Staatssteun / Nederland - Steunnr. N 211/ Fonds voor sociale aangelegenheden in de vlees- en vleeswarenindustrie

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 24-I-2006 C(2006) 184 Betreft : Staatssteun / Nederland - Steunnr. N 211/ Fonds voor sociale aangelegenheden in de vlees- en vleeswarenindustrie Excellentie, Ik heb de eer u mee te delen dat de Commissie besloten heeft geen bezwaar te maken tegen de bovengenoemde steunmaatregel aangezien deze verenigbaar is met het EG Verdrag. Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de volgende overwegingen: 1. PROCEDURE 1. In overeenstemming met Artikel 88 paragraaf 3, heeft de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de Europese Unie deze ontwerp maatregel bij de Commissie aangemeld bij brief van 11 mei 2004, welke is geregistreerd op 17 mei Aanvullende informatie is gestuurd bij brieven van 6 oktober 2004, 6 januari 2005 and 8 november 2005, respectievelijk geregistreerd op 11 oktober 2004, 10 januari 2005 en 17 november BESCHRIJVING 2.1. Titel 3. Fonds voor sociale aangelegenheden in de vlees- en vleeswarenindustrie 2.2. Budget ,- per jaar ( voor de vleesindustrie en ,- voor de vleeswarenindustrie), te financieren door parafiscale heffingen van het productschap voor vee en vlees. Zijne Excellentie de Heer Bernard Rudolf Bot Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus NL EB Den Haag Commission européenne, B-1049 Bruxelles / Europese Commissie, B-1049 Brussel - Belgium. Telephone: (32-2)

2 2.3. Duur 5. Onbepaald 2.4. Begunstigden 6. Vlees(waren)producenten; slachthuizen, uitsnijderijen, verpakkingsbedrijven en conserveringsondernemingen Maatregel 7. Het fonds draagt bij aan goede arbeidsomstandigheden en aan het leggen van een structurele basis voor hoogwaardige werkgelegenheid in de sector. Met de opbrengst van de parafiscale heffingen worden projecten gefinancierd, gericht op een verbetering van de sociaal-economische structuur van de sector. 8. De achtergrond van de maatregel is dat een aantal knelpunten bestaat met betrekking tot de factor arbeid in de vlees(waren)industrie. Het imago van de sector leidt bijvoorbeeld tot een (te) lage instroom van werknemers. Arbeidsomstandigheden dienen daarom aantrekkelijker te worden gemaakt. Daarnaast vraagt de toenemende flexibilisering van arbeid met de daaraan verbonden sociale en algemene maatschappelijke consequenties om aandacht. 9. Het fonds zal steun geven aan: (a) (b) het zoeken naar-, en de verdere ontwikkeling van instrumenten ter verbetering van de arbeidsomstandigheden van werknemers in de vlees(waren)industrie, in het bijzonder gericht op de bestrijding en preventie van arbeidsgerelateerde ziektes; het verspreiden van de hieruit voortvloeiende kennis en technieken; (c) het vergaren van kennis aangaande arbeidsomstandigheden, de arbeidsmarkt, de oorzaken van arbeidsgerelateerde ziektes en het opleidingsniveau van werknemers; (d) het stimuleren van onderwijs en opleiding. 10. De maatregel zal worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van het productschap voor vee en vlees. De Nederlandse landbouw en agro-industrie worden gekenmerkt door een stelsel van vertegenwoordiging waarin naast particuliere organisaties met rechtspersoonlijkheid verticale openbare organisaties met rechtspersoonlijkheid bestaan voor elke beroepsgroep; de productschappen. De raden van bestuur van productschappen worden gekozen door leden van de vakorganisaties, waardoor zowel werkgevers als werknemers vertegenwoordigd zijn. Productschappen zijn door de wet ingesteld in de jaren vijftig van de vorige eeuw, in de naoorlogse periode van wederopbouw. In de eerste jaren concentreerde het beleid zich op de stimulering van productie. Tegenwoordig hebben de activiteiten voornamelijk betrekking op voedselveiligheid, dierenwelzijn, kwaliteit, promotiewerkzaamheden en arbeidsomstandigheden. De regering heeft de productschappen bevoegd om verordeningen en statutaire regelingen op te stellen en 2

3 parafiscale belastingen op te leggen die worden geheven op producenten en producten in de verschillende sectoren. 11. Verordeningen van het productschap voor vee en vlees die heffingen opleggen aan ondernemingen om specifiek in deze verordeningen genoemde doelstellingen te financieren, dienen te worden goedgekeurd door de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. 12. De Nederlandse autoriteiten hebben bevestigd dat de instituties die verantwoordelijk zijn voor de hierboven onder punt 8 genoemde activiteiten zullen worden geselecteerd door middel van een aanbestedingsprocedure die in overeenstemming is met Richtlijn 92/50/EEG (of Richtlijn 2004/18 van de Raad na omzetting ervan in nationale wetgeving) of als deze richtlijnen niet van toepassing zijn, door middel van een transparante en non discriminatoire procedure die voldoende publiciteit geeft aan de maatregel. De prijs-kwaliteit verhouding zal van doorslaggevende betekenis zijn. 13. De financiële middelen die zullen worden overgemaakt aan de instanties die diensten zullen verrichten zullen beperkt blijven tot de daadwerkelijke uitvoering van de desbetreffende projecten. Exploitatiesteun is hierin niet opgenomen. Controles zullen plaatsvinden door middel van accounting audits en rapporten aan de raad van bestuur van het productschap. 14. De instanties die de diensten uitvoeren, zijn vooral agrarische onderzoeks- en trainingsinstellingen. Hun diensten zullen ter beschikking staan van alle vlees(waren)producenten in Nederland. 15. De Nederlandse autoriteiten hebben uitgelegd dat de bijdragen van het productschap voor vee en vlees worden gefinancierd door middel van parafiscale heffingen op basis van (max. 20,- per full time equivalent) in de vleesindustrie en op basis van omzet (progressieve tarieven variërend van 100,- bij een omzet van ,- tot 1850,- bij een omzet van meer dan ,-) in de vleeswarenindustrie. Deze heffingen betreffen maxima. De daadwerkelijke heffingen zullen lager zijn. Indien noodzakelijk kunnen deze heffingen worden verhoogd tot de maxima die goedgekeurd dienen te worden in deze beslissing Juridische basis 16. Raamwerkwet op subsidies van het ministerie of landbouw, natuurbeheer en voedselkwaliteit (artikels 2 en 4). 17. Verordening Heffing Fonds Sociale aangelegenheden Vleesindustrie 2003 en Verordening Heffing Fonds Sociale aangelegenheden Vleeswarenindustrie Steunintensiteit 18. Max. 100% 19. Het totale bedrag aan steun zal worden beperkt tot ,- per begunstigde voor een periode van drie jaar. 3

4 3. BEOORDELING 3.1. Aanwezigheid van staatssteun 20. Om artikel 87, lid 1, van het Verdrag van toepassing te laten zijn, moeten de maatregelen een economisch voordeel aan een onderneming bieden dat het niet ontvangen zou hebben bij de normale uitoefening van haar bedrijf, moet de steun worden verleend aan bepaalde ondernemingen, moet het voordeel worden verstrekt door een lidstaat of via overheidsmiddelen en moet de steun het handelsverkeer tussen lidstaten zichtbaar kunnen beïnvloeden 21. Wat betreft de vraag of de opbrengst van de parafiscale heffingen kan worden gezien als staatsmiddelen, dient te worden opgemerkt dat er voor staatsmiddelen geen onderscheid hoeft te worden gemaakt tussen gevallen waarin de steun rechtstreeks door de staat wordt verstrekt of door openbare of particuliere instanties die hiertoe door de staat zijn aangewezen of gecreëerd Op 15 juli 2004 heeft het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen in zijn arrest inzake de Pearle zaak 2 (zaak C-345/02) erop gewezen dat verplichte bijdragen die door een intermediair orgaan voor alle ondernemingen van een bedrijfssector worden geïnd alleen niet als staatsmiddelen kunnen worden beschouwd indien aan de volgende vier cumulatieve voorwaarden is voldaan: 1. de betrokken maatregel wordt vastgesteld door de beroepsorganisatie die de ondernemingen en de werknemers van een bedrijfssector vertegenwoordigt en dient niet als instrument voor de uitvoering van een door de staat vastgesteld beleid; 2. de aldus vastgestelde doelstellingen worden volledig gefinancierd door bijdragen van de ondernemingen van de sector; 3. de wijze van financiering en het percentage/bedrag van de bijdragen worden in de beroepsorganisatie van de bedrijfssector vastgesteld door de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers, zonder enig ingrijpen van de staat; 4. de bijdragen worden verplicht aangewend voor de financiering van de maatregel, zonder mogelijkheid voor de staat om in te grijpen. 23. De genotificeerde maatregel lijkt niet aan al deze voorwaarden te voldoen. Zoals hierboven gemeld in punt 11, dienen verordeningen van het productschap voor vee en vlees die heffingen opleggen aan ondernemingen om specifiek in deze verordeningen genoemde doelstellingen te financieren, te worden goedgekeurd door de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. De Nederlandse regering heeft daarom de mogelijkheid in te grijpen in de bepaling van de financiële modaliteiten van de maatregel. 1 Zie de arresten van 13 maart 2001 in zaak C-379/98, punt 58, en 20 november 2003 in zaak C-126/01, punt Arrest van het Hof (Eerste Kamer) van 15 juli 2004 Pearle BV, Hans Prijs Optiek Franchise BV, Rinck Opticiens BV en het bedrijfslichaam Hoofdbedrijfschap Ambachten 4

5 24. Aangezien niet aan alle voorwaarden van het Pearle arrest is voldaan, kan geconcludeerd worden dat de opbrengsten van de parafiscale heffingen van de genotificeerde maatregel in feite staatsmiddelen betreffen. 25. Aangaande de andere vereisten voor het van toepassing zijn van artikel 87 (1), kan er worden opgemerkt dat de aangemelde maatregel bepaalde ondernemingen begunstigt (ondernemingen in de vlees(waren)industrie), in de zin dat zij een economisch voordeel krijgen dat zij bij de normale uitoefening van hun bedrijf niet ontvangen zouden hebben. Hierdoor kan hun concurrentiepositie zich verbeteren ten opzichte van andere ondernemers in de Gemeenschap die niet een zelfde soort steun ontvangen 3. Gegeven de Nederlandse productie van vlees 4, kan de maatregel tevens een effect hebben op de positie van Nederland in deze sectoren en daarmee op de handel tussen lidstaten. De maatregel vormt dus een steun en artikel 87 (1) van het Verdrag is van toepassing. 26. De bepalingen van artikel 87(2) en (3) staan echter uitzonderingen toe op het verbod op staatssteun uit artikel 87(1). Gezien de kenmerken van de maatregel is de enige mogelijk toepasbare uitzondering die onder artikel 87(3)(c), waarin steun verenigbaar kan worden geacht met de gemeenschappelijke markt indien de steun de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid of van bepaalde regionale economieën vergemakkelijkt, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijke belang wordt geschaad De van toepassing zijnde juridische basis 27. De maatregel heeft vooral betrekking op het zoeken naar al bestaande best practices in het scheppen van verbeterde arbeidsomstandigheden en de verspreiding van deze kennis in de vlees(waren)sector. Het betreft niet zozeer onderzoek & ontwikkeling, als wel de verspreiding van-, en het onderwijs in al bestaande methoden voor de verbetering van arbeidsomstandigheden. De maatregel is daarom beoordeeld in het licht van de Communautaire Richtsnoeren voor Staatssteun in de Landbouwsector 5 (hierna te noemen; de richtsnoeren), paragraaf 14 inzake technische ondersteuning in de landbouwsector. 28. Paragraaf 14 van de richtsnoeren vermeldt dat steun mag worden verleend voor kostenposten als beloningen voor adviseurs, onderwijs en opleiding en andere activiteiten voor de verspreiding van kennis indien aan de volgende voorwaarden is voldaan. 29. Ter voorkoming van mededingingsvervalsing moet technische ondersteuning in beginsel beschikbaar zijn voor al degenen die in het betrokken gebied, op grond van 3 Volgens het Hof van Justitie wijst een verbetering van de concurrentiepositie van een onderneming die het gevolg is van staatssteun in het algemeen op een verstoring van de concurrentie met andere ondernemingen die niet zulke steun ontvangen, Zaak C-730/79, [1980] ECR 2671, paragraaf 11 en In 2003 was Nederland bijvoorbeeld de zesde producent van varkensvlees in de EU-25, Bron: Landbouw in de EU Statistische en economische informatie 2004, EC PB C 28, P. 2 5

6 objectief bepaalde voorwaarden, daarvoor in aanmerking komen. Aan deze voorwaarde is voldaan, zoals hierboven beschreven in punt Ingeval de betrokken diensten door producentenverenigingen of andere organisaties voor onderlinge hulpvereniging in de landbouw worden verricht, dienen de bijdragen in de administratieve kosten van de betrokken groepering of organisatie tot de kosten van de dienstverlening beperkt te blijven. Aan deze eis wordt tegemoetgekomen zoals punt 13 hierboven uitwijst. 31. Tot slot dient het totale bedrag aan steun voor technische assistentie niet meer te bedragen dan per begunstigde voor een periode van drie jaar, of in het geval van ondernemingen die onder de definitie van de Commissie van kleine en middelgrote ondernemingen 6 vallen, 50% van de in aanmerking komende kosten indien dat meer is. Zoals punt 20 laat zien, is de steun beperkt tot per begunstigde per drie jaar Parafiscale heffingen 32. De Nederlandse autoriteiten hebben benadrukt dat de heffingen de prijzen van eindproducten niet zullen beïnvloeden. Om dit te illustreren hebben de Nederlandse autoriteiten aangegeven te willen starten met een heffing voor de vleesindustrie van 12 per employee, wat neerkomt op slechts 0,07% van de gemiddelde arbeidskosten per jaar voor een employee in de vleesindustrie van In de vleeswarenindustrie zal de heffing als percentage van de jaarlijkse omzet van een vergelijkbare grootte zijn. 33. Deze marginale kosten zullen niet de prijzen van eindproducten beïnvloeden. Deze prijzen worden grotendeels bepaald door ontwikkelingen in vraag en aanbod op de vrije markt. Vleesproducten die worden geïmporteerd uit andere lidstaten om in Nederland te worden verwerkt, zullen daarom niet worden benadeeld door de heffingen. Beperkingen in het vrije verkeer van goederen op de interne markt zijn niet te verwachten. 34. De aangemelde steunmaatregel, inclusief zijn parafiscale heffingen, voldoet daarom aan de criteria voor een uitzondering die in overeenstemming is met Artikel 87(3)(c) van het Verdrag omdat het de ontwikkeling van de desbetreffende sector vergemakkelijkt zonder dat het de omstandigheden waaronder de handel plaatsvindt op een manier beïnvloedt die tegenstrijdig is aan het gemeenschappelijke belang. 4. CONCLUSIE 35. Na beoordeling van de aangemelde maatregel in het licht van de geldende staatssteunregels, concludeert de Commissie dat alle relevante voorwaarden voor de 6 zie de Commissie Aanbeveling van 6 Mei 2003 inzake de definitie van micro, kleine en middelgrote ondernemingen (2003/362/EC), PB L124 van , p 36. 6

7 toepassing van artikel 87(3)(c) van het EG Verdrag zijn vervuld. In het licht hiervan heb ik de eer u ervan op de hoogte te stellen dat de Commissie heeft besloten geen bezwaar te maken tegen de aangemelde steunmaatregel. 36. Mocht deze brief vertrouwelijke gegevens bevatten die niet aan derden mogen worden bekendgemaakt, dan wordt u verzocht de Commissie daarvan uiterlijk 15 werkdagen na de ontvangst ervan in kennis te stellen. Als de Commissie binnen de gestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek ontvangt, neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van deze brief in de authentieke taal op de volgende internetsite: Dit verzoek dient per aangetekend schrijven of per fax te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling Directoraat Landbouwwetgeving Kamer: L 130 5/128 B-1049 Brussel (fax (+322) ). Met de meeste hoogachting, Voor de Commissie Mariann Fischer Boel Lid van de Commissie 7