Steunmaatregel van de Staten N 656/2001 Nederland Vrijstelling van energiebelasting voor de glastuinbouw

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2001)3965fon Betreft : Steunmaatregel van de Staten N 656/2001 Nederland Vrijstelling van energiebelasting voor de glastuinbouw Excellentie, De Commissie wenst Nederland mee te delen dat zij, na bestudering van de door de Nederlandse autoriteiten verstrekte gegevens, besloten heeft geen bezwaar te maken tegen de bovengenoemde steunmaatregel. Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de volgende overwegingen: 1. PROCEDURE Bij brief van , geregistreerd op , heeft de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie bovengenoemde ontwerp-maatregel overeenkomstig artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag bij de Commissie gemeld. 2. BESCHRIJVING 2.1. Titel Vrijstelling van energiebelasting voor de glastuinbouw Looptijd Tot en met Zijne Excellentie de Heer J.J. VAN AARTSEN Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus NL EB 's-gravenhage Wetstraat 200, B-1049 Brussel - België Telefoon: centrale 32 (0) Telex: COMEU B Telegramadres: COMEUR Brussel.

2 2.3. Begunstigden Glastuinbouw Maatregel De Commissie heeft bij brief van (SG(2000)D/100111) een gedeeltelijke vrijstelling van de regulerende energiebelasting voor de glastuinbouw goedgekeurd (N 589/B/98). De regulerende energiebelasting heeft tot doel bij te dragen tot het verminderen van de CO 2 - uitstoot en tot het bevorderen van energiebesparing. De Nederlandse autoriteiten zijn van oordeel dat de omstandigheden die hebben geleid tot de toekenning van de gedeeltelijke vrijstelling voor de glastuinbouw nog steeds actueel zijn. Bijgevolg hebben zij een verlenging van de gedeeltelijke vermindering aangemeld, zoals hieronder gedetailleerd is aangegeven, en verwijzen zij in dit verband naar de motivering in het kader van steunmaatregel N 589/B/98. De belangrijkste omstandigheden, zoals de structuur van de glastuinbouw (groot aantal kleine, op export gerichte bedrijven met een hoge energie-intensiteit per arbeidskracht), het ontbreken van een communautaire energiebelasting en de belangrijke tegenprestatie waartoe de glastuinbouw zich heeft verbonden via het Convenant Glastuinbouw en Milieu, zijn ongewijzigd gebleven. In het geval van steunmaatregel 589/B/98 heeft de Commissie na onderzoek een nultarief voor een regulerende energiebelasting op aardgas voor de glastuinbouw in 1999 goedgekeurd. Voor de jaren 2000 en 2001 is de belasting op aardgas geleidelijk verhoogd. De Nederlandse autoriteiten hebben zich er toen toe verbonden de maatregel opnieuw aan te melden voor de daaropvolgende periode, wat is gebeurd bij de onderhavige aanmelding. In de toekomst zou in de glastuinbouw de volledige regulerende energiebelasting op elektriciteit worden toegepast, terwijl een gedeeltelijke vrijstelling van de regulerende energiebelasting op aardgas zou worden toegekend. De Nederlandse autoriteiten stellen voor de belasting op aardgas geleidelijk te verhogen ten opzichte van het in het kader van steunmaatregel N 589/B/98 geldende niveau, zoals hieronder gedetailleerd is aangegeven. De volgende gegevens zijn gewijzigd ten opzichte van het vorige besluit Geldende tarieven Huidige (algemene) tarieven (sinds ): Tarieven regulerende energiebelasting (excl. BTW, in cent/m³ en cent/kwh) Elektriciteit Tarieven Oud tarief < kwh 12,85 4, kwh 4,27 3, kwh 1,31 0,22 2

3 Aardgas <5 000 m³ 26,50 15, m³ 12,38 10, m³ 2,30 0,71 De belasting wordt dus geheven volgens een schijventarief. Elke belastingplichtige betaalt de belasting volgens het tarief dat geldt voor het deel van zijn verbruik dat binnen de betrokken schijf valt. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen klein- en grootverbruikers. Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de glastuinbouw en andere energie-intensieve bedrijven in Nederland. Het aandeel van de energiekosten in de totale productiekosten van de glastuinbouwbedrijven ligt tussen 10 en 25%. Het Ministerie van Economische Zaken heeft 174 andersoortige bedrijven als energie-intensief aangemerkt (bron: Benchmark-overzicht per , inrichtingen > 0,5PJ/jaar). Bij deze 174 bedrijven ligt het aandeel van de energiekosten in de kostprijs tussen 7 en 20%. In totaal verbruiken zij 1034 PJ per jaar, dat is gemiddeld 5,9 PJ per bedrijf. Toegepast op de glastuinbouw zou dit 23 (fictieve) bedrijven geven 1. De glastuinbouw zou dan als volgt worden belast: Belasting op elektriciteit ,8 miljoen NLG 2002 en verder 36,8 miljoen NLG Geldende tarieven: dezelfde als hierboven (zie bladzijde 2). Belasting op aardgas De Nederlandse autoriteiten stellen voor de belasting voor de jaren 2002 tot en met 2004 te verhogen met 10% en voor de jaren 2005 tot en met 2007 nog eens met 10%. Huidige regeling Voorgestelde verhoging met 10% (2002 tot en met 2004) Voorgestelde aanvullende verhoging met 10% (2005 tot en met 2007) Heffingsopbrengst 0,94 miljoen NLG 1,03 miljoen NLG 1,14 miljoen NLG Heffing op gas in % 0,41 0,46 0,50 Tarieven regulerende 1 In het kader van steunmaatregel nr. N 589/B/98 is dezelfde aanpak gevolgd: de hele glastuinbouw wordt beschouwd als één bedrijf. 3

4 energiebelasting op aardgas in cent/m³ <5 000 m³ 0,11 0,111 0, m³ 0,05 0,055 0, m³ 0,01 0,010 0, Situatie van de Nederlandse energiemarkt De geldigheidsduur van het vroegere preferentiële aardgastarief voor de glastuinbouw (N 464/94) is eind 1998 verstreken. De Commissie concludeerde dat het op de aangemelde formule gebaseerde tarief de glastuinbouw geen economisch voordeel verschafte ten opzichte van andere sectoren van de Nederlandse economie die voor hetzelfde tarief in aanmerking kunnen komen als zij dezelfde hoeveelheden gas verbruiken. Er werd geconcludeerd dat de overeenkomst geen steun betrof. In 1999 is een nieuwe, op dezelfde principes gebaseerde overeenkomst 2 ingevoerd voor de periode Op wordt de markt voor afnemers met een jaarverbruik boven de 1 miljoen m³ gas geliberaliseerd ( vrije klanten ), terwijl afnemers onder de 1 miljoen m³ beschermde klanten blijven. In 2004 worden ook de beschermde klanten vrij Te leveren tegenprestatie In 2000 is een evaluatierapport over het Convenant Glastuinbouw en Milieu opgesteld door LEI- DLO en het Centrum voor Schone Technologie en Milieubeleid. De meerjarenafspraak energie, die sinds 1999 deel uitmaakt van het convenant, voorzag ook in een dergelijke evaluatie. In het rapport wordt geconcludeerd dat de energie-efficiencydoelstelling onder de huidige omstandigheden waarschijnlijk niet zal kunnen worden gehaald. Een van de negatieve invloeden is juist de liberalisering van de energiemarkt. Voor 2000 werd een verbetering van de energie-efficiency met 50% ten opzichte van het referentiejaar 1980 beoogd. Er blijkt echter slechts een verbetering van de energie-efficiency met 44% te zijn gehaald (bij wijze van vergelijking: in 1993 was dit slechts 34%). Voor 2010 wordt een verbetering van de energie-efficiency met 65% nagestreefd. Voorts moet het aandeel duurzame energie minimaal 4% bedragen. 2 Op de internetsite http/:: link "energie" - "tuinbouwgasprijs" is een overzicht van de belangrijkste principes van de overeenkomst beschikbaar. De gasprijs is gekoppeld aan de prijs van zware stookolie (P). De gasprijs wordt elk kwartaal aangepast aan de gemiddelde prijs van zware stookolie in de aan dat kwartaal voorafgaande 12 maanden. Sinds 1 februari 1999 wordt de volgende formule toegepast: P/500 * 38,2 + 7,05. Deze prijs is exclusief energiebelastingen en BTW. Daarnaast wordt een aantal heffingen ten gunste van het productschap toegepast, met het oog op de financiering van de verbintenissen van de sector in het kader van de meerjarenafspraak en het convenant (zie ) 4

5 Het convenant ging reeds verder dan de vroegere meerjarenafspraak, aangezien het individuele doelstellingen op het niveau van de tuinders bevat. Met het oog op een verdere verhoging van de efficiëntie is een algemene maatregel van bestuur vastgesteld die naar verwachting op in werking zal treden en in het kader waarvan ook bestuurlijke en strafrechtelijke maatregelen zullen worden vastgesteld. De uiterste sanctie is intrekking van de milieuvergunning en bijgevolg het beëindigen van de bedrijfsactiviteiten. De Nederlandse autoriteiten melden voorts dat een studie is verricht waarbij de resultaten van het convenant en de regulerende energieheffing met elkaar zijn vergeleken. Tegen 2010 wordt in het kader van het convenant een CO 2 -reductie van 1,8 Mton verwacht. Een regulerende energiebelasting van 3000 miljoen NLG/jaar zou op nationaal niveau en voor alle andere sectoren dan de glastuinbouw kunnen leiden tot een CO 2 -reductie van ca. 1,25 Mton door energiebesparing en van nog eens 0,3 tot 2,4 Mton door duurzame energie en warmtekrachtkoppeling. 3. BEOORDELING 3.1. Is hier sprake van steun in de zin van het EG-Verdrag? De Commissie heeft reeds in het kader van steunmaatregel N 589/B/98 vastgesteld dat vrijstelling van de regulerende energiebelasting steun is in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG- Verdrag. Vrijstelling van een algemene belasting valt namelijk binnen de werkingssfeer van artikel 87, lid 1, van het Verdrag wanneer deze vrijstelling wordt toegekend aan bepaalde ondernemingen. Of een belasting in de zin van die waarvoor aan een aantal bedrijven in de betrokken lidstaat een vrijstelling wordt toegekend ook wordt toegepast in andere lidstaten, is niet relevant voor de toepassing van artikel 87, lid 1, van het Verdrag. Het aantal aan bedrijven in de lidstaten opgelegde belastingen, alsook de tarieven en de voorwaarden daarvan variëren zo sterk dat vrijstelling van een belasting, zelfs van een nieuw ingevoerde belasting, die wordt toegekend aan bepaalde bedrijven in een lidstaat, ertoe kan leiden dat de totale belastingdruk voor deze bedrijven lager ligt dan die voor concurrerende bedrijven in andere lidstaten. In zaak 173/73, Italië tegen Commissie, Jurispr. 1974, blz. 709, heeft het Hof duidelijk gesteld dat het feit dat een maatregel de lasten in een bepaalde sector meer in overeenstemming brengt met die van concurrenten in andere lidstaten, niets afdoet aan het feit dat het om steun gaat Toe te passen rechtsregels Een doelstelling van het milieubeleid van de Gemeenschap en dat van haar lidstaten is het energieverbruik te verminderen. De regeling is in overeenstemming met de in artikel 174 van het EG-Verdrag vastgestelde milieudoelstellingen van het beleid van de Gemeenschap. Belasting van het energieverbruik is een van de middelen om dit doel te bereiken. In punt van de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector 3 is het volgende bepaald Om de milieukosten te internaliseren voeren de lidstaten in toenemende mate 3 PB J C 28 van , corrigendum PB C 232 van

6 milieuheffingen in, zoals belastingen op het energieverbruik of heffingen op agrarische productiemiddelen die schadelijk zijn voor het milieu, zoals bestrijdingsmiddelen. Soms worden, om de totale belastingdruk op de landbouwsector niet te vergroten, deze milieuheffingen volledig of gedeeltelijk gecompenseerd door de verlaging van andere belastingen, zoals belastingen op arbeid, vermogen of inkomsten. Mits de belastingverlagingen volgens objectieve criteria voor de gehele landbouwsector worden toegepast, zal de Commissie zich in het algemeen positief tegenover die verlagingen opstellen, zo het daarbij inderdaad gaat om staatssteun echter specifieke vrijstellingen van (een deel van) de milieuheffingen verleend aan bepaalde sectoren van de landbouwproductie of aan bepaalde categorieën landbouwproducenten. De Commissie heeft bedenkingen tegen dergelijke vrijstellingen, die uit de aard der zaak vooral worden toegekend voor de meer intensieve productiesystemen die de grootste problemen op het gebied van milieu, hygiëne en welzijn veroorzaken. Daarom kan de Commissie met steun ter compensatie van producenten voor milieuheffingen alleen instemmen ingeval het gaat om tijdelijke en degressieve steun die gedurende maximaal vijf jaar wordt verleend, er kan worden aangetoond dat de steun noodzakelijk is om een verlies aan internationaal concurrentievermogen te compenseren en de steunregeling een echte stimulans is om het gebruik van de betrokken productiemiddelen te verminderen. Voorts is in punt 47 van de Communautaire kaderregeling inzake staatssteun ten behoeve van het milieu (PB C 37 van ) bepaald dat "Bij de invoering uit milieuoverwegingen van belastingen op bepaalde activiteiten (...) de lidstaten het noodzakelijk [kunnen] achten tijdelijke uitzonderingen voor bepaalde ondernemingen vast te stellen, met name wegens het ontbreken van harmonisatie op Europees niveau of in verband met tijdelijke risico's van verlies van concurrentievermogen van bepaalde ondernemingen. Dergelijke uitzonderingen vormen in het algemeen exploitatiesteun in de zin van artikel 87 van het EG-Verdrag." Bij de belastingvrijstelling lijkt bijgevolg sprake te zijn van exploitatiesteun. Zoals hierboven vermeld, gelden op grond van de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector strenge voorwaarden voor exploitatiesteun in het kader van milieuproblemen: - de steun moet tijdelijk en in beginsel degressief zijn. - de steun moet noodzakelijk zijn om een concurrentienadeel te compenseren. - de begunstigde moet een tegenprestatie leveren Onderzoek van de verenigbaarheid in het licht van de toe te passen rechtsregels De Commissie geeft toe dat het Nederlandse voorstel in overeenstemming is met het voorstel van de Commissie voor een richtlijn van de Raad tot herstructurering van de communautaire regeling voor de belasting van energieproducten (COM/97/30 def.). Voorts moet in aanmerking worden genomen dat de wet in overeenstemming is met de Resolutie van de Raad van 7 december 1998 inzake energie-efficiëntie in de Europese Gemeenschap (PB C 394 van ). In punt 4 daarvan wordt de lidstaten aanbevolen overeenkomstig nationale procedures nationale strategieën inzake energie-efficiëntie te ontwikkelen en uit te voeren, en daarbij waar nodig rekening te houden met de strategische aanpak op communautair niveau. In punt 13 wordt 6

7 erkend dat het communautaire beleid in andere sectoren, met inbegrip van overheidssteun, een aanzienlijke bijdrage kan leveren tot de bevordering van energie-efficiëntie Exploitatiesteun Doorgaans verbiedt de Commissie de toekenning van exploitatiesteun. In bepaalde omstandigheden kan zij evenwel een uitzondering op dit principe maken. Dit is reeds gebeurd op het gebied van de vrijstelling van milieubelastingen. Voor de beoordeling van het onderhavige geval kan worden verwezen naar steunmaatregel nr. NN 47/99 (Duitsland, goedgekeurd bij brief van , SG(99)/3289), waarbij een energiebelasting is ingevoerd met evenwel verlaagde tarieven voor de landbouw. De Nederlandse autoriteiten verwijzen naar de motivering in het kader van de eerdere maatregel N 589/B/98 en bevestigen dat de omstandigheden ongewijzigd zijn gebleven: wat de glastuinbouw betreft, kan de energiebelasting niet via een loonbelastingsverlaging worden teruggesluisd, omdat het om kleine bedrijven gaat; de sector heeft een hoog energieverbruik per arbeidskracht en verschilt in dit opzicht van andere sectoren. Volledige belasting zou resulteren in een aanzienlijk hogere belastingdruk op het gemiddelde inkomen in de sector, wat niet kan worden gecompenseerd door hogere prijzen, en zou nadelig zijn voor de concurrentiepositie op een sterk internationaal gerichte markt Tijdelijk en degressief Een ander criterium is dat de steun tijdelijk moet zijn en in beginsel degressief. Aangezien het tarief langzaam maar geleidelijk verhoogd is (in 1999 gold een nultarief), is de steun degressief. De looptijd van de voorgestelde steunmaatregel bedraagt twee opeenvolgende periodes van drie jaar. De maatregel is een voortzetting van een eerdere maatregel. De in punt van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector 4 vastgestelde maximumlooptijd van 5 jaar wordt dus duidelijk niet in acht genomen. De nieuwe kaderregeling inzake staatssteun ten behoeve van het milieu 5 voorziet evenwel in de mogelijkheid van een tijdelijke vrijstelling van eventuele nieuwe milieubelastingen in een sector of over producten waarvoor geen fiscale harmonisatie op communautair niveau heeft plaatsgevonden. Er kan een periode van tien jaar worden toegestaan indien overeenkomsten worden gesloten tussen de betrokken lidstaat en de begunstigde ondernemingen, waarbij de ondernemingen, of de ondernemersverenigingen, zich ertoe verbinden de milieudoelstellingen te verwezenlijken tijdens de geldigheidsduur van de vrijstellingen. De Commissie zal deze 4 PB C 28 van , corrigendum PB C 232 van blz. 3. Communautaire kaderregeling inzake staatssteun ten behoeve van het milieu, PB C 37 van , 7

8 overeenkomsten beoordelen. De lidstaten moeten een concrete follow-up organiseren. Voorts moeten de betrokken overeenkomsten voorzien in sancties bij niet-naleving van de verbintenissen. Opgemerkt zij dat in punt van de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector in verband met andere steun op milieugebied expliciet wordt verwezen naar de Communautaire kaderregeling inzake staatssteun voor het milieu. In het licht van de ongelijkheden die kunnen ontstaan tussen bij voorbeeld bedrijven in de levensmiddelensector, waaronder bedrijven die producten van bijlage I verwerken, vindt de Commissie dat kan worden overwogen de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector en de milieukaderregeling met elkaar in overeenstemming te brengen wat de looptijd betreft. Een looptijd van 10 jaar kan in het onderhavige geval derhalve worden geaccepteerd op grond van de milieukaderregeling. De andere in de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector genoemde principes (onder andere met betrekking tot degressie) blijven volledig van toepassing. Het besluit betreffende steunmaatregel N 589/B/98 voorzag in een nultarief voor aardgas in 1999 en in een licht verhoogde belasting voor 2000 en Aangezien de door de Nederlandse autoriteiten verstrekte gegevens niet wijzen op een ingrijpende verandering van de economische omstandigheden die de oorspronkelijke vrijstelling rechtvaardigden, zou kunnen worden besloten de periode van 10 jaar zoals vastgesteld in de milieukaderregeling te laten ingaan op (en te laten lopen tot en met , zoals gepland in de aangemelde maatregel) Verlies van concurrentievermogen Een tweede criterium van de bovengenoemde richtsnoeren is dat de tijdelijke vrijstelling van nieuwe milieubelastingen noodzakelijk moet zijn om een verlies van internationaal concurrentievermogen te compenseren. De Nederlandse autoriteiten zijn van mening dat de vrijstelling van de CO 2 -belasting voor de glastuinbouw inderdaad noodzakelijk is om een mogelijk verlies van internationaal concurrentievermogen te compenseren. De energiekosten (tegen de huidige energieprijzen) bedragen ongeveer 15% van de totale prijs van de producten en 45% van de netto toegevoegde waarde. Zoals de Commissie in haar Beschikkingen N 589/B/98 en NN 47/99 stelt, kan het argument dat het feit dat in de meeste andere landen nog geen energiebelastingen gelden op zich een rechtvaardiging vormt voor steunverlening, in de landbouwsector niet worden geaccepteerd. Energiegebruik in de primaire landbouwproductie in grotendeels afhankelijk van de klimatologische omstandigheden in het productiegebied. Gewassen die vanwege het klimaat in bepaalde gebieden een hoog energieverbruik vereisen, kunnen in andere gebieden binnen de interne markt worden geproduceerd met een verbruik van weinig energie of zonder enig energieverbruik. De algemene invoering van energiebelastingen zal derhalve geen significante gevolgen hebben voor de productiekosten in deze gebieden. De Commissie is dan ook van oordeel dat de noodzaak van steunverlening in de landbouwsector ter compensatie van het 8

9 verlies aan concurrentievermogen door hogere productiekosten als gevolg van hogere energiebelastingen moet van geval tot geval worden beoordeeld. In het onderhavige geval kan de steun evenwel als tijdelijk en degressief worden beschouwd (zie bovenstaand punt 3.3.2). Bovendien heeft de Commissie er rekening mee gehouden dat de relatieve arbeidskosten in de glastuinbouw onder het gemiddelde liggen, zodat de betrokken bedrijven slechts in zeer beperkte mate voordeel zullen halen uit de compenserende loonbelastingverlagingen. De geldigheidsduur van het vroegere preferentiële aardgastarief voor de glastuinbouw (N 464/9 6 ) 4) is eind 1998 verstreken. In 1999 is een nieuwe overeenkomst ingevoerd voor de periode Deze overeenkomst, waarvan de inhoud door de Nederlandse autoriteiten als commercieel vertrouwelijk wordt beschouwd, voorziet in een structurele prijsverhoging met 1,5 cent/m³ en loopt af op , wat de planning bemoeilijkt. Voorts is de belastingvrijstelling niet van invloed op de concurrentievoorwaarden ten opzichte van lidstaten met een natuurlijk voordeel op dit gebied (lidstaten met een klimaat dat minder verwarming vereist bij voorbeeld), aangezien de Nederlandse glastuinbouw nog steeds de normale energieprijs moet betalen, vermeerderd met een (verlaagde) regulerende energiebelasting. Gelet op het bovenstaande erkent de Commissie dat de beperkte tijdelijke en degressieve vrijstelling waarin de onderhavige maatregel voorziet, nodig is om de betrokken bedrijven in staat te stellen zich aan te passen aan de concurrentievoorwaarden voor de periode tot en met Te leveren tegenprestatie Ten slotte houdt de Commissie rekening met wat de betrokken bedrijven in ruil voor de belastingvrijstelling moeten doen om hun vervuiling te verminderen. Wat de te leveren tegenprestatie betreft, zijn met de sector een meerjarenafspraak energie en een Convenant Glastuinbouw en Milieu gesloten. De glastuinbouw is in 1992 vrijwillig verbintenissen aangegaan via de Meerjarenafspraak energie. Deze langetermijnovereenkomst voorziet in een verbetering van de energie-efficiency met 50% ten opzichte van Een stuurgroep met vertegenwoordigers van de sector en van de Nederlandse regering controleert en evalueert de voortgang in het kader van de overeenkomst. Deze overeenkomst kan worden gewijzigd wanneer nieuwe instrumenten (bij voorbeeld energiebelastingen) worden ingevoerd die nadelig zijn voor het concurrentievermogen of wanneer nieuwe voorwaarden ontstaan die een merkbare invloed hebben op de uitvoering van de 6 De Commissie was van oordeel dat het uit de aangemelde formule voortvloeiende tarief de glastuinbouw geen economisch voordeel verschafte ten opzichte van andere sectoren van de Nederlandse economie die in in aanmerking kunnen komen voor hetzelfde tarief als zij dezelfde hoeveelheden gas verbruiken, en concludeerde dat de betrokken overeenkomst geen steun betrof. 9

10 overeenkomst. Indien binnen 4 maanden geen overeenstemming kan worden bereikt over een dergelijke wijziging, kan de overeenkomst worden beëindigd met een opzegtermijn van 2 maanden. Het convenant is in 2000 in werking getreden, op het ogenblik dat de meerjarenafspraak afliep, en is ambitieuzer: er wordt een verbetering van de efficiency met 65% ten opzichte van 1980 nagestreefd en het is de bedoeling dat het aandeel duurzame energie in 2010 ten minste 4% bedraagt. In 2000 heeft een eerste evaluatie plaatsgehad. Het convenant kan door de partijen worden beëindigd indien in de stuurgroep geen overeenstemming kan worden bereikt over bepaalde geschilpunten. Het convenant legt verplichtingen op aan de individuele bedrijven, niet louter op sectorieel niveau, en bestrijkt diverse aspecten, onder andere op het gebied van energie. Het vormt een extra tegenprestatie van de glastuinbouw, bovenop de meerjarenafspraak die, impliciet althans, is aanvaard als tegenprestatie voor de oorspronkelijke belastingvrijstelling. Deze tegenprestatie wordt nu versterkt doordat ze gekoppeld wordt aan een algemene maatregel van bestuur die voorziet in sancties wanneer de doelstellingen niet bereikt zijn. Dit is in overeenstemming met de algemene milieukaderregeling. Voorts worden met deze maatregel de tekortkomingen verholpen die tijdens de evaluatie in 2000 aan het licht zijn gekomen. Ook de toenemende totale belastingdruk moet in aanmerking worden genomen. De nieuwe maatregel, die voorziet in een geleidelijke verhoging van de belasting op gas (en een volledige belasting op het gebruik van elektriciteit), is inderdaad een duidelijke impuls voor de glastuinbouw om rationeel gebruik van energie te bevorderen en de CO 2 -uitstoot te verminderen. Bijgevolg lijkt de steunregeling een echte stimulans te zijn voor de beperking van het gebruik van de betrokken productiemiddelen. In dit verband kan ook worden verwezen naar de bovengenoemde studie, waarin de verwachte CO 2 -reductie in de glastuinbouw in het kader van het convenant wordt vergeleken met die in het kader van de regulerende energiebelasting (zie bovenstaand punt 2.4.3). Uit deze gegevens kan worden opgemaakt dat de glastuinbouw zich duidelijk tot een grote inspanning verbindt. Voorts wordt in de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector de vrees geuit dat dergelijke vrijstellingen vooral worden toegekend voor de meer intensieve productiesystemen, die de grootste problemen op het gebied van milieu, hygiëne en welzijn veroorzaken. In dit verband kan worden opgemerkt dat het convenant en de meerjarenafspraak niet uitsluitend betrekking hebben op energiegebruik, maar ook op zaken als bemesting en afhankelijkheid van gewasbeschermingsmiddelen. De aanpak blijft dus niet beperkt tot energie alleen. De sector werkt algemeen aan een verbetering van zijn milieuprestatie. In die zin lijkt de voorgestelde maatregel niet te leiden tot een verhoging van de vervuiling door aanmoediging van intensivering Overcompensatie Overeenkomstig punt 3.4 van de milieukaderregeling mag de steun slechts worden verleend om de extra kosten ten opzichte van de traditionele productiekosten te vergoeden. Derhalve mag op 10

11 grond van punt 3.4 alleen worden voorkomen dat bepaalde bedrijven als gevolg van nieuwe belastingen een extra belastingdruk ten opzichte van de bestaande situatie ondervinden, maar mogen geen nettovoordelen worden toegekend. In het onderhavige geval profiteert de glastuinbouw tot en met van een gunstige regeling voor de belasting op aardgas. Als tegenprestatie voor de verhoogde belastingtarieven voor alle andere sectoren is een algemene loonbelastingsverlaging ingevoerd (voor alle sectoren) 7, waarvan ook de glastuinbouw zal profiteren. Volgens de Nederlandse autoriteiten zal de impact van deze maatregel en de daadwerkelijke opbrengst daarvan in deze sector zeer beperkt zijn. Zij wijzen op het specifieke karakter van de glastuinbouw (productie in relatief kleine, op export gerichte bedrijven met een hoge energie-intensiteit per arbeidskracht), waar een dergelijke opbrengst door loonbelastingsverlagingen niet mogelijk is via algemene maatregelen alleen. Andere energieintensieve sectoren blijken veel arbeidsintensiever te zijn, waardoor de opbrengst van loonbelastingsverlagingen hier veel groter is. De Nederlandse autoriteiten ramen de jaarlijkse kosten voor de sector in verband met de uitvoering van het convenant op 373 miljoen NLG ( ). Deze jaarlijkse kosten omvatten de voor de energiebesparing noodzakelijke investeringen (357 miljoen NLG) en een heffing van het productschap (16 miljoen NLG) 8 ter financiering van bepaalde collectieve activiteiten zoals onderzoek en verspreiding van informatie. Gelet op de verbeterde regelingen inzake investeringssteun (waarvan de Nederlandse autoriteiten een overzicht geven), zou voor deze investeringen maximaal 19 à 20% steun kunnen worden toegekend. De totale regulerende energiebelasting die de glastuinbouw zal moeten betalen in het kader van de voorgestelde regeling bedraagt 218 miljoen NLG. Zonder de vermindering voor aardgas zou de energiebelasting 264 miljoen NLG bedragen. Daarnaast zijn er twee generieke maatregelen (i.e. omzetting van de belastingvrije voet van 800m³ en 800 kwh in een belastingvermindering). De eerste van deze twee maatregelen maakte reeds deel uit van de regeling die is bestudeerd in het kader van steunmaatregel N 589/98. De Commissie verklaarde destijds dat het geen staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het Verdrag betrof (zie ook voetnoot nr. 7). De tweede is ingevoerd bij artikel 36j van de Nederlandse "wet belastingen op milieugrondslag", waarin het volgende is bepaald: "Op de ter zake van de levering van aardgas en elektriciteit, bedoeld in artikel 36c, tweede en derde lid, verschuldigde belasting wordt een vermindering toegepast. De vermindering bedraagt ƒ 312 per verbruiksperiode van 12 maanden per elektriciteitsaansluiting. Indien het bedrag van de over deze verbruiksperiode verschuldigde 7 Dit punt is reeds behandeld in het kader van steunmaatregel N 589/98, met verwijzing naar het Witboek inzake groei, concurrentievermogen en werkgelegenheid, COM (93) def. van , waarin wordt gewezen op de noodzaak om in plaats van lonen en kapitaal veeleer vervuilende activiteiten of producten, energie of schaarse natuurlijke hulpbronnen te belasten, waarbij het verlies aan inkomsten uit loonbelastingen wordt gecompenseerd door laatstgenoemde belastingen. Voorts wordt er in de richtsnoeren van het Witboek op gewezen dat de energiebelastingen niet mogen leiden tot een verhoging van de totale belastingdruk. 8 Deze heffing geldt niet voor ingevoerde producten, maar is gebaseerd op oppervlakte bebouwde grond, en is voor het laatst door de Commissie onderzocht in het kader van steunmaatregel N 12/1998 (goedgekeurd bij brief van , ref. SG(98)/D7405). 11

12 belasting lager is dan het bedrag van de vermindering, wordt het verschil aan de verbruiker terugbetaald." In artikel 36a van de wet wordt het begrip "aansluiting" gedefinieerd; het betreft alle onroerende zaken zonder uitzondering. Het gaat dus wel degelijk om een generieke maatregel die geen staatssteun is in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag omdat iedereen ervan profiteert. Wanneer men de kosten van de uitvoering van het convenant voor de sector vergelijkt met de uit de voorgestelde maatregel voortvloeiende besparingen, is er duidelijk geen sprake van overcompensatie, zelfs niet wanneer men uitgaat van een energiebesparing van ongeveer 39 miljoen NLG. Overzicht (in miljoen NLG, exclusief BTW): Jaarlijkse kosten Jaarlijkse besparingen + verlaagde belasting Investeringen (357 max. 20% steun =) 285,6 Bedrijfslevenheffing 16 Energiebesparing 39 Verlaagde belasting 218 TOTAAL 301, Besluit Dit soort exploitatiesteun kan slechts worden goedgekeurd als daar, gelet op de omstandigheden, gegronde redenen voor zijn, en moet worden beoordeeld van geval tot geval. Met name met het oog op de beperkte impact van de belastingvrijstelling ten opzichte van de extra kosten kan, ondanks de beperkte mate van degressiviteit en de langere looptijd dan vastgesteld bij de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector, worden geconcludeerd dat de voorgestelde maatregel voldoet aan de criteria voor een uitzondering op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag, omdat hij de ontwikkeling van de betrokken sector vergemakkelijkt zonder de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt zodanig te beïnvloeden dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. Tegen de huidige regeling bestaat uit het oogpunt van de voorschriften inzake staatssteun geen bezwaar. 4. BESLUIT Op basis van de bovenstaande beoordeling heeft de Commissie besloten de steunmaatregel als verenigbaar met het EG-Verdrag te beschouwen. 12

13 Mocht deze brief vertrouwelijke gegevens bevatten die niet aan derden mogen worden bekendgemaakt, dan wordt U verzocht de Commissie daarvan in kennis te stellen binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven. Wanneer de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek ontvangt, gaat zij ervan uit dat U instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van deze brief in de authentieke taal op het Internet ( Dit verzoek dient per aangetekend schrijven of per fax te worden gericht aan: Europese Commissie, Directoraat-generaal Landbouw Directoraat Wetgeving landbouweconomie Wetstraat 200 B-1049 Brussel (fax (+322) ). Met de meeste hoogachting, Voor de Commissie Franz Fischler Lid van de Commissie