Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, 16 juni 2009 Nummer voorstel: 2009/81

Transcriptie

1 Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, 16 juni 2009 Nummer voorstel: 2009/81 Voor raadsvergadering d.d.: Agendapunt: 16 Onderwerp: Impuls rietlandbeheer in Weerribben en Wieden Aan de raad van de gemeente Steenwijkerland wordt voorgesteld te besluiten: Conceptbesluit: Kennis te nemen van de voortgang van het proces rond de stimulering van het rietlandbeheer en een bedrag van beschikbaar te stellen uit de algemene reserve vrij besteedbaar voor de stimulering van het ondernemerschap en promotie van het riet voor Samenvatting: Inleiding De afgelopen jaren is regelmatig aandacht gevraagd voor de toekomst van de riettelers in de gemeente Steenwijkerland. Duidelijk is dat deze sector qua inkomen en toekomstperspectief onder druk staat, met name vanwege de lage opbrengsten voor het riet in relatie tot de kosten voor het beheer van het rietland. Dit hangt nauw samen met het natuurbeheer in de natuurgebieden Weerribben en Wieden. Het rietland is van belang voor het behalen van de natuurdoelen die voor Weerribben en Wieden zijn afgesproken. Daarom is de afgelopen jaren ook nadrukkelijk naar voren gekomen dat deze twee onderwerpen niet los van elkaar kunnen worden gezien. Partijen die betrokken zijn bij Weerribben en Wieden hebben daarom gezamenlijk in beeld gebracht wat de kosten zijn van het natuur(rietland)beheer, welk belang iedere partij heeft, hoe de kosten voor het rietlandbeheer kunnen worden gefinancierd en wat de rol is van iedere partij hierbij. Dit alles heeft geresulteerd in de notitie Met een kluitje in het riet? Of. Naar een nieuwe samenwerking voor het natuur(rietland)beheer in Nationaal Park Weerribben-Wieden (zie bijlage 1). Deze notitie is op zaterdag 27 september 2008 door de betrokken partijen besproken met minister Verbur g van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De minister heeft aangegeven dat het gebied met een nog verder uitgewerkt plan moest komen, en dat zij daar dan op zou reageren. Ze hechtte groot belang aan de bijdrage (al of niet financieel) van alle betrokken partijen. Rol van de gemeente Steenwijkerland De gemeente is een van de partijen die heeft meegewerkt aan de notitie. Het belang van de gemeente bij het goed regelen van de vergoedingen voor natuur(rietland)beheer zijn divers. 1

2 Enerzijds is het regelen van de financiering van natuurbeheer in het belang van de instandhouding van de natuurgebieden en het landschap. Dit is van invloed op de aantrekkelijkheid van de gemeente voor wonen, werken en recreëren. Ook in het kader van de visie toerisme en recreatie is nadrukkelijk aangegeven dat standhouding van de landschappelijke en natuurlijke waarden van het gebied van groot belang zijn voor de toeristische sector. Anderzijds is de werkgelegenheid in de sector rietteelt ook een aandachtspunt. De gebiedskennis en betrokkenheid bij het gebied van deze ondernemers zijn belangrijk om in stand te houden. Daarom is het nodig dat deze ondernemers voor het werk dat zij verrichten een reële vergoeding krijgen voor de bijdrage die ze leveren aan het behalen van natuurdoelen. Dat is op dit moment niet het geval omdat het inkomen nu nog (grotendeels) afhankelijk is van de opbrengst van het riet, en eventuele subsidies. Gebleken is dat deze subsidies én de opbrengst van het riet niet toereikend zijn voor het w erk dat er tegenover staat. De gemeente wil daarom graag meewerken aan een structurele oplossing voor dit vraagstuk. Echter, het behalen van natuurdoelen is primair de verantwoordelijkheid van het Rijk. Daarom wil de gemeente niet bijdragen aan het structureel natuurbeheer dat voor dit gebied nodig is. De bijdrage van de gemeente zal juist aan moeten sluiten bij het belang dat zij voor ogen heeft. Naast de vergoedingen voor het natuur(rietland)beheer zijn ook andere actiepunten van belang. Het stimuleren van samenwerking en kennisontwikkeling binnen de sector rietlandbeheer is erg belangrijk. Ook hier zal de komende jaren aan moeten worden gewerkt. Hier wil de gemeente haar bijdrage aan leveren. Daarnaast kan ook in de vorm van projecten, die ook van belang zijn voor de gemeente, een bijdrage worden geleverd aan de oplossing van de rietland-problematiek. Naast deze bijdragen van de gemeente is de gemeente betrokken of initiatiefnemer van een aantal andere activiteiten die eveneens bijdragen aan verbetering van het rietlandbeheer. Dit betreft onder andere de investeringen die worden gedaan in het landschap, via de uitwerking van het projectplan Groene Diensten Steenwijkerland. Ook werkzaamheden op het gebied van water, zoals het opstellen van een gezamenlijk baggerplan, dragen bij aan de waterkwaliteit en derhalve aan het behalen van de natuurdoelen in het gebied. Amendement LNV en motie van provinciale staten Tijdens de behandeling van de LNV-begroting 2009 op 18 december heeft een grote meerderheid van de Tweede Kamer ingestemd met een amendement dat was ingebracht door de Christenunie om in 2009 drie miljoen euro beschikbaar te stellen voor het rietlandbeheer in Weerribben en Wieden. Ook in provinciale staten is nadrukkelijk aandacht gevraagd voor het rietlandbeheer en het behoudt van de rietsector. Dit heeft geleidt tot een besluit van Gedeputeerde Staten om voor 2009 een miljoen euro beschikbaar te stellen ter stimuleren van het rietlandbeheer. Daarnaast is aangegeven dat, indien nodig, eenzelfde bedrag voor 2010 beschikbaar kan worden gesteld. Stand van zaken De partijen die betrokken waren bij het opstellen van het rapport Met een kluitje in het riet? Of. zijn nu bezig met het opstellen van een plan voor besteding van de (door LNV en provincie) beschikbaar gestelde middelen. Het ministerie van LNV heeft middels een brief aangegeven aan welke randvoorwaarden dit plan dient te voldoen. Door deze werkgroep wordt een plan opgesteld dat bestaat uit drie onderdelen: A verdeling middelen ten behoeve van rietlandbeheer in Weerribben en Wieden 2

3 De stand van zaken bij dit onderdeel is dat er een eerste aanzet ligt voor een verdeling van de middelen. Omdat er een nadrukkelijke koppeling is gemaakt (door LNV) met het behalen van natuurdoelen (Natura 2000) is er ingestoken op het geven van subsidie voor rietlandbeheer zoals het ook in de toekomst kan worden voortgezet. Dit is echter in grote mate afhankelijk van de nieuwe subsidieregeling Natuur en Landschap, die in plaats komt van het bestaande Programma Beheer. Deze subsidieregeling wordt dit jaar definitief vastgesteld en treedt per 1 januari 2010 in werking (zo is de verwachting tot nu toe). De werkgroep heeft uitgangspunten voor de verdeling van de middelen waarvan de belangrijkste zijn: - subsidie moet voor ondernemers in Weerribben en Wieden hetzelfde zijn; - subsidie mag niet hoger zijn dan zal worden verkregen via de (nieuwe) subsidieregeling Natuur en Landschap; - subsidie dient bij te dragen aan het behalen van natuurdoelen. Het lijkt er op dat er een goed gedragen voorstel kan worden gemaakt op korte termijn. Een aantal haken en ogen zal hierbij nog moeten worden opgelost, maar ook daar is zicht op. Het proces om tot een gedegen voorstel te komen heeft in ieder geval geleid tot meer vertrouwen en begrip tussen de terreinbeherende organisaties en riettelers. Veel misverstanden en onduidelijkheden zijn uitgesproken en uit de weg geruimd. Dat is al een bijzonder positief effect van dit hele proces. Ook is nadrukkelijk door alle betrokken partijen uitgesproken dat deze werkgroep niet op zal houden te bestaan als deze eenmalige middelen besteed zijn, maar juist ook zich zal inspannen om de structurele vergoedingen voor het beheer in Weerribben en Wieden veilig te stellen. Hier zal wellicht nog veel lobby-werk bij naar voren komen. B projectvoorstel voor de aanpak van biomassa in Weerribben en Wieden Staatsbosbeheer maakt samen met Natuurmonumenten een projectvoorstel om de biomassaproblematiek in Weerribben en Wieden aan te pakken. Hiervoor is een deel van de subsidie van LNV gereserveerd. Het is bekend dat het branden van het riet op termijn (wellicht korte termijn) echt niet meer mogelijk zal zijn. Formeel is dat ook nu al het geval, maar omdat er nog geen gedegen oplossing is voor dit probleem, wordt het branden tot nu toe gedoogd door de gemeente. Er zijn momenteel veel verschillende mogelijkheden om het rietafval te verwerken tot andere producten. Probleem is dan ook niet dat er niets met het rietafval gedaan zou kunnen worden, maar het probleem is logistiek van aard. Het rietafval zal vanuit het gebied naar de rand van het gebied moeten worden getransporteerd om daar vervolgens verder verwerkt te kunnen worden. Het projectvoorstel biomassa dat zal worden opgenomen in het plan voor besteding van de eenmalige rietimpuls zal zowel op deze logistieke problematiek ingaan, als op de mogelijke verwerkingsmogelijkheden (voor zover nog niet bekend). C projectvoorstel voor het stimuleren van ondernemerschap in het riet en de promotie van riet Dit onderdeel van het voorstel voor besteding van de beschikbare middelen heeft de gemeente op zich genomen. Dit past immers bij de rol van de gemeente om de rietteeltsector te faciliteren en zich in te spannen voor de promotie van rietlandbeheer (zowel product als beroep). 3

4 In bijlage 2 is (schematisch) een voorstel opgenomen waarin de activiteiten zijn weergegeven die we willen oppakken in dit kader. Financiële toelichting Zoals is weergegeven in het rapport Met een kluitje in het riet? Of wordt ook van de gemeente een bijdrage verwacht ten behoeve van de rietteeltsector. Zoals hierboven weergegeven onder het kopje rol van de gemeente zal de gemeente zich met name richten op het faciliteren en stimuleren van het ondernemerschap in het riet. Daarnaast zal ook worden bijgedragen aan de promotie van de rietteelt (zowel het product, het gebied als het beroep). Dit ligt uiteraard in het verlengde van de totale gebiedspromotie van het Nationaal Park en zal dan ook niet alleen ten goede komen aan de rietsector maar aan de totale naamsbekendheid van Weerribben en Wieden. Het voorstel is om als gemeente in 2009 een bedrag van beschikbaar te stellen voor ondersteuning rietlandbeheer en ondernemerschap voor promotie van het riet (product en beroep) voor een congres over ondernemen in natuur (eind 2009 of begin 2010) Voor de gemeentelijke bijdrage in de periode wordt een claim ingediend voor de meerjarenbegroting. Verwacht wordt dat het zal gaan om een gemiddelde bijdrage van per jaar voor: - ondersteuning rietlandbeheer en ondernemerschap - promotie van het riet (product en beroep) Hierbij er van uitgaande dat voor deze beide thema s ook de benodigde co-financiering vanuit Rijk of provincie zal worden toegezegd. In het kader van het gebiedsgericht werken (zie o.a. ILG-convenant) is een procesafspraak gemaakt met de provincie om te kijken naar mogelijkheden om bij te dragen aan de realisatie van meer rietopslagloodsen in het gebied. Uiteraard zal de grootste investering hiervoor van de ondernemers zelf komen. Echter, een bijdrage van overheden hieraan draagt bij aan verbetering van arbeidsomstandigheden en ook aan de verbetering van de landschappelijke kwaliteit omdat er minder riet in het gebied hoeft te blijven liggen (afgedekt met plastic). Te zijner tijd zullen hierover meer concrete voorstellen worden voorgelegd, al dan niet in combinatie met een herzien ILGconvenant. 4

5 Personeel en organisatie Aan de werkgroep zal worden voorgesteld om de uitvoering van onderdeel C (stimuleren van onderschap in het riet en de promotie van riet) onder regie van de gemeente te doen. Daarbij wel nadrukkelijk samen te werken met de riettelers zelf, en de werkgroep te blijven gebruiken voor draagvlak en input hierbij. De gemeente zal niet zelf alle projecten en activiteiten uitvoeren maar deze, waar mogelijk, uit besteden aan derden die bekend zijn met gebied en ondernemers. Bijlagen bij het voorstel 1. Notitie Met een kluitje in het riet? Of. Naar een nieuwe samenwerking voor het natuur(rietland)beheer in Nationaal Park Weerribben-Wieden. 2. Voorstel impuls rietlandbeheer, ondernemerschap en promotie Ondertekening De secretaris De burgemeester drs. A.J. Peterson drs. H.H. Apotheker Betrokken partijen afdeling adviseur behandeld in raadscommissie REO Harriet Hofsink, tel.: , harriet.hofsink@steenwijkerland.nl x ja, nl. 16 juni 2009 nee 5

6 Raadsbesluit Steenwijk, 30 juni 2009 Nummer: 2009/81 De raad van de gemeente Steenwijkerland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 16 juni 2009, nummer 2009/81; b e s l u i t : een bedrag van beschikbaar te stellen uit de algemene reserve vrij besteedbaar voor de stimulering van het ondernemerschap en promotie van het riet voor De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, R.G.H.P. Moonen drs. H.H. Apotheker 1