendig natuurlijk weinig vervuild rustig/geen overlast goed onderhouden Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree- Overflakkee Twee op de tien bewoners zijn van mening dat het water in hun omgeving (zeer) vervuild is. De bewoners van de kernen zijn deze mening iets vaker toegedaan dan de bewoners van het buitengebied. Tussen de afzonderlijke kernen zien we geen verschillen van betekenis. Aan de bewoners die het omgevingswater (zeer) vervuild vinden hebben we gevraagd aan te geven waaraan zij zien dat het water vervuild is. Het grootste deel van hen (58%) geeft aan de vervuiling van het water te zien aan de kleur. In totaal 23% vindt het water er gewoon vuil uitzien en 19% noemt het zwerfvuil in het water. Volgens 14% van de bewoners laat het onderhoud van de watergangen in hun omgeving te wensen over. Ook hierover zijn de bewoners van de woonkernen wat negatiever dan de bewoners van het buitengebied. Tussen de afzonderlijke kernen zien we opnieuw geen verschil. Aan de ontevreden bewoners hebben we gevraagd aan te geven waar het slechte onderhoud van de watersystemen zich volgens hen in uit. Het grootste deel van de ontevreden bewoners (50%) noemt in dit kader de waterstand (te hoog of te laag). In totaal 21% noemt het zwerfvuil in en om het water, terwijl 16% overlast zegt te ondervinden van ongedierte. Slechts een enkeling (3%) noemt het water in de directe omgeving overlastgevend. Bewoners met een agrarisch bedrijf zijn op vrijwel alle punten positiever over de verschijningsvorm van de watergangen in de directe omgeving dan gemiddeld. Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 19

20 20 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee

21 4 Waarden en wensen Nu we de wijze waarop bewoners het water in hun omgeving beleven in kaart hebben gebracht, kunnen we in dit hoofdstuk gaan kijken naar het belang dat bewoners toedichten aan verschillende waarden van het water (paragraaf 4.1) en de wensen van bewoners met betrekking tot het water in hun omgeving (paragraaf 4.2). 4.1 De waarden van het water Het grootste deel van de bewoners van Goeree- Overflakkee (75%) hecht aanzienlijk belang aan het water in de directe omgeving (figuur 4.1). Bijna een derde van de bewoners (31%) geeft zelfs aan het water in de directe omgeving als onmisbaar te beschouwen. Desondanks vindt 8% van de bewoners het water in de directe omgeving eigenlijk niet nodig. In totaal 26% van de bewoners van Goeree-Overflakkee vindt het water minder belangrijk of zelfs niet nodig. De bewoners van het buitengebied hechten aanzienlijk meer waarde aan het water in hun directe omgeving dan de bewoners van de kernen (tabel 4.1). In totaal 60% van de bewoners van het buitengebied beschouwt het water als onmisbaar. Slechts één bewoner van het buitengebied vindt het water in de directe omgeving eigenlijk niet nodig. Binnen de kernen valt op dat de bewoners van Goedereede de minste waarde aan het water in hun directe omgeving hechten. Iets meer dan de helft van hen (53%) vindt het water in de directe omgeving minder belangrijk of zelfs onnodig. Figuur 4.1 Belang dat bewoners hechten aan water in de directe omgeving (in % van alle bewoners) niet nodig 8% minder belangrijk 18% onmisbaar 31% belangrijk 43% Tabel 4.1 Belang dat bewoners hechten aan water in de directe omgeving (in % van bewoners per gebied) deelgebied onmisbaar belangrijk minder belangrijk niet nodig Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 21

22 Tabel 4.2 Belang dat bewoners hechten aan water op wat grotere afstand op en rond het eiland, buiten de woonkernen (in % van alle bewoners) deelgebied onmisbaar belangrijk minder belangrijk niet nodig Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Aan water op iets grotere afstand, buiten de woonkernen hechten de bewoners van Goeree- Overflakkee (88%) nog iets meer belang dan aan het water in de directe omgeving (tabel 4.2). Vier op de tien bewoners vinden het water onmisbaar, terwijl de helft het water als belangrijk beschouwt. De bewoners van het buitengebied hechten niet alleen meer waarde aan het water in hun directe omgeving, maar ook aan het water op grotere afstand. Bijna 60% van de bewoners van het buitengebied beschouwt (ook) het water op iets grotere afstand van de woning als onmisbaar. De bewoners van Goedereede hechten net als aan het water in de directe omgeving het minst belang aan water op de iets grotere afstand Ongeveer één op de tien bewoners van Goeree- Overflakkee heeft behoefte aan meer open water op het eiland (tabel 4.3). Tussen bewoners van het buitengebied en bewoners uit de kernen zien we wat dit betreft geen verschillen van betekenis. Tabel 4.3 Behoefte aan méér open water op het eiland (in % van alle bewoners) deelgebied ja nee weet niet Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree-Overflakkee Driekwart van de bewoners van Goeree- Overflakkee (74%) vindt het belangrijker aan het water in de omgeving dat het er zo natuurlijk mogelijk uitziet, dan dat het er keurig netjes verzorgd uitziet (tabel 4.4). Vooral de bewoners van Middelharnis (86%) hechten zeer aan zo natuurlijk mogelijk water. De bewoners van Goedereede en het buitengebied vinden het relatief vaak belangrijk dat het water er keurig netjes verzorgd uitziet. Tabel 4.4 deelgebied Vindt u het belangrijker dat het water bij u in de omgeving er keurig netjes verzorgd uitziet of dat het er zo natuurlijk mogelijk uitziet? (in % van alle bewoners) keurig netjes verzorgd zo natuurlijk mogelijk Goedereede Dirksland Middelharnis Oostflakkee totaal kernen buitengebied totaal Goeree- Overflakkee Aan watergangen worden verschillende waarden toegeschreven, zoals landschappelijke waarde, natuurwaarde, cultuurhistorische waarde en diverse gebruikswaarden (boer, recreant, transport). Het meeste belang hechten de bewoners van Goeree-Overflakkee aan de gebruikswaarde voor de boer, de natuurwaarde en de landschappelijke waarde van het water in hun omgeving (tabel 4.5). Ruim negen van de tien bewoners geven aan deze waarden (erg) belangrijk te vinden. De gebruikswaarde voor de recreant wordt door ruim driekwart van de bewoners als (erg) belangrijk aangemerkt. Van iets minder belang in de ogen van de bewoners blijken de cultuurhistorische waarde (69%) en de gebruikswaarde voor transport (63%). De bewoners van het buitengebied hechten wat minder aan de gebruikswaarde voor de recreant (57%) en de gebruikswaarde voor transport (48%) dan de bewoners van de kernen. Binnen de kernen valt op dat de bewoners van Goedereede (45%) relatief weinig waarde hechten aan de cultuurhistorische waarde van het water. De bewoners van Oostflakkee hechten vaker dan gemiddeld aan de gebruikswaarde voor de recreant (87%). 22 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee