WERKPLAN BEGROTING 2014 t/m 2016 NATIONAAL PARK WEERRIBBEN-WIEDEN SAMENWERKINGSVERBAND WEERRIBBEN-WIEDEN

Transcriptie

1 WERKPLAN en BEGROTING 2014 t/m 2016 NATIONAAL PARK WEERRIBBEN-WIEDEN en SAMENWERKINGSVERBAND WEERRIBBEN-WIEDEN Zwolle, mei 2013

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2 Veranderingsproces Hoofdstuk 3 Ambitie en doelstellingen. 5 Hoofdstuk 4 Organisatie 6 Hoofdstuk 5 Projecten en activiteiten. 7 Hoofdstuk 6 Begroting 2014 t/m

3 Inleiding De rijksoverheid heeft de rijksregeling Nationale Parken en de daaraan gekoppelde financiering, opgeheven. Het rijk gaat er min of meer van uit dat de provincies de verantwoordelijkheid voor en de financiering van de Nationale Parken overnemen; een uitvoeringsverantwoordelijkheid die al sinds 2007 (in het kader van de Wet Inrichting Landelijk Gebied) bij de provincies berust. De meeste provincies hebben die verantwoordelijkheid, zowel inhoudelijk, als financieel, metterdaad op zich genomen en de provincie Overijssel bepaald haar standpunt in juli De provincie Noord-Holland heeft haar verantwoordelijkheid ten aanzien van haar Nationale Parken als volgt omschreven: 3 De Nationale Parken Duinen van Texel en Zuid-Kennemerland vormen het visitekaartje van de Noord-Hollandse natuurgebieden en richten zich op natuurbescherming, recreatie, educatie, promotie en onderzoek. Wij beschouwen de Nationale Parken als een waardevol instrument om bewoners en bezoekers van Noord-Holland te betrekken bij hun groene leefomgeving. Om deze reden participeren wij in de overlegorganen, leveren wij een financiële bijdrage en voorzien wij in het secretariaat van de Nationale Parken. Wij verwachten dat ook de andere participanten in de Nationale Parken een wezenlijke financiële bijdrage leveren, aangezien de werkzaamheden van de Parken ook hun belang dienen van een waardevolle natuur en een aantrekkelijke leefomgeving. Voor het overige beschouwen wij de Nationale Parken als zelfstandige organisaties, die zelf verantwoordelijk zijn voor de benoeming van hun voorzitter en voor overstijgende zaken zoals het Samenwerkingsverband Nationale Parken. Het staat de Nationale Parken vrij om een beheer- en inrichtingsplan te maken, maar de verplichting om dit te doen, vervalt. Wij zullen eventuele nieuwe beheer- en inrichtingsplannen niet langer vaststellen. Die omschrijving spreekt ons zeer aan en wij hopen en verwachten dat de provincie Overijssel een soortgelijke omschrijving vaststelt.

4 Veranderingsproces Momenteel bevindt ons Nationaal Park Weerribben-Wieden (afgekort NPWW) zich in een ingrijpend veranderingsproces en dat is ook zo op het moment dat in juli 2013 Provinciale Staten van de provincie Overijssel haar standpunt bepaalt ten aanzien van haar Nationale Parken. De voorgenomen veranderingen zijn omschreven in ons Strategisch Ontwikkelingsplan vanaf 2013, dat in december 2012 is vastgesteld door het Overlegorgaan van het NPWW. Inmiddels zijn we weer een aantal maanden verder, met als resultaat dit werkplan voor en een begroting 2013 t/m Het veranderingsproces houdt in dat wij samen met een aantal andere instellingen en organisaties tot de conclusie zijn gekomen dat samenwerking en op den duur wellicht samengaan, een effectief middel is om het beheer en de ontwikkeling van de natuur- en recreatie infrastructuur te behouden en te versterken. Die samenwerking omvat ook de toeristische promotie van het gebied 1 en de daarbij behorende stimulering van de regionale werkgelegenheid. Aanvankelijk is als werknaam gekozen voor New Company Weerribben-Wieden. Dat is nu veranderd in: Het Samenwerkingsverband Weerribben-Wieden (afgekort SWW). Om dit veranderingsproces tot een goed einde te brengen is het van groot belang dat er draagvlak ontstaat bij alle betrokkenen. Daarbij gaat het o.a. om: De provincie Overijssel 2 De betrokken gemeenten: Steenwijkerland en Zwartewaterland De ondernemers in de toeristische sector De terreinbeherende organisaties Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten Particuliere grondeigenaren Dorpsraden en bewoners Riettelersverenigingen Culturele organisaties De LTO Het Waterschap Bedrijfsleven Het verkrijgen van draagvlak moet zorgvuldig gebeuren en kost tijd. Daarom wordt een voorlopige afronding van het veranderingsproces pas voorzien eind Een en ander betekent dat wij naast de gewenste provinciale verantwoordelijkheid met betrekking tot de instandhouding van ons Nationaal Park en de daarbij behorende financiële ondersteuning, ook een provinciale instemming vragen met ons voorgenomen veranderingsproces en de daarbij behorende ambitie en doelstellingen 1 Onder (werk)gebied wordt verstaan de gemeente Steenwijkerland e.o. 2 Als het NPWW wellicht wordt uitgebreid met de Rottige Meenthe, komen ook de provincie Friesland en de gemeente Weststellingwerf in beeld. Zie ook hoofdstuk 5.

5 Ambities en doelstellingen Ambities De ambities van ons nieuwe samenwerkingsverband zijn: a. Stimulering van instandhouding, beheer en ontwikkeling van het unieke natuurgebied 3 en de daarin gelegen bijzondere cultuurhistorische waarden en toeristische infrastructuur. b. Ontwikkeling en instandhouding van het gebied als internationaal erkende top-toeristische bestemming. c. Directe en indirecte bevordering van de regionale economie. d. Regionaal kristallisatiepunt voor innovatie op het gebied van natuurbeheer, duurzame recreatie, promotie, beleving, communicatie en educatie 5 Doelstellingen a. De instandhouding van het Nationaal Park, c.q. het SWW, mede als visitekaartje van betrokken provincie(s) en gemeenten. b. Het organiseren en in stand houden van een Overlegplatform 4, waarin alle betrokken partijen uit het gebied zijn vertegenwoordigd. Het platform vormt de basis voor een structureel draagvlak en betrokkenheid van de gebiedspartners. c. Het indirect ondersteunen van de instandhouding en ontwikkeling van het natuurgebied (zie ook voetnoot 2), d.m.v. de subsidiering en/of sponsoring van kleine natuurprojecten en het bieden van ondersteuning bij de financiering van meerjarig, grootschalig onderhoud. d. Het indirect ondersteunen en direct uitvoeren van beheer en onderhoud van recreatieve voorzieningen (jachthavens, aanlegplaatsen, kanoroutes en fiets- en wandelpaden en overige voorzieningen). e. Het professioneel, nationaal en internationaal promoten van het gebied als toeristische/recreatieve bestemming. f. Mede verantwoordelijkheid ten aanzien van de belangen en de toekomst van de rietsector. g. Het vergroten van de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid van bezoekers aan het werkgebied, door middel van voorlichting, communicatie en educatie. h. Ontwikkeling van een systeem, waarbij bezoekers rechtstreeks een bijdrage leveren aan het beheer en onderhoud van de natuur- en recreatie infrastructuur. i. Het generen van meer private inkomsten, waardoor een nieuwe balans met betrekking tot verantwoordelijkheid en financiering ontstaat tussen overheid, het SWW en de bezoekers van het gebied. De ambities en doelstellingen van ons nieuwe samenwerkingsverband zijn gericht op een integrale benadering van de beleidsterreinen natuur, recreatie en economie. 3 Het directe beheer en de ontwikkeling van de natuur in De Weerribben en De Wieden is en blijft een verantwoordelijkheid van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Beide organisaties worden vanaf 1 januari 2014 daartoe in staat gesteld via de regeling Subsidie Natuur en Landschap (SNL). 4 Bij de vorming van één nieuwe stichting in de vorm van een Adviesraad, zie ook hoofdstuk 4.

6 Organisatie Het SWW is een samenwerking en wellicht (gefaseerd) op den duur een samengaan van vier direct betrokkenen: Het Overlegorgaan Nationaal Park Weerribben-Wieden 5 De Stichting Sámen voor Nationaal Park Weerribben-Wieden 6 WaterReijk Weerribben Wieden (verzorgt thans de toeristische promotie van het gebied) Stichting Waterrecreatie Steenwijkerland (beheerder van zes jachthavens in het werkgebied) Deze intentie wordt ondersteund door vijf indirect betrokkenen: Koninklijke Horeca Nederland, afdeling Steenwijkerland Staatsbosbeheer, Regio Oost, district Overijssel Noord Natuurmonumenten, district Overijssel-Flevoland Marketing Oost Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN), Regio Oost, Overijssel. 6 Er is sprake van een netwerkorganisatie, die al (samen)werkende wijze tot stand moet komen. Netwerken staat voor de methodiek die nodig is om vooral op uitvoerend niveau te komen tot concrete activiteiten en projecten. De netwerkorganisatie omvat ook een flexibele personele inzet. Het nieuwe samenwerkingsverband kent zowel personeel in eigen dienst, alsmede personeel op basis van uit- en inleencontracten en overeenkomsten. Expliciet voorbeeld hiervan is het continueren van de inzet van een onafhankelijk secretaris; zijnde een provinciale ambtenaar. Een constructie die door de meeste provincies in stand wordt gehouden. Als centrale huisvesting voor de nieuwe netwerkorganisatie wordt gedacht aan een locatie in Giethoorn, wat gelegen is in het hart van NPWW. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij de wens om (naast de bezoekerscentra in Ossenzijl en St. Jansklooster) ook in Giethoorn een zgn. toeristische poort te ontwikkelen (zie ook hoofdstuk 5, projecten en activiteiten). Als organisatievorm wordt gedacht aan een stichting, conform het principe van good governance, met als onderdelen: een directeur/bestuurder, Raad van Toezicht en een Adviesraad (Overlegplatform). De naam van de nieuwe netwerkorganisatie moet nog z n beslag krijgen. Betrokken partijen zijn het eens over het feit dat de sterke merknaam Nationaal Park in ieder geval behouden moet blijven. 5 Formeel heeft een Nationaal Park geen juridische status en werd in de (vervallen) rijksregeling aangeduid als Overlegorgaan 6 Bij gebrek aan juridische status is deze stichting in 2011 opgericht, met het oog op het verwerven van private middelen voor het NPWW. Deze stichting is ook gekoppeld aan een RABO Streekrekening. (Zie voor meer informatie onze website: en )

7 Projecten en activiteiten Onder projecten wordt verstaan een eenmalige inzet, die na behaald resultaat eindigt. Activiteiten zijn structurele werkzaamheden. Projecten 1. Belangrijkste project is uiteraard de verdere ontwikkeling van het samenwerkingsverband. Om dit te doen laten slagen is de inzet van een kwartiermaker van groot belang. Haar of zijn functie is o.a. ondersteuning bij het ontwikkelen van draagvlak; het coördineren van de samenwerking op de werkvloer; ontwerpen van een meerjaren werkplan en meerjaren begroting en financiële en juridische werkzaamheden, zoals het integreren van begrotingen en het (laten) opstellen van nieuwe statuten, enz. 2. In het verlengde van project 1 ligt onderzoek naar het integreren van nog meer organisaties en instellingen die in het gebied werkzaam zijn op het gebied van natuur, recreatie en promotie. 3. Ontwikkeling nieuwe merken werknaam voor het samenwerkingsverband. 4. Onderzoek naar een effectiever en efficiënter ( en mogelijk goedkoper) beheer en onderhoud van de toeristische infrastructuur, zoals wandel- en fietspaden, kanoroutes, jachthavens en aanlegplaatsen en de mogelijke overdracht van deze werkzaamheden naar het SWW. 5. Ontwikkeling van een nieuw bezoekerscentrum c.a. in Ossenzijl. 6. Ontwikkeling van een nieuwe toeristische poort (bezoekerscentrum) in Giethoorn. 7. Uitbreiding van NPWW met de Rottige Meenthe (provincie Friesland), De Oldematen/Staphorsterveld, Giethoorn en de steden Vollenhoven, Steenwijk en Blokzijl. 8. Ondersteuning bij het groot onderhoudsplan voor de jachthavens van de Stichting Waterrecreatie Steenwijkerland. 9. Het aantrekken van een hoofdsponsor en medesponsoren voor NPWW, c.q. het nieuwe samenwerkingsverband. 10. Stroomlijnen van de streekproducten uit het gebied. 11. Het vermarkten van alle rietreststoffen (biomassa) uit het gebied (opdracht van alle betrokkenen aan het NPWW). 12. Onderzoek naar de wenselijkheid en mogelijkheden voor één beleid ten aanzien van betaald parkeren bij bezoekerscentra en aanverwante locaties. 13. Onderzoek naar de invoering van een vrijwillig Visitor Pay Backsysteem en eventuele andere verdienmodellen. 14. Koppelen van de Streekrekening aan het nieuwe samenwerkingsverband. 15. Het via arrangementen e.d. langer vasthouden van toeristen in het gebied. 16. Realiseren van een webcam bij een otterburcht. 7

8 Activiteiten 1. Promotie van het gebied als top toeristische locatie. 2. Co-financiering van kleine projecten op het gebied van natuur en recreatie. 3. Organiseren en uitvoeren van cursussen gastvrouw/heerschap 4. Beheer, klein onderhoud en gastvrouw/heerschap van zes jachthavens en de daaraan gekoppelde specifieke waterpromotie van het werkgebied. 5. Communicatie, voorlichting en educatie met betrekking tot de natuur, het landschap en de cultuur (historie) van het werkgebied. 6. Werving, scholing en begeleiding van vrijwilligers (o.a. gidsen, jeugdbegeleiders). 7. Instandhouding en ontwikkeling van een overlegplatform, waarin alle betrokken instellingen en organisaties zitting hebben en samenwerken. 8. Ondersteuning bij beheer en ontwikkeling van de natuur infrastructuur. 9. Indirecte ondersteuning bij en directe uitvoering van beheer en ontwikkeling van de recreatie infrastructuur. 10. Ondersteuning bij de instandhouding en ontwikkeling van bezoekerscentra, c.q. toeristische poorten. 11. Zonering en (universele) bebording van route structuren en de daarbij behorende nieuwe technieken (internet, sociale media, apps, enz.). 12. Activeren van de RABO Streekrekening. 13. Onderhoud en ontwikkeling van het relatienetwerk. 14. Certificering van het gebied. 15. Bezoekers monitoring. 8

9 Begroting 2014 t/m 2016 A. Onderdelen van het SWW, die (nog) niet gekoppeld zijn aan het NPWW zijn: De Stichting Waterrecreatie Steenwijkerland. Deze stichting heeft met betrekking tot de exploitatie, beheer en klein onderhoud van haar vijf jachthavens 7 een meerjaren overeenkomst met de gemeente Steenwijkerland. De netto jaarlijkse omzet bedraagt ruim ,00 WaterReijk Weeribben Wieden is onderdeel van Marketing Oost (Vechtdal en IJsseldelta) en verzorgt de promotie van het gebied. De jaarlijkse kosten die hier mee gemoeid zijn bedragen ,00. Dit bedrag wordt volledig gesubsidieerd door de provincie Overijssel. De bij WaterReijk Weerribben Wieden betrokken zgn. gebiedsregisseur (jaarlijkse kosten ,00) wordt betaald door de gemeente Steenwijkerland en enkele andere betrokken partners. 9 B. Financiering van het NPWW t/m 2013 Het NPWW ontving t/m 2010 jaarlijks ,00 t.b.v. haar bestedingenplan (aan te merken als een soort subsidie) van de provincie Overijssel. Vanaf 2011 is dit bedrag (als gevolg van de rijksbezuiniging) teruggebracht tot de zgn. verplichte uitgaven van ,00 per jaar. Op basis van een rijksafspraak 8 verzorgt IVN (Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid) de communicatie, voorlichting en educatie in het NPWW. Een deel van deze kosten (circa ,00) wordt rechtstreeks door het rijk vergoed. Het overige deel ( ,00) behoort tot de zgn. verplichte uitgaven (zie punt a). De in 2011 opgerichte Stichting Sámen voor NPWW (gekoppeld aan de RABO bank Streekrekening) houdt haar eigen broek op en is met name bedoeld om meer private middelen te genereren. Bestedingen vanuit deze stichting lopen via het NPWW. C. Eenmalige kosten SWW in 2013 en 2014 Om de totstandkoming van het SWW vorm en inhoud te geven is het aantrekken van een kwartiermaker noodzakelijk. De daaraan verbonden werkzaamheden betreffen de omschreven projecten 1 t/m 4 uit hoofdstuk 5. Ook zijn er opstart en extra organisatie kosten verbonden aan de realisatie van het SWW. Hiervoor wordt een eenmalige extra subsidie gevraagd aan de provincie Overijssel, te besteden in 2013 en Eén van de in totaal zes jachthavens is eigendom van de gemeente Weststellingwerf. 8 Deze afspraak is thans ook onderhevig aan een bezuiniging van het rijk (33% in 2014 en nog eens 33% in 2015) ; onbekend is hoe dat voor het NPWW uitpakt.

10 D. Uitbreiding van NPWW met de Rottige Meenthe Als het NPWW wordt uitgebreid met de Rottige Meenthe (zie project 7 uit hoofdstuk 5), komen qua betrokkenheid en medefinanciering ook de provincie Friesland en de gemeente Weststellingwerf in beeld. Beide overheden zijn bereid om de eenmalige integratiekosten te betalen en de provincie Friesland houdt ook rekening met een structurele bijdrage aan het NPWW, c.q. het SWW. Over deze uitbreiding vindt nog onderhandeling plaats tussen betrokken partijen. E. Begroting NPWW (als onderdeel van het SWW) 2014 t/m 2016 De uitgaven en inkomsten van het NPWW zullen vanaf 2014 (als naar verwachting het SWW van start gaat) een geheel ander karakter krijgen 9. Wat ongewijzigd blijft is onderdeel communicatie, voorlichting en educatie (verzorgd door IVN) en de cofinanciering van kleine projecten op het terrein van natuur en recreatie. Deze cofinanciering is belangrijk om nieuwe initiatieven en innovatieve een kans te geven. De financiering door het NPWW van het zomermaaien en plaggen komt te vervallen en dient vanaf 2014 te verlopen via de SNL regeling. Het leeuwendeel van de nieuwe kosten zal bestaan uit personeelslasten ten behoeve van de coördinatie (directeur/bestuurder: 1 FTE ,00), de nieuwe toeristische poort in Giethoorn (gastvrouw/heer: ½ FTE ,00) en een coördinator op het terrein van beheer en onderhoud van de recreatie infrastructuur( 1 FTE ,00, zie project 4 uit hoofdstuk 5). Om de ambities en doelstellingen van het SWW waar te kunnen maken, is deze professionalisering noodzakelijk. 10 Ook een nieuw gegeven is dat het NPWW/SWW minder afhankelijk wordt van overheidssubsidies door het genereren van meer private middelen (wat nu reeds met de stichting Sámen voor NPWW en de daaraan gekoppelde RABO Streekrekening in gang is gezet) Als per een samengaan van direct betrokkenen nog geen vorm heeft gekregen in één (nieuwe) stichting, blijft de begroting (zoals hierboven in punt E beschreven) voor 2014 t/m/ 2016 voor het NPWW ongewijzigd. 10 Een vergelijkbare ontwikkeling heeft ook plaatsgevonden bij het Nationaal Park de Biesbosch (Parkschap NP Biesbosch).

11 Meerjarenbegroting (bedragen x 1.000,00) Uitgaven Personeelslasten Communicatie, voorlichting en educatie Organisatiekosten Cofinanciering kleine projecten Totaal uitgaven Inkomsten Provincie Overijssel Bijdrage derden aan beheer/onderhoud Private inkomsten Totaal inkomsten NB: De jaarlijkse bijdrage van de provincie Overijssel kan ook vorm krijgen door storting van een eenmalig bedrag op de Streekrekening NPWW, waarbij de jaarlijkse rente garant staat voor de jaarlijkse provinciale bijdrage en jaarlijks een extra plusje ontstaat door de door RABO bank ter beschikking te stellen 5% over het jaarlijkse rentebedrag. Een en ander betreft een nadere financieel-technische uitwerking. Rekenvoorbeeld De provincie Overijssel stort 20 miljoen euro op de Streekrekening. Bij een rente van 1.5 % is het jaarlijkse rentebedrag: ,00 (zijnde bij benadering de jaarlijkse bijdrage van de provincie Overijssel). De RABO bank keert dan jaarlijks 5% uit, over dat rentebedrag: ,00, een gratis extraatje voor het werkgebied.