(Samen)werken aan passend onderwijs en de transformatie

Transcriptie

1 (Samen)werken aan passend onderwijs en de transformatie Versie 25 augustus Inleiding In de nieuwsbrief van april 2016 zijn alle samenwerkingsverbanden geïnformeerd over de laatste stand van zaken rond de inrichting van het netwerk / platform (verder voorlopig netwerk genoemd) voor leidinggevenden van samenwerkingsverbanden PO. In de nieuwsbrief is tevens ingegaan op de bevindingen tijdens de netwerklunch op de gezamenlijke conferentie PO en VO van 22 maart jl. Tijdens deze netwerklunch is naar voren gekomen dat het van belang is om na te denken over wie en wat het netwerk kan en wil zijn. Men wil kennis delen en collectiviteit. zoeken op belangrijke thema's. Samenwerken in een goede rolverdeling is daarbij belangrijk. Wie doet wat, wanneer en hoe snel? Nu de basisstructuur voor het netwerk is neergezet, met een initiatiefgroep en het brede netwerk, is het zaak de komende tijd in de aanloop naar de tweedaagse van 5 en 6 oktober a.s. een aantal zaken te gaan uitwerken om tot optimale netwerkvorming te komen. Dit vraagt een strakke planning voor de komende periode, waarin voor de initiatiefgroep en het brede netwerk drie bijeenkomsten voorafgaand aan oktober staan gepland (zie voor de data bijlage 1). Zo zullen de positionering van het netwerk, de vormgeving van de werkwijze van het netwerk, en de rol van de initiatiefgroep daarbinnen, moeten worden geconcretiseerd. In het verlengde daarvan wordt in dit memo ingegaan op het traject (samen)werken aan passend onderwijs en de transformatie, waartoe het netwerk op 26 mei 2016 heeft besloten. 2. De werkwijze van het netwerk Er zal een werkwijze moeten worden gevonden die zo goed mogelijk aansluit bij het doel en de opdracht van het netwerk, zoals geformuleerd in de nieuwsbrief van april jl. Doel netwerk Het netwerk bestaat uit leidinggevenden van samenwerkingsverbanden PO. Het doel van het netwerk is tweeledig: Het netwerk investeert in het delen van kennis en wil invloed uitoefenen op de opdracht die de samenwerkingsverbanden in het kader van passend onderwijs hebben. Het wil een inhoudelijke rol nemen, vanuit de eigen professionaliteit, bij het tot stand brengen van de opdracht voor passend onderwijs / de transformatie. Het netwerk stelt zich tevens als doel om namens de leidinggevenden opvattingen over de opbrengsten van passend onderwijs aan de juiste tafels te bespreken. Men opereert onafhankelijk vanuit het perspectief en de maatschappelijke opdracht van de samenwerkingsverbanden. Daarbij dient te worden gestreefd naar het als netwerk vertegenwoordigen van een zo breed mogelijk gedragen geluid namens de aangesloten SWV-en, met een heldere positie van de initiatiefgroep daarbinnen. Vragen daarbij zijn: Hoe wordt de verbinding gezocht met het platform van SWV-en VO? Hoe wordt voor de opbouw van de eigen organisatie gebruik gemaakt van de reeds bestaande (intervisie) 1

2 netwerken in de regio? Hoe wordt invulling gegeven aan informatie-uitwisseling, passende ledenraadplegingen en het organiseren van kennisdelingsbijeenkomsten? etc. 3. De positionering van het netwerk Een andere belangrijke, voorliggende vraag betreft de positionering van het netwerk. Leek er aanvankelijk een voorkeur te bestaan om als netwerk te functioneren onder de paraplu van de PO- Raad, inmiddels is ervoor gekozen als zelfstandige organisatie en in partnerschap met de PO-Raad verder te gaan. Het geeft het netwerk een neutrale eigenstandige positie bij het geven van gevraagd en ongevraagd advies. Tegelijkertijd wordt hiermee voor de PO-Raad voorkomen dat zij, als ledenorganisatie voor de schoolbesturen, in haar rol van belangenbehartiger in een spagaat terecht kan komen. Specifiek aandachtspunt ten aanzien van de positionering is de wens tot een goede afstemming met het VO te komen, gezien de vele gemeenschappelijke thema s en belangen. Het toewerken naar één platform op de korte termijn ligt daarbij niet voor de hand, omdat de samenwerkingsverbanden VO zich geheel anders hebben georganiseerd, als aangeslotenen van de VO-raad. De organisatorische vormgeving behoeft nog nadere uitwerking. Dit wordt door de initiatiefgroep opgepakt, waarbij wordt gestreefd naar besluitvorming tijdens de tweedaagse op 5 en 6 oktober a.s. 4. (Samen)werken aan passend onderwijs en de transformatie Gaat het bovenstaande nog vooral over de inrichting en de structuur, het gaat uiteindelijk om de inhoudelijke vulling van de agenda voor de komende jaren met relevante thema s voor het passend onderwijs en de transformatie. Nu alle nieuwe samenwerkingsverbanden bijna twee jaar aan de slag zijn met passend onderwijs, worden er gaandeweg veel gemeenschappelijke thema s zichtbaar waarin samenwerkingsverbanden elkaar kunnen versterken en ondersteunen. Dit pleit ervoor om, op basis van de ervaringen met passend onderwijs tot nu toe, de balans op te maken en te onderzoeken waar de belangrijkste uitdagingen voor de komende jaren liggen. In dit kader stelt de initiatiefgroep voor een aantal themagroepen in het leven te roepen om dit themagewijs uit te werken, deels op basis van eigen ervaringen, deels door informatie op het desbetreffende thema op te halen bij de andere samenwerkingsverbanden. Deze themagroepen worden bij voorkeur bemenst door vertegenwoordigers van SWV-en met verschillende karakteristieken (naar omvang, school-, expertise- of professionaliseringsmodel, positieve of negatieve verevening, wel of geen krimp, landelijk of stedelijk gebied). Daarnaast kunnen de groepen worden aangevuld met relevante stakeholders op het betreffende thema, bijvoorbeeld gemeentelijke vertegenwoordigers op het onderwerp onderwijs-zorgarrangementen of thuiszitters. Elke groep gaat aan de slag op haar eigen thema, en wordt daarbij voorgezeten door een lid van de initiatiefgroep, als portefeuillehouder op het betreffende thema. Besloten is de volgende themagroepen in te stellen: Kwaliteitszorg Aandachtspunten: inrichting kwaliteitszorg, planning en control cyclus, privacy, ICT Twee werkgroepen Inhoud: o (1) Ondersteuning inrichting ondersteuningstoewijzing, basis- en extra ondersteuning, categoriebepaling SO, rol ouders, regeling EMB, invlechting (v)so 2

3 o (2) De verbinding met het sociale domein onderwijs-zorgarrangementen, tegengaan thuiszitters, relatie met wetgeving zoals onderwijs jeugdwet, wet langdurige zorg, zorgverzekeringswet e.d. Personeel en organisatie Aandachtspunten: omvang en aard personeel, eigen of ingehuurd / gedetacheerd personeel, organisatiestructuur, aanwezige expertise, schoolmodel of expertisemodel, professionalisering, kennisontwikkeling en vakmanschap, voorkomen onnodige bureaucratie, belangenbehartiging directeuren(-bestuurders) samenwerkingsverbanden Governance Aandachtspunten: de verbinding tussen de SWV-en en de schoolbesturen, scheiding bestuur en toezicht, de maatschappelijke opdracht van het SWV, de positie van de directeur(-bestuurder) binnen de verschillende bestuurlijke constellaties, medezeggenschap Communicatie Alle relevante aspecten rond communicatie Bedrijfsvoering / financiën 1 Aandachtspunten: bedrijfsvoering, financiën, verantwoording, risicomanagement, dashboard In algemene zin luidt de opdracht aan de themagroepen: Breng in beeld hoe de SWV-en er op dit moment voorstaan op het desbetreffende thema. Doe dit door enerzijds het systematisch ophalen van feitelijke gegevens en ervaringen tot nu toe (succesfactoren en knelpunten) 2, anderzijds het aangaan van gesprekken binnen de themagroep en met andere SWV-en en stakeholders. Doe waar mogelijk aanbevelingen voor een ontwikkelagenda op het betreffende thema voor de komende jaren. In bijlage 2 bij dit memo zijn de doelen, focus en opdracht per themagroep nader uitgewerkt. De volgende portefeuilleverdeling is gemaakt: Kwaliteitszorg Astrid Ottenheym Inhoud: Basis- en extra ondersteuning Otto Kamps Inhoud: Sociaal domein Angele Jehee Personeel en organisatie Marianne van Kalmthout Governance Jack Biskop, Theo van Rijzewijk Communicatie Astrid Ottenheym Bedrijfsvoering / financiën (voorlopig) Dick Rasenberg Wat de bemensing van de themagroepen betreft zal een algemene oproep onder de leden worden gedaan, en kunnen voorzitters ook gericht mensen benaderen. Dit kunnen zowel directeuren / bestuurders / coördinatoren als, afhankelijk van het thema, andere inhoudelijk betrokken medewerkers 1 Voor dit thema zal worden aangesloten bij de bestaande kennisgroep Bedrijfsvoering / financiën passend onderwijs van de PO-Raad, waarin zowel experts als vertegenwoordigers van samenwerkingsverbanden zitting hebben. Vanuit de kennisgroep zal tevens een vertegenwoordiging deelnemen aan het gezamenlijk bedrijfsvoeringsoverleg passend onderwijs PO en VO. 2 In dit kader verdient het wellicht aanbeveling om voor alle vragen vanuit de themagroepen één gebundelde, digitale enquête op te stellen, zodat alle vragen gelijktijdig onder de 77 samenwerkingsverbanden worden uitgezet. 3

4 van samenwerkingsverbanden zijn. Ook kunnen deskundigen aan de themagroepen worden toegevoegd. De voortgang van dit traject zal voor de tweedaagse worden geagendeerd, waarbij de themagroepen de opbrengsten tot dan toe presenteren. Hiertoe zullen workshops worden ingericht. Daarnaast is het de bedoeling dat voor de volgende netwerkbijeenkomst op 4 juli a.s. al de nodige stappen zijn gemaakt, zoals de formulering van doel en focus van de themagroepen, de bemensing, aanpak en tijdpad etc. 4

5 Bijlage 1 Data Initiatiefgroep Dinsdag 6 september uur PO-Raad Dinsdag 27 september 2016 (met Miep van Hees) uur PO-Raad Vrijdag 14 oktober uur PO-Raad Maandag 21 november uur PO-Raad Woensdag 11 januari uur PO-Raad Maandag 6 maart uur PO-Raad Dinsdag 11 april uur PO-Raad Dinsdag 6 juni uur PO-Raad Maandag 3 juli 2017 (reservedatum) uur PO-Raad Brede netwerk Donderdag 22 september uur PO-Raad Maandag 30 januari uur PO-Raad Maandag 8 mei uur PO-Raad Districtsbijeenkomsten Dinsdag 6 september 2016 Maandag 12 september 2016 Woensdag 14 september 2016 Donderdag 15 september uur (incl. lunch) Assen uur (incl. lunch) Rosmalen uur (incl. lunch) Zutphen uur (incl. lunch) Roermond Tweedaagse passend onderwijs Woensdag 5 en donderdag 6 oktober dagen 5

6 Bijlage 2 Inhoud, doel en focus themagroepen Themagroep Kwaliteitszorg De wereld van passend onderwijs gaat het niet om de verkoop van een product of dienst. In essentie gaat het vooral dienstbaarheid en vertrouwen; de medewerkers maken het verschil. Kwaliteitszorg gaat over het vinden van antwoorden op vragen over de kwaliteit van de ondersteuning, de kwaliteit van het netwerk, de kwaliteit van de samenwerking, de kwaliteit van de processen op alle niveaus en met alle participerende stakeholders. Dit samenspel bepaalt de kwaliteit van de outcome. De variabelen zijn groot en we zitten vol in een transformatieproces. Maar kwaliteit mag geen toevalstreffer zijn. We hebben een maatschappelijke opdracht om ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben passend onderwijs te bieden in combinatie met passende opvoeding en zorg. Dit doen we voor de kinderen van nu. Kwaliteit gaat niet alleen over cijfers maar vooral ook over het verhaal achter de cijfers. Kwaliteitszorg bestaat uit kwantitatieve en kwalitatieve analyse met daarbij een lerende dialoog in een cyclisch proces. Het gaat erom dat we dat wat goed gaat levend houden en dat wat beter kan begrijpen en verbeteren. Het vormgeven van de kwaliteitszorg en het in beeld krijgen van de geleverde versus gewenste kwaliteit is belangrijk maar niet eenvoudig. Het is goed om de dilemma s hierover in beeld te krijgen om daar waar mogelijk gezamenlijk op te pakken. Als eerste stap willen we de dillema s die samenwerkingsverbanden passend onderwijs ervaren in beeld krijgen. De dillema s kunnen bijvoorbeeld liggen op het gebied van: welke kwaliteit is relevant bij passend onderwijs? wat is de output en outcome van passend onderwijs? inrichting van kwaliteitszorg, inclusief een goede planning- en controlcyclus met bijbehorende verantwoording helderheid over de verantwoordelijkheidsverdeling binnen het samenwerkingsverband kwaliteitsaspecten en variabelen de relatie tussen de eigen doelstellingen / indicatoren en de binnenkort te wijzigen indicatoren van het Toezichtkader van de inspectie kwantitatieve analyse kwalitatieve analyse de lerende dialoog benchmark De themagroep richt zich op het in beeld brengen van de dilemma s en het komen tot aanbevelingen hoe deze op te pakken. Themagroep Inhoud: basis-en extra ondersteuning In elk samenwerkingsverband is het niveau van de basisondersteuning vastgesteld. Hoewel dit een belangrijk begrip is, blijkt het in de praktijk vaak lastig dit te goed definiëren en tot een duidelijke grens tussen basis- en extra ondersteuning te komen. Een andere vraag is in hoeverre het niveau van de basisondersteuning in de scholen voldoet aan de afspraken die daarover binnen het samenwerkingsverband zijn gemaakt. Hoe levend is het denken over en realiseren van een voldoende niveau van basisondersteuning in de scholen? Tevens is de vraag relevant welke arrangementen er zijn ingericht om een dekkend netwerk te creëren. Voor de toewijzingscommissies is de kennis van dit onderwijscontinuüm van groot belang om 6

7 daarop hun besluiten te kunnen nemen. De themagroep zal zich richten op het onderzoeken van de volgende vragen: Hoe wordt het niveau van de basisondersteuning gemonitord en, indien wenselijk, verbeterd? Wordt dit systematisch per school in kaart gebracht? Wie beoordeelt het niveau van de basisondersteuning op een school? Heeft het samenwerkingsverband hier een actieve rol in? Komen de uitkomsten hiervan bij het samenwerkingsverband en de toewijzingscommissie terecht? Wat kan een samenwerkingsverband doen als het niveau van de basisondersteuning op een school niet voldoet aan het afgesproken niveau? Welke onderdelen zijn voor de samenwerkingsverbanden mogelijk meer relevant? Kunnen we die ook centraal agenderen? Is het gewenst te komen tot een landelijke definitie van de minimale basisondersteuning waar scholen, los van het inspectiekader, aan zouden moeten voldoen? En hoe relevant is het onderscheid basis- en extra ondersteuning feitelijk, kijkend naar de huidige praktijk waarin een aantal samenwerkingsverbanden alle ondersteuningsmiddelen ongedeeld naar de schoolbesturen in een bedrag per leerling doorsluizen? Themagroep Inhoud: het sociale domein Passend Onderwijs vraagt om een goede samenwerking met het sociaal domein. Steeds vaker is een onderwijszorgarrangement nodig om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoeften van de leerling. Samenwerkingsverbanden en gemeenten zijn veelal nog zoekende. Daarbij speelt dat de wetgeving rond dit onderwerp ingewikkeld is en ook vaak door de gemeenten, die met de uitvoering van het sociale domein belast zijn, niet goed begrepen wordt. De focus van de themagroep ligt op het ontwikkelen van kennis bij de samenwerkingsverbanden om op dit thema de regie te kunnen nemen. Onderzocht wordt hoe de samenwerkingsverbanden op een goede wijze kunnen vormgeven aan de samenwerking. Dit doet de themagroep door enerzijds systematisch gegevens te verzamelen en anderzijds in gesprek met de samenwerkingsverbanden ervaringen, good practices en knelpunten te verzamelen. Eén en ander moet leiden tot concrete aanbevelingen richting de samenwerkingsverbanden, onder meer ten aanzien van een ontwikkelagenda op het betreffende thema voor de komende jaren. Tijdens de tweedaagse van oktober presenteert de werkgroep de eerste resultaten. Themagroep Personeel en organisatie Uit voorbeelden in de praktijk blijkt helaas dat de rechtspositie van de directeur(-bestuurder) in het schoolbestuurlijke krachtenveld een kwetsbare en geïsoleerde is. Het is niet altijd goed mogelijk om daar voldoende weerstand voor op te bouwen. De rechtspositie kan in het gedrang komen doordat de belangen van een schoolbestuur ten behoeve van een hele schoolpopulatie soms strijdig zijn met de belangen van een samenwerkingsverband dat zich inspant voor een in verhouding kleine groep leerlingen met extra ondersteuning. Zulke conflicterende belangen zijn ook van invloed op de andere geledingen van het samenwerkingsverband en bemoeilijken uiteindelijk de uitvoering van de maatschappelijke opdracht om passend onderwijs te realiseren. De themagroep zal zich primair richten op het onderzoeken van de (rechts)positie van de directeur (-bestuurder), en probeert op dat punt met aanbevelingen te komen. Dit gebeurt in samenspraak met de Algemene Vereniging van Schoolleiders. 7

8 In een later stadium zullen daar andere thema s rond personeel en organisatie aan worden toegevoegd, zoals de CAO PO en de andere aspecten zoals genoemd in het memo. Themagroep Governance Bij de start van Passend onderwijs zijn door alle schoolbesturen in het land samenwerkingsverbanden ingericht. Nu deze samenwerkingsverbanden aan het werk zijn, blijkt dat er regelmatig zaken spelen op het vlak van de verbinding tussen SWV-en en schoolbesturen, onduidelijkheden of spanningen ten aanzien van de scheiding bestuur en toezicht, de verschillende bestuurlijke constellaties en medezeggenschap. Daarbij gaat het over onderwerpen als het eigenaarschap van het samenwerkingsverband en bijvoorbeeld de positie van de directeur-bestuurder, directeur, coördinator. De themagroep Governance wil niet alleen inventariseren welke knelpunten er op dit moment spelen op het gebied van governance, maar zoekt ook naar modellen en oplossingen die in de praktijk een oplossing kunnen blijken voor de geschetste knelpunten. Vanwege het veelkleurige palet aan bestuurlijke inrichtingen van de samenwerkingsverbanden zal er bij het vinden van oplossingsrichtingen ook rekening gehouden moeten worden met de verscheidenheid aan samenwerkingsverbanden. Wat voorop staat is, dat passend onderwijs borg staat voor good governance. Taken en verantwoordelijkheden dienen helder afgebakend te zijn. In de themagroep worden deelnemers verzameld die geïnteresseerd zijn in dit onderwerp aangevuld met deskundigen op het gebied van good governance. De focus van deze themagroep ligt op het ontwikkelen van een concreet standpunt over een passende governance, rekening houdend met de diversiteit van de samenwerkingsverbanden. Dit kan eventueel resulteren in aanbevelingen voor een code goed bestuur, vanuit de brede maatschappelijke opdracht van de samenwerkingsverbanden. Themagroep Communicatie Samenwerkingsverbanden passend onderwijs zijn bij uitstek netwerkorganisaties: kinderen, ouders, leerkrachten, scholen, besturen, gemeenten, overheid en instellingen werken op veel terreinen met elkaar samen om passend onderwijs te realiseren. Samenwerken met een divers palet aan doelgroepen vraagt aandacht voor een transparante en begrijpelijke communicatie die een constructieve dialoog en samenwerking ondersteunt en bevordert. Eigenlijk kunnen we stellen dat de kwaliteit van de communicatie medebepalend is voor het resultaat van passend onderwijs. Belangrijk is dat er nagedacht wordt over de wijze van communicatie en dat dit planmatig opgepakt wordt met verschillende communicatiehulpmiddelen. Daar hoort ook de aandacht voor de communicatie bij een calamiteit bij. Naast de communicatie binnen een samenwerkingsverband is ook de communicatie van belang binnen het netwerk van samenwerkingsverbanden en van het netwerk van samenwerkingsverbanden met de buitenwereld. Denk onder andere aan het samen delen, leren en creëren over het waarom, hoe en wat van passend onderwijs, belangenbehartiging, beeldvorming en het inhoudelijke en politieke debat. De bijdrage die communicatie kan leveren is divers en ligt vooral op het organiseren van draagvlak voor de gezamenlijke maatschappelijke opdracht passend onderwijs, het uitwisselen en stroomlijnen van informatie, faciliteren van communicatie en samenbrengen van partijen. Het benutten van verschillende communicatiehulpmiddelen is essentieel, niet alleen in de vorm van fysieke bijeenkomsten, papier als ook digitale hulpmiddelen zoals sociale media en virtuele bijeenkomsten. 3.0 communicatie is blended en maakt een continue proces van delen, leren en creëren mogelijk. 8

9 Willen we vanuit een gemeenschappelijk kader communicatie oppakken is het goed dat de themagroep Communicatie eerst de belangrijkste dillema s in beeld brengt met een korte beschrijving. De dillema s kunnen bijvoorbeeld liggen op het gebied van: communicatie binnen het samenwerkingsverband met alle stakeholders communicatie binnen het netwerk van samenwerkingsverbanden communicatie van het netwerk van samenwerkingsverbanden naar stakeholders en publieke en politieke discours. 9