BIJLAGE 2 Uitvoeringsprogramma Vergunningen en Handhaving 2015

Transcriptie

1 BIJLAGE 2 Uitvoeringsprogramma Vergunningen en Handhaving 2015 Waterschap Rijn en IJssel 1

2 Uniform Uitvoeringsprogramma Vergunningen en Handhaving Deelnemende waterschappen: Noorderzijlvest Hunze en Aas Reest en Wieden Vechtstromen Groot Salland Zuiderzeeland Rijn en IJssel Titel rapport: Uitvoeringsprogramma Vergunningen en Handhaving

3 Inhoud 1 ALGEMEEN BORGING MIDDELEN Borging van middelen vergunningen Borging van middelen handhaving Procesvoorwaarden PRODUCTEN Hoofdthema VEILIGHEID Primaire en secundaire waterkeringen Hoofdthema VOLDOENDE water (waterkwantiteit) Watersysteem Grondwateronttrekkingen Oppervlaktewateronttrekkingen Hoofdthema SCHOON water (waterkwaliteit) Indirecte lozingen/industrie Chemiesector BRZO (besluit risico s zware ongevallen) bedrijven Rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI s) Oppervlaktewaterlozingen bedrijven Agrarische lozingen en activiteiten Glastuinbouw Bodemkwaliteit (Bbk) Overige lozingen Afvalwater Huishoudens (IBA s) Vaarwegen Meldingen / calamiteiten Voorlichting / communicatie Heffingen TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN Interne ontwikkelingen Omgevingswet Regionale uitvoeringsdienst (RUD) Samenwerking waterschappen m.b.t. VTH taken Invoeren landelijke handhavingsstrategie Kwaliteitscriteria Vergunningverlening, toezicht en handhaving Deregulering, algemene regels en beleidsregels ALGEMENE RANDVOORWAARDEN EN MONITORING Roulatiesysteem controles

4 5.2 Handhavingstoets Monitoring prestaties en effecten vergunningen en handhaving Audits PRIORITERING EN PROGRAMMA Verdeling werkzaamheden Vergunningen Verdeling werkzaamheden Toezicht en Handhaving Handhavingstaken Geplande controles SAMENWERKINGSPROJECTEN/SPEERPUNTEN EN AANDACHTSGEBIEDEN Samenwerking Rijn Oost Samenwerking andere partners

5 1 ALGEMEEN Met dit uitvoeringsprogramma geeft waterschap Rijn en IJssel inzicht in hoe in 2015 uitvoering gegeven wordt aan haar vergunningverleningswerkzaamheden en toezichts- en handhavingstaak in het kader van de Waterwet. Alle organisaties met toezichts- en handhavingstaken op het gebied van milieuwetgeving zijn op grond van het Besluit Omgevingsrecht (BOR) (art. 7.3) verplicht een uitvoeringsprogramma op te stellen (HUP). Daarnaast wordt een vergunningsuitvoeringsprogramma toegevoegd aan dit document (VUP). Daarmee wordt alvast een aanvang gemaakt om te voldoen aan de nieuwe Wet VTH (Vergunning, Toezicht, Handhaving) dat kwaliteitscriteria vaststelt voor handhavende en vergunningverlenende instanties. Uniform format De Noordelijke- en de Rijn Oost waterschappen hebben vanuit de samenwerking overlegd om vanaf 2015 een eenduidig format te gebruiken op grond waarvan dit document is gemaakt. Op onderdelen zoals prioritering van werkzaamheden wordt afgeweken. Relatie met de Handhavingsstrategie en beleidsplannen In het handhavingsbeleid liggen de risicoanalyse, de prioriteringssystematiek en de sanctiestrategie vast en hoe ze moeten worden uitgevoerd. Het handhavingsbeleid is vastgesteld in het jaar Dit handhavingsbeleid sluit aan bij de landelijke Handhavingsstrategie, die in 2014 is vastgesteld. In het uitvoeringsprogramma worden de beleidsdoelen vertaald naar de concrete inzet van menskracht en middelen. Figuur 1: Handhavingsbeleidscyclus 5

6 2 BORGING MIDDELEN 2.1 Borging van middelen vergunningen Middelen Vergunningen Formatie totaal 5,8 fte Personeelslasten (incl. overige kosten) exploitatiekosten Tabel begroting team Vergunningen (uit begroting 2015) In de begroting, het formatieplan en het jaarplan van Waterschap Rijn en IJssel is personele capaciteit gereserveerd voor vergunningverlening. Hierbij is de inzet van capaciteit en uren voor de vakspecifieke kennis met betrekking tot watersysteem, keringen, ecologie en hydrologie niet meegenomen. Voor 2015 ziet dit er als volgt uit: Functie FTE Coördinator Vergunningen 1 Juridisch medewerker * 0,33 Medewerker vergunningen 2 Medewerker Vergunningen (senior) 2,8 Tabel formatie team Vergunningen *Juridisch medewerker niet meegenomen in totale formatie Hoofdthema product veilig keringen vergunningen / meldingen voldoende watergangen vergunningen / meldingen Grondwater vergunningen / meldingen uren schoon WABO adviezen milieu 1250 Directe lozingen 2050 overig Adviezen Waterwet samenloop PM BRZO PM* Tabel inzet team Vergunningen, exclusief uren advisering *uitbesteed aan Waterschap Vallei en Veluwe (zie paragraaf 3.3.2) 2.2 Borging van middelen handhaving Middelen Handhaving Formatie totaal 9,8 fte Personeelslasten (incl. overige kosten Exploitatiekosten Tabel begroting team Handhaving (uit begroting 2015) In de begroting, het formatieplan en het jaarplan van Waterschap Rijn en IJssel is personele capaciteit gereserveerd voor toezicht en handhaving. Hierbij is de inzet van capaciteit en uren voor de vakspecifieke kennis met betrekking tot watersysteem, keringen, ecologie en hydrologie niet meegenomen. Voor 2015 ziet dit er als volgt uit: 6

7 Functie FTE Coördinator Handhaving 1 Juridisch medewerker * 0,33 Medewerker handhaving (taakveld agrarisch, 3,8 Bbk, grondwater en keur) Medewerker handhaving (taakveld industrie, 3 heffing, grondwater en overig) Medewerker handhaving (senior) 2 Tabel formatie team Vergunningen *Juridisch medewerker niet meegenomen in totale formatie Hoofdgroep product uren veilig keringen 540 voldoende watergangen 2610 grondwater 1210 schoon indirecte lozingen 2190 directe lozingen 5120 heffing 1270 Tabel inzet team handhaving, exclusief uren advisering In de begroting voor 2015 hebben we met deze capaciteitsinzet rekening gehouden. En dus ook in dit toezicht- en handhavingsprogramma. Loopt de geplande ambitie achterstand op, bijvoorbeeld door wijziging in prioritering, calamiteit of personele oorzaken? Dan moet de betreffende verantwoordelijke dit bij de MARAP aangeven en benoemen hoe de ambitie toch gehaald kan worden of dat bijstelling noodzakelijk is. Eventueel houden we de output op peil door externe capaciteit in te huren. 2.3 Procesvoorwaarden Door lean te werken bij vergunningverlening worden doorlooptijden van aanvragen zo kort mogelijk gehouden. Indien mogelijk wordt met de aanvrager vooroverleg gevoerd teneinde mee te denken en een goed ingevulde aanvraag te bewerkstelligen. Het jaar 2014 is het eerste jaar dat het vergunningsproces volgens het lean principe en ook zaakgericht is ingericht. Dit is eind 2014 afgesloten met een evaluatie en het benoemen van potentiele verbeterpunten. Voor de toezichtstaak is een inschatting gemaakt van de hoeveelheid benodigde uren om deze op adequaat niveau te kunnen uitvoeren. De taken zijn geprioriteerd en verdeeld over de verschillende toezichthouders. Uitgangspunt daarbij is het BOR-kwaliteitscriterium: dat elke taak door twee handhavers moet kunnen worden verricht om bedrijfszekerheid te garanderen. Deze vervangbaarheid kan ook over meerdere waterschappen worden georganiseerd. Bij de planning van toezicht wordt rekening gehouden met een roulatiesysteem bij objecten, partijen en inrichtingen en geografische gebieden om een onafhankelijke relatie te waarborgen. Ook bij toezicht gaan we het werkproces bespreken en verbeteren aan de hand van de lean-principes. Voor het opstellen van dit VUP/HUP zijn alle taken geïnventariseerd en voorzien van doelstellingen. 7

8 Opleidingen Een voortdurend aandachtspunt blijft het opleidings- en kennisniveau. Hier wordt aandacht aan besteed door bij nieuwe wetgeving altijd scholing aan te bieden. Waar mogelijk wordt deze scholing gezamenlijk met de Rijn Oost waterschappen opgepakt. Daarnaast volgen de buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA s) jaarlijks de verplichte her- en bijscholing. Tevens is veel aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers. Hiervoor worden interne en/of externe cursussen gevolgd dan wel coaching aangeboden. Functie bevoegdheden, verantwoordelijkheden en scheiding De bevoegdheden en verantwoordelijkheden van vergunningverleners en toezichthouders liggen vast in mandateringsbesluiten, het functieboek met de functieprofielen en competentieprofielen. Er is een functiescheiding vergunning en handhaving op persoonsniveau. 8

9 3 PRODUCTEN Het waterschap heeft tot algemene doelstelling veiligheid, voldoende en schoon water te realiseren. De teams Vergunningverlening en Toezicht en Handhaving (watertoezicht) hebben als doel een significante bijdrage te leveren aan deze doelstelling van het waterschap. Per hoofdthema is de doelstelling uit het waterbeheerplan Rijn Oost weergegeven. Om deze significante bijdrage aan de doelstelling te kunnen bereiken wordt energie gezet op verschillende zaken. Gebleken is dat zowel incidentenbestrijding als de inzet van verschillende instrumenten nodig is om de gestelde doelen te kunnen realiseren. Een goede samenwerking met andere toezichthoudende (bestuurs)organisaties is hierbij erg belangrijk. 3.1 Hoofdthema VEILIGHEID Primaire en secundaire waterkeringen Onze doelstelling voor de waterkeringen is: Het realiseren en handhaven van het wettelijk vereiste veiligheidsniveau. Om veiligheid te garanderen moet het waterschap garant staan voor veilige waterkeringen(dijken). De staat van de waterkeringen wordt daarom periodiek gecontroleerd. Vergunning, melding of advies is vereist voor werken of werkzaamheden boven, in, op of aan de waterkering. Toezicht vindt plaats of deze werkzaamheden volgens voorschriften worden uitgevoerd. Daarnaast vindt toezicht plaats of er voldoende onderhoud door derden aan de keringen is gedaan. In het kader van de ontwikkeling van het toezicht op de zorgplicht is in september 2014 door ILT een pilot-inspectie bij het waterschap uitgevoerd gericht op het vergunningverlenings- en handhavingsproces bij primaire waterkeringen. De resultaten van de pilot geven input om met name proces-aspecten te verbeteren en vast te leggen in werkafspraken. Deze input nemen we mee bij de verdere uitwerking van het toezicht bij grote projecten. 3.2 Hoofdthema VOLDOENDE water (waterkwantiteit) Onze doelstellingen voor de inrichting, het beheer en het onderhoud van watergangen zijn: Een robuust watersysteem dat zoveel mogelijk zelfregulerend is en waarvan de kwaliteit en kwantiteit voldoen aan de gestelde eisen Watersysteem Voor werken of werkzaamheden in watersystemen moet een watervergunning worden aangevraagd of een melding worden gedaan. Toezicht en handhaving vindt niet alleen plaats op regels uit de Keur, algemene regels en beleidsregels, maar ook op voorwaarden uit de verleende watervergunning. De initiatiefnemer moet een melding doen, of een vergunning aanvragen, voor uitvoeren van de werkzaamheden. Vergunningen hebben daarnaast ook meldingsplicht voor startactiviteiten. De nadruk met betrekking tot de controles vindt plaats op die vergunningen of meldingen die rechtstreeks van invloed zijn op onze infrastructuur. Daarnaast wordt gecontroleerd of onderhoudstroken voldoende zijn vrijgehouden. 9

10 3.2.2 Grondwateronttrekkingen Onze doelstelling voor het grondwaterbeheer is: Het voeren van een goed grondwaterbeheer door het reguleren van onttrekkingen. In de Keur zijn algemene regels gesteld aan het gebruik van grondwater. Uitgangspunt van de Waterwet en de Keur is dat verantwoord omgegaan moet worden met grondwater. Het is daarom verboden om zonder watervergunning van het dagelijks bestuur van het waterschap en in een aantal gevallen van Gedeputeerde Staten van Provincie grondwater aan de bodem te onttrekken of water te infiltreren. In veel gevallen kan volstaan worden met een melding. Bij de locatiebezoeken, beoordeling van ingezonden gegevens, maar ook bij het afhandelen van klachten en opsporen van illegale activiteiten wordt de nadruk gelegd op controle van verleende vergunningen, daadwerkelijk melden van onttrekkingen en de opgave van de onttrokken hoeveelheid kubieke meters grondwater na afloop van bronneringswerkzaamheden. Grondwateronttrekkingen mogen geen nadelige gevolgen hebben voor de omgeving, zoals verzakking of gewasbeschadiging Oppervlaktewateronttrekkingen Het onttrekken van water aan een oppervlaktewaterlichaam gebeurt in hoofdzaak ten behoeve van het beregenen van akkerbouw en graslandpercelen. Zonder vergunning mag maximaal 1 m3 water per uur worden onttrokken. Aanhoudende droogte in combinatie met beregening kan leiden tot een watertekort in de grond en/of in beken en rivieren. Met als gevolg verdroging, droogteschade, lage waterafvoeren en/of het droogvallen van waterlopen Controles op onttrekkingen vinden plaats naar aanleiding van klachten, perioden van droogte of een toevallige ontdekking op heterdaad in het veld. Bij extreme droogte kan het college van dijkgraaf en heemraden een algeheel verbod tot onttrekking opleggen. 3.3 Hoofdthema SCHOON water (waterkwaliteit) Onze doelstelling voor de waterkwaliteit conform de KRW is: De waterlichamen voldoen in 2015 aan de goede chemische toestand en het goede ecologische potentieel door het uitvoeren van maatregelen. Uitstel is eventueel mogelijk tot 2021 of Daarnaast wordt voorkomen dat de kwaliteit verslechtert (achteruitgang toestandsklasse) Indirecte lozingen/industrie Sinds de indirecte lozingen met het in werking treden van de Waterwet overgegaan zijn naar het Wm/Wabo bevoegd gezag, heeft het waterschap alleen nog een adviserende en toezichthoudende taak bij deze bedrijven. Deze bevoegdheden houdt het waterschap omdat deze bedrijven indirect op de zuiveringen lozen en mogelijk nadelige gevolgen hierop kunnen hebben dan wel via een gemeentelijk hemelwateriool in oppervlaktewater lozen. De vergunningverlening en het toezicht en handhaving wordt vanuit het Wm/Wabo bevoegd gezag (gemeente of provincie) door een regionale uitvoeringsdienst (RUD) uitgevoerd. In Rijn Oost verband hebben de waterschappen gezamenlijk een dienstverleningsovereenkomst gesloten met de Overijsselse RUD s. Hierin zijn afspraken gemaakt over de wijze van advisering van indirecte lozingen. Met behulp van een selectietool (een lijst met categorieën bedrijven) wordt bepaald voor welke bedrijven gratis advies wordt gegeven en toezicht wordt gehouden. Deze RUD s vragen het waterschap om advies bij een omgevingsvergunning waar een lozingsaspect op de riolering deel van uit maakt. Best beschikbare techniek en emissie en immissietoets worden waar nodig toegepast. De lozingen op het riool mogen de goede werking van de RWZI s en de kwaliteit van het oppervlaktewater niet nadelig beïnvloeden. De frequentie van het toezicht is bepaald met behulp van een prioriteringssystematiek. Met de Gelderse RUD s zijn wel werkafspraken gemaakt maar is dit nog niet vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst. Streven is om in 2015 de werkafspraken te formaliseren. 10

11 Een speciale categorie indirecte lozingen zijn de lozingen die plaatsvinden via een zuiveringstechnisch werk (rioolgemaal, persleiding of direct op de RWZI). Op grond van artikel 6.2, lid 1 van de Waterwet worden deze lozingen aangemerkt als directe lozingen. Enkele grote lozers in ons beheersgebied lozen via een zuiveringstechnisch werk Chemiesector BRZO bedrijven Het Besluit Risico s Zware Ongevallen (BRZO) integreert wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsveiligheid, externe veiligheid en rampbestrijding. BRZO is de Nederlandse invulling van een Europese richtlijn. Provincies en gemeenten spelen als coördinerend bevoegd gezag Wabo een centrale rol. Doel is het voorkomen en beheersen van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn. Het BRZO stelt eisen aan de meest risicovolle bedrijven (o.a. opstellen veiligheidsrapport VR en veiligheidsbeheerssysteem) en regelt hoe de overheid daarop moet toezien. Omdat het effect van lozingen bij zware ongevallen op het oppervlaktewater groot kan zijn, is het bevoegd gezag Waterwet aangewezen als adviseur voor het BRZO. Het waterschap geeft advies over een VR en inspectie BRZO aan het bevoegd gezag Wabo. Onze bevoegdheden liggen niet anders dan bij reguliere lozingen, namelijk het waterschap is bevoegd gezag voor de directe afstroomroutes en adviseur Wabo voor de indirecte afstroomroutes (via de RWZI). Op 1 januari 2014 is het BRZO+ programma van start gegaan, als opvolger van het programma LAT Risicobeheersing Bedrijven (LAT-RB). Brzo-bedrijven en de grote chemiebedrijven (RIE4 bedrijven) worden tot de doelgroep van BRZO+ gerekend. Het BRZO+ programma richt zich op de verbetering van het toezicht op deze risicovolle bedrijven (met systeemtoezicht). Doel is om met de bevoegde gezagen meer als één overheid een bedrijf te benaderen (minder toezichtslast) en om meer themagericht te werken. Voor specifiek het BRZO-toezicht gelden aparte kwaliteitscriteria. Om hieraan te voldoen is een landelijk BRZO-team van de waterbeheerders (RWS en waterschappen) opgericht. Waterschap Vallei en Veluwe is aangewezen als regievoerend waterschap die BRZOinspecties voor de Rijn-Oost waterschappen. Dit is een uitvloeisel van het Bestuursaccoord Water om de samenwerking op gebied van vergunningverlening en handhaving te versterken tussen de waterbeheerders Rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI s) De RWZI s lozen op het oppervlaktewater. Vergunningverlening kan in bepaalde gevallen door wijziging van het Activiteitenbesluit nog maatwerkvoorschriften opleggen. Het toezicht op RWZI s gebeurt sinds enkele jaren niet meer alleen door de eigen toezichthouders om de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Toezichthouders van een aangrenzend waterschap voeren deels controles nu uit. Het toezicht richt zich vooral op de controle van de apparatuur voor monstername, de wijze van monstername, melden van bijzondere omstandigheden en een administratieve controle. Eventuele handhavingsacties worden door onszelf in gang gezet Oppervlaktewaterlozingen bedrijven Inrichtingen die direct op het oppervlaktewater lozen (de zogenaamde directe lozers) worden periodiek bezocht. De frequentie van dit toezicht wordt bepaald met behulp van een prioriteringssystematiek. Afhankelijk van het naleefgedrag van het bedrijf, de soort lozing, de stoffen die worden geloosd en de omvang van de lozing wordt een bedrijf frequent of minder frequent gecontroleerd. In hoofdstuk 6 paragraaf 6.2 Prioritering van de werkzaamheden wordt hier verder op ingegaan. Het toezicht bestaat over het algemeen uit bedrijfsbezoeken (waarbij gecontroleerd wordt aan de hand van de vergunning of voorschriften Activiteitenbesluit) en afvalwaterbemonsteringen (waarbij een controle plaatsvindt van de aan het bedrijf opgelegde lozingsnormen). 11

12 3.3.5 Agrarische lozingen en activiteiten Waterschappen voeren controles uit bij agrarische bedrijven in het kader van het Activiteitenbesluit. Het gaat bij deze controles vooral om (vuil )water afspoeling van het erf. Dit water kan vervuild zijn met bijvoorbeeld perssappen van de voeropslag. Het verspreiden en opslag van mest zijn ook aspecten die binnen het kader van het Activiteitenbesluit uitvoerig gecontroleerd worden. Daarnaast wordt toezicht gehouden op gebruik gewasbeschermingsmiddelen. Het gebruik van de juiste apparatuur(kantdoppen), juiste instelling van apparatuur en het aanhouden van de spuitvrije zones. Overtredingen met gewasbeschermingsmiddelen (volgens Activiteitenbesluit en Wet gewasbestrijdingsmiddelen) worden via een boeterapport gemeld bij de NVWA (Nederlandse voedsel en warenautoriteit). Deze instantie legt een boete op en meldt de overtreding dan weer door bij de controle coördinatieautoriteit van de EU (CCA). Deze handelswijze valt onder de Cross-compliance Glastuinbouw Directe en indirecte lozingen vanuit glastuinbouw worden gereguleerd via doelvoorschriften uit het Activiteitenbesluit. Voor lozingen van onder meer hemelwater, schrobwater en terugspoelwater zijn uniforme lozingen gesteld. De controles zijn gericht op de volgende aspecten: - naleving van de meet- en registratieverplichting, de lozingsinfrastructuur van bedrijven, - Good housekeeping Bodemkwaliteit (Bbk) Het Bbk stelt de milieu hygiënische randvoorwaarden voor de toepassing van grond, baggerspecie, en bouwstoffen in de bodem of oppervlaktewater. Meldingen worden bekeken of deze stoffen conform de regelgeving worden toegepast. Toezicht vindt plaats om te voorkomen dat er vervuilde grond wordt gebruikt Overige lozingen Hieronder valt een groot aantal lozingen van diverse aard, die niet afkomstig zijn van inrichtingen in de zin van de Wet milieubeheer en particuliere huishoudens. Zoals overstorten en het baggeren van waterbodems Afvalwater Huishoudens (IBA s) Deze doelgroep bestaat uit percelen in het buitengebied, die niet op de riolering zijn aangesloten en hun huishoudelijk afvalwater middels een eigen ondergrondse tank lozen op het oppervlaktewater. Door voorlichting en handhaving worden de eigenaren van IBA's aangespoord goed onderhoud te plegen, waardoor voldoende gezuiverd wordt geloosd Vaarwegen Het waterschap voert toezicht uit op de naleving van de verschillende wettelijke voorschriften op en rondom het water. Dat is nodig om de leefbaarheid en de veiligheid op en langs vaarwegen zo goed mogelijk te garanderen. Specifiek wordt gelet op de snelheid van varen, vaarbewijzen en alcoholgebruik. Hierbij werken we evenals in 2014 samen met de KPLD. Indien van toepassing wordt een vergunning voor het Binnenvaartpolitiereglement afgegeven. 12

13 3.4 Meldingen / calamiteiten Incidenten en calamiteiten zijn niet te programmeren. Deze doen zich op enig moment voor waarop we direct of binnen enige tijd op moeten reageren. Daarom is incidentenbestrijding ook niet opgenomen in de analyses. Omdat de impact van een incident en eventuele calamiteiten enorm kunnen zijn en niet te voorspellen, krijgt de incidentenbestrijding de hoogste prioriteit. Klachten en calamiteiten kunnen zowel binnen als buiten kantoortijd binnenkomen en worden zo snel mogelijk in behandeling genomen. Buiten kantoortijden is dit een taak voor de wachtdienst waarbij de toezichthouders van de unit V&H in de tweede lijn zitten. Het waterschap is 24 uur per dag bereikbaar via een speciaal telefoonnummer. Mensen kunnen hier zowel klachten als overtredingen melden. Onze medewerkers draaien hiervoor 24-uurs beschikbaarheidsdiensten. De klachten en meldingen variëren van een enkele dode vis, lekke persleidingen, gezonken schepen, dode dieren, doodgespoten talud, olieverontreiniging, mest-/melklozingen, overstort, schouw tot een grote brand (gripsituatie). 3.5 Voorlichting / communicatie Voorlichting wordt beschouwd als preventieve handhaving. Door goede informatie te verstrekken wordt het naleefgedrag verhoogd. Voorlichting kan onderdeel zijn van de bedrijfsbezoeken, maar gebeurt ook door middel van het opstellen van nieuwsbrieven, folders, persberichten, gebruik van social media en het verzorgen van presentaties. 3.6 Heffingen Meetbedrijven Bedrijven die jaarlijks 1000 vervuilingseenheden of meer lozen hebben een meetverplichting. Zij dienen het eigen afvalwater dagelijks te bemonsteren en de analyseresultaten aan te leven aan waterschap en belastingkantoor. Op basis van deze resultaten wordt de definitieve heffingsaanslag berekend. Tabelbedrijven Bedrijven die minder dan 1000 vervuilingseenheden lozen zijn vrijgesteld van de meetverplichting en vallen onder het forfait tabelbedrijven. De tabel bestaat uit 15 klassen met een coëfficiënt die groter wordt naarmate deze klasse hoger wordt. Bedrijven worden in de tabel ingedeeld op basis van de bedrijfsactiviteiten die een bedrijf ontplooit. Het aantal te betalen vervuilingseenheden wordt vastgesteld door de vastgestelde coëfficiënt te vermenigvuldigen met de totale hoeveelheid ingenomen water. Heffing grondwateronttrekkingen Aan ieder bedrijf, dat loost op de riolering of op het oppervlaktewater, moet een correcte heffing worden opgelegd. Procesoptimalisatie Heffingen en samenwerking GBLT In 2014 is de ambitie uitgesproken tussen GBLT en de waterschappen om de onderlinge samenwerking en de wijze van werken te optimaliseren en beter op elkaar af te stemmen. De verbeteringen bestaan niet alleen uit medewerkers bij elkaar te brengen om samen te werken en kennis uit te wisselen, processen te verbeteren etc., maar ook zaakgerichter te gaan werken en de informatie-uitwisseling te verbeteren. 13

14 Webis-Meet is het web-informatiesysteem om meetcijfers van afvalwater door te geven, te monitoren en te verwerken tot een heffing. Deze integrale toepassing stelt een waterschap in staat om het eentonige invoerwerk uit te bannen, middels een gebruikersvriendelijke interface voor het eigen lab, de meetbedrijven en hun adviesbureaus. Tevens bevordert deze applicatie de samenwerking tussen de unit V&H aan de ene, en de GBLT aan de andere kant. Het jaar 2015 wordt benut voor implementatie van deze applicatie zodat 2016 Webismeet over de volledige breedte van de meetbedrijven kan worden ingezet. 14

15 4 TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN 4.1 Interne ontwikkelingen Intern zijn er diverse ontwikkelingen die gevolgen kunnen hebben voor de inzet van de medewerkers. Vanuit een in 2014 opgesteld verbeterplan werken we aan een professionele werkhouding. Hierbij worden drie thema s verder uitgewerkt: communicatie, leiderschap en teamontwikkeling. Ook zaken als het optimaliseren van de samenwerking met de adviserende taakinhoudelijke units een speerpunt voor Daarnaast voeren we naast digitaal handhaven zaakgericht werken verder door. Uitgangspunt hierbij is een effectief (lean) ingericht en geborgd werkproces voor het gehele vergunningen en handhavingsproces. 4.2 Omgevingswet In de Omgevingswet moet o.a. de wet en regelgeving toegankelijker worden. Door integratie van de regels voor ruimtelijke ordening, natuur, water en milieu wordt een integrale en gebiedsgerichte aanpak van de leefomgeving beter ondersteund met als gevolg een effectieve en efficiënte verbetering van de leefomgevingskwaliteit. De Waterwet wordt hiertoe opgenomen in de Omgevingswet. In 2014 is deze raamwet aangenomen en middels diverse AMvB s wordt deze wet geleidelijk ingevoerd. Verwacht wordt dat de invoering in 2018 zal zijn afgerond. Voor de uitvoering van de VTH-taken heeft dit gevolgen omdat het uitgangspunt is dat voor één activiteit in de leefomgeving bij het bevoegde gezag (gemeente), één aanvraag wordt ingediend en dat vervolgens één vergunning wordt verleend. Van belang is dat de waterbeheerders voldoende mogelijkheden houden om hun taken, zoals direct handhavend op kunnen treden, efficiënt uit kunnen voeren. Ook de Keur van het waterschap moet worden aangepast en gewijzigd in een nieuwe Waterverordening. 4.3 Regionale uitvoeringsdienst (RUD) Met de RUD moeten de lokale overheden (provincie en gemeenten) een verbetering van de uitvoeringskwaliteit van de Wabo-VTH taken bereiken. Door het vergroten van de kritieke massa verbetert de inhoudelijke kwaliteit en kunnen de verschillende taken efficiënter worden uitgevoerd. Het gebied van de RUD komt overeen met de veiligheidsregio. In 2014 is de Wabo aangepast door het opnemen in de wet van de kwaliteitscriteria voor de uitvoering van de VTH taken. Dit heeft gevolgen voor de RUD (moet gebaseerd zijn op de Wet gemeenschappelijke regeling) en de medewerkers (moeten voldoen aan de gestelde kwaliteitscriteria). Op basis van de Wabo hebben de waterschappen recht op advies en toezicht op de indirecte lozingen en zijn daarom partner van de RUD. De samenwerking met de RUD wordt door de waterschappen op verschillende manieren ingevuld. De samenwerking met de Overijsselse RUD s is vastgelegd in een Wabo Dienstverleningsovereenkomst. Voor de provincie Gelderland zijn alleen werkafspraken gemaakt. Het streven is om de samenwerking eveneens in 2015 formeel vast te leggen. Met de komst van de Omgevingswet waarin de Waterwet is opgenomen zal de samenwerking tussen de waterschappen en de RUD opnieuw moeten worden bezien. In dit kader is de visie van de Unie op de samenwerking tussen de waterschappen en de RUD s van belang. 15

16 Ook de in de Wabo opgenomen kwaliteitscriteria zullen dan voor waterschappen en de VTHmedewerkers van de waterschappen gaan gelden. De samenwerking met de RUD op het gebied van indirecte lozingen is volop in beweging. Zodra de ontwikkelingen concreter en duidelijker worden, brengen de waterschappen in Rijn Oost de gevolgen in beeld. 4.4 Samenwerking waterschappen m.b.t. VTH taken In de afgelopen jaren is de samenwerking tussen de waterschappen op het gebied van de VTH-taken van onderaf opgepakt. Denk aan handhavingsplannen, VTH-beleid, processen, procedures en dergelijk. De resultaten hiervan zijn positief. Waarom zou een ieder het wiel opnieuw uitvinden? Met de komst van de Omgevingswet, RUD en dergelijke moeten de waterschappen hun toekomstige werkwijze en dergelijke aanpassen en ligt het voor de hand om dit gezamenlijk op te pakken en de samenwerking voort te zetten en te intensiveren. Een belangrijk onderwerp is het Waterbeheerplan dat ieder waterschap moet opstellen. Als het VTH beleid in deze plannen onderling wordt afgestemd en zoveel mogelijk overeen komt is dit een goede basis voor een verdere toekomstige samenwerking. Vanuit het Bestuursakkoord Water heeft ten behoeve van de luchtsurveillances in 2014 een Europese aanbesteding plaatsgevonden om gezamenlijk de luchtsurveillances af te stemmen met Rijkswaterstaat en de waterschappen. Uitgangspunt hierbij is kostenbeheersing. Gunning van het gezamenlijk contract is naar verwachting eind januari 2015 evenals het tekenen van een bestuursovereenkomst tussen de deelnemende waterbeheerders. 4.5 Invoeren landelijke handhavingsstrategie In 2015 wordt de nieuwe landelijke handhavingsstrategie, die in 2014 is vast gesteld, geïmplementeerd bij de waterschappen. Daartoe wordt vanuit de Unie nog een soort beslisboom gemaakt die de handhaver kan helpen bij het maken van beslissingen. De Landelijke handhavingsstrategie heeft een interventiematrix opgesteld waarbij het gedrag van de overtreder een grotere rol speelt in de op te leggen sanctie, variërend van goedwillend, moet kunnen, calculerend tot bewust en structureel/crimineel. Naast het gedrag van de overtreder speelt het effect van zijn gedrag (de milieuschade die is veroorzaakt) mee op de wijze van handhaven en sanctioneren. 4.6 Kwaliteitscriteria Vergunningverlening, toezicht en handhaving Gemeente, provincies en het Rijk werken al enige jaren met kwaliteitscriteria voor de uitvoering van de taken in het Omgevingsrecht. Deze criteria zijn in principe voor een gedeelte van toepassing op Rijkswaterstaat en de Waterschappen (indirecte lozingen), maar missen vooral aansluiting met de specifieke werkzaamheden in het waterbeheer (keur). De waterschappen gaan in onderlinge samenwerking met RWS nieuwe kwaliteitscriteria ontwikkelen. De kwaliteitscriteria worden afgestemd op vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) in het waterbeheer. De kritieke massa criteria zijn gericht op de kwaliteit van medewerkers die deze taken uitvoeren. Denk hierbij aan het bepalen van benodigde opleiding, ervaring en taakfrequentie. Deze kwaliteitscriteria geven invulling aan de professionalisering van de taken in het waterbeheer voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. In 2014 zijn diverse werksessies georganiseerd, verwachting is dat de set criteria in de eerste helft van 2015 beschikbaar komen. 16

17 4.7 Deregulering, algemene regels en beleidsregels Vorig jaar is gestart met het opstellen van algemene regels. Concreet betekent dit het opheffen van de vergunningsplicht en vervangen door een meldingenregiem. De volgende twee algemene regels zijn intussen in (ontwerp) gereed: - Het leggen, verlengen en behouden van een dam met duiker in een watergang - Het leggen, vervangen en behouden van een brug over een watergang. Voor 2015 staat op de rol om te bekijken of het haalbaar is om een algemene regel te stellen voor georganiseerde activiteiten langs watergangen. Dit is een veelvoorkomende activiteit en het betreft vaak activiteiten die jaarlijks terugkeren. Daarnaast gaan we verkennen of het mogelijk is om een algemene regel in te stellen voor uitstroomvoorzieningen op een watergang. De volgende stap is het opstellen en actualiseren van beleidsregels voor vergunningen. Beleidsregels geven concreet invulling aan de uitvoering van ons beleid en geven een eventuele aanvrager ook duidelijkheid welke mogelijkheden gewenst en ongewenst zijn. 17

18 5 ALGEMENE RANDVOORWAARDEN EN MONITORING 5.1 Roulatiesysteem controles Bij de controle van complexere bedrijven zorgen we dat deze niet ieder jaar door dezelfde toezichthouder worden gecontroleerd. Ons uitgangspunt is om minimaal eens in de twee jaar de toezichthouders en handhavers te rouleren. 5.2 Handhavingstoets Alle ontwerpvergunningen met betrekking op waterkwaliteit worden beoordeeld op handhaafbaarheid. Hierbij maken we onder andere gebruik van aanwezige toezichtplannen en de geschiedenis van het betreffende bedrijf. De handhavingstoets waarborgt een goede afstemming tussen de vergunningverleners en handhavers en wordt van elkaar geleerd. 5.3 Monitoring prestaties en effecten vergunningen en handhaving Om te voldoen aan de PDCA cyclus wordt het uitvoeringsprogramma per triaal gemonitord. De geplande controles, het naleefgedrag en ingezette uren voor handhaving en vergunningen worden dan bekeken. Indien nodig vindt bijstelling van doelen en prioriteiten plaats. Eind 2015 stellen we overeenkomstig het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer- een verslag op over de activiteiten de we hebben uitgevoerd. 5.4 Audits Voor het handhaven hebben we verschillende Kwaliteit-, arbo- en milieu- (KAM)- procesbeschrijvingen. Regelmatig onderwerpen we deze aan een interne audit. Het jaarplan vermeldt welk proces voor een audit in aanmerking komt. In 2014 zijn we gestart met een audit voor de procedure toezicht en handhaving Waterwet. Deze wordt in 2015 afgerond. 18

19 6 PRIORITERING EN PROGRAMMA 6.1 Verdeling werkzaamheden Vergunningen De verdeling van de uren van vergunningverlening is moeilijk in te schatten en sterk afhankelijk van de inkomende vragen. De werkzaamheden voor vergunningverlening worden dan ook niet geprioriteerd. De prioriteit bij vergunningverlening is om de doorlooptijden van aanvragen zo kort mogelijk te houden. Indien mogelijk wordt met de aanvrager vooroverleg gevoerd teneinde mee te denken en een goed ingevulde aanvraag te bewerkstelligen. Inschatting is dat de invoering van algemene regels voor dammen en duikers, kabels en leidingen merkbaar zal zijn in het aantal te verwachten aanvragen en meldingen. Product Verwacht aantal 2015 Vergunningen en meldingen 400 waterkwantiteit Vergunningen en meldingen 80 waterkeringszorg Vergunningen en meldingen 10 vaarwegbeheer Vergunningen en meldingen grondwater 300 Advisering Indirecte lozingen 40 Vergunningen en meldingen directe 200 lozingen Tabel verwachte aantal aanvragen 2015 Naast het aantal te verwachten aanvragen en meldingen zijn eind 2014 verbeterpunten genoemd voor het lean werken. Als kansen zijn benoemd: - Vooroverleggen (anders, leaner (= slimmer)) - Proces intake en kwaliteit van de intake - Rollen en taakverdeling primair proces en frontoffice - Werkcapaciteit en rooster - Stappen in het proces en samenhang Deze verbeterkansen worden in 2015 verder uitgewerkt, besproken en ingevoerd. 6.2 Verdeling werkzaamheden Toezicht en Handhaving Handhavingstaken Als waterschap houden we toezicht op verschillende activiteiten die van invloed zijn op de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater (zie ook hoofdstuk 3). Ook houden we toezicht op het onttrekken van grondwater. Het afwegingskader voor de inzet van toezicht doen we op basis van risicoanalysemethodiek en de resultaten van de controles van voorgaande jaren (zie paragraaf 6.2.2). De volgende wetten en regelgeving zijn van toepassing bij het uitoefenen van onze toezichtstaak: - Waterwet - Activiteitenbesluit (voor zowel agrarische als industriële lozingen) - Besluit buiten inrichtingen - Besluit bodemkwaliteit - Besluit lozing afvalwater huishoudens - Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden - Scheepvaartverkeerswet en Binnenvaart Politiereglement - Keur van het Waterschap Rijn en IJssel 2009 Daarnaast houden we indirect toezicht. Zo kunnen we ons adviesrecht op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) goed uitoefenen. 19

20 Het indirect toezicht heeft betrekking op inrichtingen die via de gemeentelijke riolering lozen op onze zuiveringstechnische werken (RWZI) en die de werking hiervan kunnen beïnvloeden. Bij deze niet-inrichtingsgebonden handhavingstaken houden we toezicht op de volgende activiteiten: - IBA s - Snelheidscontroles vaartuigen - Overstorten - Evenementen - Bodemsaneringen, bronneringen - Werkzaamheden bij vaste objecten - Teeltactiviteiten Waar mogelijk combineren we handhavingscontroles met controles op de heffingen. GBLT - de organisatie die voor ons de waterschapslasten heft en int - huurt hiervoor onze medewerkers in Geplande controles Uit het jaarverslag 2014 blijkt dat de voorschriften van verschillende wetgeving binnen ons beheersgebied goed worden nageleefd. We willen dit goede naleefgedrag in 2015 behouden en mogelijk verder stimuleren. Het waterschap houdt toezicht op verschillende doelgroepen, die we met onze huidige capaciteit en middelen niet allemaal kunnen controleren. Daarom stellen we prioriteiten op basis van onze risicoanalysemethodiek, waarbij naleefgedrag, soort lozing, geloosde stoffen en imagoschade een rol spelen. Afhankelijk van de milieuscore wordt een bedrijf frequent of minder frequent gecontroleerd. Verder wordt meegenomen in de planning de uitkomst van de analyses van de jaarverslagen van voorgaande jaren alsmede de waterkwaliteitsdoelstellingen. Als laatste wordt expert judgement toegevoegd aan het geheel. Zo is de inzet van het toezicht afgestemd op de objecten die de grootste invloed (kunnen) hebben op het milieu In de risicoanalyse staat welke branches onder de verschillende groepen vallen. De aantallen geplande controle zijn naast conform risicoanalyse geplande controles ook ingeschatte controles op basis van uit te voeren projecten. Afhankelijk van de uitvoer van de projecten kan de daadwerkelijk uitgevoerde controles afwijken. Groep Controles Industrie 446 Agrarisch 977 Eigen werken 22 Overig (IBA s, overstorten e.d., bronneringen) 131 Diffuse bronnen 2 Totaal Tabel geplande controles

21 Niet alle taken en bevoegdheden staan in de risicoanalyse. Het betreft hier vooral de taken en bevoegdheden rondom de keur, grondwater, scheepvaart maar ook voor heffingen. Voor de uitvoering van deze taken hebben we op basis van de ervaringen bij het toezicht van voorgaande jaren in 2015 de volgende uren gereserveerd. Taakveld Uren Keur 2654 Besluit bodemkwaliteit 500 Grondwater 1060 Scheepvaart 235 Heffingen 1020 Tabel gereserveerde uren overige toezichtstaken Ook voeren we naast de reguliere geplande controles projecten uit. Deze projecten komen voort uit de ervaringen bij de projecten en uitvoeren van het toezicht in 2014 maar ook uit de ontwikkelingen (zie hoofdstuk 4). Voor deze projecten hebben we dit jaar tijd en capaciteit gereserveerd. Projecten 2015 Agrarisch toezicht op basis van prioriteit Toezicht op agrarische bedrijven: - Aandachtsbedrijven kuilvoer en gewasbescherming - Bloembollenteelt/vollegrondsgroenteteelt - Registratie glastuinbouw - Luchtsurveillances Procesoptimalisatie heffingen in samenwerking met Rijn Oost waterschappen en GBLT Keur (optimaliseren samenwerking met adviserende units en toezicht grote projecten) Zaakgericht werken en lean werken voor toezicht en handhaving Kwaliteitscriteria Vergunningverlening, toezicht en handhaving Scheepvaart: - communicatie regelgeving - samenwerking controles KPLD Gelderse Handhavingsweek (onder voorbehoud doorgang) Tabel: projecten

22 7. SAMENWERKINGSPROJECTEN/SPEERPUNTEN EN AANDACHTSGEBIEDEN 7.1 Samenwerking Rijn Oost Er worden met de Rijn Oost waterschappen gezamenlijk beleidsnotities en formats opgesteld. Samenwerken is geen doel op zich. Efficiëntieverbetering en verminderde toezichtslasten zijn de belangrijkste argumenten. Ook hebben de overige Noordelijke waterschappen aangegeven hierbij te willen aansluiten. In 2015 wordt met deze waterschappen een format voor het jaarverslag opgesteld. Samen met de Rijn Oost waterschappen willen we het handhavingsbeleid herzien en werken we samen met betrekking tot de invoering van de landelijke handhavingsstrategie en de kwaliteitscriteria vergunningverlening, toezicht en handhaving. Wellicht dat uit het nieuwe waterbeheerplan acties voortkomen die ook gezamenlijk opgepakt kunnen worden. Ook nemen we weer deel aan het project met de Rijn Oost waterschappen Onderling toezicht RWZI s. Met de Rijn Oost waterschappen is afgesproken dat indien zich onderwerpen aandienen, deze gezamenlijk worden opgepakt en dit ad hoc zal gebeuren. 7.2 Samenwerking andere partners Wij zijn agendalid bij het lokale handhavingsoverleg van gemeenten en op verzoek en indien nodig schuiven we ook daadwerkelijk aan tafel aan. We streven er naar om met elke gemeente en provincie minimaal drie keer per jaar fysiek overleg te hebben. Dit kan tijdens het handhavingsoverleg, maar ook bij een gezamenlijke handhavingsactie of een bezoek aan de gemeente. Daarnaast vindt er door de komst van de RUD s geen regionale overleggen meer plaats. Er is nog geen reguliere overlegstructuur met de RUD s opgestart. Onder het voorbehoud dat er ook in 2015 een Gelderse Handhavingsweek wordt georganiseerd nemen we daaraan deel. 22