PARKSCHAP NATIONAAL PARK DE BIESBOSCH

Transcriptie

1 Nationaal Park De Biesbosch J 24UJ GSD EUROPARC EUROPEAN CHARTER FOR SUSTAINABLE TOURISFA PROTECTED AREAS j g ) IM 839e- PARKSCHAP NATIONAAL PARK DE BIESBOSCH ONTWERP BEGROTING 25

2 -INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Bestuursondersteuning GR 4 2 Toekomstvisie Biesbosch De Biesbosch verdient 't / Brede doorlichting 7 4 De partners 9 5 Parkschap Beleidsuitvoering 6 Gebiedsontwikkelingen en voorzieningen 3 7 CpmpartimentHollandschap 'Cdrrijiártiffient 8i'abahtschaP ' - " ' 7 9 Investeringen 7 Algemene dekkingsmiddelen 9 Weerstandsvermogen en risico's 2 2 Bedrijfsvoeringparag'raaf 23 3 Verbonden partijen 24 4 Financieringsparagraaf 24 5 Grondbeleid 25 6 Programmabegroting 26 7 Geprognosticeerde balans 29 8 Meerjarenraming 3 BIJLAGEN Exploitatiebegroting (detail) 2 Staat uit te voeren werken á 'Staat van activa 4Steát Van reserves voorzieningen lang lopende leningen : :Meérjárehbegroting S'Ileerjfareriplan 2

3 Inleiding "Moed mo et " De v oortdurende v eranderingen in de samenlev ing maar ook de beleidsv oornemens van het Parkschap ten aanzien van de Biesboschontwikkeling v ragen daadkracht en moed in de komende jaren Rollen v eranderen zeggenschap verschuift er wordt blijv end bezuinigd doorov erheden initiatiefnemers uit de samenlev ing melden zich wetgev ing neemt toe en soms af recreatiegedrag en motieven zijn in beweging; dit raakt allemaal het Parkschap en vraagt om een antwoord Vrij naar Einstein: 'Als je altijd blijft doen wat je al deed zul je alleen dat krijgen wat je al had' Dit pleit voor voortdurende vernieuwing en dat is ook nodig! In de begroting wordt ingegaan op de doelstellingen in de Toekomstvisie Biesbosch 22 Daarin staan onze plannen die met een aantal betrokkenen uit de Biesboschregio zijn opgesteld Ook de Biesbosch v erdient 't zet in op verandering naar een duurzame financiering en organisatie voor de gebiedsontwikkeling en zal in 25 al een stevig financieel resultaat moeten oplev eren Dat is een uitdagende opgav e waarin de combinatie van moed daadkracht en uithoudingsv ermogen en stev ige argumentatie v oorwaarden zijn Dit wordt v erbonden met impulsen aan marketing kwaliteit gastv rijheid en de samenwerking met partners in een breed netwerk v an de Biesboschregio Ook `de dagelijkse zaken' gaan door en vragen gelijkwaardige aandacht ten opzichte van innovatie beleid bestuur en projecten W ant als het gebied niet schoon is de balie niet vriendelijk en deskundig bemenst f olders over routes en educatiev e programma's verwaarloosd zijn dan zijn beleid en toekomstvisie op drijfzand gebouwd Dus ook in deze begroting daarv oor aandacht Ook in de bestuurlijke structuur zullen v eranderingen plaatsv inden om ruimte te bieden aan andere partijen die bijdragen lev eren en zeggenschap 'eisen' De Parkschaporganisatie zelf is klein en kwetsbaar Onze kracht zullen we moeten halen uit eigen drijfveren en ambitie in combinatie met het vermogen om samen met anderen de belangrijke opgav en in een netwerk te realiseren (prof essionaliseren) Met bevlogen bestuurders gemotiv eerde medewerkers en gebiedspartners met ambities en belangen in of bij de Biesboschontwikkelingen kunnen we dit aan 3

4 PROGRAMMABEGROT ING Bestuursonde rsteuning GR Wat willen we bereiken? Toekomstvisie Biesbosch 22 en De Biesbosch verdient 't (hoofdstukken 2 en 3) vormen naast de follow up van STEP en Ondergedompeld (hoofdstuk 5) het volgen van en participeren in diverse gebiedsontwikkelingen (hoofdstuk 6) en het in banen leiden van de dagelijkse activiteiten (hoofdstukken 7 en 8) de belangrijkste onderwerpen in de komende jaren Daarbij is sprake van processen over jaargrenzen heen; projecten gestart in 24 zullen ook in 25 (en wellicht jaren daarna) aan de orde zijn De resultaten die wij in 25 op deze onderdelen willen bereiken moet u dan ook lezen als 'stapstenen' op weg naar einddoelen in 22 Daarnaast is op landelijk niveau voor 24/25 met nam e de positionering van de Natiónale Parken aan de orde Wat gaan we daarvoor doen? De uitwerking hiervan staat in de hoofdstukken en 6 Daarnaast neemt het Parkschap actief deel in het landelijk samenwerkingsverband van Nationale Parken in de personen van de voorzitter en de directeur Wat mag het kosten? In 24 zijn de middelen voor bestuursondersteuning niet meer beschikbaar vanuit Bestedingenplan Nationaal Park Voor 25 wordt deze 5 fte vooralsnog binnen de bestaande capaciteit in de bestuursondersteuning opgevangen (door directeur en management assistente) Afhankelijk van de opbrengsten uit verdienmodellen kan deze functie (overhead) worden versterkt De werkorganisatie bestaat uit: een directeur (67 fte) beleid 5 fte beheer 2 fte en bezoekersmanagement 2 fte capaciteit Staatsbosbeheer (een equivalent van C 5) managem entondersteuning (45 fte) boekhouding ( 4 fte) en control (een equivalent van C 42) Naast deze reguliere personeelskosten is sprake van algemene kosten waaronder accountantskosten en kosten voor representatie en een bijdrage aan een aantal genoemde ontwikkelingen: Coöperatie Sterke Watermerken C 5 Streeknetwerk Biesbosch C 5 SNP C 5 Waterdriehoek C 2 5 (abonnem ent) a a 2 Toekomstvisie Biesbosch 22 Wat willen we bereiken? Beleefbare topnatuur Deze toekomstvisie is door het bestuur vastgesteld als stip op de horizon en daarmee kader voor de ontwikkeling van natuur recreatie en toerism e in de Biesbosch De hoofdlijn: De Biesbosch en omgeving zijn in 22 een uniek en dynamisch mysterieus avontuurlijk en ruig zoetwatergetijdengebied dat ruim te biedt aan bezoekers en ondernemers voor uiteenlopende activiteiten Dat is de kern van de toekomstvisie Biesbosch 22 Hierin heeft Parkschap Nationaal Park De Biesbosch samen m et ondernemers overheden en andere partners de plannen voor het gebied opgenom en Sleutelwoorden zijn duurzaamheid en balans tussen mens en natuurlijke om geving 4

5 Water bepaalt de Biesbosch Eeuwenlang heeft water het landschap in de omgeving van de Biesbosch vormgegeven en het leven bepaald Bestonden werkzaamheden in het verleden vooral uit inpoldering beroepsvisserij en riet snijden nu zijn (water)recreatie (sport)visserij en ontpoldering de voornaamste activiteiten Het gebied kenm erkt zich door bijzondere natuur een uniek waterlandschap m et onder meer de aanwezigheid van bevers een mysterieuze en avontuurlijke uitstraling rust en stilte vaarmogelijkheden en cultuurhistorie Ruimte voor bezoekers ondernemers en activiteiten Kern van de doelstellingen voor 22 is dat de Biesbosch en omgeving ruimte bieden aan inwoners van de regio bezoekers ondernem ers en bedrijven om uiteenlopende activiteiten en begrippen als genieten beleefbare wildernis avontuur maar ook werkgelegenheid tastbaar te maken De Biesbosch is namelijk niet alleen van betekenis als vrijetijdsbesteding maar ook belangrijk in economisch opzicht Bijvoorbeeld door directe werkgelegenheid bestedingen in het gebied en als bepalende factor in de keuze voor de regio als woonomgeving of vestigingsplaats van bedrijven Het Parkschap geeft daarom in de toekomstvisie ruimte aan evenementen culturele activiteiten en arrangementen die aansluiten op het natuurlijke decor van het gebied Doelstellingen In het jaar 22 exact 6 jaar na de Sint Elizabethsvloed: - wil de Biesbosch deel uitmaken van de top 3 van nationale parken en landschappen - is de Biesbosch hét voorbeeld van duurzame recreatie en toerisme - zijn inwoners ondernemers overheden en organisaties trotse ambassadeurs van de Biesbosch - functioneert de organisatie rond de Biesbosch professioneel en heeft ze voldoende middelen om de doelstellingen te realiseren Wat gaan we daarvoor doen? Bescherming en versterking van topnatuur Faciliteiten voor intensievere recreatieve en toeristische doeleinden vinden een plaats in de kring buiten de kwetsbare gebieden Bij beheer aanleg en herinrichting van wegen watergangen gebouwen wandel- en fietspaden wordt kwetsbare natuur ontzien en worden zo veel mogelijk duurzame methoden en m aterialen gebruikt Het Parkschap stimuleert en draagt bij aan ontwikkelingen zoals getemd getij via de Haringvlietsluizen verbetering van waterkwaliteit terugkeer van zalm en otter broedsucces van zeearenden en visarenden en uitbreiding van stroomdalgraslanden Het Parkschap ondersteunt cultuurhistorische beheer- en gebruiksvormen die bijdragen aan de specifieke natuur- en landschapswaarde van de Biesbosch in het bijzonder het beheer van grienden en eendenkooien 25: Belangrijke instrumenten zijn het beheerplan enerzijds en adequate handhaving en toezicht anderzijds - In 25 zal in het kader van Natura 2 het beheerplan Biesbosch worden/zijn vastgesteld en in uitvoering zijn - In 25 zal opnieuw m et onze handhavingspartners het operationeel program ma worden samengesteld Het structureel inbedden van de coördinatiefunctie en voldoende middelen voor operationele inzet moeten in de begroting worden gerealiseerd door voldoende opbrengsten uit de verdienmodellen 5

6 Topwaarderind Om in 22 te behoren tot de top 3 van nationale parken en landschappen streeft het Parkschap wat betreft bekendheid en waardering naar een plaats in de top 3 van landelijke metingen Het gebied sluit met recreatieve en toeristische voorzieningen aan op de vraag van bezoekers en verbetert kwaliteitscriteria als bereikbaarheid gastvrijheid en duurzaamheid Het Parkschap breidt bijvoorbeeld het aantal voet-veerverbindingen uit en bevordert vervoersmogelijkheden die het milieu sparen zoals openbaar vervoer met de waterbus en vervoer per fiets kano en elektrische boten Tevens wordt actief gewerkt aan de toegankelijkheid van het gebied voor mensen m et een beperking Het Parkschap wil vooral jongeren bereiken en stelt het gebied ook open voor uiteenlopende vormen van (wetenschappelijk) onderzoek In 22 m oet een onderwijsvertegenwoordiging in een Biesbosch Academ ie en een onderzoekcentrum (Het Biesbosch Lab) functioneren Zonder de balans met de natuur te verstoren streeft het Parkschap tot 22 naar een groei van 5% in recreatieve en toeristische bezoekersaantallen van 5% 25 - Met de aanstaande oplevering van de Noordwaard een déel van de Nieuwe Dordtse Biesbosch en de opening van het Biesbosch MuseumEiland zijn er 3 belangrijke faciliteiten voor de Biesbosch en het bezoek gerealiseerd Onze m arketing en PR-activiteiten zullen zich oa hierop richten - De sam enwerking met ondernemers/gastheren zal intensief worden voortgezet incl de uitbreiding met tenm inste nieuwe gastheren - In 25 is een nieuwe marketingaanpak Biesbosch gereed en in werking Tevens is geïnvesteerd in film documentaires over de Biesbosch en social media - In 25 is er m et meerdere onderwijsinstellingen overeenstem ming over de opzet van een 'Biesboschacademie en Biesboschlab' waarin praktijk en onderwijs worden gebundeld Trotse ambassadeurs Inwoners van de regio vrijwilligersorganisaties ondernemers overheden en maatschappelijke partners realiseren zich in toenemende mate dat de Biesbosch goed is voor wonen gezondheid ontspanning het vestigingsklim aat bestedingen en werkgelegenheid in de regio en dragen deze kennis ut Het Parkschap informeert daarvoor ambassadeurs via verschillende kanalen over ontwikkelingen en vraagt hen om reacties en bijdragen Daarnaast organiseert het Parkschap onder m eer twee keer per jaar Biesbosch-tafels waarin relevante Biesbosch-ontwikkelingen worden bediscussieerd met geïnteresseerden en vertegenwoordigers van uiteenlopende organisaties Ook voert het Parkschap een actief vrijwilligersbeleid verzorgt het scholing voor vrijwilligers en ontwikkelt het een educatief programma voor verschillende doelgroepen a e 25 - In 25 zijn tenminste 2 brede gesprekstafel georganiseerd om met bewoners en maatschappelijke organisaties over actuele relevante Biesboschthema's te spreken - In 25 is het nieuwe vrijwilligersbeleid operationeel - In 25 is de sam enwerking verstevigd m et regionale ontwikkelingen in de Drechtsteden/Rotterdam en de Streekalliantie Brabant incl Regio W est-brabant In 25 zullen nieuwe allianties worden benut op basis van de beoordeling op relevant Biesbosch en kansrijkheid Wat m ag het kosten? Zie hoofdstuk Bestuursondersteuning

7 3 De Biesbosch verdient 't / Brede doorlichting Wat willen we bereiken? De Biesbosch verdient 't Op basis van het bijgevoegde rapport De Biesbosch verdient 't is een actieprogramma opgesteld om tot een meer duurzame financiering te komen van het Parkschap en daarmee tot een succesvolle ontwikkeling van de Biesboschregio mede gebaseerd op de Toekomstvisie Biesbosch 22 Hoewel het bestuur van het Parkschap ernstige zorgen heeft over de gevolgen van om vangrijke kortingen (> 25%) (vooral door het Rijk) nem en wij onze verantwoordelijkheid voor de Biesbosch in het vertrouwen dat de partners ons daarin steunen en zullen bijdragen aan het realiseren van ambities (inhoudelijk qua menskracht en financieel) Het actieprogramma voorziet in een aanpak om de kortingen van in totaal C min op het Nationaal Park De Biesbosch (Parkschap Staatsbosbeheer en andere partners) aan bijdragen van Rijk en andere overheden op te vangen Het programm a kent de volgende componenten: Opbrengsten uit recreatie- en gebiedsontwikkeling door middel van uitgeven van concessies realiseren van verblijfsm ogelijkheden op/aan het water en arrangem enten 2 'De gebruiker betaalt' voorziet in opbrengsten vanuit een natuurbijdrage van automobilisten en de varende recreanten 3 'Geefgeld' Door m iddel van het betrekken van private partijen en burgers bij de Biesbosch in de vorm van Vriendenstichtingen crowd funding en Streekfondsactiviteiten 4 Opbrengsten uit grondstoffen water em issie eventueel biom assa en projecten in het kader van gezondheid en natuur 5 Kostenbesparingen: - Managem ent C 75 - Bezoekerscentra / activiteiten C - Afstoten van Halve Maen (24) C 5 6 Een dergelijke aanpak gaat gepaard met een stevige heroriëntatie op het takenpakket (verm inderde inzet op oa fietsroutes wandelroutes veerverbindingen overnachtingen en bezoekerscentra-activiteiten en netwerkactiviteiten) en m eer focus op ondernemersbetrokkenheid vrijwilligers m arketing en externe financieringsm ogelijkheden Brede doorlichting Het Hollands compartiment heeft in 2 3 voorstellen ontwikkeld om te voldoen aan de opgelegde bezuinigingen voor de Hollandse partners in het Parkschap Middelsl deze voorstellen zou -op termijn- tot een bezuiniging kon worden gekomen van ± C 3 ten dele voor de taakstelling van % ten dele voor het op orde brengen/ houden van de exploitatie en reserveringen voor tegenvallers Tot en met begroting 24 is hieraan grotendeels invulling gegeven Het vervallen van de bijdrage voor de 3 e Merwedehaven C 2 rnet ingang van 27 resteert nog De voorstellen van de brede doorlichting zijn m eegenom en in het onderzoek naar verdienm odellen resulterend in de Biesbosch verdient 't Voorstellen in de vorm van natuurbijdrage automobilisten en vaantjes hebben hierin een prom inente plaats gekregen Met ingang van 24 de uitwerking en implementatie van de Biesbosch verdient 't wordt niet meer gesproken over de Brede doorlichting de verdienmodellen moeten eveneens Om pensatie genereren voor het vervallen van genoemde bijdrage voor de 3 e Merwedehave'n Wat gaan we daarvoor doen? Dit vraagt een ingrijpende organisatieverandering binnen het Parkschap en de samenwerking m et Staatsbosbeheer: Het bestuur heeft in 24 de hoofdpunten van de verdienprojecten vastgesteld en zullen in 25 de eerste structurele opbrengsten genereren Daarmee zullen enerzijds activiteiten/ projecten op 7

8 terrein van natuur en recreatie worden gefinancierd (feitelijk voortgezet) en anderzijds ook elem enten als handhaving en toezicht en marketing worden gefinancierd Tenm inste 2x per jaar zal de Bestuurscommissie de voortgang in de verdienmodellen bespreken In 25 zal de organisatieverandering als gevolg van de verandering in het takenpakket en de bezuinigingen zijn afgerond Concreet wordt er op de 5 genoemde componenten in 25 het volgende bereikt ) Recreatieontwikkelingen oa concessies Het Parkschap wil verblijfs- en horeca-accomm odaties in erfpacht uitgeven resp bestaande contracten herzien Daarnaast zal voor arrangementen in de Biesbosch een gebruikersvergoeding worden opgelegd In 25 zullen nieuwe concessies worden uitgegeven resp gebruikersvergoedingen worden ingevoerd op basis van een (nieuw) concessiebeleid 2) De gebruiker betaalt a Natuurbijdraqe autom obilisten: het Parkschap onderzoekt in 24 de potentiële 4 â 5 locaties Voor de Hollandse Biesbosch is de invoering gepland in 25 b Natuurbiidrage recreatievaart: op basis van nader onderzoek (vrijwillig of verplicht invoeren) en de opbrengsten en bestdingen daarvoor zal in 25 een definitieve keuze (incl systeem) worden gemaakt incl de op te stellen verordening Investering in 26 3) Beleef en Geeffonds Aan de activiteiten van het fonds zal het Parkschap samen met de ondernemers een stevige impuls geven om de opbrengsten aanzienlijk te verhogen Impuls zal bestaan uit: een strategisch plan opstellen en uitvoeren; regelm atige impulsbezoeken aan ondernemers CBF-keurmerk aanvragen aanpak marketing/ social media; presentatie/ ontwikkeling van projecten 4) Vrienden van de Biesbosch Verenigen van gebiedspartijen in een 'stichting' waarmee donaties worden verzam eld tbv de Biesbosch (bedrijven) en daarnaast ook particulieren als donateurs Voor 25 zijn 2 bedrijfsvrienden en particulieren verbonden Vooral marketing en acquisitie zijn de noodzakelijke stappen a Ondernem ingen: i) Emissie: met het Havenschap Moerdijk wordt overleg gevoerd over de invulling van de Green deal waarbij ook initiatieven voor het Natuurmanagementplan uit de Biesbosch ii) kunnen passen In 25 zal dit worden verkend en uitgewerkt Water: Met Evides wordt een aanpak verkend waarbij hun 8 klanten geïnformeerd en betrokken kunnen worden bij de Biesbosch In 25 zijn de l e acties gestart iii) Gezondheid: in 24 is een plan ontwikkeld om Biesbosch en gezondheid te verknopen In 25 zal met vele zorg- en gezondheidspartijen de eerste pilots worden uitgevoerd 5) Kostenbesparingen a Management: het MT zal in 25 structureel met á 5 fte zijn verkleind oa secretaris Nationaal Park is al gerealiseerd (5 fte) en door vertrek/herschikking zal het MT worden verkleind b Bezoekerscentra: in 24/25 vindt onderzoek plaats naar het bezoekerscentrum van de toekomst Als pilot zal Bezoekerscentrum Dordrecht dienen waarbij in 25 een definitief plan wordt gepresenteerd c Halve Maen: indien verkoop in 24 is gerealiseerd zal in 25 'afhechting' van dit project plaatsvinden Wat gaat het kosten? De uitwerking van deze verdienmodellen moet in 24/25 plaatsvinden Het Parkschap heeft voor de financiering hiervan in maart 24 ingeschreven op de hiertoe ontwikkelde tender van de provincie Noord-Brabant De cofinanciering vindt plaats door de provincie Zuid-Holland Op het moment dat deze middelen -en het aandeel voor 25 daarin- zijn toegekend kan een begrotingswijziging 25 aan de deelnemers worden voorgelegd 8

9 De inbreng van de partners Parkschap en Staatsbosbeheer bestaat uit personele inzet aangevuld met am btelijke ondersteuning vanuit de deelnem ers De partners en deelnemers financieren deze inzet (veelal) vanuit reguliere middelen Al in de begroting 25 worden enkele verdienmodellen geïmplementeerd (zoals voorgesteld in de kaderbrief) om daarm ee het vervallen van de middelen Bestedingenplan te compenseren Het gaat hierbij concreet om: Bedrijfsvrienden ad C 25 (Parkschapsbeleid); Natuurbijdrage automobilisten v an netto C 75 (compartiment Hollandschap); Af stoten Halve Maen: hoewel de exploitatiebudgetten voor de Halv e Maen zijn gehandhaafd is sprake van een verlaging van ca C 45 als gevolg van vrijval aan kapitaallasten (compartiment Hollandschap) E 4 De partners Staatsbosbeheer In 25 kom t de basisfinanciering voor het beheer van de Staatsbosbeheerterreinen uit de Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL) Met dit budget kan Staatsbosbeheer de basiskwaliteit van haar terreinen wat betreft natuur en recreatie in stand houden Maar deze middelen zijn niet voldoende 'om ook voorlichting en educatie en toezicht en handhaving in de Biesbosch op peil te houden Hetzelfde geldt voor de recreatievoorzieningen voor de watersporters Er zijn onvoldoende middelen om steigers beschoeiingen en aanlegplaatsen goed te onderhouden Een bijdrage van de gebruikers blijft hiervoor noodzakelijk In 25 is het nieuwe beheerplan voor het N2-gebied in werking getreden Dit plan richt zich vooral op behoud en waar mogelijk verbetering van de natuurkwaliteiten in de Biesbosch In aanvulling op het N2 beheerplan wordt door Staatsbosbeheer in 25 een uitwerkingsplan afgerond In dit uitwerkingsplan liggen de accenten op het recreatief gebruik van de terreinen van Staatsbosbeheer landschap en cultuurhistorie en ondernemerschap Samen geven deze plannen richting aan het beheer van de Staatsbosbeheerterreinen voor de komende 2 jaar Overlegorgaan/Gebruikersraad Deze 'naamgevingen' dateren uit de periode van de m inisteriële regeling Nationale Parken Nu deze regeling is ingetrokken bepaalt het Parkschap zelf m et welke partners en waarover wordt overlegd Daarbij onderscheiden wij: a Gebruikers b Exploitanten/ ondernem ers c Gebiedspartijen Ad a) - Gebruikers Met gebruikers (variërend van visserij-tot Federatie Watersport en Natuur- en Vogelwacht etc) wordt tenminste 2x per jaar overlegd over wederzijds relevante ontwikkelingen De opvattingen van de gebruikers worden als advies meegegeven aan de directeur Parkschap ten behoeve van besluitvorming in de Bestuurscomm issie Ad b) - Exploitanten/ondernemers Op diverse onderwerpen worden exploitanten/ondernemers betrokken bij de Parkschapontwikkelingen o a bijeenkomsten Brabant aan de Biesbosch gastheren bijeenkomsten per deelgebied (bijvoorbeeld Hollandse Biesbosch Nieuwe Dordtse Biesbosch) In 25 zijn er tenm inste 5 van dergelijke bijeenkom sten Ad c) - Gebiedspartijen Het Parkschap zal vanaf 24 met een aantal grotere ondernemingen in het werkgebied en met grotere maatschappelijke organisaties 2 bijeenkomsten beleggen over betekenis van en voor de Biesbosch Doelstelling is om daarmee het draagvlak voor Biesboschontwikkelingen te vergroten 9

10 In het hoofdstuk 6 Gebiedsontwikkeling wordt ingegaan op regionale sam enwerkingsverbanden 5 Parkschap Beleidsuitvoering Wat willen we bereiken / wat gaan we daarvoor doen? De hierna opgesom de beleidsuitvoering is voortgevloeid vanuit de projecten uit de beleidsvisie 'Ondergedompeld' en het Interreg IVA 2 Zeeën-project STEP De verder ontwikkeling hiervan is relevant voor en zal worden m eegenom en in het uitvoeringsprogramm a behorend bij de Toekomstvisie Biesbosch 22 Daarnaast geldt dat sprake is van de exploitaties van enkele voorzieningen Het onderwerp Toezicht en handhaving staat los van genoemde beleidsvisie en is een belangrijk onderwerp voor het Nationaal Park en haar partners Samenwerking ondernemers De afgelopen jaren is mede dankzij STEP fors geïnvesteerd in samenwerking met toeristischrecreatieve ondernemers in de Biesbosch-regio In individuele overeenkom sten tussen Parkschap en gastheren zijn wederzijdse rechten en plichten tussen gastheren en Parkschap vastgelegd In 24 is het gastherennetwerk gegroeid naar 59 gastheren In 25 zal de focus liggen op het onderhouden van de samenwerking met de gastheren Het betrekken van de gastheren aan de Zuid-hollandse kant bij de Biesbosch en bij het gastherennetwerk blijft een aandachtspunt De gastheren betalen een jaarlijkse bijdrage waaruit onder meer netwerkbijeenkom sten en materialen ten behoeve van huisstijl en promotie van de gastheren worden bekostigd De participatie van het Parkschap in Brabant aan de Biesbosch is belangrijk voor het bereiken en betrekken van het totale ondernemersnetwerk van toeristisch-recreatieve ondernemers in de regio voor de informatievoorziening en voor het faciliteren van de ontwikkeling nieuwe producten en diensten Green Key Het Parkschap stimuleert bedrijven in de regio te verduurzamen In de overeenkomst m et de gastheren staat dit specifiek vermeld Het Parkschap wil ondernemers actief betrekken ondermeer door hen uit te dagen doelen ter verduurzaming van hen bedrijf te stellen Het project CaRe-Lands (zie hieronder) biedt wellicht mogelijkheden met ondernem ers intensiever samen te werken in het ontwikkelen van duurzame energievormen en het terugdringen van CO2 Het Biesboschcentrum Dordrecht vervult met 3 Green Key gold certificaten een voorbeeldfunctie voor Biesbosch ondernem ers In 25 wordt het centrum opnieuw getoetst voor een verlenging van deze certificaten Het Beleef en Geef de Biesbosch Fonds Het Fonds dat in 23 door 3 Biesbosch gastheren werd opgericht heeft al meer dan 3 deelnemers Met de opbrengsten worden specifieke projecten in de Biesbosch ondersteund Het fonds is niet alleen belangrijk voor het Parkschap om specifieke projecten te kunnen financieren maar ook voor v ergroting van het draagvlak bij ondernemers en bezoekers Het Biesboschcentrunn Dordrecht participeert als één van de ondernemers in het fonds en het Parkschap draagt bij door het fonds te promoten *en waar nodig de deelnemers te adviseren en faciliteren Het Parkschap zal daarnaast nieuwe projecten aanvragen Entreepoorten Naast de drie hoofdpoorten Biesboschcentrum Dordrecht en Drimmelen en Biesbosch MuseumEiland Werkendam heeft de Biesbosch sinds 24 ook een Brabantse natuurpoort in Vissershang Promotie herkenbaarheid routes naar en vanaf en infovoorziening Zijn voorzien Horecavoorziening en toiletten waren al aanwezig Hank is hiermee als poort voor de Biesbosch prominent op de kaart gezet De meeste van de functies en faciliteiten die aan de hoofdpoorten worden toebedeeld gelden ook voor Vissershang Het betekent dat de positie van Vissershang ten opzichte van de andere poorten moet worden herbezien zeker nu het Biesbosch MuseumEiland een deel van 25 dicht is Aandachtspunt hierbij is de toepassing van de

11 Biesbosch huisstijl Bezoekersmonitor Om de effecten van onder meer het instellen van hoofdpoorten het gastheerstelsel en de verbeteringen in infrastructuur te kunnen meten zijn in 22 en 23 de bezoekcijfers over land en water gemonitord Om de effecten van veranderingen zoals boven bij Vissershang te meten is het van belang dat ook in 25 wordt gemonitord Ook voor de hernieuwde aanvraag van het Europees Handvest voor Duurzaam Toerism e eind 26 is dit van belang De benodigde monitoring evenals de dekking hiervan wordt in kaart gebracht en -indien relevant- aan het bestuur ter goedkeuring worden voorgelegd Samenwerking andere regio's In 24 is de samenwerking tussen Drechtsteden en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden versterkt door de 'W aterdriehoek' als marketinginstrument in te zetten De Biesbosch wordt hierbij als icoon voor deze regio's neergezet samen m et de iconen Kinderdijk en historische binnenstad Dordrecht Het water is verbindend elem ent Er wordt sinds 24 gewerkt aan een database waarin verhalen over de drie iconen gebundeld zijn voor stakeholders en bedrijven Vrijwilligersbeleid In 24 wordt in de Biesbosch één vrijwilligersbeleid voor gidsen van Parkschap en Staatsbosbeheer van kracht Uitgangspunt is enerzijds eenheid voor de gidsen en anderzijds dekking voor het opleidings- en materiaalbudget van de gidsen door de gastheren bij gebruik a om één vergoedingenstelsel en eenduidigheid in herkenbaarheid) is geïm plementeerd In 25 wordt bekeken voor welke andere vrijwilligersgroepen het beleid kan gaan gelden Er wordt gestreefd naar een geleidelijke uitbreiding van het beleid onder vrijwilligersgroepen Educatiebeleid Het Parkschap werkt in 24 samen met IVN aan een herziening van het educatiebeleid voor de Biesbosch Educatie is veel ruimer dan alleen scholen Er wordt ingezet op nauwere samenwerking m et allerlei vormen van onderwijs en op het vormen van een Biesbosch Academie voor het bundelen van onderzoeken die onder meer in stages en afstudeeropdrachten worden gedaan Daarnaast wordt gekeken naar specifieke thema's waar de Biesbosch een rol in kan spelen zoals gezondheid ('De Biesbosch op recept') nieuwe energievormen en duurzaamheid Marketing en communicatie Biesbosch De comm unicatie over het Nationaal Park wordt zoveel mogelijk gezamenlijk opgepakt door het Parkschap en Staatsbosbeheer Dit gebeurt als door gezam enlijke publicaties een promotiefilm en afstemmen van websites In 24 en 25 zal de gezamenlijke marketing Parkschap / Staatbosbeheer verder worden doorgevoerd in bebording bezoekersinform atie en social media In de Biesbosch regio zijn vele partijen bezig met m arketing en communicatie over het gebied Het is de intentie om de diverse marketingactiviteiten in 25 beter op elkaar af te stemmen en dan met nam e om de digitale informatie voor de bezoeker duidelijker en overzichtelijker te maken Zo zal er een gezam enlijke database worden ontwikkeld waarin de activiteiten van diverse aanbieders in de Biesbosch voor de recreanten te vinden zullen zijn Deze database zal worden gekoppeld aan de nieuwe website van Nationaal Park De BiesboSch De website van het Nationaal Park wordt nu nog gehost door een Belgisch webbedrijf op basis van een contract dat door SNP is aangegaan voor alle nationale parken Zowel de vvebsite als het betreffende webbedrijf leveren te veel beperkingen voor een optimaal gebruik door de Biesbosch In 24 worden plannen uitgewerkt om de website te herbouwen en bij een andere partij onder te brengen De verantwoordelijkheid voor het beheer van de website zal dan bij het Parkschap komen te liggen en niet meer bij IVN Voor Biesboschcentrum Dordrechtwordt in 24 een nieuwe website gemaakt waaraan het online boekingssysteem voor de verhuur van dit centrum zal worden gekoppeld BiesBlad is een lifestyle-achtig magazine dat een gezamenlijke uitgave is van Parkschap

12 Nationaal Park De Biesbosch en Staatsbosbeheer waarin naast artikelen en een kaart en routes alle natuuractiviteiten van de drie hoofdpoorten zijn samengebracht BiesBlad wordt gedistribueerd via de bezoekerscentra en vele andere recreatieve locaties in de Biesboschregio: In 23 werd het blad voor het eerst uitgebracht en was het door gedeeltelijke financiering vanuit STEP gratis ter beschikking voor bezoekers In 24 kost het blad C - waarmee een belangrijk deel van de kosten voor opmaak en druk zal worden gedekt Verder wordt een deel van de kosten gedekt door betaalde advertenties Afhankelijk van het succes van BiesBlad tegen betaling in 24 zal worden besloten om in 25 BiesBlad voor de derde maal uit te geven CaRe-Lands In 24 neemt het Parkschap deel in CaRe-Lands een Europees clusterproject in het Interreg IVA 2 Zeeënprogramma CaRe-Lands gaat over hèt terugdringen van de CO2 uitstoot door nieuwe vormen van energie en duurzaam toerisme Een van de doelen van het project is te zoeken naar nieuwe samenwerkingsprojecten op dit gebied met ondernemers en andere stakeholders Ecolodqe Deze bijzondere overnachtingsmogelijkheid is wordt m omenteel geëxploiteerd in samenwerking met Stayokay Op basis van het bidbook is duidelijk geworden dat de ecolodge niet eerder dan 26 onderdeel zal zijn van de exploitatie Zuileshoeve De exploitatie zal in overleg met de gebruiker/pachter Zuileshoeve worden bepaald (m edio 24) Zonnepont Grienduil Deze op zonne-energie aangedreven pont moet een voet-/fietsveerverbinding gaan realiseren binnen het gebied van de Hollandse/Sliedrechtse Biesbosch (aansluitend op fietsverbindingen Nieuwe Dordtse Biesbosch en Brabantse Biesbosch) Het voornem en is de exploitatie in handen te stellen van de gebruiker/ exploitant van de Zuileshoeve In 24 zullen de benodigde opstappunten (steigers) worden gerealiseerd gesubsidieerd vanuit Ondergedompeld en de provincie Zuid-Holland De beoogde verbinding is Ottersluis bezoekerscentrum Zuileshoeve en wellicht verder naar de Huiswaard en polder Kort-Lang Am bacht Oplaadstations elektrisch varen Dit punt betreft de exploitatie van een 3-tal oplaadpunten op de Vischplaat in de Aakvlaai en in de haven van Biesboschcentrum Dordrecht Toezicht en handhavinq In 24 is voor het eerst gewerkt met de nieuwe Biesboschverordening als uitvloeisel van de Nota Integrale Veiligheid Biesbosch uit 22: Door de bezuinigingen die Staatsbosbeheer zijn opgelegd en het gegeven dat vanuit het Bestedingenplan Nationaal Park vanaf 24 niet langer zal worden voorzien in financiële bijdragen voor toezicht/handhaving en coördinatie veiligheid wordt het voor het Parkschap steeds moeilijker adequaat toezicht te houden in dit kwetsbare gebied Vanuit het actieprogramma "De Biesbosch verdient 't" zullen opbrengsten worden aangewend om (een deel) van dit probleem op te lossen Wat m ag het kosten? Voor de personele component geldt dat medewerkers binnen het com partim ent bestuursondersteuning Staatsbosbeheer en het compartiment Hollandschap de inzet leveren Voor de bezoekersm onitor geldt dat op basis van de resterende middelen Ondergedompeld (na hernieuwing website) in 24 zal worden bezien in hoeverre sprake kan zijn van dekking Het bestuur wordt hiertoe -indien relevant- tussentijds een voorstel voorgelegd Voor de exploitaties van de oplaadpalen de ecolodge en de zonnepont is sprake van een verliesgevende exploitatie Voor de exploitatie van de ecolodge en de zonnepont is het Parkschap in afwachting van de resultaten van het bidbook Zuileshoeve; een ondernemer Voor de oplaadpalen geldt dat sprake is van een verwachte toename van het aantal electrische boten waarna deze kostendekkend moeten worden geëxploiteerd 2

13 6 Gebiedsontwikkelingen en voorzieningen De volgende ontwikkelingen en voorzieningen zijn actueel: Streeknetwerken a Het Parkschap presenteert zich als netwerkpartner in diverse gebiedsontwikkelingen in- en om de Biesboschregio Soms gecompliceerd omdat het Parkschap meerdere overheidsgrenzen overschrijdt (provincies gem eenten) maar de inhoudelijke belangen overbruggen de verschillen Binnen het Streeknetwer k Bi esbosch aan de Brabantse zijde opgezet is op meerdere thema's samenwerking aan de orde Voor het thema 'Beleef de Biesbosch' worden met ondernem ende partijen arrangementen ontwikkeld en met behulp van het Biesbosch Delta Fonds worden m iddelen gegenereerd om projecten te financieren Voor 25 worden tenm inste 3 nieuwe arrangem enten ontwikkeld wordt het Biesbosch Museum Eiland feestelijk geopend en neemt het Parkschap actief deel in het Deltafonds Daarnaast bevordert het Parkschap extra verbindingen tussen Zuid-Holland en Brabant Het Parkschap ondersteunt de duurzame verbinding Werkendam-Kop van 't Land en realiseert met ondernem ers de verbinding vanuit de Zuidhaven Aan de Zuidhollandse zijde is het Parkschap partner in de ontwikkeling van de zogenaamde Waterdriehoek een netwerk van 7 kernpartijen (en 25 andere projectpartijen) met als doel de toeristisch-recreatieve aantrekkelijkheid econom ie en werkgelegenheid te bevorderen Dit gebeurt door gezamenlijke investeringen in de verbinding Rotterdam Kinderdijk Dordrecht Biesbosch Voor de Biesbosch is in 24 het plan ontwikkeld om: - Een verbinding Dordrecht-Biesbosch via het Wantij te realiseren zo mogelijk door naar het vernieuwde Biesbosch MuseumEiland - Verbeterde fiets-wandelroutes naar de Biesbosch te realiseren incl de aansluiting bij de Ottersluis met de zonnepont tussen bestaande en Nieuwe Dordtse Biesbosch - De bewegwijzering N3/A-wegen en de kwaliteit van de Baanhoekweg meer in Biesboschsfeer te brengen De realisatie is voorzien vanaf 25 Onder hoofdstuk bestuursondersteuning is de bijdrage van het Parkschap geraam d (zie ook hoofdstuk 9 Investeringen) Overige qebiedsoartners Een zogenaamde Coöperatie Sterke W aterm erken is in ontwikkeling; het betreft een pilot m et oa Loevestein Marënwaerdt Biesbosch Museum om functies/backoffice te bundelen en een gemeenschappelijk arrangem ent te ontwikkelen Het Parkschap onderzoek daarnaast verdergaande samenwerking m et de Regio W est-brabant het Grevelingen en de Hoekse W aard Biesboschmuseumeiland In juni 25 is de nieuwbouw van het Biesboschm useum naar verwachting afgerond Het museum en 'de directe omgeving hebben dan een metamorfose ondergaan Het museum is uitgebreid en vernieuwd en het museum is op een eiland komen te liggen Het eiland is als een educatief biesboschlandschap ingericht Staatsbosbeheer en het Parkschap zijn met hun kantoor medegebruikers van het Biesboschmuseum geworden Natura 2 moeten de voorgenom en beheerm aatregelen worden uitgevoerd Noordwaard Het project Noordwaard is naar verwachting eind 25 afgerond Begin 25 is na een openbare 3

14 aanbestedingsprocedure bekend wie de beheerder van het intergetijde gebied en de lage natte bekade polders wordt Staatsbosbeheer zal samen met de lokale agrariërs voor het beheer een offerte indienen Staatsbosbeheer wil graag m iddels een ruim telijk afgestem d beheer de Noordwaard met het N2-gebied verbinden Hierdoor wordt de recreatieve en ecologische betekenis van beide gebieden versterkt Deltaprodramma In 24 is naar verwachting het eindadvies gereed van de Deltacom missaris Het Parkschap heeft zich georiënteerd op de varianten en zal bij de verdere uitwerking actief deelnem en 25: Participeren in uitwerking Deltaprogramma Nieuwe Dordtse Biesbosch In 24 is naar verwachting de uitvoering van het deelproject Noorderdiepzone gestart In 25 zal het Parkschap in combinatie met Staatsbosbeheer deelnemen in de uitwerking van het plan met het oog op de beheertaken die waarschijnlijk naar onze organisaties toekomen m its beheerskosten zijn gefinancierd Naast het realiseren van de ecologische verbinding tussen Dordtse en Sliedrechtse Biesbosch is de versterking van de recreatie (voorzieningen en verbindingen) een belangrijke het Parkschap rakende doelstelling Heroriëntatie Biesboschcentrum Drimmelen Het gebouw van het bezoekerscentrum Drimmelen is in 24 aan de Eerste Brabantse Zeilschool verkocht Staatsbosbeheer exploiteert sinds de overdracht in het gebouw een inform atiecentrum In 25 wordt dit gecontinueerd Afvalstortlocaties Crayestein West en 3 e Merwedehaven In 24 zijn verkennende gesprekken gevoerd over de ontwikkeling van recreatiem ogelijkheden op de afvalstort 3 e Merwedehaven Een bijzondere kans voor recreatie Daarom wordt een plan ontwikkeld en moet in 25 besluitvorming plaatsvinden op basis waarvan afdichting van de stort en voorbereiding voor recreatie kan starten Per uiterlijk is deze locatie (55 ha en 3 m hoog) beschikbaar voor recreatie In 24 is door de Gemeente Dordrecht het beheer van de polder Stededijk aangeboden aan het Parkschap/Staatsbosbeheer met mogelijkheden voor extensieve recreatie Afhankelijk van besluitvorming zullen in 25 recreatiemogelijkheden worden gerealiseerd 7 Compartiment Hollandschap Beheer en onderhoud In de primaire begroting zijn de financiële middelen opgenomen voor alle voorkomende werkzaam heden op het gebied van het reguliere (groot-)onderhoud van de recreatie- en natuurgebieden m et alle daarbij behorende voorzieningen inrichtingen en opstallen Het merendeel van de uitvoering is vastgelegd in het onderhoudsbestek welke wordt uitgevoerd door Drechtwerk Groen (periode 23 t/m 25 m et als optie een extra jaar) Werkzaamheden die niet in het bestek zijn opgenomen worden in regie (specifieke opdracht tot meerwerk op het bestek) uitgevoerd Er zijn geactualiseerde onderhoudsfondsen voor de periode De grote uitdaging voor de nieuwe onderhoudsfondsen was het "opvangen" van de financiële gevolgen van de groot onderhoudsprogramma's voor Water en oevers (uitbreiden baggerprogramm a) en Infrastructuur (slijtlagen asfaltpaden in 25) inclusief een vooruitblik naar 224 Om deze consequenties op te vangen zijn alle onderhoudsfondsen uit de begroting 24 onder de loep genom en en: - een aantal posten is in tijd doorgeschoven; - een aantal veelal kleinere posten is geschrapt waarbij mogelijke risico's zijn afgewogen 4

15 De dotatie aan het fonds 'gras vegetatie en beplanting' is verlaagd (- C 25) verhoging vanaf 26 met (per saldo) C 5 (verlaging dotatie met - C 9 en verhoging met + C 4 als gevolg van schrappen van een investering) De ophoging voor was alleen mogelijk door de investering in het 'Speeleiland' Hel- en Zuilespolder van circa C uit de meerjarenbegroting te schrappen en de 'vrijval' van budget (kapitaallasten) van ca C 4 toe te voegen aan de dotatie voor water en oevers Op deze manier is het noodzakelijke onderhoud (vanuit het perspectief van de meerjarenbegroting 24) budgetneutraal verwerkt De verhoging van de dotatie aan het fonds gebouwen met + C 2:267 ten behoeve van de ecolodge is (deels) gecom penseerd door een verlaging van de dotatie aan het fonds recreatieve voorzieningen (- C 5) - Onderhoudsfonds gras / vegetatie / beplanting In de jaarschijf 26 is het uitvoeren van de renovatie van de drainage evenementenveld "de Kuil" opgevoerd Dit is de locatie waar het Thermenconnplex zou verschijnen Bij de aanleg van de tuin van dit nieuwe complex zou de oude drainage vernieuwd worden Het hele plan is van tafel en zal het Parkschap de drainage moeten aanpakken Om de extra posten te kunnen financieren zijn de geplande renovaties van toplagen van evenem ententerreinen in 26 en 27 doorgeschoven naar 27 en 28 De renovatie van de toplaag uit jaarschijf 25 vervalt; dit terrein wordt in 26 voorzien van een nieuwe drainage waarbij gelijktijdig de toplaag wordt meegenomen De dotatie is verlaagd met ca C 25 ten behoeve van de andere fondsen Onderhoudsfonds recreatieve voorzieningen Nieuwe activiteiten zijn niet opgevoerd Wel is meer regelmaat in de frequenties van de renovaties en vervangingen aangebracht De dotatie is m et C 5 verlaagd om de verhoging van het onderhoudsfonds gebouwen te compenseren - Onderhoudsfonds gebouwen De m eerjaren adviezen voor groot onderhoud van het Ingenieursbureau Drechtsteden vormt de basis van dit fonds Deze worden elk jaar door het IBD geactualiseerd Een nieuwe post is de Ecolodge Deze is in 23 in gebruik genomen De sanitaire installatie moet beter en anders liefst zo snel mogelijk Voorgesteld wordt dit in 25 al uit te voeren De eerst volgende grote beurt is te verwachten in 229 waarin de gehele technische installatie vervangen moet worden (ca C 2) De dotatie is hiertoe verhoogd met C 2267 Daarnaast is in het fonds een PM-post opgenomen voor de woning boerderij (Zuileshoeve) Als de procedure m et het bidbook succesvol wordt afgesloten moet een deel van de erfpacht leiden tot een dotatie aan dit fonds waarmee het groot onderhoud moet worden afgedekt - Onderhoudsfonds infrastructuur Er is m eer regelm aat in de frequenties van de renovaties en vervangingen aangebracht Eén post is gewijzigd: de wielerbaan De renovatie van de toplaag was gepland in 29 maar zal eerder moeten plaatsvinden De post is vervroegd naar 25 De hiermee gepaard gaande verhoging van de storting van ca C 5 is gecom penseerd door de eerdergenoemde wijziging in de stortingen in de fondsen gras vegetatie en beplanting en water / oevers en het schrappen van een grote investering - Onderhoudsfonds water / oevers In dit fonds zijn de volgende wijzigingen aan de orde: Baggeren haven Biesboschcentrum en passantenhaven Uit de nnonitoring van de vaardiepten van de afgelopen 3 jaar is gebleken dat deze havens om de 3 jaar op diepte moeten worden gebracht door telkens m 3 te verwijderen Dezelfde monitoring geeft aan dat de hoofdvaargeul Sionsloot/ Moldiep en de nevengeulen van het Moldiep elke 4 jaar op diepte moeten worden gehouden door telkens 4 m 3 te verwijderen 5

16 - Een nieuwe post vormt het uitbaggeren van de zwemplas Voor het eerst in haar bestaan is het nodig deze plas uit te baggeren Op diverse plaatsen ontstaan ondiepten en de huidige hoeveelheid slappe bagger is een ideale voedingsbodem voor blauwalg Daarnaast zijn de volgende activiteiten kom en te vervallen: - Baggeren sloten Oost- Zuidhaven jaarschijf 25 Bedrag C 3; - Herstel oeverbescherming Merwede jaarschijf 25 Bedrag C 5 - De tijd zal leren of hiermee risico's zijn genomen De verwachting is van niet De financiële ruimte die dit met zich meebrengt kan worden ingezet om de hogere storting bij het fonds infrastructuur te verkleinen De dotatie aan het fonds is verhoogd Toezicht en handhaving In het compartim ent Holland wordt prioriteit gegeven aan de volgende onderwerpen: - Barbecues en kampvuren - Loslopende honden - Snel varen - Oneigenlijk gebruik van wegen en paden - Problematiek rondom onzedelijk gedrag - Afval en illegale dumping Biesboschcentrum Dordrecht - PR en marketing Marketing en PR voor Biesboschcentrum Dordrecht wordt zoveel mogelijk geïntegreerd in de algehele marketing van het Nationaal Park Daarnaast worden specifiek voor het Biesboschcentrum gedurende het jaar advertenties promotiematerialen zoals folders en posters kortingsacties en persberichten gemaakt om de activiteiten van het centrum te promoten - Tentoonstelling en Biesboschsymfonie De luisterstoelententoonstelling 'Biesbosch Verhalen Anno Nu' is in 23 geopend en wordt succesvol bezocht Daarnaast zijn er gedurende het jaar wisselexposities van kunstenaars Daarin wordt steeds gezocht naar werk dat gerelateerd is aan de Biesbosch of aan natuur in het algem een De kosten die daarvoor gemaakt worden worden zo laag m ogelijk gehouden In de Biesboschsymfonie is de defecte multimediapresentatie vervangen door een korte film over Nationaal Park De Biesbosch Deze promotiefilm werd in 23 in opdracht van het Parkschap en Staatsbosbeheer gemaakt Deze draait ook in de andere bezoekerscentra en bij diverse ondernemers in de regio De eigen tentoonstelling "Een Hollandse jungle" is op een aantal punten verouderd en wordt in 24 geactualiseerd zodat ook deze tentoonstelling weer een poosje mee kan Het tentoonstellingsbudget bedraagt ca C 4 en wordt ingezet voor de kosten van wisselexposities (en in 24 voor de renovatie van 'een Hollandse jungle') I I a In 24 wordt een plan worden gemaakt voor herinrichting van het Biesboschcentrunn gericht op de functies van het bezoekerscentrum op lange termijn Dit plan zal in 25 verder worden uitgevoerd Biesboscentrum Dordrecht is het visitekaartje van het Parkschap en heeft als hoofdpoort tot de Biesbosch een belangrijke educatieve voorlichtende en representatieve functie Onderdeel van het totaalplan zal zijn het meer op eigen benen Staan van het Bieboschcentrum Aanvullende financiering om deze functies in stand te houden zal echter nodig blijven Brede Doorlichting - online boeken In 24 moet het online boeken na veel vertraging zijn ingevoerd 25 wordt dan het eerste volledige jaar waarin geprofiteerd kan worden van de 24/7 bereikbaarheid van het Biesboschcentrum Dan wordt zichtbaar of de C 2 extra inkomsten die voor 24 zijn geraamd reëel zijn 6 a

17 - De Groenwinkel De Groenwinkel levert al jaren minder inkomsten op dan geraamd Aanpassingen in het assortim ent en de wijze van presenteren hebben hierin geen verandering gebracht De omvang van de omzet is in de begroting 24 naar beneden bijgesteld In 24 zullen de producten de groenwinkel een plek krijgen op de website om ze meer onder de aandacht te brengen Daarnaast zal in het kader van de toekom stvisie worden onderzocht welke plek de groenwinkel heeft en wat we willen aanbieden - Onderhoudsfonds - Halve Maen Sterling en Zonnepont In het onderhoudsfonds is jaarschijf 223 toegevoegd In de meerjareninvesteringsbegroting stond de vervanging van de Sterling gepland (26); deze boot kan langer mee; voor tussentijds onderhoud zijn wel bedragen opgenom en Zo is voor 222 de vervanging van de zonnepanelen toegevoegd Om die reden is de storting verhoogd (met het bedrag aan kapitaallasten die niet aan de orde zijn wegens het uitstellen van de vervangingsinvestering) Dit is m eerjarig budgetneutraal Naar verwachting wordt de Halve Maen in 24 overgedragen aan een ondernem er In 25 zullen de resterende hierm ee samenhangende onderdelen worden afgewikkeld Het benodigde groot onderhoud voor de Halve Maén in het onderhoudsfonds wordt in deze begroting gehandhaafd in afwachting van de overdracht Het aanpassen van de begroting zal voor 26 plaatsvinden; m ogelijk wordt voor 25 een begrotingswijziging voorgesteld 8 Compartiment Brabantschap Het Brabantschap draagt evenals het compartim ent Hollandschap bij aan (de nieuwe invulling van) het onderwerp Integrale veiligheid middels coördinatie van toezicht en handhaving binnen het Parkschap Tevens worden de kosten voor het archief van het voormalige Brabantse schap bij de gemeente Drimmelen ten laste gebracht van dit compartiment De huidige bijdragen worden gehandhaafd ter voorziening van kosten in het kader van toezicht en handhaving en de coördinatie hiervan 9 Invest eringen In het m eerjarenplan investeringen (Hollandschap) was voor 25 een aantal investeringen opgenom en Hieronder worden deze besproken incl eventuele nieuwe investeringen in plaats van de investering uit het meerjarenplan investeringen Ook worden de wijzigingen in het meerjarenplan investeringen toegelicht Investeringen waarop inhoudelijke besluitvorming zal plaatsvinden Het gaat hierbij orii investeringen in het kader van de Biesbosch verdient 't: Naar verwachting vindt in 24 besluitvorm ing plaats over de natuurbijdrage automobilisten Dit moet resulteren in een investeringskrediet voor een heffingsysteem In 22 heeft een voorbereidende onderzoek plaatsgevonden De begrote investeringskosten op basis van dit onderzoek bedragen C 3 voor de aanleg van infrastructuur en C 26 voor aanschaf en installatie van apparatuur inclusief advisering Routine investeringen Onderstaande investeringen worden gezien als routine-investeringen en worden in 24 uitgevoerd na goedkeuring van deze begroting - Boot parkwacht - in het Meerjaren investeringsprogramm a van de begroting 24 was voor jaarschijf 25 een bedrag van C 55 opgenomen voor een nieuwe buitenboordmotor voor de parkwachtboot (toezicht in de Sliedrechtse Biesbosch) Het vervangen van de m otor voor een inmiddels verouderd casco is niet meer doelmatig In de begroting is voor C 275 een nieuwe boot opgenomen; deze is veel sterker en sneller dan de huidige boot Er gaat geen tijd 7

18 meer verloren voor schutten in de sluizen en overvaren van de Nieuwe Merwede Voor de aanschaf van deze nieuwe boot wordt gekozen voor het hetzelfde type als Staatsbosbeheer hanteert In totaal zijn er dan 3 dezelfde boten inzetbaar in het Parkschapgebied één in de Brabantse Biesbosch één in de Dordtse Biesbosch en de nieuwe in de Sliedrechtse Biesbosch waartoe het compartim ent Hollandse Biesbosch behoort De boot parkwacht ligt in de haven van het Biesboschcentrum Dordrecht en wordt ook ingezet voor noodsituaties (waaronder recreanten die in het gebied vastzitten) De fluistervloot bestaat uit één rolstoeltoegankelijke 8-persoons fluisterboot drie 8-persoons fluisterboten en vier 5-persoons fluisterboten Deze vloot wordt vanaf 24 vervangen met elk jaar twee nieuwe bootjes De nieuwe boten worden voorzien van AGM accu's De investeringsbedragen voor 25 bedraagt C 24 hiervan wordt C 5 voor de accu's in 5 jaar afgeschreven De boot wordt in jaar afgeschreven In 26 wordt nog één boot met AGM accu aangeschaft voor C 2 Hiermee is in 26 de gehele vloot vernieuwd Hierna vindt periodieke vervanging plaats van boten ( jaar) en accu's (Lithion in jaar en AGM in 5 jaar) De meerjareninvesteringsbegroting is op deze periodiciteit aangepast De reguliere investering in de airco groepsruimte is wordt gekoppeld aan de plannen voor het bezoekerscentrum en/of de groepsruimte Het is nog niet zeker of deze investering al in 25 wordt uitgevoerd In hoofdstuk 6 werd vermeld dat het Parkschap met ondernemers de verbinding vanuit de Zuidhaven realiseert Het Parkschap heeft hiervoor echter geen investeringskredieten Eventuele investeringskredieten zullen vanuit de W aterdriehoek beschikbaar (moeten) worden gesteld Naar verwachting gaat het hierbij om C 75 (projecten/verbindingen) Wijzigingen jaarschijf 25 Voor jaarschijf 25 stond in het Meerjaren investeringsprogramma de realisatie van een speeleiland in de Hel- en Zuilespolder Hiermee worden bedoeld voorzieningen in de recreatieplas Merwelanden waarbij dmv een trekvlot vanaf het strand naar een nog te realiseren "speelwerktuigeneiland" zou kunnen worden gevaren Nader beschouwd is het niet verstandig in dit intensief bezochte gebiedsdeel nog een (kwetsbare) attractie toe te voegen In plaats daarvan wordt het bedrag bestemd voor het in stand houden van een goede zwemwaterkwaliteit van deze plas Hiervoor is benodigd een bedrag van C 9 Zie toelichting onderhoudsfonds Water en oevers NB Hoewel het oude 'actief' ook 'speeleiland' heet was destijds sprake van het opnieuw inrichten van de zwemplas en omgeving: het zandstrand werd tweemaal zo groot Ook de waterhuishouding is verbeterd Hiervoor werd een duikeraansluiting aangelegd Dezelfde investering (binnen de onderhoudsvoorziening) is nu nodig om de waterkwaliteit te handhaven Ook zijn diverse speelvoorzieningen en áfscheidingen geplaatst Voor de speelvoorzieningen zijn afzonderlijke geactiveerd De investering in de Halve Maen als onderdeel van de meerjareninvesteringsbegroting 24 jaarschijf 25 wordt niet uitgevoerd Hierm ee kan voor 25 invulling worden gegeven aan de noodzakelijke besparing (zie hoofdstuk 3 onderdeel 5 kostenbesparingen Halve Maen) a Overige wijzigingen meeriareninvesteringsbegrotinq De vervangingsinvestering Sterling is nog niet nodig Eerder al werd de boot gestraald en in 24 staat de vervanging van de accu's gepland De dotatie aan de onderhoudsvoorziening werd eerder al verhoogd tot aan het m oment dat de vervangingsinvestering zou gaan plaatsvinden (26) De vervangingsinvestering wordt opnieuw uitgesteld en de werkwijze gehandhaafd (hogere dotatie tot aan vervanging) In de onderhoudsvoorziening wordt vervanging van de zonnepanelen toegevoegd 8 e

19 PARAGRAFEN Algemene dekkingsmiddelen Dè algem ene dekkingsmiddelen betreffen die inkomsten waarvan de besteding niet gerelateerd is aan een Vooraf bepaald doel en staan zo ter vrije afweging door het bestuur De besteding is dus niet gebonden; er staat geen verplichtingen tegenover Algemene uitkeringen' r' De deelnemers' in het schap staan garant voor het nadelig exploitatiesaldo De verdeling Van het negatief saldo over de deelnemers is hierna weergegeven : In de paragraaf compensabele BTW is e compartim ent om voor alle deelnemers de 5% -trap af te realiseren dat de déel'hernersbijdradévobr 24 tot en met 26 jaarlijks met 5% W O af) W ordt verlaagd Als gévelg van de minimaal gewijzigde inwonersverdeling in het cbrhpartirnent Compartiment Parkschap: Provincie Zuid Holland 25% Provincie Noord Brabant 25% De gemeentes dragen naar rato van het inwoneraantal dd januari van het verslagjaar bij aan het restant Voor begroting 24 is de verdeling op basis van het inwoneraantal dd januari 23 (CBS-cijfers) aangehouden Dit betekent een minimale wijziging ten opziehte van de vorige begroting Voor de compartimenten Hollandschap en Brabantschap worden de oude verdeelsleutels gehanteerd totdat de compartimentering wordt opgeheven r Com part imenti-loilandsehap:2: Provincie Zuid Holland Gemeente Sliedrecht *25% ' 87;5% ván het restant van het restant Compartim ent Brabantschap: PróviriciéNeof'd _ Brabant Gemeente Drimm élen 25% Gemeente Werkendarh 25% ' Omdat de deelnemers garant staan voor het tekort is geen post onvoorzien opgenom en Compensabele BTW Conform de afspraak met de belastingdienst wordt de compensabele BTW welke in rekening is gebracht bij het schap doorgeschoven naar de deelnem ers Deze kunnen zelf hun recht op ` compensatieeffectueren De totaal geraamde BTW BCF (exclusief investeringen) bedraagt verdeling van de deelnemersbijdrage en de BTW BCF per deelnemer: 5 Provincie Zuid Holland BTW BCF Gem eente Dordrecht " Gemeente Sliedrecht BTW BCF Provincie Noord Brabant 4248 BTW BCF Gemeente Drimmelen 3887 BTW BCF Gemeente Werkendam 3839 BTW I3CF Overige algemene dekkingsmiddelen Voor het langer in 'stand houden van het afvalverwerkingsbedrijf in de Hollandse Biesbosch ( 3 e 2622; 'het betreft een vergoeding van de gemeente Dordrecht Deze loopt nog tot en 'Met 26 9

20 Weerstandsvermogen en risico's Het weerstandsvermogen kan in algemene zin worden gedefinieerd als de mate waarin het schap in staat is tegenvallers op te vangen De twee elementen dia relevant zijn voor de beoordeling van het weerstandsvermogen zijn enerzijds de relevante risico's en anderzijds de weerstandscapaciteit Onder relevante risico's worden in dit verband verstaan exploitatie- en overige risico's die niet anderszins zijn te ondervangen Weerstandscapaciteit is de verzamelterm van al die bronnen waaruit de financiële gevolgen van tegenvallers bekostigd kunnen wordán Gesteld kan worden dat het weerstandsvermogen zich op een adequaat niveau bevindt indien het schap in staat is om substantiële tegenvallers op te Vangen zonder dat afbreuk wordt gedaan aan eerder vastgesteld beleid en de hieraan gekoppelde niveaus van programma's en activiteiten In de bedrijfsvoering van het Parkschap staat een adequaat risicomanagem ent voorop en is de (financiële) weerstandscapaciteit het sluitstuk van het risicomanagement In dat kader zijn alle risico's belicht waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van materiële betekenis kunnen zijn voor het balanstotaal of de financiële positie Weerstandscapaciteit De bronnen van het Parkschap om financiële tegenvallers ten gevolge van relevante risico's (zie dit hoofdstuk) te kunnen ondervangen (de weerstandscapaciteit) bestaan uit: De reserves op de balans; 2 De verzekeringsportefeuille; 3 De garantstelling door de deelnem ers Reserves Reserves kunnen worden onderscheiden in algemene en bestemm ingsreserves De algemene reserve dient onder andere ter egalisatie van exploitatiesaldi Dit houdt in dat positieve jaarresultaten in de algemene reserves worden gestort en bij een negatief jaarresultaat vindt een Bestemmingsreserves daarentegen dienen een specifiek 'doel en zijn dus in principe niet vrij inzetbaar in geval van tegenvallers (bestedingsfunctie) In de algemene reserve van het Hollandschap zijn bedragen gereserveerd voor de kapitaallasten van resultaatbestemmingen van 25 en 26 volgt opgebouwd: enis als i i Com partim ent Bestuursondersteuninq Algemene reserve Compartiment Hollandschap Algemene reserve Bestemmingsreserves: Reserve donaties Reserve onderhoud tentoonstellingen Totaal reserves Hollandschap C C 384 -Compartiment Brabantschap Algemene reserve C Zie voor het verwachte verloop van de reserves in 24 en 25 de bijlage 'Staat van reserves' Ver zeker ingen Binnen het schap zijn voorzieningen getroffen voor voorzienbare lasten in verband met risico's en verplichtingen waarvan de om vang en/ of het tijdstip van optreden (per balansdatum) m in of meer onzeker zijn (bijvoorbeeld groot onderhoud) Naast het treffen van voorzieningen bestaat ook de 2