ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de Toets Nieuwe Opleiding van. Hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie Hogeschool NCOI

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de Toets Nieuwe Opleiding van Hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie aan het NVAO Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs De visitatie vond plaats op 10 september Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...4 Overzicht van Certiked beoordelingen van de opleiding...6 Bijlage 1: Programma...27 Bijlage 2: Documenten...28 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...29 Bijlage 4: Visitatieteam...32 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...33 De verantwoordelijke teamleider: drs. R.R. van Aalst namens deze, M. Lathouwers Certiked-vbi november 2009

2 Identificatie De opleiding wordt verzorgd door: Marathon 7 Postbus AK Hilversum Telefoon info@ncoi.nl Website Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: drs. R.A. van Zanten, algemeen directeur Kwaliteitsfunctionaris: H. Pruszner, programmamanager Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Opleiding Graad Bachelor of Economics Deeltijd/duaal De opleiding wordt aangeboden in Utrecht, Amsterdam, Rotterdam, s-gravenhage, Eindhoven en Zwolle Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate de aspecten uit het NVAO Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs (februari 2003) adequaat worden afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: drs. R.R. van Aalst Externe deskundigen: drs. A.M.A. Noë RC, lic. C. Coppens Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren RC Student: K.R. Grahlmann Pagina 2 van 33

3 Werkwijze Het opleidingsinstituut heeft een zelfevaluatie opgesteld over de opleiding en deze gezonden aan het visitatieteam op 1 september Het visitatiebezoek heeft plaatsgevonden op 10 september Het conceptrapport is op 16 oktober 2009 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 30 oktober 2009 heeft de opleiding een schriftelijke reactie op het conceptrapport geschreven. In de aanloop naar de visitatie is overleg geweest tussen vertegenwoordigers van en leden van het visitatieteam. Deze bijeenkomst had een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 3 van 33

4 Managementsamenvatting Op 10 september 2009 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding hbobachelor SPD Bedrijfsadministratie van. De doelstelling van deze visitatie was een Toets Nieuwe Opleiding uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, in relatie tot het Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs van NVAO. Achtergrond is een onderdeel van NCOI Opleidingsgroep. NCOI Opleidingsgroep richt zich op de werkenden in Nederland en biedt voor hen ruim 550 opleidingen aan. De Opleidingsgroep beschikt over meer dan trainers en docenten die werkzaam zijn in geheel Nederland. Het hoofdkantoor staat in Hilversum. Daar zijn 240 medewerkers in de planning, organisatie en ontwikkeling van de opleidingen. Op het hoofdkantoor werken ook consultants en onderwijskundigen aan maatwerkopleidingen. NCOI Opleidingsgroep is een door het Ministerie van Onderwijs aangewezen instelling, aangesloten bij Vetron, erkend door Cedeo en ISO-gecertificeerd. richt zich met hbo bacheloropleidingen ook op werkenden. De benadering van de studenten door de Hogeschool is afgestemd op werkenden en dat geldt ook voor de interne processen van de hogeschool. Om dit te realiseren kent de Hogeschool de volgende afdelingen: In de afdeling Advies & Voorlichting geven adviseurs studenten een advies over het door hen te lopen opleidingstraject. De afdeling Planning & Organisatie zorgt voor de inschrijving van de studenten (onder de conditie dat de examencommissie hun vooropleiding goedkeurt), voor de planning van bijeenkomsten en zalen, voor het informeren van de studenten over het onderwijsprogramma en voor het toesturen van studiemateriaal aan de studenten. De afdeling Docentenmanagement is belast met de werving, selectie, ontwikkeling en inzet van docenten. stelt hoge eisen aan de docenten en past om die reden een strenge procedure van selectie toe. De Hogeschool zet de docenten pas in, nadat zij zijn ingelicht over de te geven lessen/colleges en nadat zij een training als docent hebben gehad. Gedurende hun docentschap volgen de docenten een ontwikkeltraject waarop de Hogeschool toeziet. De afdeling Programmamanagement is verantwoordelijk voor de inhoudelijke kwaliteit van de opleidingen. Deze afdeling zorgt voor de ontwikkeling en de actualisering van de programma s en stelt de kaders ten aanzien van onder meer voorlichting en advies, de docenten en het studiemateriaal. De afdeling Materiaalontwikkeling zorgt voor het studiemateriaal en de aansluiting daarvan op de eisen van de opleidingen. Het examenbureau draagt zorg voor de planning, uitvoering en beoordeling van de schriftelijke en mondelinge examens, daaronder begrepen moduleopdrachten, eindopdrachten, stageverslagen en eindscripties. Het examenbureau toetst daarnaast steekproefsgewijze de betrouwbaarheid van de beoordelingen. Pagina 4 van 33

5 maakt gebruik van een op maat gemaakt informatiesysteem (Olympus) dat de bedrijfsprocessen ondersteunt en zorgt voor de planning, registratie en controle van deze processen. Daarnaast heeft de Hogeschool sinds 2004 de beschikking over e-connect, een op maat gemaakte digitale leeromgeving. De studenten kunnen via dit systeem onder meer lessen bestuderen, zelftoetsen maken, discussies voeren met medestudenten en de docenten vragen stellen. Verloop van de visitatie en samenvattend oordeel De zelfevaluatie met de bijlagen is vooraf aan het visitatieteam ter beschikking gesteld. De zelfevaluatie was helder en heeft het visitatieteam informatie geboden om de opleiding mede aan de hand daarvan te beoordelen. Tijdens het bezoek aan de opleiding is het visitatieteam in de gelegenheid geweest met de relevante geledingen van de opleiding van gedachten te wisselen. Ook heeft het visitatieteam aanvullende, ter plaatse beschikbare documenten kunnen inzien. Het visitatieteam heeft zijn oordeel op deze informatie gebaseerd. Om deze redenen is het visitatieteam van mening dat de beoordeling van de opleiding op een betrouwbare wijze tot stand is gekomen. Naar het oordeel van het visitatieteam voldoet de opleiding van bij alle facetten en onderwerpen aan de eisen van het NVAO Toetsingskader Nieuwe Opleidingen. Het visitatieteam van Certiked concludeert dat de opleiding van voldoet aan de eisen die in het Toetsingskader Nieuwe opleidingen hoger onderwijs van de NVAO worden gesteld. Pagina 5 van 33

6 Bevindingen Voor alle NVAO-onderwerpen zijn hierna de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Per onderwerp en facet uit het NVAO Toetsingskader is in een kader een omschrijving van de NVAO-criteria gegeven, waarna een puntsgewijze opsomming volgt van de bevindingen. Voor elk facet en elk onderwerp wordt vervolgens het oordeel van het visitatieteam gegeven. Overzicht van Certiked beoordelingen van de opleiding Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau Oriëntatie hbo Programma Eisen hbo Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Samenhang programma Studielast Instroom Duur Inzet van personeel Eisen hbo Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding en informatievoorziening Interne kwaliteitszorg Systematische aanpak Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Condities voor continuïteit Afstudeergarantie Investeringen Financiële voorzieningen Deeltijd Positief Positief Positief Positief Positief Positief Pagina 6 van 33

7 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Domeinspecifieke eisen: de beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De eindkwalificaties van de opleiding zijn in het Opleidingsprofiel SPD Bedrijfsadministratie neergelegd. In dit opleidingsprofiel staan de competenties waarover de afgestudeerde SPD er Bedrijfsadministratie dient te beschikken om aan de vereisten in de beroepspraktijk te voldoen. De competenties zijn afgeleid van de kerntaken en kernopgaven die de toekomstige beroepsbeoefenaar in de praktijk zal moeten uitvoeren. De competenties zijn te beschouwen als de eindkwalificaties van de opleiding. De kerntaken en de kernopgaven zijn gebaseerd op het Beroepsprofiel SPD Bedrijfsadministratie. Dit profiel is recent, in 2009 vastgesteld door het bestuur van de Stichting Examenbureau NGO SPD Bedrijfsadministratie (Stichting NGO/ENS). De stichting ENS is opgericht door het Nederlands Genootschap van Opleiders voor de comptabele en economische examens (NGO) en ziet toe op het waarborgen van de kwaliteit van de examens. In de landelijke organisatie Stichting NGO/ENS zijn de opleidingsinstituten verenigd die de opleiding aanbieden. De bij NGO ENS betrokken opleidingen zijn ABC Hogeschool, Hogeschool Avans, Fontys Bedrijfshogeschool, LOI Hogeschool, Hogeschool Markus Verbeek, Hogeschool NTI en Hogeschool Praehep. Alle opleidingen hebben dezelfde doelstellingen. De opleiders in de Stichting NGO/ENS stellen elk jaar de Onderwijs- en Examenregeling vast. Het beroeps- en opleidingsprofiel maken daar deel van uit. is (nog) geen lid van NGO/ ENS maar wel aspirant-lid. heeft aangegeven zich geheel te conformeren aan de in de Stichting NGO/ENS gemaakte afspraken. Stichting NGO/ENS heeft de eindkwalificaties ook vergeleken met de Domeincompetenties Bachelor of Economics van de HBO Raad. De kerntaken komen daarmee sterk overeen. Voor de opleiding SPD Bedrijfsadministratie zijn de kerntaken en competenties vakspecialistischer ingevuld dan bij andere opleidingen in dat domein. Het beroepsprofiel geldt als domeinspecifiek kader voor de opleiding en is uitgeschreven in bijlage 3 van dit rapport. Om de afstemming tussen de eindkwalificaties van de opleiding en de beroepspraktijk te bewaken heeft NGO ENS een beroepenveldcommissie in het leven geroepen. Het beroepsprofiel is tot stand gekomen in samenspraak met deze beroepenveldcommissie. De leden van de beroepenveldcommissie hebben een leidinggevende functie, zijn verbonden aan accountantskantoren of hebben een controlfunctie. De samenstelling van de commissie omvat de relevante disciplines en dekt het vakgebied van de opleiding goed af. Stichting NGO/ENS reviseert het beroepsprofiel met enige regelmaat om het actueel te houden. De recente wijzigingen in 2009, die de eindkwalificaties competentiegericht hebben gemaakt, getuigen daarvan. De opleiding beschikt over een actueel beroepsprofiel en actuele, daarvan afgeleide eindkwalificaties. Pagina 7 van 33

8 Studenten die in het buitenland gaan werken bevestigen de bachelorstatus van de opleiding SPD Bedrijfsadministratie in het buitenland. Beoordeling door het visitatieteam: De eindkwalificaties van de opleiding zijn naar de mening van het visitatieteam op gepaste wijze afgeleid van het beroepsprofiel van de SPD er Bedrijfsadministratie. Het door Stichting NGO/ENS opgestelde beroepsprofiel is een goede afspiegeling van de eisen die de beroepspraktijk aan deze opleiding stelt. Zo beantwoorden de eindkwalificaties van de opleiding aan de eisen van het relevante beroepenveld. De eindkwalificaties zijn daarnaast afgestemd met de beroepenveldcommissie en zijn actueel. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als. 1.2 Niveau De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master. De opleiding heeft de competenties van SPD Bedrijfsadministratie vergeleken met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de bachelor, zoals deze tot uitdrukking komen in de niveauaanduidingen van de Dublin descriptoren. De opleiding heeft daartoe een tabel opgesteld waarin deze vergelijking is gemaakt. De competenties luiden achtereenvolgens het verwerken van gegevens in administratie, ontwerpen en inrichten informatiesysteem, vormgeven administratieve organisatie, financiële risicoanalyse, informatieverstrekking voor interne besluitvorming en aan externe belanghebbenden, financieeleconomische en fiscale advisering, leidinggeven en coördinatie, toezien op wet- en regelgeving, resultaatgerichtheid, klantgerichtheid, organisatiegerichtheid, communicatief en beschikkend over zelfkennis, zelfregulatie en een goede beroepshouding. De kennis en het inzicht van de afgestudeerden blijkt onder andere uit de kennis van systemen voor de financiële en niet-financiële informatievoorziening binnen de organisatie en uit de kennis en het inzicht in interne, externe en internationale regels en voorschriften bij het voeren van de administratie. De toepassing van kennis en inzicht komt onder andere naar voren in het vormgeven, inrichten en toetsen van de administratieve organisatie, het verstrekken van informatie voor intern gebruik en aan externe belanghebbenden, het geven van financieel-economische en fiscale adviezen en het leiding geven of coördineren van activiteiten op het vakgebied. De oordeelsvorming van de afgestudeerden blijkt uit de wijze waarop de afgestudeerden financiële risico s weten te bepalen en weten te beheersen, weten wat het beheersen van risico s betekent voor de interne procedures en op welke wijze ze de relevantie van informatie voor zowel de interne besluitvorming als de externe belanghebbenden kunnen bepalen. Op het gebied van de communicatieve vermogens zijn de afgestudeerden in staat op verschillende niveaus te communiceren, binnen de organisatie en met externe relaties. Dat geldt zowel voor de informatievoorziening als voor het geven van adviezen. Pagina 8 van 33

9 Ten aanzien van de leervaardigheden zijn de afgestudeerden resultaatgericht, gericht op de behoeften van interne en externe klanten, in staat mee te denken over de doelen en de inrichting van de organisatie en over het uitvoeren van veranderingen en in staat de eigen professionele ontwikkeling te sturen. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding heeft, zo heeft het visitatieteam gezien, helder de eigen eindkwalificaties, in termen van de competenties, vergeleken met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van het niveau, volgens de Dublin descriptoren. Volgens deze vergelijking voldoen de eindkwalificaties aan deze beschrijvingen. Het visitatieteam beoordeelt het niveau van de eindkwalificaties daarom als. 1.3 Oriëntatie hbo De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties; een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is; een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. In het Beroepsprofiel SPD Bedrijfsadministratie staan de vereisten die aan de afgestudeerden worden gesteld. Het beroepsprofiel beschrijft op duidelijke wijze het beroep en de beroepspraktijk van de afgestudeerden. De eindkwalificaties sluiten om die reden aan bij het beroepenveld en bij wat beginnende beroepsbeoefenaren op hbo-bachelorniveau zich eigen gemaakt moeten hebben. De beroepenveldcommissie van NGO/ENS stelt zich ten doel ervoor te zorgen dat de opleiding SPD Bedrijfsadministratie blijft aansluiten bij de beroepspraktijk. Dit leidt ertoe dat het profiel op de beroepspraktijk afgestemd is en blijft. De opleiding heeft als doelstelling op te leiden voor functies die zich richten op de uitvoering van financieel-economische, informatievoorzienende, informatieverzorgende, controlerende en adviserende taken. In kleine en middelgrote organisaties zijn veel van deze taken in één persoon verenigd. In grotere organisaties worden deze taken als specialismen gezien. De opleiding leidt de afgestudeerden op voor functies op het gebied van de accountancy ofwel functies op het gebied van de controlling. De betreffende functies zijn aan de kant van de accountancy onder andere (assistent-)accountant en aan de kant van de controlling hoofd (financiële) administratie, administrateur en (assistent-)controller. In de woorden van het beroepsprofiel zullen de afgestudeerden van de opleiding in de eerste jaren van de beroepspraktijk in samenwerking met meer ervaren collega s doorgroeien naar een volledig zelfstandige beroepsuitoefening. Pagina 9 van 33

10 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties zijn ontleend aan het beroepenveld en dat de eindkwalificaties zich richten op de beginnend beroepsbeoefenaar. De opleiding heeft een aantal functies benoemd, waarvoor de opleiding opleidt. De relevantie van de opleiding voor deze beroepen is onmiskenbaar. Het visitatieteam beoordeelt op grond daarvan de hbo-oriëntatie van de eindkwalificaties van de opleiding als. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam beoordeelt op grond van de genoemde bevindingen het onderwerp Doelstellingen opleiding als positief. De eindkwalificaties van de opleiding zijn ontleend aan het beroepsprofiel en zo gebaseerd op de eisen van het beroepenveld. De eindkwalificaties reflecteren de algemene kwalificaties voor het hbo-bachelorniveau en ze sluiten aan bij de eisen die aan een beginnend beroepsbeoefenaar voor de benoemde functies gesteld moeten worden. Pagina 10 van 33

11 2. Onderwerp: programma De beschrijving van het programma van de opleiding luidt als volgt: De propedeuse van de opleiding telt in totaal 60 ec en is achtereenvolgens opgebouwd uit de onderwijsmodules of certificeerbare eenheden Inleiding Bedrijfsadministratie (11 ec), Inleiding Bedrijfseconomie (11 ec), Inleiding Financiële Rapportage en Analyse (10 ec), Inleiding Belastingwetgeving (11 ec), Inleiding Bestuurlijke Informatievoorziening (10 ec), Oriëntatie Beroepspraktijk (2 ec) en Communicatieve Vaardigheden (5 ec). De hoofdfase van de opleiding heeft in totaal 180 ec en bestaat als eerste uit de onderwijsmodules Jaarrekening (14 ec), Fiscale Jaarrekening (8 ec), Geconsolideerde Jaarrekening (10 ec), Cost & Management Accounting (10 ec), Finance & Risk Management (12 ec), Algemene Economie (5 ec), Organisatie & Management (6 ec), Inleiding Recht (5 ec), Recht (7 ec), Accounting Information Systems (14 ec), Fiscale Aspecten van de Onderneming (5 ec), Internal Auditing (7 ec), Onderzoeksvaardigheden (4 ec) en Corporate Governance (3 ec). Deze modulen tellen samen 110 ec. Daarna bestaat de hoofdfase uit de minor Accountancy (20 ec) ofwel de minor Controlling (20 ec). De minor Accountancy kent de vakken Audit & Assurance (8 ec), Fiscale Advisering (10 ec) en Levensverzekeringswiskunde (2 ec). De minor Controlling bestaat uit de modules Management Control (12 ec) en Treasury Management (8 ec). Tot slot kent de opleiding de afstudeerfase die in totaal 50 ec telt en die is samengesteld uit de Praktijkopdrachten/Stage (30 ec) en de Afstudeeropdracht (20 ec). 2.1 Eisen hbo Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het beoogde programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het beoogde programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het studiemateriaal van de opleiding bestaat zowel uit op de markt beschikbare vakliteratuur als, bij wijze van aanvulling daarop, uit door de opleiding zelf vervaardigd studiemateriaal alsook uit handboeken. De vakliteratuur is speciaal voor de opleiding SPD Bedrijfsadministratie geschreven en sluit om die reden naadloos op het programma aan. De handboeken zijn onder meer handboeken over loonbelasting en inkomstenbelasting. Het studiemateriaal dat de opleiding zelf heeft gemaakt, zijn studiewijzers die voor elk van de onderwijsmodules zijn vervaardigd. In de studiewijzers zijn de eindkwalificaties opgenomen die richtinggevend zijn voor de betreffende modules. De studiewijzers zijn afgestemd op het beroepsen opleidingsprofiel van SPD Bedrijfsadministratie en sluiten aldus op de beroepspraktijk aan. In de studiewijzers zijn aanvullende kennis- en inzichtvragen en opdrachten opgenomen. Pagina 11 van 33

12 De opleiding schrijft een stage voor. In deze stage maken de studenten praktijkopdrachten. Het is mogelijk voor de studenten om een vrijstelling te krijgen voor de stage, als zij beschikken over minimaal twee jaar ervaring in de relevante beroepspraktijk en een werkplek hebben die aansluit bij de inhoud van het programma en die minstens 20 uur per week groot is. De studenten maken de praktijkopdrachten in de beroepspraktijk. Zij leggen het resultaat van deze opdrachten, meestal in de vorm van een beroepsproduct vast in hun portfolio en schrijven daarnaast een reflectieverslag over de totstandkoming daarvan en leggen dat ook vast in hun portfolio. Voor elk van de kerntaken/competenties die in de opleiding aan de orde komen, moeten de studenten een praktijkopdracht uitvoeren. Mochten de studenten geen opdracht op het gewenste niveau in de werkplek kunnen vinden, dan stelt de opleiding alternatieve opdrachten beschikbaar. Naast de beroepenveldcommissie van Stichting NGO/ENS heeft zelf ook een raad van advies ingesteld. Daarin hebben personen vanuit het beroepenveld zitting. De raad van advies adviseert de opleiding over de waarde en actualiteit van het curriculum, gezien vanuit de beroepspraktijk en adviseert over mogelijke aanpassingen vanuit dat perspectief. Suggesties vanuit de raad van advies komen altijd eerst in Stichting NGO/ENS ter sprake alvorens de opleiding ze overneemt. Beoordeling door het visitatieteam: De door de opleiding gebruikte vakliteratuur is in de ogen van het visitatieteam passend als studiemateriaal voor deze opleiding. De aansluiting tussen de boeken en de inhoud van de opleiding is uitstekend. Het gebruik van de handboeken is zinvol. De studiewijzers sluiten aan op de literatuur en zijn helder en compleet. Het visitatieteam is zeer te spreken over de wijze waarop de opleiding de praktijk in het programma wil invullen. Dat is met name te zien aan de belangrijke plaats die de werkplek en de daarin uit te voeren praktijkopdrachten in het programma innemen. De opleiding ziet dat, tot het genoegen van het visitatieteam, niet als een formele verplichting maar als een inhoudelijk belangrijk onderdeel van het programma. Het visitatieteam beoordeelt daarom de aansluiting van het programma op de hbo-eisen als. 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. De opleiding heeft in het kader van NGO/ENS een overzicht opgesteld van de mate van overeenkomst tussen de eindkwalificaties in de vorm van de competenties en de onderwijsmodulen. Onder de onderwijsmodulen is, voor de goede orde, ook verstaan de minoren, de praktijkopdrachten en de afstudeeropdracht. Vanuit de competenties is ook een relatie gelegd met de kerntaken. Het betreffende overzicht maakt duidelijk dat alle competenties in het programma aanwezig zijn en dat ze evenwichtig over de onderwijsmodulen zijn gespreid. Pagina 12 van 33

13 Voor elk van de onderwijsmodulen heeft de opleiding in het kader van NGO/ENS een gedetailleerde beschrijving gemaakt van de leerdoelen van de module, van de onderdelen waarin de module uiteenvalt en van het niveau waarop deze onderdelen in de module aan de orde komen. De opleiding heeft in het kader van Stichting NGO/ENS niveau-aanduidingen gegeven waaruit af te leiden is op welk niveau de studenten de modulen en de onderdelen van de modulen dienen te beheersen. Deze niveau-aanduidingen gaan van het lage niveau 1 (beschrijvende een eenvoudige, niet-complexe situatie) tot het hoge niveau 3 (beschrijvende een complexe, niet-standaard situatie). De studenten behalen voor een aantal modulen in de hoofdfase, in de minoren, bij de praktijkopdrachten en bij de afstudeeropdracht het hoge niveau. De opleiding heeft een didactisch concept dat specifiek voor deze opleiding is. Dit concept bestaat uit drie delen, te weten het Actief Leer Principe, de theorie van Kolb en het competentiegericht leren. Samenvattend, wijzen deze onderdelen in de richting van een opleidingsproces waarin leren in de praktijk, leren op basis van ervaringen en reflecteren een prominente rol spelen. Het grote belang dat de opleiding aan het opleiden in de beroepspraktijk hecht, is mede daarop gebaseerd. De opleiding kent vier leerlijnen, zijnde de conceptuele, integratieve, vaardigheden- en reflectie- en studieloopbaanleerlijn. De conceptuele leerlijn zorgt voor de theoretische vorming. De integratieve leerlijn is bestemd voor de integratie van theorie, praktijk en gedrag. De vaardighedenleerlijn is gericht op de praktische vaardigheden. In de reflectie- en studieloopbaanleerlijn staat de persoonlijke ontwikkeling van de studenten voorop. Elk van de onderwijsmodules is in te delen naar de leerlijnen. De theoretische modules dragen bij aan de conceptuele, theoretische kennis. De modules Communicatieve vaardigheden en Corporate Governance brengen vaardigheden bij. De praktijkopdrachten zijn bestemd voor integratie en reflectie. De afstudeeropdracht is ook gewijd aan de integratie. De opleiding hanteert drie werkvormen. In de bijeenkomsten of lessen komt de conceptuele leerlijn tot uitdrukking. Op de werkplek van de studenten komen de vaardigheden- en integratieve leerlijn tot hun recht. e-connect, de online-leeromgeving bevordert de samenwerking van de studenten en op die wijze de integratieve en relectieve leerlijn. De modules worden hoofdzakelijk via externe examens getoetst. Onafhankelijke commissies van Stichting NGO/ENS ontwikkelen deze examens en stellen de opgaven en beoordelingsnormen vast. In de examens worden reële praktijkgerichte cases als opgave gebruikt. Twee keer per jaar heeft NGO/ENS overleg met deze commissies over de kwaliteit van de examens. De beoordeling van de examens, waaraan een fase van proefcorrectie voorafgaat, vindt plaats door onafhankelijke correctoren. Voor een aantal modules moeten de studenten als afsluiting een werkstuk schrijven. Een docent treedt op als beoordelaar. De opleiding neemt een steekproef van de beoordelingen en gaat na of deze betrouwbaar zijn. De opleiding toetst de inhoud en het niveau van de praktijkopdrachten in de persoon van de portfoliobegeleider en de portfoliobeoordelaar. De eerste gaat na of de opdrachten aan het niveau voldoen alvorens de studenten deze in het portfolio kunnen opnemen. De portfoliobeoordelaar controleert nog eens het niveau aan het einde van elk studiejaar. De studenten schrijven de afstudeerscriptie en verdedigen mondeling de scriptie voor de begeleider en een tweede examinator. Zij brengen samen de beoordeling uit. De beoordeling is gebaseerd op geëxpliciteerde vakinhoudelijke en onderzoeksmatige criteria. Het programma behandelt internationale onderwerpen zoals Bazel II, COSO II en de Sarbanes- Oxley wetgeving. Pagina 13 van 33

14 Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding heeft in de ogen van het visitatieteam zowel in de vergelijking tussen de competenties en de onderwijsmodulen als in de doorvertaling van de competenties naar de leerdoelen van de modulen gezorgd voor een goede afstemming tussen eindkwalificaties en programma. Het visitatieteam prijst de aandacht van de opleiding voor de didactiek en de nadruk daarbinnen het praktijkgerichte leren. Mede daardoor zorgt de opleiding voor een duidelijke meerwaarde in het programma. De toetsing van de modules in de vorm van de landelijke examens, de toetsing van de praktijkopdrachten en de toetsing van de afstudeeropdracht zijn passend. Het visitatieteam heeft de internationale onderdelen van het programma gezien maar blijft het belang van de internationale dimensie beklemtonen. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam de relatie tussen de doelstellingen en het programma als. 2.3 Samenhang programma Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. De opleiding heeft het programma verdeeld in een inleidende propedeutische fase, een verdiepende hoofdfase en de afsluitende afstudeerfase. De propedeuse kent met name inleidende modulen die het fundament voor de vakinhoudelijke kennis leggen. Dit zijn modules als Bedrijfsadministratie, Bedrijfseconomie, Financiële Rapportage, Belastingwetgeving en Bestuurlijke Informatievoorziening. De hoofdfase borduurt op een geavanceerd niveau voort op deze vakgebieden in de vorm van onder meer vakken als Cost & Management Accounting, Finance & Risk Management. Op deze wijze is de verticale samenhang in het programma gewaarborgd. De modules in de hoofdfase zijn veelal modules die verschillende aspecten van het vakgebied van de SPD er Bedrijfsadministratie geïntegreerd aanbieden. Dat geldt onder meer voor modules als Jaarrekening, Fiscale Jaarrekening en Geconsolideerde Jaarrekening. Daarin zijn elementen uit de vakgebieden bedrijfsadministratie, belastingwetgeving en externe verslaggeving samengebracht. Op deze wijze is de horizontale samenhang in het programma verwerkt. De samenhang is tot slot een zaak van de integratie van theorie en praktijk. In de modules biedt de opleiding de theoretische inzichten aan en in de praktijkopdrachten komt de praktijk naar voren. Beide zijn gebaseerd op dezelfde competenties. Aldus ontstaat een verband tussen de verwerving van de theoretische kennis en de toepassing daarvan in de praktijk. Met name in de afstudeeropdracht vindt de integratie plaats van de in de opleiding aangeboden leerstof. Daarin komen onder andere de vaktechnische en onderzoeksvaardigheden samen. Beoordeling door het visitatieteam: De opbouw van het programma in drie fasen, de propedeutische fase, hoofdfase en afsluitende fase, biedt een helder uitgangspunt. Het visitatieteam ziet de horizontale en verticale samenhang. Door de modules in de hoofdfase te laten voortbouwen op de propedeutische modules, creëert de opleiding verticale samenhang. De horizontale samenhang is met name in de modules van de hoofdfase te vinden en in de samenhang van het leren van de theorie en het leren in de praktijk. De integratie in de afstudeeropdracht acht het visitatieteam passend. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit facet als. Pagina 14 van 33

15 2.4 Studielast Het beoogde programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. In de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding staan de eindtermen van de modules helder en in concrete termen aangegeven. De studiewijzers geven de eindtermen en de inhoud van de modules en verschaffen de studenten op die wijze inzicht in het programma, de lessen en bijeenkomsten en de overige leeractiviteiten. De studenten kunnen zich zo op de modules voorbereiden. Het leerproces verloopt als volgt. Ter voorbereiding op de lessen of bijeenkomsten geven de studenten antwoord op kennis- en inzichtvragen. Binnen de digitale leeromgeving e-connect maken de studenten ter voorbereiding op de lessen opdrachten, ook samen met andere studenten. In de lessen of bijeenkomsten zelf stuurt de docent het leerproces aan. Nadien werken de studenten oefeningen en cases uit. Tot slot voeren de studenten de praktijkopdrachten in de beroepspraktijk uit. Docenten geven antwoord op de ingestuurde antwoorden en uitwerkingen. De studenten moeten rekening houden met een studiebelasting van 10 uur per week, exclusief de contacturen en de praktijkopdrachten. De opleiding wijst de studenten vooraf op de zwaarte van het programma. De studenten hebben elk halfjaar de mogelijkheid de examens in elk van de modules af te leggen. Een aantal van de modules kennen meer dan twee examenmomenten. De studenten stellen een portfolio op aan de hand van een aan het begin van de studie vastgelegd persoonlijk ontwikkelingsplan. In het portfolio staan zowel de voortgang van de studenten ten aanzien van het ontwikkelingsplan als de praktijkopdrachten Op een drietal momenten in de studie toetst de opleiding de voortgang van het persoonlijk ontwikkelingsplan, te weten aan het einde van de propedeuse, tijdens de hoofdfase, voorafgaande aan de keuze van de minor en aan het einde van de studie, na afloop van de afstudeerfase. De studenten hebben daarvoor een portfoliobegeleider. De studenten kunnen een beroep doen op de studieadviseur en een gesprek met hem of haar voeren. De opleiding bewaakt de studievoortgang van de studenten en neemt contact op, wanneer een student te weinig voortgang boekt. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding geeft in de ogen van het visitatieteam een helder inzicht in de opbouw en inhoud van de eindtermen en het programma. Het leerproces is gestructureerd en samenhangend. Terecht wijst de opleiding de aankomende studenten op de studiebelasting. Het visitatieteam acht de frequentie van de tentamens passend. De begeleiding van de studenten door de opleiding acht het visitatieteam positief. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet van de studielast als. 2.5 Instroom Het beoogde programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. Pagina 15 van 33

16 hbo-bachelor: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. hbo-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie. De opleiding verstrekt telefonische informatie aan aankomende studenten en organiseert voor hen informatieavonden waarin inlichtingen worden verstrekt. Met ieder van de aankomende studenten voert de opleiding een intakegesprek om de motivatie en geschiktheid van de studenten voor de opleiding vast te stellen. De opleiding stelt formele eisen aan de instroom van de studenten. In de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding staat dat studenten met een diploma op het niveau van HAVO, VWO of MBO-4 of een HBO-propedeuse recht hebben op toegang tot de propedeutische fase van de opleiding. Studenten die ouder zijn dan 21 jaar, hebben toegang als ze de 21+-toets halen. Deze toets toont aan dat de studenten over het vereiste HBO-denk en -werkniveau beschikken. Zij krijgen op grond van het resultaat van de toets een studieadvies over de te volgen opleiding. In de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding staat op basis van welke bewijsstukken en welke getuigschriften de studenten voor welke modules vrijstelling kunnen krijgen. Naast deze standaardlijst van vrijstellingen kunnen studenten een verzoek tot vrijstelling indienen bij de examencommissie van NGO/ENS. De opleiding ziet er nauwgelet op toe dat de studenten een relevante werkkring hebben. Dan hebben ze vrijstelling voor de stage. De studenten moeten wel altijd de praktijkopdrachten maken, ook al hebben ze een vrijstelling voor de stage. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding voldoet naar het oordeel van het visitatieteam aan de wettelijke eisen voor toelating van de studenten. De opleiding beschikt over deugdelijke procedures ten aanzien van toelating en het verlenen van vrijstellingen. Het visitatieteam beoordeelt dit facet om deze redenen als. 2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum hbo-bachelor: 240 studiepunten en hbo-master: tenminste 60 studiepunten. De omvang van het curriculum telt in totaal 240 ec, waarvan 60 EC voor de propedeuse en 180 ec voor de hoofdfase. De opleiding biedt de studenten de mogelijkheid het programma nominaal in vier jaar af te ronden. Een uitloop van twee jaar is mogelijk. De totale reële studieduur kan aldus zes jaar zijn. Pagina 16 van 33

17 De indeling van de modules in termen van de verdeling van de onderwijsactiviteiten luidt als volgt. Bij een module van 10 ec, zijnde 280 studieuren worden de studenten geacht gemiddeld 24 uur te besteden aan de voorbereiding van de lessen of bijeenkomsten in de vorm van het beantwoorden van vragen, tussen 18 en 24 uur aan de lessen zelf, 56 uur aan het uitwerken van de opdrachten na de lessen, 76 uur aan het bestuderen van de literatuur, 40 uur aan het maken van aanvullende opdrachten, 46 uur aan de voorbereiding op de examens, inclusief het terugkoppelen van gemaakte vraagstukken en 20 uur aan aanvullende opgaven in e-connect. Binnen e-connect kunnen de studenten opdrachten maken, literatuur bestuderen en filmisch materiaal bekijken. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het formele aantal studiepunten is correct. De studieduur acht het visitatieteam afgewogen en reëel. De verdeling van de studieuren over de verschillende onderwijsactiviteiten is op een verantwoorde wijze gedaan door de opleiding. Het visitatieteam acht het aantal contacturen daarbinnen, zowel in persoon als via e-connect zeker niet on. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als. Beoordeling van het onderwerp Programma De opleiding beschikt over waardevol studiemateriaal, zowel in de vorm van de vakliteratuur als in de vorm van de studiewijzers. De relatie met de beroepspraktijk is intensief en zinvol. De eindkwalificaties van de opleiding zijn goed terug te zien in het programma en zijn verder uitgewerkt in de leerdoelen voor elk van de onderwijsmodules. Het programma vertoont verticaal (van de propedeuse naar de hoofdfase en vandaar naar de afsluitende fase) en horizontaal (tussen en binnen de modules) samenhang. De door de opleiding geschapen voorwaarden voor de studeerbaarheid van het programma zijn afdoende. De opleiding voldoet aan de eisen van de instroom van de studenten. De studieduur van de opleiding is afgewogen en op gepaste wijze ingevuld. Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Programma daarom als positief. Pagina 17 van 33

18 3. Onderwerp: inzet van personeel 3.1 Eisen hbo Het onderwijs zal voor een belangrijk deel verzorgd worden door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De opleiding kent onder meer ontwikkelaars, kerndocenten, docenten en portfoliobegeleiders. De opleiding heeft hen op free-lancebasis aangetrokken. De ontwikkelaars zijn belast met het schrijven van het aanvullende studiemateriaal en de vragen, opgaven en opdrachten. De kerndocenten bewaken de inhoud, het niveau en de samenhang van de opleiding. De docenten verzorgen de lessen en zorgen voor het nakijken van de door de studenten ingestuurde antwoorden en opgaven. De portfoliobegeleiders begeleiden de studenten bij het invullen van het portfolio. De opleiding ziet streng toe op de achtergrond en ervaring in de praktijk van de ontwikkelaars, kerndocenten en docenten. Het al of niet bezitten van deze praktijkervaring is een zwaarwegend criterium in de procedure voor werving en selectie van de docenten. In de curricula vitae van de docenten van deze opleiding komt hun ervaring in de beroepspraktijk tot uitdrukking. De docenten zijn afkomstig uit de beroepspraktijk. Zij zijn in staat de actuele ontwikkelingen op het vakgebied in hun lessen in te brengen. De opleiding stuurt erop aan dat de docenten hun praktijkervaring in de lessen inbrengen, omdat ze zo de leerstof met meer overtuiging en op een boeiender manier op de studenten kunnen overbrengen, als gevolg waarvan het effect van het onderwijs groter is. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding hecht veel belang aan de praktijkervaring van de ontwikkelaars, kerndocenten en docenten. De wervings- en selectieprocedure is mede met het oog daarop ingericht. Naar de mening van het visitatieteam blijkt deze praktijkervaring in de curricula vitae ruimschoots. Het visitatieteam beoordeelt daarom dit facet als. Pagina 18 van 33

19 3.2 Kwantiteit personeel Er wordt capaciteit vrijgemaakt om de nieuwe opleiding te kunnen starten en te continueren. De opleiding stelt groepen van studenten samen die een grootte hebben van minimaal 8 en maximaal 20 studenten. De planning van het aantal benodigde docenten is daarop geënt. Het aantal in te zetten studenten hangt aldus af van het aantal studenten en het aantal groepen dat de opleiding formeert. De opleiding heeft een planningssysteem om deze aantallen te bepalen. Voor de modules in deze opleiding is het aantal inzetbare docenten ruim. De opleiding kan een beroep doen op deze inzetbare docenten. Daarin zijn vooralsnog geen knelpunten te voorzien. Het aantal ontwikkelaars dat nodig is, is bepaald door de omvang van het nog te schrijven studiemateriaal. Ook hier is sprake van een planning. Ook in dit geval is geen sprake van knelpunten in de beschikbaarheid. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding beschikt over een passende planning om het aantal in te zetten docenten en ontwikkelaars te bepalen. Er zijn geen knelpunten te voorzien in de beschikbaarheid van hen. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als. 3.3 Kwaliteit personeel Het in te zetten personeel is gekwalificeerd voor een inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De docenten zijn het eerste jaar van hun aanstelling als docent op proef. Dat wil zeggen dat de opleiding afscheid van hen kan nemen, in het geval zij niet aan de vereisten zouden voldoen. Vooraf aan de eventuele aanstelling gaat het geven van een proefles. Alleen als de proefles positief uitvalt, komen de docenten in aanmerking voor een docentschap. De opleiding voert regelmatig en minstens eenmaal per jaar persoonlijke voortgangsgesprekken met de docenten, waarin hun prestaties als docent onderwerp van gesprek zijn. De docenten volgen een didactische basistraining bij het begin van hun aanstelling en volgen in de jaren daarna ieder jaar een didactische workshop. Zowel de basistraining als de workshops hebben een verplicht karakter. De basistraining heeft onder andere ook tot doel de docenten wegwijs te maken in de digitale leeromgeving e-connect, omdat dit systeem een belangrijke rol speelt in het onderwijs. Pagina 19 van 33

20 De opleiding beoordeelt de docenten op de resultaten van de evaluaties. Naarmate docenten betere cijfers in de evaluaties behalen, hebben ze een voorkeursrecht in te schrijven op aantrekkelijke cursussen en cursuslocaties. De opleiding deelt de docenten op basis van de evaluatieresultaten in. Het streven van de opleiding is docenten die gemiddeld minimaal een acht (8) behalen in de evaluaties. De curricula vitae van docenten en ontwikkelaars tonen een vakinhoudelijke en didactische ondergrond aan. Zoals voor docenten zijn voor portfoliobegeleiders, portfoliobeoordelaars en scriptiebeoordelaars functievereisten opgesteld, op basis waarvan de opleiding personen aanstelt en hun functioneren bewaakt. De docenten komen regelmatig als vakgroep bijeen. Zij bespreken daarin de vakinhoudelijke en didactische aspecten van hun vak en van het programma. De kerndocenten van de opleiding wonen de vergaderingen van de raad van advies bij en spreken met hen over het programma. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De docenten beschikken in de ogen van het visitatieteam over de juiste vakinhoudelijke en didactische capaciteiten. De curricula vitae getuigen daarvan. De opleiding zet volgens het visitatieteam effectieve instrumenten in om de kwaliteit van hun inzet te optimaliseren. Het visitatieteam is ook te spreken over het feit dat de docenten geregeld bij elkaar komen en over het programma overleggen. Het visitatieteam beoordeelt daarom dit facet als. Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel Het onderwijzend personeel heeft praktijkervaring. De opleiding spoort de docenten op een effectieve wijze aan die praktijkervaring in te zetten. Er is een aantal docenten beschikbaar. De planning van de opleiding om hen in te zetten is afdoende. De opleiding ziet scherp toe op de inzet van de didactische en vakinhoudelijke capaciteiten van de docenten. Het visitatieteam beoordeelt op deze gronden het onderwerp Inzet van personeel als positief. Pagina 20 van 33

21 4. Onderwerp: voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen De beoogde huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Voor de lessen of bijeenkomsten stelt de opleiding goed uitgeruste lokalen ter beschikking in een aantal grote steden in Nederland. Deze locaties zijn gekozen op punten als onderwijsfaciliteiten, bereikbaarheid, parkeermogelijkheden en catering. De tevredenheid van de studenten over de locaties is meer dan. De opleiding heeft in de vorm van e-connect een digitale leeromgeving die het leerproces van de studenten ondersteunt. De studenten kunnen daarop hun studiewijzers inzien, kunnen opgaven en opdrachten ophalen en naar hun docent sturen en kunnen vragen stellen aan hun docent en met andere studenten overleggen. De studenten kunnen elkaar in het gebouw van te Utrecht ontmoeten. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding biedt volgens het visitatieteam de studenten de mogelijkheden om de studie goed uit te voeren. De opleiding kan de functionaliteit van e-connect nog wel verder uitbreiden, zo vindt het visitatieteam. Het visitatieteam beoordeelt de voorzieningen als. 4.2 Studiebegeleiding en informatievoorziening Er is voorzien in personele capaciteit voor studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten die adequaat zijn met het oog op studievoortgang. De studenten hebben de beschikking over een studiegids waarin de informatie over de opleiding is samengebracht. De studenten kunnen met vragen over de studie terecht bij de docent en bij de afdeling Advies & Voorlichting van. Antwoorden op veel gestelde vragen komen op de website en in de studiegids terecht. De studenten hebben dan gelijk een antwoord. Een verdere integratie met e-connect zal dan tot stand worden gebracht. De studenten kunnen zich wenden tot studieadviseurs om hun studievoortgang en studieplanning te bespreken en hun advies daarover te vragen. De docent is in veel gevallen het eerste aanspreekpunt van de studenten. Hij of zij neemt de inhoudelijke begeleiding van de studenten voor zijn of haar rekening. De begeleiding van het portfolio en de daaraan verbonden praktijkopdrachten is in handen van de portfoliobegeleider. De scriptiebegeleiding is een zaak van de scriptiebegeleider. De studenten die stage lopen, kunnen terugvallen op een bedrijfsmentor. Pagina 21 van 33

22 De studenten kunnen desgewenst gebruik maken van de mogelijkheid van persoonlijke coaching, die de opleiding aanbiedt. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding zorgt voor een passende informatievoorziening. Wel verdient de studiegids in de ogen van het visitatieteam nog uitbreiding en completering. De studiebegeleiding van de studenten vindt op verschillende wijzen plaats en beantwoordt volgens het visitatieteam aan de eisen. Het visitatieteam beoordeelt om die reden de studiebegeleiding en informatievoorziening als. Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen De materiële voorzieningen van de opleiding zijn gepast. De informatievoorziening is effectief en de studiebegeleiding sluit aan op de vragen die studenten kunnen hebben. Het visitatieteam beoordeelt op grond hiervan het onderwerp Voorzieningen als positief. Pagina 22 van 33

23 5. Onderwerp: interne kwaliteitszorg 5.1 Systematische aanpak Er is voorzien in een systeem van interne kwaliteitszorg, waarbij mede aan de hand van toetsbare streefdoelen en periodieke evaluaties verbetermaatregelen worden getroffen. De opleiding is via gecertificeerd volgens de NEN-ISO 9001:2000 norm. De hogeschool is dat sedert In het kader van de ISO-certificering hanteert de opleiding een kwaliteitshandboek waarin de procedures zijn aangegeven. In het handboek zijn de functionarissen en overlegstructuren benoemd en de onderwerpen waarop deze zich richten. Deze meten de voortgang op de betreffende punten en geven mogelijke verbeteringen aan. Het meten gebeurt aan de hand van performance indicatoren. Deze indicatoren zijn per proces en per afdeling opgezet. Het kwaliteitssysteem is ook voorzien in regelmatige interne en externe audits. Op basis van deze audits stelt het management een management review op waarin de doelstellingen zijn vermeld en waarin de in de volgende periode aan te brengen verbeteringen zijn weergegeven. Aan de hand daarvan ontwikkelen de afdelingen plannen om hun deel van de verbeteringen te realiseren. Door het verloop daarvan te monitoren gaan de afdelingen na hoever hun verbeteringen zijn gevorderd. Naast de interne en externe audits zijn de uitkomsten van de evaluaties onder de studenten een belangrijke bron voor het meten van de performance. De opleiding neemt evaluaties bij de studenten af zowel halverwege als aan het einde van elk van de onderwijsmodulen. De opleiding voert de evaluaties ook halverwege de module uit om zo de mogelijkheid te hebben tijdig in te grijpen en bij te sturen. Het kernteam, bestaande uit de kerndocenten en de programmamanager, is verantwoordelijk voor het opvolgen van de uitkomsten van de evaluaties onder de studenten. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding hanteert een kwaliteitssysteem dat al geruime tijd bestaat. In dat systeem zijn doelstellingen geformuleerd, zijn performance indicatoren opgesteld om het bereiken van de doelstellingen te meten, worden interne en externe audits en evaluaties uitgevoerd om na te gaan of de prestaties zijn zoals gewenst en vindt een management review plaats om op basis van de uitkomsten van de audits en de evaluaties de lijnen voor de komende periode uit te zetten. Een verbetercyclus is aldus in het systeem zichtbaar. Het visitatieteam acht het kwaliteitssysteem om deze redenen degelijk. Het visitatieteam beoordeelt daarom de systematische aanpak van de kwaliteit als. Pagina 23 van 33