De oplossing ligt niet in het heden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De oplossing ligt niet in het heden"

Transcriptie

1 De oplossing ligt niet in het heden Op weg naar een evenwichtig beleggingsbeleid 1 november 2018 Stef Vermeulen AAG Actuarieel Advies & ALM

2 Mijn boodschap voor vandaag Over de rol van de ALM-adviseur en zijn gereedschap a) Scenariodenken: Scenario volgt uit het vraagstuk, niet andersom b) Een ALM-model is ook maar een model c) Voorkom de status quo! d) De ALM-adviseur moet een luis in de pels van het bestuur zijn 2

3 Evenwichtige belangenafweging van stakeholders staat centraal Risicokader ALM-advisering van PGGM ondersteunt het bestuur om tot besluitvorming te komen, die Stakeholders Consistent: Risicohouding beleid uitvoering Robuust: Doorstaat scenario analyses Monitoring en sturing Beleidskader Evenwichtig: Belang van alle stakeholders meegenomen Uitlegbaar: Begrijpelijk voor deelnemers Vastrentend Zakelijke waarden Allocatie Krediet Grondstoffen ALM bij PGGM gaat over het beleggingsbeleid op hoofdlijnen Overlay Nominale Hedge Inflatie Hedge 3

4 a) Scenario s zijn een onmisbaar stuk gereedschap in ALM en risicomanagement (1) 1. Strategische beleidstrajecten: Kwalitatieve scenarioanalyse, bijvoorbeeld aangaande het pensioencontract 2. Vormgeven strategische asset allocatie: Stochastische scenario s 15 jaars horizon Deterministische risicoscenario s 1-7 jaars horizon Gebruik afhankelijk van risicohouding fonds 4

5 a) Scenario s zijn een onmisbaar stuk gereedschap in ALM en risicomanagement (2) 3. Pre-mortem analyse: Vergroot de houdbaarheid en robuustheid van het gekozen beleid 4. Monitoring: Korte termijn stress op basis van omgevingsanalyse Middellange termijn impact op deelnemer 5

6 b) Ieder model heeft zijn beperkingen Don t: Een stochastisch ALM-model is niet geschikt voor portefeuille optimalisatie Do: Stochastiek is waardevol in het verkrijgen en delen van inzicht over de wisselwerking van beleidsinstrumenten Doelgericht gebruik van risicoscenario s geeft het bestuur inzicht en zorgt voor bewustwording 6 De verschillende scenariotypes zijn complementair, beperken tot één type is onvoldoende

7 Praktijkvoorbeeld: Een gelijkblijvende rentetermijnstructuur Voor een fonds zonder rentevisie gaan we uit van een gelijkblijvende rente Het fonds gelooft niet dat de forward rente een goede voorspeller is Een exact gelijkblijvende rentetermijnstructuur leidt in het model tot een positief rendement op renteafdekking Dit positieve effect is historisch zichtbaar, toch voeren we een gevoeligheidsanalyse uit 7

8 c) Praktijkvoorbeeld: Voor pensioenfondsen in een tekortsituatie dreigt de status quo Risicovoller beleggen is wettelijk niet toegestaan Defensiever beleggen leidt tot grotere kans op een pensioenverlaging door de MVEV-eis Maar past het beleggingsbeleid nog wel bij de huidige situatie en economische omstandigheden? Onze werkwijze: Verplaats de uitgangssituatie naar de toekomst 8

9 d) Competenties zijn het belangrijkste gereedschap Bestuurders zijn net mensen, dus integreer behavioural finance in de ALM-aanpak: Bewust tegenhangen: Luis in de pels Methodiek: Pre-mortem en scenario s met grote impact Voorkom de status quo Dynamisch beleggingsbeleid: Ja, tenzij! Consistent, robuust, evenwichtig en uitlegbaar 9

10 10 Zijn er vragen?

11 Disclaimer This presentation has been solely prepared for informational purposes and is not an offer, or a sollicitation of an offer, to buy or sell any security or financial instrument, or any investment advice. This presentation does not confer any rights to any third parties. PGGM has taken all reasonable care to ensure that the information contained in this presentation is correct, but does not accept any liability for any misprints. The information contained herein can be changed without notice. 11

Beleggen in Oplossingen

Beleggen in Oplossingen Beleggen in Oplossingen Doing well by doing good, in het groot Robeco 2 december 2015 1 1. Beleid Met de klant Van principes naar kader Keuze thema s Doelstelling 2. Uitvoering Fasering Definities en selectie

Nadere informatie

Duurzame ketens, kans of obstakel. voordekost Wilbert Hilkens

Duurzame ketens, kans of obstakel. voordekost Wilbert Hilkens Duurzame ketens, kans of obstakel voordekost Wilbert Hilkens 13-4-2017 Diverse rapporten over duurzame ketens 2014 2015 2016 Wat hebben we kunnen leren over verschillende ketens Gemiddelde inkomen: historie,niveau

Nadere informatie

Seminar 360 on Renewable Energy

Seminar 360 on Renewable Energy Seminar 360 on Renewable Energy Financieren van duurzame energie initiatieven ING Lease (Nederland) B.V. Roderik Wuite - Corporate Asset Specialist - Agenda I 1. Introductie 2. Financiering van duurzame

Nadere informatie

ESG en SDG s in beleggingsbeleid bij fiduciair beheer

ESG en SDG s in beleggingsbeleid bij fiduciair beheer ESG en SDG s in beleggingsbeleid bij fiduciair beheer Ambities en verwachtingen; Een pallet aan mogelijkheden Adrie Heinsbroek Principal Responsible Investment December 2018 www.nnip.com1 Ambities en verwachtingen

Nadere informatie

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico. Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende

Nadere informatie

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker ALM & alternatieve beleggingen Seminar IBS 13 juni 2019 Martin Bakker Agenda 1. Wie zijn wij? 2. Stichtingen vs. Pensioenfondsen 3. ALM en scenario analyse 4. Alternatieve beleggingen in ALM-context 2

Nadere informatie

Asset & Liability Management

Asset & Liability Management Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak

Nadere informatie

Cryptocurrency & blockchain: voorbij de hype

Cryptocurrency & blockchain: voorbij de hype Cryptocurrency & blockchain: voorbij de hype 19 januari 2018 Teunis Brosens Global Markets Research Blockchain s belofte: weg met de tussenpersoon Bestaande transctie-registratiediensten zijn gecentraliseerd

Nadere informatie

Energie en klimaatverandering als beleggingsthema: the real deals

Energie en klimaatverandering als beleggingsthema: the real deals Energie en klimaatverandering als beleggingsthema: the real deals Jacco Minnaar - Triodos Investment Management 8 juni 2017 Instituut voor Pensioeneducatie 0 Triodos in een oogopslag Triodos Bank Onafhankelijke

Nadere informatie

Wat kost dat nou, dat klimaat?

Wat kost dat nou, dat klimaat? Wat kost dat nou, dat klimaat? Marieke Blom 5 oktober 2018 Klimaat en economie gaan niet zo lekker samen 2 Maar we willen nu wel 3 Uitstoot broeikasgassen (CO 2 -equivalenten), in megaton 221-13% 193-41%

Nadere informatie

Bijlage 2: Verklaring Beleggingsbeginselen

Bijlage 2: Verklaring Beleggingsbeginselen Bijlage 2: Verklaring Beleggingsbeginselen 1. Inleiding Deze Verklaring inzake beleggingsbeginselen beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van de Stichting Roba Pensioenfonds (het Pensioenfonds).

Nadere informatie

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij april 2017 Dit document heeft 5 pagina s Versiebeheer Versie Auteur Datum Revisie V1.0 BAC 11 april 2017 Nieuwe bijlage i Inhoudsopgave Strategisch beleggingsbeleid

Nadere informatie

Seminar Hernieuwbare energie voor bedrijven

Seminar Hernieuwbare energie voor bedrijven Seminar Hernieuwbare energie voor bedrijven Financieren van duurzame energie initiatieven ING Auke de Boer- manager ING Groenbank N.V. Agenda I 1. Introductie 2. Financiering duurzame energie initiatieven

Nadere informatie

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN 13 oktober 2017 hellocrowd.be @hellocrowdnl @hellobankbelgie METHODOLOGIE - Een

Nadere informatie

De kwestie van opties en garanties

De kwestie van opties en garanties De kwestie van opties en garanties Een consistente waardering voor alle toepassingen Verzekeringsproducten worden vaak gekenmerkt door garanties of opties die contractueel door de verzekeraar zijn toegezegd

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017 STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND Performancevergelijking PCN - ABP 2011-2015 24 februari 2017 Inhoud Uitgangspunten Risicohouding Vergelijking strategisch beleggingsbeleid Performancevergelijking

Nadere informatie

Beleggen met Impact. Didier Devreese, Head of Sales NN IP Belgium Didier Devreese NN Investment Partners Belgium.

Beleggen met Impact. Didier Devreese, Head of Sales NN IP Belgium Didier Devreese NN Investment Partners Belgium. Beleggen met Impact Didier Devreese, Head of Sales NN IP Belgium 20 June 2017 Didier Devreese NN Investment Partners Belgium www.nnip.com 1 Wat is impact beleggen? 2 Wat is impact beleggen? Financieel

Nadere informatie

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?

Nadere informatie

Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect)

Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect) Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect) VBA Seminar Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Matthijs Storm

Nadere informatie

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE hellocrowd.be @hellocrowdnl @hellobankbelgie OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN 13 oktober 2017 METHODOLOGIE - Een jaar na het eerste

Nadere informatie

Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds. Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017

Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds. Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017 Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017 Inhoudsopgave 1. Strategische Asset Allocatie bij BSG 2. Diversificatie binnen de vastgoedportefeuille

Nadere informatie

Beleggingsbeginselen SPW

Beleggingsbeginselen SPW Beleggingsbeginselen SPW Inleiding: Beleggingsbeginselen zijn de belangrijkste overtuigingen die ten grondslag liggen aan de strategie, de samenstelling en het beheer van de beleggingsportefeuille van

Nadere informatie

OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr.

OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr. Turning Ideas into Action OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr. Ruud Kleynen AAG Essentie van Besturen Asset Liability

Nadere informatie

Bestuurlijke dilemma s bij duurzaam beleggen

Bestuurlijke dilemma s bij duurzaam beleggen Bestuurlijke dilemma s bij duurzaam beleggen Handreiking op basis van ruim 20 jaar ervaring Els Ankum-Griffioen RPB Triodos Investment Management 14 november 2016 Jij Bepaalt 1 Allemaal dilemma s Duurzaamheid

Nadere informatie

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer NEA Paper De techniek van ALM modellen 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer Inhoud Doel paper en presentatie Outline paper Strategisch risico management Liquiditeitsrisico en

Nadere informatie

Fiduciair vermogensbeheer; een kwestie van op de blauwe ogen vertrouwen?

Fiduciair vermogensbeheer; een kwestie van op de blauwe ogen vertrouwen? Fiduciair vermogensbeheer; een kwestie van op de blauwe ogen vertrouwen? Door Ralph van Daalen, 16/12/2016 Fiduciair vermogensbeheer betekent volgens de letterlijke betekenis vermogensbeheer in goede trouw.

Nadere informatie

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Herstelplan per 31 augustus 2011 Naam pensioenfonds: Bedrijfspensioenfonds Nummer fonds: 10565 Dekkingsgraad per 31-8-2011: Dekkingsgraad per ultimo augustus 2011 is 102,5%. Status financiële positie (reservetekort,

Nadere informatie

IPFOS. Bestuurders Conferentie. Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB

IPFOS. Bestuurders Conferentie. Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB IPFOS Bestuurders Conferentie Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks 2 Inhoud 1.

Nadere informatie

Revival van sociologie als wetenschap: De Brexit case study, een sociale nachtmerrie in kaart gebracht. Door Bart Le Blanc, 06/07/2016.

Revival van sociologie als wetenschap: De Brexit case study, een sociale nachtmerrie in kaart gebracht. Door Bart Le Blanc, 06/07/2016. Revival van sociologie als wetenschap: De Brexit case study, een sociale nachtmerrie in kaart gebracht. Door Bart Le Blanc, 06/07/2016. 1. Hoeveel commentaren heeft u al gelezen sinds 23 juni toen de Britten

Nadere informatie

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds VBA ALM congres 6 november 2014 Philips Pensioenfonds Philips Pensioenfonds in een notedop Beleggingen Verplichtingen

Nadere informatie

De economie en onze huizen

De economie en onze huizen De economie en onze huizen Het wordt in elk geval nooit saai ING Economisch Bureau, Marieke Blom Maart 2019 Voorbij de economische piek? 2 Powell draaide als eerste onder de druk.. 3 Maar ook Draghi voelde

Nadere informatie

Door Ralph van Daalen, 26/11/2015.

Door Ralph van Daalen, 26/11/2015. Asset Liability Management; een nuttig instrument voor de lange termijn belegger Door Ralph van Daalen, 26/11/2015. Asset Liability Management afgekort ALM, niet te verwarren voor de afkorting AML, wat

Nadere informatie

S&V Reflector. Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie

S&V Reflector. Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie S&V Reflector Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie Juni 2011 Sprenkels & Verschuren wil met dit document haar bijdrage leveren aan een verantwoord

Nadere informatie

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23 Inhoud Voorwoord 13 Ten geleide 15 Over de auteurs 19 Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23 1 Het pensioensysteem in Nederland 25 1.1 Inleiding 25 1.2 De historische context van pensioen 26 1.3 Pensioen

Nadere informatie

Contractrisico s van zorgvastgoed Syntrus Achmea Real Estate & Finance

Contractrisico s van zorgvastgoed Syntrus Achmea Real Estate & Finance Amsterdam, De Makroon Contractrisico s van zorgvastgoed Syntrus Achmea Real Estate & Finance November 2016 Daan Tettero genda Introductie Syntrus Achmea Real Estate & Finance 7, 5,2 1,4 Zorgvastgoed voor

Nadere informatie

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen?

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? 1 Impact regelgeving t.a.v. beleggingsbeleid! "! # $ %&! $' (" ' )* + *! " &,!,, --- 2 Verdisconteringscurve: van economisch

Nadere informatie

Beleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk

Beleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk Beleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid publiceerde op vrijdag 12 juli 2013 het lang verwachte consultatiedocument over de uitwerking

Nadere informatie

Financial inclusion: investeren in de SDG s. Femke Bos, Fund Manager Triodos Microfinance Fund

Financial inclusion: investeren in de SDG s. Femke Bos, Fund Manager Triodos Microfinance Fund Financial inclusion: investeren in de SDG s Femke Bos, Fund Manager Triodos Microfinance Fund 0 Wat is de uitdaging? 1,7 miljard mensen hebben geen toegang tot financiële diensten 65 miljoen of 40% van

Nadere informatie

Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen

Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen 10 januari 2016 Inhoud SAF: een alles-in-één propositie 3 Professionaliteit in pensioenbeleggen 3 SAF, voor wie? 3

Nadere informatie

INSTITUTIONELE BELEGGERS ALS PARTIJEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR

INSTITUTIONELE BELEGGERS ALS PARTIJEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR INSTITUTIONELE BELEGGERS ALS PARTIJEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR Onno Steenbeek APG Asset Management & Erasmus School of Economics Dag van de Publieke Financiering Driebergen, 29 september 2016 1 STELLINGEN

Nadere informatie

Advies Commissie Parameters

Advies Commissie Parameters Advies Commissie Parameters Voorstel tot herziening van verwachte rendementen Sprenkels&Verschuren Maart 2014 Copyright 2014 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel

Nadere informatie

STICHTING TOTAL PENSIOENFONDS NEDERLAND

STICHTING TOTAL PENSIOENFONDS NEDERLAND HEALTH WEALTH CAREER STICHTING TOTAL PENSIOENFONDS NEDERLAND ANALYSE PREMIEDEMPING OP BASIS VAN VERWACHT RENDEMENT 21 september 2016 Sasja Keijmel DEKKINGSGRAADSJABLOON INHOUD 1. Inleiding 2. Wet- en regelgeving

Nadere informatie

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom Financieel risicobeheer op 1 A4 2 november 2017 Armijn Eikelboom Financieel Risicobeheer op 1 A4 en in 5 stappen 1 Bepaal en controleer pijngrens en fijngrens 2 Bepaal en controleer omvang risicobudget

Nadere informatie

32.0039.15. Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleggingsbeginselen SPW

32.0039.15. Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleggingsbeginselen SPW 32.0039.15 Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleggingsbeginselen SPW 28 juni 2016 Inleiding Beleggingsbeginselen zijn de belangrijkste overtuigingen die ten grondslag liggen aan de strategie,

Nadere informatie

Enkele bedenkingen rond de huidige financiële constellatie:

Enkele bedenkingen rond de huidige financiële constellatie: BEHEERSVERSLAG TPI maart 2017 Macro-economische vooruitzichten Enkele bedenkingen rond de huidige financiële constellatie: Grafiek 1: Evolutie markten De Amerikaanse aandelenmarkten kenden een sterk 2016

Nadere informatie

Ortec Finance Artikel. Financiële planning. Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico.

Ortec Finance Artikel. Financiële planning. Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico. Ortec Finance Artikel Financiële planning Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico Oktober 2014 inleiding In wet en regelgeving wordt steeds meer nadruk

Nadere informatie

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics IPFOS Bestuurders Conferentie De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal

Nadere informatie

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest Wat wil ik behandelen Marktwaardering UFR Risicomanagement 1 1. Marktwaardering Dekkingsgraad

Nadere informatie

Verklaring inzake beleggingsbeginselen BPF VLEP

Verklaring inzake beleggingsbeginselen BPF VLEP Verklaring inzake beleggingsbeginselen BPF VLEP 1. Introductie 1.1. Inleiding Deze verklaring geeft beknopt de uitgangspunten weer van het beleggingsbeleid van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Vlees,

Nadere informatie

Risicomanagement in een instabiele economie. 14 mei 2013 Karin Pasha Huizinga

Risicomanagement in een instabiele economie. 14 mei 2013 Karin Pasha Huizinga Risicomanagement in een instabiele economie 14 mei 2013 Karin Pasha Huizinga Inhoud Noodzaak voor risicomanagement Demografie Instabiele economie Risico s in kaart brengen 2 De kern van risicomanagement

Nadere informatie

Obligaties hebben hun eigen wil. Antoon Pelsser

Obligaties hebben hun eigen wil. Antoon Pelsser Obligaties hebben hun eigen wil Antoon Pelsser Inhoud Wat is de rente termijnstructuur? Fitten van een obligatiecurve Hedgen met bonds en swaps 2 Principes Risicovrij Curve moet waarde weergeven van risicovrije

Nadere informatie

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Het strategisch beleggingsplan van ABP is stapsgewijs opgebouwd. De strategie is gebaseerd op vier pijlers: 1) de doelstelling van ABP 2) beleggingsovertuigingen

Nadere informatie

WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER

WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER 6 juni 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleggingsbeleid... 4 3. Governance bestuur... 4 3.1. Samenhang met de keuze voor een bestuursmodel...

Nadere informatie

Triodos Investment Management Els Ankum-Griffioen

Triodos Investment Management Els Ankum-Griffioen Triodos Investment Management Els Ankum-Griffioen 0 1 Impact verandering bewerkstelligen 2 Triodos IM Duurzaam is meer dan groen Duurzaam financieren en beleggen is het geld van onze klanten zorgvuldig

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Hazerswoude, 2 september 2013

Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Hazerswoude, 2 september 2013 Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Hazerswoude, 2 september 2013 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling notulen jaarvergadering 3 september 2012 3. Jaarverslag 2012 4. Beleggingsbeleid 5.

Nadere informatie

Groot-Brittannië en Europa: 40 jaar van haat en liefde. Door Bart Le Blanc, 11/08/2015.

Groot-Brittannië en Europa: 40 jaar van haat en liefde. Door Bart Le Blanc, 11/08/2015. Groot-Brittannië en Europa: 40 jaar van haat en liefde. Door Bart Le Blanc, 11/08/2015. 1. Na het zomer reces zal de politieke discussie in Groot-Brittannië weer gedomineerd worden door Europa. De conservatieve

Nadere informatie

Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB. Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016

Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB. Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016 Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016 Agenda Haalbaarheidstoets Inleiding Uitgangspunten Resultaten Stochastische resultaten Pensioenresultaat Risicohouding

Nadere informatie

DutchInvestor.com [PENSIOENFONDSEN EN INFLATIEBELEGGINGEN: EEN OVERZICHT]

DutchInvestor.com [PENSIOENFONDSEN EN INFLATIEBELEGGINGEN: EEN OVERZICHT] Pensioenfondsen en inflatiebeleggingen: een overzicht Door Stefan Ormel, Directeur Vastrentende Waarden bij First Investments Stefan Ormel (1977) heeft jarenlange ervaring in het beheren van integrale

Nadere informatie

Investment beliefs. Uitgangspunten vermogensbeheer. bpfhibin.nl. stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen

Investment beliefs. Uitgangspunten vermogensbeheer. bpfhibin.nl. stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen Investment beliefs bpfhibin.nl stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen Uitgangspunten vermogensbeheer Milieu, maatschappij en corporate governance zijn belangrijk Inhoudsopgave

Nadere informatie

Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis

Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis Peter Vlaar Hoofd ALM modellering APG VBA ALM congres 5 november 2009 Agenda Karakteristieken van de kredietcrisis? Hoe kunnen we

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)

Nadere informatie

Huidige stand van zaken nftk. drs. Lonneke Thissen AAG

Huidige stand van zaken nftk. drs. Lonneke Thissen AAG Huidige stand van zaken nftk drs. Lonneke Thissen AAG juli 2014 1. Huidige stand van zaken nftk Wetsvoorstel naar de Raad van State op 4 april 2014 Gebaseerd op nominaal kader - De komende tijd wordt gekeken

Nadere informatie

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt. 1. Inleiding Investment beliefs zijn de overtuigingen waarop Bpf MITT het beleggingsbeleid wil baseren. De investment beliefs zijn voor het pensioenfonds belangrijke uitgangspunten en dienen als kader

Nadere informatie

Uitvoeringsaspecten van Pensioenakkoord

Uitvoeringsaspecten van Pensioenakkoord Uitvoeringsaspecten van Pensioenakkoord Willem Eikelboom De 4 e dinsdag in september 2011 2011 Towers Watson. All rights reserved. Wel of geen Pensioenakkoord invulling aanvullend pensioen vindt decentraal

Nadere informatie

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Het strategisch beleggingsplan van ABP is stapsgewijs opgebouwd. De strategie is gebaseerd op vier pijlers: 1) de doelstelling van ABP 2) beleggingsovertuigingen

Nadere informatie

Strategisch Pensioenmanagement

Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement is samenbrengen. Strategisch Pensioenmanagement De belangrijkste taak van Strategisch Pensioenmanagement is ervoor te zorgen dat u in control

Nadere informatie

Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s. Ronald Hamaker 13 juni 2018

Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s. Ronald Hamaker 13 juni 2018 Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s Ronald Hamaker 13 juni 2018 Triple A Risk Finance ONZE MEDEWERKERS Circa 90 medewerkers Achtergrond: financiële

Nadere informatie

Herstelplan. Stichting Personeelspensioenfonds APG

Herstelplan. Stichting Personeelspensioenfonds APG Herstelplan Stichting Personeelspensioenfonds APG PPF APG Herstelplan versie: juni 2015 Herstelplan PPF APG 2015 juni 2015 1. Inleiding In dit herstelplan 2015 voor PPF APG leest u eerst welke uitgangspunten

Nadere informatie

True Value van offshore wind

True Value van offshore wind True Value van offshore wind Waterbouwdag 3 oktober 2019 Frits Klaver, Leader KPMG Global True Value network Het wordt steeds belangrijker voor bedrijven om de dynamiek tussen groei in bevolking en welvaart,

Nadere informatie

Dennis Masselink Pensioennavigator

Dennis Masselink Pensioennavigator UNIFORME REKENMETHODIEK (URM) maatstaf voor de vergelijking van pensioenregelingen? Dennis Masselink Pensioennavigator 1 Navigatiemetafoor Prijsstijgingen hebben geen invloed op de hoogte van uw pensioen.

Nadere informatie

Verklaring beleggingsbeginselen STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS TRUEBLUE

Verklaring beleggingsbeginselen STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS TRUEBLUE Verklaring beleggingsbeginselen STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS TRUEBLUE Verklaring beleggingsbeginselen 1. Inleiding Op grond van de Europese pensioenfondsenrichtlijn zijn Nederlandse pensioenfondsen

Nadere informatie

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille beïnvloeden? Jeroen Veenstra 21 juni 2018 IORP II: Ontwikkeling pensioenwetgeving Ontwikkeling pensioenwetgeving staat

Nadere informatie

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact?

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? Educatiesessie 19 september 2018 Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? N A T H A L I E H O U W A A R T Programma 1. Wat zegt IORP over risicomanagement? 2. Hoe

Nadere informatie

Financieel crisisplan. van de

Financieel crisisplan. van de Financieel crisisplan van de (vastgesteld in bestuursvergadering van 19 april 2016) Inleiding Als onderdeel van de beschrijving van de hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de financiële sturingsmiddelen,

Nadere informatie

Sequoia Vermogensbeheer zal daarom een goed beeld moeten hebben van:

Sequoia Vermogensbeheer zal daarom een goed beeld moeten hebben van: Risicoprofielen Inleiding Bij het nemen van financiële beslissingen is het van belang een optimale afstemming te vinden tussen uw huidige en gewenste situatie én uw mogelijkheden. Uw persoonlijke doelen

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018 Algemene Vergadering van Deelnemers 26 juni 2018 1 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling agenda 3. Verslag Algemene Vergadering van Deelnemers d.d. 20 juni 2017 4. Jaarverslag 2017 5. Herbenoemingen bestuur

Nadere informatie

Amsterdam, 9 oktober Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Amsterdam, 9 oktober Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Amsterdam, 9 oktober 2018 Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Inleiding Achtergrond en doelstelling Pensioenfonds UWV heeft deze Verklaring inzake de beleggingsbeginselen ( Verklaring ) opgesteld

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2018

Verkort jaarverslag 2018 Het volledige jaarverslag kunt u downloaden op onze website https://www.rijnenbinnenvaartpensioen.nl/downloads/ Verkort jaarverslag 2018 Bedrijfspensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart Toeslagverlening,

Nadere informatie

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds Locatie: Woudschoten Conferentiecentrum te Zeist Module 1 Wetgeving en beleid Dag 1: donderdag 3 april 2014 09.00 09.30 uur Ontvangst 09.30 10.00 uur Inleiding

Nadere informatie

Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader. Juni 2014

Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader. Juni 2014 Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader Juni 2014 Inhoudsopgave Wetsvoorstel aanpassing FTK Beleidsdekkingsgraad Premievaststelling Toekomstbestendig indexeren Inhaalindexatie Hersteltermijn

Nadere informatie

Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC

Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC Toelichting op het jaar 2013 25 juni 2014 1 1 Agenda Jaarvergadering Deelnemers 1. Opening 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Vaststelling van de notulen van de jaarvergadering

Nadere informatie

Alternatives vanuit een ALM perspectief

Alternatives vanuit een ALM perspectief Alternatives vanuit een ALM perspectief Inleiding Het doel van een ALM studie is om tot een integraal premie-, indexatie- en beleggingsbeleid te komen. Onder beleggingsbeleid werd, tot een aantal jaren

Nadere informatie

Trading Signals op WHS FutureStation

Trading Signals op WHS FutureStation Trading Signals op WHS FutureStation Versie: Aug. 2013 WH SELFINVEST S.A. Luxembourg, Paris, Frankfurt Ghent, Amsterdam Copyrigh 2007-2013: all rights attached to this guide are the sole property of WH

Nadere informatie

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen

Nadere informatie

Reactie op Bureau Bosch notitie Performances en dekkingsgraden Nederlandse Pensioenfondsen 1990-2009

Reactie op Bureau Bosch notitie Performances en dekkingsgraden Nederlandse Pensioenfondsen 1990-2009 ROCK note Februari 2011 Reactie op Bureau Bosch notitie Performances en dekkingsgraden Nederlandse Pensioenfondsen 1990-2009 Niet bestemd voor publicitaire doeleinden Door David Blitz, Co-Head Quantitative

Nadere informatie

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action Agenda Feedback en verbetering Governance ALM Replicating Portfolio s Risk Management Kies beleid Ex ante denken Maak risicoprofiel beter inzichtelijk Actieve

Nadere informatie

De opbouw die in 2019 en 2020 nog plaatsvindt in de overgangsregeling is, overeenkomstig voorgaande jaren, niet meegenomen in de berekeningen.

De opbouw die in 2019 en 2020 nog plaatsvindt in de overgangsregeling is, overeenkomstig voorgaande jaren, niet meegenomen in de berekeningen. Aan Van Cc Het bestuur van Stichting Pensioenfonds ANWB AZL Actuariaat (Monique van Run en Valerie Heuvelmans) Dirk Meijwaard, fondsmanager Onderwerp Herstelplan 2019 Datum 7 maart 2019 Inleiding Omdat

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen Datum: 8 oktober 2018 REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE BEGRIPSBEPALINGEN Artikel 1 Waar in dit reglement aanduidingen

Nadere informatie

Maatschappelijk verantwoord beleggen; een must- or nice-to-have? Door Ralph van Daalen, 14/07/2015. Maatschappelijk verantwoord beleggen, wie is er überhaupt op tegen? Op radio en televisie worden wij

Nadere informatie

Financiële positie ABP versterkt in tweede helft 2009

Financiële positie ABP versterkt in tweede helft 2009 Persbericht Financiële positie ABP versterkt in tweede helft 2009 Hoofdpunten: Rendement in 2009 20,2% Dekkingsgraad stijgt in tweede halfjaar Gestegen levensverwachting heeft drukkend effect op dekkingsgraad

Nadere informatie

PERSCONFERENTIE WOONKREDIETEN 2016

PERSCONFERENTIE WOONKREDIETEN 2016 PERSCONFERENTIE WOONKREDIETEN 2016 SÉBASTIEN DEGAND GREET VAN CRIEKINGEN 2/02/2017 @BNPPFBelgie #BNPPFimmo AGENDA 1. VASTGOEDSECTOR IN BELGIË 2. BELANGRIJKSTE TENDENSEN 2016 A. Algemene tendensen: blijven

Nadere informatie

Orbis Software. Exact. Integration Tools. Dit document bevat de Release Notes voor: - Exact Globe Integration Tool v x

Orbis Software. Exact. Integration Tools. Dit document bevat de Release Notes voor: - Exact Globe Integration Tool v x Orbis Software Exact Integration Tools Dit document bevat de Release Notes voor: - Exact Globe Integration Tool v1.1.17.x Inhoudsopgave 1. 0 1. 1 1. 2 Exact Globe Integration Tool (v1.1.17.x) Veld ApplyLinkItem

Nadere informatie

Algemene vergadering van deelnemers. 21 juni 2016

Algemene vergadering van deelnemers. 21 juni 2016 Algemene vergadering van deelnemers 21 juni 2016 1 Agenda 1. Opening 2. Verslag AV van Deelnemers d.d. 23 juni 2015 3. Verslag van het bestuur 4. Verslag van het verantwoordingsorgaan 5. Verslag van de

Nadere informatie

NL ONDERNEMINGSFONDS

NL ONDERNEMINGSFONDS NL ONDERNEMINGSFONDS Oktober 2014 Fred van der Stappen Direteur Business Development Vertrouwelijk FINANCIERINGS TREND Nederland (Europa) 20% Kapitaalmarkt 80% Bank VS 80% Kapitaalmarkt 20% Bank MKB >

Nadere informatie

NEWSLETTER EMPLOYEE BENEFITS

NEWSLETTER EMPLOYEE BENEFITS NEWSLETTER EMPLOYEE BENEFITS Editie 1 Jaargang 2014 Impact van de Wet Swennen op de Begunstigingsclausule van Levensverzekeringen Bestemd voor ondernemingen en hun werknemers aangesloten bij een groepsverzekering.

Nadere informatie

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2012 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Ortec Finance Private Wealth Management Maart 2015

Ortec Finance Private Wealth Management Maart 2015 Ortec Finance Private Wealth Management Maart 2015 Introductie en doel Praktische vertaling van de handreiking inzake beleggingsbeleid Inbedden van het beleggingsbeleid in gehele beleggings(advies)proces

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen.

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. RiskTransparant, deel 6 Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. In deze zesde serie uit een reeks van zeven, delen wij graag onze kennis met

Nadere informatie

ING IBP Structured and Unstructured MT940 and MT942 Format Description v3.2

ING IBP Structured and Unstructured MT940 and MT942 Format Description v3.2 Leeswijzer ING IBP Structured and Unstructured MT940 and MT942 Format Description v3.2 March 2014 Version 3.2 Leeswijzer: voor ING IBP Structured and Unstructured MT940 and MT942 Format Description 1 Introductie

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid?

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid? RiskTransparant, deel 4 Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid? In deze vierde serie uit een reeks van zeven delen, delen wij graag onze kennis met u over risicomanagement.

Nadere informatie