Kleur je muziek! Index: 3. Voorwoord 4. Handleiding

Transcriptie

1 Kleur e muziek! Lesideeën en kleurenpartituren voor kinderen en personen met een handicap Index: 3. oorwoord 4. Handleiding 6. Beginlied 7. De vakantie is voorbi 8. Dag appel dag peer 10. Ik ben een piraat 12. In het oerwoud 13. Broeder Jacob 14. Pol de Trol 16. Radha Soami 18. Beste moeder 20. De maan is rond 23. Ik heb de zon gezien 24. Een egel in het bos 26. De slak en het haase 29. Op een grote paddenstoel 30. Droompope 32. Spiegelte, spiegelte 33. Nu! 34. omponist 36. Ik zing en ik spring 38. De trippel trappel trap 39. Eindlied 40. Dankwoorde + Eindnoot 1

2 oorwoord oorwoord edurende de eerste aren dat ik lesgaf, stootte ik vaak edurende op eindtermen, de eerste aren hele strakke dat ik lesgaf, kaders, stootte vaste gewoonten ik vaak op en eindtermen, oude structuren. hele strakke Ik wist kaders, dat het vaste ook gewoonten anders kon en en oude zo begon structuren. min Ik zoektocht wist dat het naar een ook andere anders manier kon en van zo omgaan begon min met zoektocht kinderen naar en een ongeren. andere Het manier was van een omgaan boeiende met weg kinderen om kinderen en ongeren. muziek Het steeds was een meer boeiende al spelenderwis weg om de te laten kinderen ervaren muziek en te laten steeds beleven, meer al spelenderwis zodat ze zich te op die laten manier ervaren de taal en van te laten de muziek beleven, eigen zodat konden ze zich op maken. die manier de taal van de muziek eigen konden Samen maken. met An Soontens, muziektherapeute, ging Samen ik met met dit An als Soontens, uitgangspunt, muziektherapeute, aan de slag met ging verschillende ik met dit als doelgroepen: uitgangspunt, kleuters, aan de slag lagere schoolkinderen, met verschillende volwassenen, doelgroepen: personen kleuters, met lagere een handicap, schoolkinderen, Na een volwassenen, tide kwam personen ik in contact met een met de methode handicap, Muziek Na maken een tide met kwam kleur ik van in contact Peter Mak. met de methode Muziek maken met kleur van Peter Mak. Al gauw werd mi duidelik dat de methodieken die Al gauw werd mi duidelik dat de methodieken die worden gebruikt voor personen met een mentale worden gebruikt voor personen met een mentale handicap vaak in overeenstemming zin met de handicap vaak in overeenstemming zin met de methodieken voor kleuters en lagere schoolkinderen methodieken voor kleuters en lagere schoolkinderen van van de de eerste eerste graad. graad. Meer Meer bepaald bepaald heb heb ik ik het het dan dan over over het het aanbieden aanbieden van van een een goede goede structuur, structuur, een een veilig veilig kader, kader, het het spelenderwis aanleren, het het visueel werken, werken, het het breder breder kiken kiken dan dan enkel enkel naar naar muzikale vaardigheden, vaardingheden, Muziek Muziek maken maken met met kleur kleur leek leek me me een een fine fine manier manier om om kinderen in in contact te te brengen met met het het notenschrift. Al Al gauw gauw bleek bleek dat dat onge kinderen op op heel korte tid in staat in staat waren om om een een kleurenpartituur te te lezen en en te te spelen. Er Er kwam ook ook al al snel de de vraag waarom de do nu nu eigenlik geel geel zag zag en en de de re re blauw Zo ontstond het het verhaal in in dit dit boek. boek. Telkens weer weer geniet ik ik er er enorm van van om om met met de de kinderen kinderen al spelenderwis al aan aan de de slag te gaan met muziek. muziek. anuit anuit min min enthousiasme en verlangen dit dit te delen te delen met met andere andere enthousiaste leerkrachten, begeleiders begeleiders en en ouders ouders is is dit dit boek boek ontstaan. eel plezier plezier ermee! ermee! 3

3 Handleiding Inhoud van het boek Het boek bestaat uit een verhaal, liederen met lesideeën en kleurenpartituren voor de leerlingen. De liederen kunnen los gebruikt worden van de kleurenpartituren. De structuur van de lesinhoud bestaat meestal uit de inspiratiebron, het lesmateriaal, de lesideeën en de tips. Als het lied heel vanzelfsprekend aan te brengen is, staan er enkel tips vermeld. Alle lesideeën zin ontstaan vanuit praktikervaringen. Het boek is vooral bedoeld als inspiratiebron. Je kan eigen ideeën toevoegen, activiteiten aanpassen, de teksten van de liedes veranderen, Doorheen de liedes worden verschillende methodieken aangereikt: improviseren, een verhaal vertellen als inleiding, verschillende manieren van aanleren van een lied, Meestal komen tidens elk lied de drie gebieden aan bod: muziek, beeld en drama. ooral op onge leeftid is het belangrik dat kinderen geprikkeld worden via verschillende ingangspoorten. Pas later wordt vaak duidelik welke richting het best bi hen persoonlik past. Begin- en eindlied Structuur en veiligheid bieden is voor onge kinderen enorm belangrik. Daarom is beginnen met een beginlied en eindigen met een eindlied een goede manier om e les in te leiden en af te sluiten. Tidens het beginlied geef e de kinderen de kans om zelf hun naam te zeggen. Dat is voor hen een bevestiging dat ze aanwezig zin. Ze kiezen ervoor daar te zin. Bovendien worden ze even persoonlik door ou benaderd. Bi kleuters kan het enkele lessen duren vooraleer ze hun naam zelf durven zeggen. Het eindlied vormt een duidelik eindpunt van e les. Doelgroep Bi de liederen is niet vermeld voor welke leeftidsgroep het lied bedoeld is. Het is meestal de manier van aanbrengen die bepalend is of het lied aanslaat of niet. Het lied van Pol de Trol bivoorbeeld, kan evengoed bi de kleuters worden aangebracht als bi kinderen van het tweede leeraar. Door het anders aanbrengen van een lied, krigt het ook meteen een andere betekenis voor kinderen. De muziek dient dan als medium om ouw boodschap van de les over te brengen. Methodieken Bi vele liederen zin bewegingen uitgeschreven. Kinderen leren heel snel door het motorisch verklanken van de muziek. Soms gebeurt het dat ze de bewegingen nog kennen, maar de woorden niet meer. Juist door de bewegingen kunnen ze zich de tekst weer herinneren. Het is belangrik te weten dat kinderen niet meteen of tegelikertid de tekst en de melodie in zich kunnen opnemen. De eerste keren dat kinderen een lied proberen mee te zingen, zullen ze een beete brabbelen op de uiste melodie en af en toe een woorde uitspreken. Pas na heel veel herhaling zullen ze spontaan en zonder nadenken de liederen meezingen met tekst. Door zoveel mogelik activiteiten aan te bieden rond een bepaald lied krigen de kinderen ruimschoots de tid om zich zowel de tekst als de melodie eigen te maken. Op die manier gaan ze zingen vanuit hun eigen spontaniteit. Bi enkele liederen gebruik ik improvisatie als methodiek. Kinderen, en dan vooral de allerkleinsten, hebben niet veel aanzet nodig om te improviseren. Ze betasten instrumenten en experimenteren met verschillende klanken. Wi als begeleiders zin er dan om dit speelse exploreren te structureren. Tidens het improviseren bied e dus een kader aan waarbinnen de kinderen vri kunnen spelen. Beleving Als e een lied aanbrengt, kruip dan even zelf in de gedachten van de kinderen. Speel mee met hen, zonder de groep uit handen te geven. Begeleid de groep en laat e leiden door de groep. Kinderen brengen zoveel fine ideeën aan. Als e niet kan loskomen van e eigen lesideeën, dan is er ook geen ruimte voor wat er door hen wordt aangeboden op dat moment. Heel veel lesideeën uit dit boek zin ontstaan vanuit de ideeën van de kinderen zelf. Ji als begeleider biedt iets aan, vervolgens krigen de kinderen de kans om hun eigen fantasie aan te spreken, die i op ouw beurt weer in een bepaalde vorm kan gieten. Wat hierbi heel opvallend is, is dat het vaak niet groots of veel moet zin. Kinderen genieten de dag van vandaag ook nog van eenvoud. Ze kennen bivoorbeeld allemaal een spiegel, maar door dat spiegelte centraal te zetten en er een bepaalde betekenis aan te geven, wordt die spiegel plots heel magisch. 4

4 Kleurenpartituren De kleurenpartituren zin gebaseerd op de methode van Peter Mak en de methode die de ostiband gebruikt. Dezelfde kleuren zin gebruikt voor dezelfde noten. Er wordt op elk moment getracht om zo dicht mogelik bi de notatie van het klassieke notenschrift te bliven, zodat de overgang zo vlot mogelik kan verlopen. De partituren zin onderverdeeld in de eerste stem, dus de melodie van het lied, de tweede stem, de basnoten van de akkoorden en een partituur van de combinatie van de twee stemmen. Met een grote groep is het vaak een uitdaging om de kinderen de partituren aan te leren. Zeker om de verschillende stemmen goed samen te laten klinken. Een fine manier is om de kinderen die even moeten wachten de kleuren mee te laten zeggen. Op die manier zin ze actief betrokken bi de andere stem. Zorg ervoor dat, als e de partituren met de kinderen oefent, e zelf een begeleidend instrument hebt dat voldoende luid klinkt en voldoende draagkracht heeft om het metrum goed te kunnen aangeven, bivoorbeeld een piano of een dembé. Als kinderen het moeilik hebben om het metrum vast te houden, laat hen dit dan eerst motorisch ervaren. Laat ze in de handen klappen, rondstappen, tikken op de benen, Koppel het ritme en de noten eerst los. Zich concentreren op het ritme en tegelikertid op het bespelen van de uiste noten is voor sommige kinderen een hele uitdaging. Instrumenten De liederen kunnen uitgevoerd worden op verschillende instrumenten. Door de pianokaartes, bigevoegd bi de partituren, kunnen de kinderen gemakkelik op de piano spelen. Het kaarte zonder bollen boven de noot begint bi de centrale do. Het kaarte met zwarte bollen ligt daar links van en het kaarte met rode bollen ligt er rechts van. Op die manier kan e noten spelen over drie octaven. Orff-instrumenten zin ook heel dankbaar. Je kleeft eenvoudigweg gekleurde stickers op de staafes van de instrumenten. Noten die lager liggen dan de lage do, kunnen een octaaf (acht noten) hoger gespeeld worden. Eventueel kan e ook de vorige noot herhalen. Bi de noten met wizigingstekens, dus een kruis of een mol, blift de kleur hetzelfde. Zowel de fa als de fa kruis is groen. Dit verschilt met de methode van Peter Mak. Met behulp van de kleuren ontdekken de kinderen op een speelse manier verschillende instrumenten. Zelfs bi een gitaar kan e gekleurde stickers kleven op de noten. D De cd dient als hulpmiddel voor het aanleren van de liederen en is vooral bedoeld om de sfeer van het lied te laten aanvoelen. Daarom zin de liederen op verschillende manieren opgenomen. Juist om op die manier te laten ervaren welke sfeer deze liederen willen overbrengen. Tot slot Het is belangrik te weten dat er bi het laten beleven of aanleren van muziek veel meer komt kiken dan wi soms denken. Als een kind bivoorbeeld ritmisch niet meekan, wordt er vaak de conclusie getrokken dat het bivoorbeeld niet muzikaal begaafd is. De ritmische impuls heeft echter onder andere te maken met de innerlike stabiliteit van het kind en niet zozeer met muzikaliteit. Het is dan aan ons om het potentieel van dat kind te zien en onze lessen eerder als een proces te bekiken dan als een doel op zich. Dit vergt een andere manier van denken. Muziek wordt niet gezien als een resultaat dat moet verwezenlikt worden, maar wel als een proces voor het stimuleren van de ontwikkeling van een kind op vele verschillende gebieden, zoals motoriek, expressie, concentratievermogen,. Ook binnen dit kader wordt er naar een bepaald niveau toegewerkt en worden doelstellingen en eindtermen bereikt. Het is enkel de manier waarop kinderen de leerstof aangeboden krigen die verschillend is. 5

5 Ik zing en ik spring Ik zing en ik spring c c Ik. zing en ik spring, ik laat me ho - ren, ik zing en ik spring, Œ lui-ster maar! Ik. zing en ik spring, ik Improvisatie. laat me ho - ren, lui - ster maar! Ó Ó ine! ine Ó 36

6 inspiratiebron Onze stem is een heel gevoelig instrument. Hiermee laten we ons horen en stellen we ons auditief aanwezig in de wereld. Jezelf laten horen, spreken voor ezelf is een proces op zich. Sommige kinderen hebben bivoorbeeld angst om niet gehoord te worden en beginnen luid te spreken of te roepen. Anderen durven niets te zeggen. Nog andere kinderen voelen zich uist heel goed als ze spreken en zingen. Zeggen tegen iemand dat hi niet kan zingen of andere negatieve uitspraken doen, kunnen een stem blokkeren, waardoor e alleen maar een averechts resultaat krigt. De stem van kinderen moet zich nog ontwikkelen dus het zou kunnen dat ze brommen, vals, te luid of niet durven zingen, Probeer e bi dit lied zeker niet te focussen op zingen de kinderen het lied uist en mooi! Het gaat hier om de muziek die in de kinderen zelf zit. Ji biedt hen op een fine gestructureerde manier de kans om hier expressie aan te geven. lesmateriaal cd of begeleidend instrument enkele instrumenten naar keuze microfoon en versterker lesuitwerking inleiding: Je vraagt aan de kinderen welk instrument er in het lichaam aanwezig is. Samen met de kinderen experimenteer e met e stem. Droevige klanken, vrolike klanken, luide en zachte klanken, aanleren: Je zingt het lied enkele keren voor, zonder het improvisatiegedeelte. Daarna zeg e dat de kinderen mogen zingen, bewegen, spelen op een instrument, als i stopt met zingen (kies de activiteit die op dat moment het beste aansluit bi ouw groep). Als e terug begint te zingen, moeten ze stoppen met hun activiteit. Je kan dit in groep doen of e kan elk kind apart aan de beurt laten. uitbreiding: Laat tidens het improvisatiegedeelte de kinderen die willen één voor één in een micro zingen of spreken. Kinderen vinden het fin om hun stem versterkt te horen en te luisteren naar de klanken van de andere kinderen. tips oor sommige kinderen kan het bewust laten horen van hun stem nog te beangstigend zin. Biedt gedurende de les telkens weer kansen aan om hen toch aan bod te laten komen. 37