Obligaties hebben hun eigen wil. Antoon Pelsser

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Obligaties hebben hun eigen wil. Antoon Pelsser"

Transcriptie

1 Obligaties hebben hun eigen wil Antoon Pelsser

2 Inhoud Wat is de rente termijnstructuur? Fitten van een obligatiecurve Hedgen met bonds en swaps 2

3 Principes Risicovrij Curve moet waarde weergeven van risicovrije kasstromen Benchmark voor polishouder/deelnemer Benchmark voor toezichthouder Curve onafhankelijk van beleggingsbeleid, financiële positie, sponsor, etc. Geen own credit risk! 3

4 Principes Goed Observeerbaar Direct en dagelijks waarneembaar vanuit de markt Observeerbaar voor alle relevante looptijden Zonder interpretatie beschikbaar 4

5 Principes Verhandelbaar Renterisico van de curve moet in de markt afgedekt kunnen worden Dus geen smoothing Liever geen mandjes 5

6 Principes Robuust Curve is niet gevoelig voor verstoringen Onbalans vraag/aanbod Markt niet voldoende toegankelijk Prijsvorming infrequent Weinig transacties LES: Markt voor CDO s leek zeer liquide, maar verdampte volledig na crisis... 6

7 Beschikbare Curven - Swap Voor: liquide markt Voor: lange looptijden (tot 60 jaar) Tegen: niet risicovrij EIOPA maakt correctie o.b.v. EURIBOR-EONIA spread Dit is de Credit Rate Adjustment (CRA)

8 Beschikbare Curven ECB-AAA Samengesteld uit koersen van staats-obligaties van euro-landen met AAA-rating Voor: (zo goed als) risico-vrij Tegen: weinig waarnemingen voor zeer lange looptijden (30+ jaar) Tegen: samengesteld uit mandje van staatsobligaties + gefitte curve 8

9 Beschikbare Curven Overzichtstabel: Principe \ Curve Swap ECB-AAA Risicovrij - + Goed Observeerbaar + 0/+ Verhandelbaar + - Robuust 0/+ 0/+ Er is geen ideale curve Zowel Swap als ECB-AAA goede kandidaten 9

10 Inhoud Wat is de rente termijnstructuur? Fitten van een obligatiecurve Hedgen met bonds en swaps 10

11 Fitten van Obligatie-curve Stel we observeren de marktprijzen van Nederlandse staatsobligaties Kunnen we dan een rente-termijnstructuur bepalen uit deze prijzen? In theorie: ja, d.m.v. bootstrapping Praktische problemen: Gaten in de verhandelde looptijden Verschillende data couponbetalingen 11

12 Marktprijzen obligaties Closing prices uit Bloomberg PX_DIRTY_MID Praktische problemen: Gaten in looptijd Verschillende data couponbetalingen 12

13 Curve met Smith-Wilson EIOPA gebruikt de Smith-Wilson methode om uit marktprijzen een rentecurve te construeren Marktdata = par swaprentes Smith-Wilson ook toepasbaar op obligaties Exacte fit van alle prijzen mogelijk Automatische extrapolatie naar UFR toe, voorbij de laatste marktwaarde 13

14 Curve met Smith-Wilson Waarom deze wilde curve? Lagere liquiditeit bonds Liquiditeitsverschillen Bid/Ask bounce 14

15 Smith-Wilson met Meetfout Als we een curve willen die exact consistent is met alle geobserveerde marktprijzen dan krijgen we een wilde curve. De marktprijs is wellicht niet perfect accuraat. Meetfouten in de marktprijzen Uitbreiding van S-W met meetfouten Aanname: meetfout van 0.05 (t.o.v. prijs van 100) Vergelijkbaar met Bid/Ask spread in marktprijzen voor liquide bonds 15

16 Smith-Wilson met Meetfout Kleine meetfout geeft grote verschillen in curve Max verschil = (t.o.v. prijs=100) 16

17 Obligatie-curve Het gebruik van de ECB-AAA curve geeft extra problemen: Kredietwaardigheid-verschillen tussen landen Zelfs NL en DE Liquiditeitsverschillen per obligatie Relatief beperkt volume AAA obligaties Steeds minder AAA landen... Feitelijk alleen NL en DE 17

18 Inhoud Wat is de rente termijnstructuur? Fitten van een obligatiecurve Hedgen met bonds en swaps 18

19 Bond-Swap spread Veel instituties gebruiken zowel bond als swapcontracten Expliciet: in beleggingsportefeuille Impliciet: rente-curve gebaseerd op swap-curve Verzekeraars: EIOPA curve Pensioenfondsen: DNB rente-curve Wat is de praktische impact van de bond-swap spread? 19

20 Swap-ECB spread 20

21 Gevolgen van spread Marktwaarde verplichtingen en beleggingen lopen uit de pas Ondanks het afdekken van het renterisico zien we toch grote P&L effecten in de marktwaarde balans Deze artificiële volatiliteit maakt het lastig de solvabiliteit (of dekkingsgraad) te sturen 21

22 Voorbeeld We nemen een portefeuille bestaande uit NL en DE staatsobligaties We waarderen de bijbehorende cashflows met de EIOPA-curve gedurende 9 maanden 22

23 Voorbeeld Effect van 4%-punt in januari... Voor perfecte cashflow matching! 23

24 Conclusies De risicovrije rentecurve bestaat niet Marktprijzen van obligaties liggen niet netjes op een mooie curve Spreadverschillen tussen swap en obligaties kunnen aanzienlijke effecten hebben op solvabiliteit (of dekkingsgraad) Ongeveer 1%-punt per maand 24

25 Contact Kleynen Consultants BV St. Franciscusweg GH HEERLEN T E a.pelsser@kleynen-consultants.nl I DISCLAIMER Any views or opinions presented are solely those of the author and do not necessarily represent those of Kleynen Consultants B.V. If you are not the intended recipient, be advised that you have received this presentation in error and that any use, dissemination, forwarding, printing or copying of this presentation is strictly prohibited. If you have received this presentation in error please contact Kleynen Consultants B.V.. Kleynen Consultants B.V. cannot be held responsible or liable in any way whatsoever for/and or in connection with any consequences and/or damage resulting from the proper and complete dispatch and receipt of the content of this presentation. 25

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen?

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? 1 Impact regelgeving t.a.v. beleggingsbeleid! "! # $ %&! $' (" ' )* + *! " &,!,, --- 2 Verdisconteringscurve: van economisch

Nadere informatie

De kwestie van opties en garanties

De kwestie van opties en garanties De kwestie van opties en garanties Een consistente waardering voor alle toepassingen Verzekeringsproducten worden vaak gekenmerkt door garanties of opties die contractueel door de verzekeraar zijn toegezegd

Nadere informatie

De Ultimate Forward Rate Methodiek

De Ultimate Forward Rate Methodiek De Ultimate Forward Rate Methodiek Notitie van het Actuarieel Genootschap 23 augustus 2012 Inleiding Voor het zomerreces heeft de Tweede Kamer een aantal debatten gevoerd over de Hoofdlijnennota herziening

Nadere informatie

Renterisico Scan. Een second opinion voor pensioenfondsen. met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid. For professional investors

Renterisico Scan. Een second opinion voor pensioenfondsen. met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid. For professional investors Renterisico Scan Een second opinion voor pensioenfondsen met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid For professional investors 1 Onderwerpen > Waarom deze Scan? > Hoe werkt het? > Contact over de scan

Nadere informatie

Renteafdekking op basis van de ultimate forward rate: Bezint eert ge begint?

Renteafdekking op basis van de ultimate forward rate: Bezint eert ge begint? Renteafdekking op basis van de ultimate forward rate: Bezint eert ge begint? Drs. Dr. Ir. David van Bragt RBA 1 Senior Consultant Investment Solutions, Aegon Asset Management Samenvatting Binnen het Financieel

Nadere informatie

Betreft: De Ultimate Forward Rate Methodiek / Notitie van het AG

Betreft: De Ultimate Forward Rate Methodiek / Notitie van het AG De heer dr. P.H. Omtzigt Rapporteur Pensioenen Europa namens de Regering en de Tweede Kamer Postbus 20018 2500 EA 's Gravenhage Utrecht, 23 augustus 2012 Betreft: De Ultimate Forward Rate Methodiek / Notitie

Nadere informatie

Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB. 29 april 2016

Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB. 29 april 2016 Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB 29 april 2016 1 Uw pensioen bij PGB in 2016 3 september 2015 Pensioenfonds balans 50% 50% Bezittingen Matching portefeuille Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hypotheken

Nadere informatie

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action Agenda Feedback en verbetering Governance ALM Replicating Portfolio s Risk Management Kies beleid Ex ante denken Maak risicoprofiel beter inzichtelijk Actieve

Nadere informatie

Ultimate forward rate: The way forward?

Ultimate forward rate: The way forward? Ultimate forward rate: The way forward? Drs. Dr. Ir. David van Bragt RBA Senior Consultant Investment Solutions, AEGON Asset Management Drs. Erica Slagter FRM 1 Principal Pensioen Actuaris, AEGON Nederland

Nadere informatie

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest Wat wil ik behandelen Marktwaardering UFR Risicomanagement 1 1. Marktwaardering Dekkingsgraad

Nadere informatie

Ultimate forward rate: The way forward?

Ultimate forward rate: The way forward? Ultimate forward rate: The way forward? Drs. Dr. Ir. David van Bragt RBA Senior Consultant Investment Solutions, AEGON Asset Management Drs. Erica Slagter FRM 1 Principal Pensioen Actuaris, AEGON Nederland

Nadere informatie

Tips en tricks WALS/FMP. Corporatiedag maart

Tips en tricks WALS/FMP. Corporatiedag maart Tips en tricks WALS/FMP Corporatiedag 2017 9 maart Inhoud 1. Introductie 2. WALS/FMP binnen de organisatie 3. Actualiteiten 4. Invoer en controlemogelijkheden 5. Afsluiting 2 Introductie 3 WALS/FMP binnen

Nadere informatie

Handleiding. Spelregelbewijs in Sportlink Club

Handleiding. Spelregelbewijs in Sportlink Club Handleiding Spelregelbewijs in Sportlink Club Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1. Spelregelbewijs voor O-17 1.1.1. Kennen, begrijpen, accepteren en toepassen 1.1.2. Oefenen en Eindtoets 1.1.3. Proces en planning

Nadere informatie

Het nieuwe FTK: plussen en minnen

Het nieuwe FTK: plussen en minnen Het nieuwe FTK: plussen en minnen Onno Steenbeek Johan de Wittlezing Utrecht, 5 juni 2015 HET NIEUWE FTK Waardering verplichtingen & dekkingsgraden Nieuwe parameters Herstelplannen, premie en indexatie

Nadere informatie

De schijnveiligheid van de Ultimate Forward Rate

De schijnveiligheid van de Ultimate Forward Rate ROCK note Februari 2013 Alleen voor professionele beleggers De schijnveiligheid van de Ultimate Forward Rate Johan Duyvesteyn Quantitative Research Martin Martens Quantitative Research Roderick Molenaar

Nadere informatie

Tabel 1.3 Nominale rentetermijnstructuur (zero coupon) Percentages ###

Tabel 1.3 Nominale rentetermijnstructuur (zero coupon) Percentages ### Tabel 1.3 Nominale rentetermijnstructuur (zero coupon) Percentages Looptijd in jaren * toelichting 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

Nadere informatie

Regelgeving versus sturing: De spagaat van een verzekeraar. Annemarie Mijer 7 november 2013

Regelgeving versus sturing: De spagaat van een verzekeraar. Annemarie Mijer 7 november 2013 Regelgeving versus sturing: De spagaat van een verzekeraar Annemarie Mijer 7 november 2013 Wet- en regelgeving in een overgangsfase Solvency I Interim Measures TSC ERB Solvency II 2014 2016 2 De spagaat

Nadere informatie

Solvency II: Impact op Financiële instellingen

Solvency II: Impact op Financiële instellingen Solvency II: Impact op Financiële instellingen Op weg naar een risico georiënteerde financiële branche Eye on Insurance 9 December 2009 Niek Hoek Agenda Belang risico management voor financiële instellingen

Nadere informatie

Advies Commissie Parameters

Advies Commissie Parameters Advies Commissie Parameters Voorstel tot herziening van verwachte rendementen Sprenkels&Verschuren Maart 2014 Copyright 2014 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel

Nadere informatie

Themabericht 2012/17. Een realistische rekenrente

Themabericht 2012/17. Een realistische rekenrente Themabericht 2012/17 Een realistische rekenrente Minister Kamp is recent met plannen gekomen om de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen waarderen kunstmatig te verhogen. Dit in verband

Nadere informatie

Principes voor de Ultimate Forward Rate Een bijdrage van het Actuarieel Genootschap ten behoeve van de Commissie UFR

Principes voor de Ultimate Forward Rate Een bijdrage van het Actuarieel Genootschap ten behoeve van de Commissie UFR Principes voor de Ultimate Forward Rate Een bijdrage van het Actuarieel Genootschap ten behoeve van de Commissie UFR 1. Inleiding In de politieke discussie over de Hoofdlijnennota herziening financieel

Nadere informatie

Portefeuillekeuze voor lange-termijn beleggers met liquiditeitsrisico's. Joost Driessen 26 maart 2013

Portefeuillekeuze voor lange-termijn beleggers met liquiditeitsrisico's. Joost Driessen 26 maart 2013 Portefeuillekeuze voor lange-termijn beleggers met liquiditeitsrisico's Joost Driessen 26 maart 2013 Illiquide assets voor lange-termijn beleggers? David Swensen, CIO Yale endowment: "Accepting illiquidity

Nadere informatie

WALS gebruikersdag 2013

WALS gebruikersdag 2013 WALS gebruikersdag 2013 Marktwaarde Frank Vermeij Inhoud Vragen Nieuwtjes Theorie Waarderen Rendement Simuleren WALS-TMS Ortec Finance helpt 2 Vragen Wie waardeert al het vastgoed al op marktwaarde? Wie

Nadere informatie

Actuarieel Genootschap & Actuarieel Instituut. Principes voor de Rentetermijnstructuur. rapport. "Dé juiste curve bestaat niet"

Actuarieel Genootschap & Actuarieel Instituut. Principes voor de Rentetermijnstructuur. rapport. Dé juiste curve bestaat niet Actuarieel Genootschap & Actuarieel Instituut rapport "Dé juiste curve bestaat niet" VOORWOORD De economische crisis leidt op alle fronten in de financiële wereld tot discussies over ingrijpende hervormingen.

Nadere informatie

integratie van illiquiditeit in de Strategische Asset Allocatie

integratie van illiquiditeit in de Strategische Asset Allocatie integratie van illiquiditeit in de Strategische Asset Allocatie Jack Julicher, Chief Investment Officer a.s.r. Oktober 2017 opzet van de presentatie 1. wat is liquiditeit? 2. premie voor illiquide beleggingen

Nadere informatie

Liability Driven Solutions

Liability Driven Solutions Liability Driven Solutions Brochure Inhoud Samenvatting 3 1. Het belang van renteafdekking 5 1.1. Renterisico 5 1.2 Solvabiliteitsbeslag 6 2. Het Strategic Liability Matching (SLM) fonds 7 21. Doelstelling

Nadere informatie

Advies Commissie Parameters 2019 En de effecten naar de situatie per 31 mei 2019

Advies Commissie Parameters 2019 En de effecten naar de situatie per 31 mei 2019 Advies Commissie Parameters 2019 En de effecten naar de situatie per 31 mei 2019 Op 6 juni 2019 heeft de Commissie Parameters 2019 haar advies verzonden aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Nadere informatie

Reactie op Septemberpakket Pensioenen Alleen voor professionele beleggers

Reactie op Septemberpakket Pensioenen Alleen voor professionele beleggers FTK Update september 2012 Reactie op Septemberpakket Pensioenen Alleen voor professionele beleggers.. Door Peter van der Spek en Remmert Koekkoek, Customized Overlay Management Roderick Molenaar en Laurens

Nadere informatie

Verzekeraars, Lange-Termijn Garanties Investeringen en Toezicht De curve kwestie. Theo Berg

Verzekeraars, Lange-Termijn Garanties Investeringen en Toezicht De curve kwestie. Theo Berg Verzekeraars, Lange-Termijn Garanties Investeringen en Toezicht De curve kwestie Theo Berg Veranderende kapitaal regimes Sinds begin jaren 70 Solvency I regime: Wettelijk kader en volume gedreven In Nederland

Nadere informatie

ICC Consultants +31 (0) november Realiseer betere valutakoersen bij uw eigen bank!

ICC Consultants  +31 (0) november Realiseer betere valutakoersen bij uw eigen bank! www.icc-consultants.nl +31 (0)30 820 1220 november 2016 Realiseer betere valutakoersen bij uw eigen bank! Bedrijven die valutatransacties doen in de contante ( spot ) markt krijgen op het moment van afsluiten

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 32 013 Toekomst financiële sector Nr. 102 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Hoop je voldoende geïnformeerd te hebben mocht je nog vragen hebben dan hoor ik dat graag.

Hoop je voldoende geïnformeerd te hebben mocht je nog vragen hebben dan hoor ik dat graag. Van: Verzonden: Aan: CC: Onderwerp: Bijlagen: Randen van, Dennis Monday, February 08, 2016 11:25 AM Kramer, Rob Dijk van, Peter; Deriga, Liesbeth RE: Kapaanvraag

Nadere informatie

Handleiding Risk Indicator Structured Products

Handleiding Risk Indicator Structured Products Handleiding Risk Indicator Structured Products Kempen Structured Products heeft negen verschillende typen risico geïdentificeerd die een belegger zou kunnen lopen als hij een structured product koopt.

Nadere informatie

Samenvatting. Analyses. Kostendekkende premie

Samenvatting. Analyses. Kostendekkende premie Samenvatting Op 14 juli 2015 heeft DNB aangekondigd dat zij de berekeningsmethodiek van de Ultimate Forward Rate (UFR), welke onderdeel vormt van de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen

Nadere informatie

Addendum. Ultimate Forward Rate

Addendum. Ultimate Forward Rate Addendum Ultimate Forward Rate Wilt u meer weten over renterisico s, swaps en swaptions? Neem dan contact op met uw Account-CIO of met onze balansmanagement adviseurs Bas Scholten via bas.schoiten@achmea.ni

Nadere informatie

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

PRODUCTIERAPPORT. Windpark Hellegatsplein VVJ Datum Versie 1 Jacco Witteveen

PRODUCTIERAPPORT. Windpark Hellegatsplein VVJ Datum Versie 1 Jacco Witteveen Windpark Hellegatsplein 2016 - VVJ 2017 Datum 10.10.2017 Versie 1 Contact Jacco Witteveen jacco.witteveen@out-smart.eu CONTENT 1. DEFINITIES 2 2. MANAGEMENTSAMENVATTING 3 - Productie voorspelling versus

Nadere informatie

Ortec Finance. Tips & Trucs Gebruikersdag 19 juni 2012

Ortec Finance. Tips & Trucs Gebruikersdag 19 juni 2012 Ortec Finance Tips & Trucs Gebruikersdag 19 juni 2012 Tips en trucs Algemene tips - Werkmethode - Status - Afschermen gebruik - Sneltoetsen Inhoudelijke tips - Gebruik - Rapporten - Vastgoed - Balans 2

Nadere informatie

Onderzoek naar alternatieve risicovrije rentes voor pensioenfondsen

Onderzoek naar alternatieve risicovrije rentes voor pensioenfondsen Onderzoek naar alternatieve risicovrije rentes voor pensioenfondsen 1. Inleiding Ontwikkelingen rond de rente die pensioenfondsen moeten hanteren bij het berekenen van hun toekomstige verplichtingen, hebben

Nadere informatie

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN 13 oktober 2017 hellocrowd.be @hellocrowdnl @hellobankbelgie METHODOLOGIE - Een

Nadere informatie

Onderzoek naar alternatieve risicovrije rentes voor pensioenfondsen

Onderzoek naar alternatieve risicovrije rentes voor pensioenfondsen Onderzoek naar alternatieve risicovrije rentes voor pensioenfondsen 1. Inleiding Ontwikkelingen rond de rente die pensioenfondsen moeten hanteren bij het berekenen van hun toekomstige verplichtingen, hebben

Nadere informatie

Transparantie van de solvabiliteit Presentatie Actuariaatcongres 2014 Bevordert de regelgeving de transparantie van de solvabiliteit?

Transparantie van de solvabiliteit Presentatie Actuariaatcongres 2014 Bevordert de regelgeving de transparantie van de solvabiliteit? Transparantie van de solvabiliteit Presentatie Actuariaatcongres 2014 Bevordert de regelgeving de transparantie van de solvabiliteit? Wouter Elshof Wouter Klaassen 5 maart 2014 Inleiding Thema Actuariaatcongres:

Nadere informatie

Liability Driven Solutions. Renterisico onder controle

Liability Driven Solutions. Renterisico onder controle Liability Driven Solutions Renterisico onder controle 1 oktober 2016 Aegon Asset Management Investment Solutions Oktober 2016 Inhoud Samenvatting 3 1. Het belang van renteafdekking 4 1.1 Renterisico 4

Nadere informatie

Search for Yield versus Capital

Search for Yield versus Capital Search for Yield versus Capital De huidige situatie op de financiële markten zorgt voor een uitdagende zoektocht naar rendement voor institutionele beleggers. Verzekeraars en pensioenfondsen hebben verplichtingen

Nadere informatie

Optimaal rente- en inflatiebeheer: een integrale matchingaanpak

Optimaal rente- en inflatiebeheer: een integrale matchingaanpak Optimaal rente- en inflatiebeheer: een integrale matchingaanpak Inleiding Door de malaise op de financiële markten is het voor veel pensioenfondsen zaak om hun financiële beleid (verder) te optimaliseren.

Nadere informatie

Wat betekent een stijgende rente voor het rentebeleid van pensioenfondsen? 10 mei 2017

Wat betekent een stijgende rente voor het rentebeleid van pensioenfondsen? 10 mei 2017 Wat betekent een stijgende rente voor het rentebeleid van pensioenfondsen? 10 mei 2017 Samenvatting In dit artikel onderzoeken wij de consequenties van een sterk stijgende marktrente voor het rentebeleid

Nadere informatie

Productierapport. Windpark Hellegatsplein 2018 Q3. Date Version 1 Jacco Witteveen

Productierapport. Windpark Hellegatsplein 2018 Q3. Date Version 1 Jacco Witteveen Windpark Hellegatsplein 2018 Q3 Date 24.11.2018 Version 1 Contact Jacco Witteveen jacco.witteveen@out-smart.eu Content 1. Definities 3 2. Managementsamenvatting 4 3. Productiedetails 5 3.1. Productie versus

Nadere informatie

Vergelijking verzekeraars en banken

Vergelijking verzekeraars en banken Vergelijking verzekeraars en banken Level playing field vanuit toezicht en kapitaaleisen? Presentatie door drs. Juriaan Borst AAG ACIS Symposium - Universiteit van Amsterdam 5 september 2014 2014 Towers

Nadere informatie

Nieuw pensioencontract. DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012

Nieuw pensioencontract. DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012 Nieuw pensioencontract DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012 Kernpunten 1. Eén ftk met twee soorten contracten (nominale contract en reële contract) 2. Contracten

Nadere informatie

Onderstaande tabel toont de nieuwe parameters ( ), waarbij tussen haakjes de oude waarden ( ) zijn opgenomen.

Onderstaande tabel toont de nieuwe parameters ( ), waarbij tussen haakjes de oude waarden ( ) zijn opgenomen. Advies Commissie Parameters 2019 Pagina 1 van 5 Op 6 juni 2019 heeft de Commissie Parameters advies uitgebracht over de te hanteren parameters 2020 2024 en over de ultimate forward rate (UFR). Op 11 juni

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015 Stand van zaken SVG 1 van 19 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2014 Vooruitblik 2015 Vragen 2 van 19 Pensioenfonds SVG

Nadere informatie

S&V Reflector. Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie

S&V Reflector. Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie S&V Reflector Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie Juni 2011 Sprenkels & Verschuren wil met dit document haar bijdrage leveren aan een verantwoord

Nadere informatie

PRODUCTIERAPPORT. Windpark Hellegatsplein 2018 Q2. Datum Versie 2 Jacco Witteveen

PRODUCTIERAPPORT. Windpark Hellegatsplein 2018 Q2. Datum Versie 2 Jacco Witteveen Windpark Hellegatsplein 2018 Q2 Datum 07.08.2018 Versie 2 Contact Jacco Witteveen jacco.witteveen@out-smart.eu INHOUD 1. DEFINITIES 2 2. MANAGEMENTSAMENVATTING 3 - Productie voorspelling versus Actueel

Nadere informatie

Wat betekent een stijgende rente voor het rentebeleid van pensioenfondsen? 10 mei 2017

Wat betekent een stijgende rente voor het rentebeleid van pensioenfondsen? 10 mei 2017 Wat betekent een stijgende rente voor het rentebeleid van pensioenfondsen? 10 mei 2017 Samenvatting In dit artikel onderzoeken wij de consequenties van een sterk stijgende marktrente voor het rentebeleid

Nadere informatie

Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad

Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2012-1 juli 2012 t/m 30 september 2012 Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad

Nadere informatie

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE hellocrowd.be @hellocrowdnl @hellobankbelgie OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN 13 oktober 2017 METHODOLOGIE - Een jaar na het eerste

Nadere informatie

Toelichting op Milliman Market Monitor - Nederland

Toelichting op Milliman Market Monitor - Nederland Toelichting op Milliman Market Monitor - Nederland 13 april 2017 Maandelijks publiceert Milliman de Milliman Market Monitor. Dit document geeft daarop een toelichting DOEL Het doel van de Milliman Market

Nadere informatie

Het bezwaar is afgewezen omdat het een gemeente verordening betreft waar geen bezwaar tegen gemaakt kan worden.

Het bezwaar is afgewezen omdat het een gemeente verordening betreft waar geen bezwaar tegen gemaakt kan worden. From: Stephanie Boom (Gemeente Oosterhout) Sent: vrijdag 7 maart 2014 9:05:20 To: #Servicepunt PIM Cc: Subject: svp inboekenfw: Brief gemeente Oosterhout Van: Hans Knol [mailto:h.knol@gnk-group.com] Verzonden:

Nadere informatie

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics IPFOS Bestuurders Conferentie De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal

Nadere informatie

The added value of illiquids investments. Gerard Moerman, Ph.D. Head of Rates, Money Markets and LDI-portfolios

The added value of illiquids investments. Gerard Moerman, Ph.D. Head of Rates, Money Markets and LDI-portfolios The added value of illiquids investments Gerard Moerman, Ph.D. Head of Rates, Money Markets and LDI-portfolios April 5th 2016 Agenda The added value of illiquids investments The fixed income universe is

Nadere informatie

Advies Commissie UFR. Commissie Ultimate Forward Rate

Advies Commissie UFR. Commissie Ultimate Forward Rate Advies Commissie UFR Commissie Ultimate Forward Rate mr. drs. T.W. Langejan (voorzitter) prof. dr. C. van Ewijk prof. dr. Th.E. Nijman prof. dr. A.A.J. Pelsser prof. dr. O.C.H.M. Sleijpen prof. dr. O.W.

Nadere informatie

De I0 tte. Geachte heer Roelvink,

De I0 tte. Geachte heer Roelvink, De I0 tte. Deloitte Accountants B.V. Financial Risk Management Laan van Kronenburg 2 1183 AS Amstelveen Postbus 175 1180 AD Amstelveen Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9711 www.deloitte.nl Behandeld

Nadere informatie

In deze mail: artikel 10, lid 2 onder d, e en g en artikel 11, lid WOB

In deze mail: artikel 10, lid 2 onder d, e en g en artikel 11, lid WOB Page 1 of 5 In deze mail: artikel 10, lid 2 onder d, e en g en artikel 11, lid WOB Van: Verzonden: woensdag 22 april 2015 17:50 Aan: Onderwerp: Gesprek ter info Politie Landelijke Eenheid afdeling Communicatie

Nadere informatie

De oplossing ligt niet in het heden

De oplossing ligt niet in het heden De oplossing ligt niet in het heden Op weg naar een evenwichtig beleggingsbeleid 1 november 2018 Stef Vermeulen AAG Actuarieel Advies & ALM Mijn boodschap voor vandaag Over de rol van de ALM-adviseur en

Nadere informatie

Aon Actualiteitenseminar

Aon Actualiteitenseminar Aon Actualiteitenseminar Risico's voor herverzekerde pensioenfondsen Erik Jan Jansen Van de website Brief Donner 17 sept 2010 Daarna gaat Erik Jan Jansen in op risico s bij herverzekerde pensioenfondsen.

Nadere informatie

Economische en Financiële risico s in de ORSA Dr. André van Vliet

Economische en Financiële risico s in de ORSA Dr. André van Vliet Modellering van Economische en Financiële risico s in de ORSA Dr. André van Vliet Onderwerpen ORSA en ALM Verder kijken dan je neus lang is Kwantitatieve analyses m.b.v. ALM Management actions Economische

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland Vermogensbeheerrapportage 4e kwartaal 2014 In het vierde kwartaal van 2014 steeg de wettelijk dekkingsgraad 1,4%-punt van 105,3% naar 106,7%. Die stijging wordt grotendeels verklaard door: een verdere

Nadere informatie

Renteafdekking en renteswaps

Renteafdekking en renteswaps Renteafdekking en renteswaps Jitzes Noorman Delegated CIO BMO Global Asset Management - Nederland VBA ALM-Conferentie 2015 5 november 2015 Agenda Investments Beliefs en Renteafdekkingsbeleid Renteafdekking

Nadere informatie

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%

Nadere informatie

AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging. 14 oktober 2010

AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging. 14 oktober 2010 AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging 14 oktober 2010 1 Agenda Huiswerk Casus Hedgen 2 Dag 1 Structured Products 3 Payoff structures Je baas wil nieuwe producten ontwikkelen die het makkelijker maken voor

Nadere informatie

Rabo Variabele Lange Rente Obligatie

Rabo Variabele Lange Rente Obligatie Dit prospectus is gemaakt voor de uitgifte van dit product en wordt daarna niet meer geactualiseerd. Als u in dit product wilt beleggen is het daarom belangrijk dat u ook alle informatie over dit product

Nadere informatie

Levensverzekeraars reduceren renterisico met derivaten

Levensverzekeraars reduceren renterisico met derivaten Levensverzekeringen worden in de regel voor een lange periode afgesloten. De rente speelt hierdoor voor levensverzekeraars een belangrijke rol. Bij een rentedaling daalt het eigen vermogen van deze sector

Nadere informatie

Feiten en fabels over de (reken)rente

Feiten en fabels over de (reken)rente Feiten en fabels over de (reken)rente Januari 2017 Bas J.M. Werker Tilburg University en Netspar Inhoud Wat is de (risicovrije) rente? Wat is de (functie van de) rekenrente? in uitkeringsovereenkomsten

Nadere informatie

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Het strategisch beleggingsplan van ABP is stapsgewijs opgebouwd. De strategie is gebaseerd op vier pijlers: 1) de doelstelling van ABP 2) beleggingsovertuigingen

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland in liquidatie

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland in liquidatie Vermogensbeheerrapportage 4e kwartaal 2017 In het vierde kwartaal van 2017 steeg wettelijke dekkingsgraad 1 met 1,4% punt van 108,1% naar 109,5%. De actuele dekkingsgraad 2 daalde met 0,1%-punt van 109,9%

Nadere informatie

Liability Driven Solutions. Renterisico onder controle

Liability Driven Solutions. Renterisico onder controle Liability Driven Solutions Renterisico onder controle februari 2017 Aegon Asset Management Investment Solutions Februari 2017 Inhoud Samenvatting 3 1. Het belang van renteafdekking 4 1.1. Renterisico 4

Nadere informatie

Liability Driven Solutions

Liability Driven Solutions Liability Driven Solutions Brochure Inhoud Samenvatting 3 1. Het belang van renteafdekking 5 1.1. Renterisico 5 1.2 Solvabiliteitsbeslag 6 2. Het Strategic Liability Matching (SLM) fonds 7 21. Doelstelling

Nadere informatie

2013: de uitdaging blijft

2013: de uitdaging blijft 2013: de uitdaging blijft 2013: Het jaar van de slang Aan de andere kant van het spectrum in de dierenriem is de slang het symbool van yin energie (koel / wijfje). De slang is een wijs teken, dat raadselachtig

Nadere informatie

Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC

Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC Toelichting op het jaar 2013 25 juni 2014 1 1 Agenda Jaarvergadering Deelnemers 1. Opening 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Vaststelling van de notulen van de jaarvergadering

Nadere informatie

AG8! Derivatentheorie Les1! Inleiding. 9 september 2010

AG8! Derivatentheorie Les1! Inleiding. 9 september 2010 AG8! Derivatentheorie Les1! Inleiding 9 september 2010 1 Planning Datum tijd 09-09-2010 1700-200 16-09-2010 1700-200 23-09-2010 1700-200 30-09-2010 1700-200 07-10-2010 1700-200 14-10-2010 1700-200 28-10-2010

Nadere informatie

Besluit van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Van 21 december 2012, AV/PB/2012/17948, tot instelling van de Commissie UFR

Besluit van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Van 21 december 2012, AV/PB/2012/17948, tot instelling van de Commissie UFR Besluit van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Van 21 december 2012, AV/PB/2012/17948, tot instelling van de Commissie UFR De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) In dit proefschrift ontwikkel ik enige kwantitatieve methoden die gebruikt kunnen worden bij het nanciële risicomanagement van in de eerste plaats een levensverzekeraar

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten. Vermogensbeheer SPMS. 17 november 2014

Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten. Vermogensbeheer SPMS. 17 november 2014 Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten Vermogensbeheer SPMS 17 november 2014 Structuur SPMS (vermogensbeheer) Bestuur SPMS F&C (verantwoord beleggen) Ortec (ALM studie) Bestuursbureau Investment

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland Vermogensbeheerrapportage 4e kwartaal 2013 In het vierde kwartaal van 2013 steeg de dekkingsgraad 2,5%-punt van 99,8% naar 102,3%. Die stijging wordt grotendeels verklaard door Opname van de vordering

Nadere informatie

Q & A bij brief en persbericht d.d. 6 januari

Q & A bij brief en persbericht d.d. 6 januari Q & A bij brief en persbericht d.d. 6 januari De vragen: Rente 1. Waarom vindt DNB dat aanpassing van de curve gerechtvaardigd is? Naar welke grootheden kijkt DNB bij deze beoordeling? 2. Is de aanpassing

Nadere informatie

jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad

jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad 62 toelichting op de balans en staat van baten en lasten 11. Risicobeheer Beleid en risicobeheer In het bestuursverslag is uiteengezet welke risico s het

Nadere informatie

één mogelijke invulling en die is zeer abrupt.

één mogelijke invulling en die is zeer abrupt. // Ronde tafel UFR voorzitter Michel Salden, Doctors Pension Funds Services Foto s: Fotopersburo Dijkstra deelnemers Daniel Aksan, Citi Bart Oldenkamp, Cardano Bas Scholten, Syntrus Achmea Jan Willem van

Nadere informatie

Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen. Postbus AB Amsterdam. Datum 29 augustus 2013.

Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen. Postbus AB Amsterdam. Datum 29 augustus 2013. Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 1 Onderwerp Resultaten DNB themaonderzoek beheersing renterisico

Nadere informatie

Gevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie

Gevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie INVESTMENT SOLUTIONS & RESEARCH UPDATE 31 maart 2014 Voor professionele adviseursbeleggers Gevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie Jaap Hoek en Roderick Molenaar Portfolio Strategy Parameters

Nadere informatie

10 De ultimate forward rate: introductie en impact op renteafdekking

10 De ultimate forward rate: introductie en impact op renteafdekking 10 De ultimate forward rate: introductie en impact op renteafdekking Binnen het Financieel Toetsingskader (FTK) worden de verplichtingen van pensioenfondsen vanaf eind september 2012 gewaardeerd met behulp

Nadere informatie

Gevolgen marktwaardering verplichtingen op beleid pensioenfondsen

Gevolgen marktwaardering verplichtingen op beleid pensioenfondsen Gevolgen marktwaardering verplichtingen op beleid pensioenfondsen Inleiding Op dit moment wordt bij pensioenfondsen veel onderzoek gedaan naar de beleidseffecten van het waarderen van pensioenverplichtingen

Nadere informatie

WALS gebruikersdag 2013

WALS gebruikersdag 2013 WALS gebruikersdag 2013 Nieuwe functionaliteiten Johan van Andel Nieuwe functionaliteiten WALS Anders dan anders Zomerrelease WALS Marktwaarde Regeerakkoord en regelgeving Overige punten Oplevering Roadmap

Nadere informatie

VBA Congres. Zoektocht naar meer rendement (inkomen) uit vastrentende beleggingsportefeuilles. - Voor professionele beleggers -

VBA Congres. Zoektocht naar meer rendement (inkomen) uit vastrentende beleggingsportefeuilles. - Voor professionele beleggers - VBA Congres Zoektocht naar meer rendement (inkomen) uit vastrentende beleggingsportefeuilles - Voor professionele beleggers - Jelle van der Giessen ING Investment Management www.ingim.com Een tijdperk

Nadere informatie

Alternatief voor de dekkingsgraad

Alternatief voor de dekkingsgraad Alternatief voor de dekkingsgraad Themadag Platform Deelnemersraden Den Haag 4 oktober 2013 ir. Arno van Mullekom, RBA Aanleiding Wat is het probleem? De dekkingsgraad is geen goede graadmeter voor de

Nadere informatie

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Het strategisch beleggingsplan van ABP is stapsgewijs opgebouwd. De strategie is gebaseerd op vier pijlers: 1) de doelstelling van ABP 2) beleggingsovertuigingen

Nadere informatie

Eerste observaties septemberpakket. KCM fiduciair management 26 september 2012

Eerste observaties septemberpakket. KCM fiduciair management 26 september 2012 Eerste observaties septemberpakket KCM fiduciair management 26 september Wat is relevant voor de beleggingen? Rentecurve In lijn met het voorstel van Kamp: Ultimate Forward Rate (UFR) komt er op basis

Nadere informatie

Bijlage A: Sjabloon herstelplan per 31 december 2008

Bijlage A: Sjabloon herstelplan per 31 december 2008 Bijlage A: Sjabloon herstelplan per 31 december 2008 Naam pensioenfonds: Stichting Pensioenfonds Holland Casino Nummer fonds: 60196 Dekkingsgraad per 31-12-2008: 88,2% Status financiële positie (reservetekort,

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2013 t/m 31 december Samenvatting: stijgende aandelen

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2013 t/m 31 december Samenvatting: stijgende aandelen Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2013-1 oktober 2013 t/m 31 december 2013 Samenvatting: stijgende aandelen Nominale dekkingsgraad gestegen van 120,6% naar 123,0% Reële

Nadere informatie

Bouw uw eigen beleggingsportefeuille

Bouw uw eigen beleggingsportefeuille Bouw uw eigen beleggingsportefeuille Joost van Leenders, oktober 2013 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I oktober 2013 I 2 Agenda Strategisch versus tactisch beleggingsbeleid Spreiding, waarom ook alweer?

Nadere informatie