Werkbezoek aan Nationaal Park de Biesbosch en Nationaal Park de Hoge Kempen 10 en 11 april 2015

Transcriptie

1 Werkbezoek aan Nationaal Park de Biesbosch en Nationaal Park de Hoge Kempen 10 en 11 april 2015 Doel van het werkbezoek: Inspiratie opdoen voor de toekomstige doelen, organisatiewijze en financieringsmodellen van Nationaal Park Weerribben-Wieden. De 34 deelnemers aan dit werkbezoek waren vertegenwoordigers van B&W, raadsleden en ambtenaren van de gemeente Steenwijkerland en daarnaast vanuit diverse organisaties en instellingen, die betrokken zijn bij het proces Nationaal Park Weerribben-Wieden nieuwe stijl. Vrijdag 10 april - Inleiding/presentatie Biesbosch ontwikkelingen door Dick Verheijen Dick Verheijen heet ons hartelijk welkom namens Parkschap en Staatsbosbeheer in het Bezoekerscentrum van Nationaal Park De Biesbosch in Dordrecht. Tevens stelt hij de vijf vertegenwoordigers voor, die de tafelsessies zullen gaan leiden. Dick Verheijen geeft een inleiding over de ontwikkelingen die doorgemaakt zijn in Nationaal Park De Biesbosch en de processen die hierbij zijn gevolgd. De presentatie is via de website te downloaden. Waarom Parkschap? Het voormalige Overlegorgaan van Nationaal Park de Biesbosch (ingesteld door de minister) en twee bestaande regelingen kregen een probleem: - Staatsbosbeheer als grootste terreineigenaar had geen medezeggenschap - Hoe breng je de Brabantse en Hollandse cultuur van De Biesbosch in één organisatie? In eerste instantie zijn ze gaan samenwerking, omdat het woord fusie niet bespreekbaar was. In de loop van de tijd werkte de samenwerking zo goed dat in een natuurlijk proces de fusie vanzelf ging en ook door alle partijen gedragen werd. Een bestuurscommissie werd in 2011 benoemd voor het Parkschap Nationaal Park De Biesbosch, die alle bevoegdheden kreeg om het gebied te beheren. De

2 commissie zocht haar partners en hierdoor kon Staatsbosbeheer via deze bestuurscommissie het gebied ook mee beheren. Het voordeel van het Parkschap is dat de relatieve vrijblijvendheid van de leden van het voormalige Overlegorgaan in het Parkschap er niet meer is. Men heeft contracten opgesteld waaraan men zich moet houden en waar in beschreven staat wie waarvoor verantwoordelijk is. Op dit moment speelt er binnen het Parkschap wel de discussie of er naar een iets andere vorm gekeken moet worden, gelet op de veranderende tijden en zal er net als in Overijssel kritisch gekeken worden, hoe verder? Het ambitieniveau zal in verschillende trappen verdeeld moeten worden, wat betekent dat er een andere vorm van samenwerking nodig is. Het ambitieniveau zal bloks-gewijs moeten plaats vinden. De recreatieondernemers hebben zich bijvoorbeeld al als Gastheren gevormd. De grote industrie en andere grotere organisaties in de regio nog niet. Op dit moment zou je moeten kijken naar laag hangend fruit, zonder uit het oog te houden wat er nog meer te vinden is op lange termijn. De structuur zou kunnen zijn mensen in een bestuur met daaronder projectgroepen. Maar de samenstelling en verantwoordelijkheden zullen nog moeten worden uitgedacht. In De Biesbosch heeft Staatsbosbeheer en het Parkschap, samen met 41 watersportverenigingen een vaantje ingevoerd, die betaald moet worden. De organisatie ligt bij een gebruikersraad waar 3 vertegenwoordigers van de watersportverenigingen, samen met Staatsbosbeheer en het Parkschap bepalen waar de inkomsten vanuit de verkoop van het vaantje - aan besteed kan worden. Aan zo n soort zeggenschap met andere projecten wordt gedacht in de toekomst. - Tafelsessies In vier groepen werden ervaringen uitgewisseld met betrekking tot vier thema s onder leiding van een vertegenwoordiger van Nationaal Park De Biesbosch. Na afloop werden de conclusies plenair met elkaar gedeeld.

3 Conclusies tafelsessies: A. Bestuurlijke zaken Hoe kun je een structuurgroep opzetten? Dit leverde een brede discussie op. Hier kwam uit dat er in NP Weeribben-Wieden nieuwe stijl eerst een missie en een visie nodig heeft en hierna pas kijken hoe dit georganiseerd kan worden. In de Biesbosch is men erg gestuurd door de overheid, terwijl in Weerribben-Wieden de mensen uit de streek veel meer betrokken willen/moeten worden. B. Toekomstvisie NP De Biesbosch Er is vooral gekeken naar een samenwerkingsmodel / groeimodel om bewoners en bedrijven bij het Nationaal Park te betrekken. In principe wil iedereen wel naar een beleefbare top natuur, maar hoe vul je dit in. Wanneer je gaat samenwerken moeten alle partijen bereid zijn om een stukje van haar eigen identiteit in te leveren ten behoeve van het Nationaal Park. Ook hierin zal de identiteit van het Nationaal Park moeten worden bepaald en vervolgens richt je hierop bij de uitwerking. De betrokkenheid van de bewoners ten opzichte van het Nationaal Park is erg divers. Van de twee uitersten ja, nee, ligt een grote grijze groep die betrokken kan worden bij het Nationaal Park. Voor deze groep zal committent moeten worden gezocht om hen te betrekken bij het gebied, maar het moet vooral duidelijk zijn wat de bewoners aan een Nationaal Park hebben. C. Financiering en verdienmodellen Voor het beheer van het natuurgebied is de SNL subsidie geregeld voor de komende jaren. Hiernaast moeten er verdienmodellen komen om recreatie, educatie en andere initiatieven te kunnen realiseren of mede te financieren. De discussie betaald parkeren bij bezoekerscentra ziet de tafelgroep wel als een optie, maar dan betalen voor een deel van het gebied of een project, maar niet voor het gebruik van de parkeerplaats. Een andere insteek, waarbij meer duidelijk wordt waarvoor men betaald en men er ook meer positiever tegen over staat om te betalen. De vraag is echter wel dat het achterland van De Biesbosch met haar grote steden heel anders is dan het dun bevolkte landelijk gebied van Weerribben-Wieden. D. Samenwerken met partners Gastheerschap: In De Biesbosch hebben de recreatieondernemers - die aangesloten zijn aan het netwerk van Gastheren - een overeenkomst gesloten met het Parkschap. De ondernemers betalen 80,= per jaar en hiermee wordt het netwerk geïnformeerd, bijgeschoold en van foldermateriaal voorzien.

4 Vrijwilligersbeleid Het was duidelijk dat de wens van de tafelgroep was dat alle vrijwilligers -die actief zijn in het Nationaal Park - één uitstraling moet hebben als Nationaal Park gids/vrijwilliger, zowel in kleding als in vergoedingen e.d. Verder wordt aangeraden om aanvragen van een rondleider/gids in het Nationaal Park vanuit een recreatieondernemer (gastheer) centraal aan te laten sturen en dat hiervoor een vaste prijs betaald wordt. Met deze gelden zou de coördinatie en communicatie op bijvoorbeeld activiteiten op een centrale website en het vrijwilligersbeleid betaald kunnen worden. De Gastheer krijgt meer kwaliteit en een breder aanbod in zijn assortiment en het vrijwilligersbeleid wordt verbeterd. Samen zorgen voor een win-win situatie. Beleef en geef fonds In De Biesbosch is een fonds opgericht waarbij geld ingezameld wordt om actief een bijdrage te verwerven voor een goed doel. Dit zou in Weerribben-Wieden ook kunnen. Een recreatieondernemer zou zijn gasten het gevoel moeten kunnen geven dat zij een goed doel financieel ondersteunen, waarbij de gast de meerwaarde hiervan ziet en hier ook een eigen bijdrage aan kan leveren. Duo Branding De standaard regels zijn er, maar de grens gevallen moeten opgelost worden. Welk merk kies je en hoe doe je dit? Wethouder Jaques Wachteveld bedankt Dick Verheijen en de gespreksleiders van de tafelsessies voor hun inbreng en gastvrijheid. We hebben veel geleerd vandaag en gaan met alle informatie aan de slag.

5 Zaterdag 11 april Deze dag werd een bezoek gebracht aan Nationaal Park Hoge Kempen, het enige Nationale Park in België. Vanuit het Projectbureau van het Nationaal Park heeft projectleider Johan v.d. Bosch invulling gegeven aan het programma van deze dag, waarbij een bezoek werd gebracht aan de Poorten Kattevennen (thema: Dromen van de Kosmos) in Genk, Lieteberg (thema: Insectenleven op blote voet) in Zutendaal en tot slot de hoofdtoegangspoort Connectra (thema: Op en top natuur) in Maasmechelen. 1 Nationaal Park, 6 keer anders Er zijn zes poorten van het Nationaal Park, die allemaal hun eigen thema hebben. Het concept van een poort is dat ze gelegen zijn aan de rand en zelfs een eindje van het eigenlijke Nationaal Park vandaan, soms op 2 km afstand. Op die manier willen ze de natuur verbinden met de mensen (locale economie). Iedere poort heeft een goede parkeervoorziening. Hierbij zijn de poorten uiterlijk te herkennen aan een stenen muur, waarbij een overzichtskaart van het Nationaal Park aanwezig is en eveneens hier het startpunt is van excursies en andere activiteiten. Bij iedere poort is een Onthaalgebouw op kleine afstand van de parkeerplaats. Er is bewust een kleine afstand gekozen om de bezoekers bij aankomst even tijdens de korte wandeling te laten afkoelen of de energie - bij kinderen met name - even kwijt te kunnen. Onthaalgebouwen De poorten van het Nationaal Park zijn eerst gezocht op plekken waar al recreatieve activiteiten waren. Toen is er gekeken naar de dingen die al goed waren en welke nog moesten worden uitgebouwd tot één thema. Alle thema s te samen moesten samen één geheel vormen, die de identiteit van het Nationaal Park weer moest geven. Het toeval was dat alle gemeentes (5 stuks) - die in het Nationaal Park lagen - een poort kregen. Een zesde poort werd er extra aan toegevoegd om de cultuurhistorie van de steenkoolmijnen extra aandacht te geven. Op deze manier was er een verweving met het cultuurlandschap en de steden met de natuur van het Nationaal Park. Samen leverde dit een sterk merk op: Nationaal Park Hoge Kempen. In het onthaalgebouw zijn zo veel mogelijk functies samengevoegd en daarnaast heeft iedere poort zijn eigen thema, wat terugkomt in het onthaalgebouw. Er zijn naast de educatieve functie in de

6 vorm van musea ook cafetaria/ restaurants, informatiebalie en andere functies, die met het thema annex zijn, zoals een planetarium, telescoop e.d. bij Onthaalgebouw Kattevennen en bij Onthaalgebouw Lietenberg bijvoorbeeld een insectenmuseum, bevruchtingstuin. Ook gemeentelijke diensten die normaal gesproken op een gemeentehuis plaats vinden zijn verhuisd naar een onthaalgebouw, om op die manier de toerist op de juiste plaats van informatie of diensten te voorzien. Themapaden Bij iedere poort zijn themapaden ontwikkeld in de vorm van netwerken van wandel-, fiets- en ruiterpaden, die de stad met de poort verbind, maar ook de poort met de natuur van het Nationaal Park verbind. Sommige paden zijn kilometerslang en starten bij een station, soms zijn ze enkele honderden meters lang en zoemen ze in op veel informatie over één speciaal thema. Nationaal Park als hefboom voor economische ontwikkeling Johan v.d. Bosch gaf als projectleider van het Projectbureau van het Nationaal Park een presentatie over het Nationaal Park als hefboom voor de regionale economische ontwikkeling. De presentatie is via de website te downloaden. Na een inleiding hoe het Nationaal Park Hoge Kempen (5700 ha) is ontstaan, werd er dieper ingegaan op de structuur van het Nationaal Park. Het Nationaal Park Hoge Kempen bestaat uit een gemeentes, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, agentschappen (terreinbeherende organisaties), toeristische instanties, natuurverenigingen e.d. Zij hebben allemaal een eigen verantwoordelijkheid voor het Nationaal Park en gemeenschappelijk hebben zij één beeldmerk: NP Hoge Kempen. Om echter samen een stap vooruit te komen, moet men soms individueel een stapje terug doen. Samen werken onder één paraplu heeft als voordeel samen vooruit te gaan en als er iets mis gaat, dan kan er teruggevallen worden op de partners om er samen weer uit te komen. Er is een Projectgroep uit ambtelijke leden en een Stuurgroep uit politieke leden. Beide groepen komen ca 2x per jaar bij elkaar, maar ze werken naast elkaar. Te samen sturen zij het Projectbureau aan, die met ca 12 beroepskrachten voor de uitvoering van het beleid zorgen. Hiernaast werken er nog 50 vrijwilligers en 12 arbeiders in de onderhoudsdienst van het Nationaal Park. Deze uitvoerende werkzaamheden komen bovenop de werkzaamheden die de partners zelf in hun eigen gebieden ook nog doen.

7 Projectbureau Het Projectbureau maakt overkoepelende producten op het gebied van ruimtelijke kwaliteit, erfgoed, natuur en landschap, toerisme, educatie en beleving. Het bureau wordt ondersteund door een communicatie groep en samen realiseren zij de ideeën van het Nationaal Park. Naast de ideeën wordt er ook veel aandacht besteed aan Monitoring. Het tellen van bezoekers aan de onthaalgebouwen, gebruikers van de wandel-, fiets- en ruiterpaden en het bijhouden van de verblijfsrecreatie zijn erg belangrijk om de ontwikkelingen in en rond het Nationaal Park te kunnen volgen. Masterplan Het Projectbureau was de trekker van de ontwikkeling van de Poorten in het Nationaal Park. Te samen met alle betrokkenen is er hiervoor een Masterplan gemaakt en is er gezamenlijk besloten om met alle partners hiervoor te gaan. Met dit Masterplan konden subsidies aangevraagd worden en gaf dit een collectief gevoel richting de Vlaamse politiek. Alle betrokken gemeentes hebben het Masterplan ondertekend en zo stonden ze samen sterk bij de ontwikkeling van hun eigen Poort. Vanuit de Vlaamse regering is per Poort 1 miljoen euro beschikbaar gesteld. De overige noodzakelijke2-3 miljoen euro om een poort volgens het Masterplan uit te voeren moesten via andere financiële kanalen worden gerealiseerd. Zo ontving bijvoorbeeld een gemeente een lening op de voorwaarde dat de gelden werden terugbetaald door toeristen en niet door de bewoners. Zo worden voor de afbetaling hiervoor entreegelden van het Blote voetenpad ( bezoekers per jaar), soort belasting op campinggelden e.d. gebruikt.

8 Conclusie Burgemeester Marja v.d. Tas bedankt Johan v.d. Bosch voor zijn bijdrage aan deze tweedaagse. Wij hebben geleerd dat het Nationaal Park van ons allen moet zijn, waarbij ieder zijn eigen verantwoordelijkheden heeft. De vraag is: Hoe verbind je elkaar? Dit bezoek is een mooi startmoment, waarbij wij met z n allen met enthousiasme verder gaan. Alles hoeft niet tegelijk, maar we moeten wel kijken naar de mogelijkheden die er zijn. Als eerste moeten we een goed plan maken, waar iedereen zich in kan herkennen. We gaan voor een goede toekomst van een fantastisch gebied, ons Nationaal Park!